ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE - PEDAGOGIKA 2013

____________________________________________________________________________________

PEDAGOGIKA OGÓLNA

1. Charakterystyka pedagogiki ogólnej jako nauki /subdyscypliny, metodologia badań/

Literatura: Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika. Warszawa 2008 PWN t1 s. 11-57

2. Omów problematykę uwarunkowań rozwoju osobowości.

Literatura: Tomaszewski T., /red./ „Psychologia”. Warszawa 1976, s. 679-762.

3. Przedstaw myśl pedagogiczną w Starożytnej Europie /Sparta. Ateny, Rzym/

Literatura: Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika. Warszawa 2008 PWN t1 s. 77-95

4. Pedagogika i pedagogia Jana Amosa Komeńskiego.

Literatura: Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika. Warszawa 2008 PWN t1 s. 77-111

5. Reformy szkolne w Europie / m.in. Komisja Edukacji Narodu/

Literatura: Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika. Warszawa 2008 PWN t1 s. 115-132

6. Myśl pedagogiczna Ludwika Herbarta i jej wpływ na szkolnictwo w Europie.

Literatura: Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika. Warszawa 2008 PWN t1 s. 113-132

7. John Dewy - jego poglądy pedagogiczne i ich wpływ na rozwój myśli pedagogicznej.

Literatura: Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika. Warszawa 2008 PWN t1 s. 307-332

Kupisiewicz Cz., „Podstawy Dydaktyki Ogólnej”. Warszawa PWN

Zborowski J., „Unowocześnianie metod nauczania”. Warszawa 1966 PZWS.

8. Pedagogika Marii Montessori.

Literatura: Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika. Warszawa 2008 PWN t1 s. 324-333

9. Myśl pedagogiczna Celestyny Freineta.

Literatura: Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika. Warszawa 2008 PWN t1 s. 356-362

Zborowski J.: „Unowocześnianie metod nauczania”. Warszawa 1966 PZWS

10. Personalistyczna myśl pedagogiczna i jej reprezentanci.

Literatura: Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika. Warszawa 2008 PWN t1 s. 232-246

11. Pedagogika egzystencjonalna i jej przedstawiciele.

Literatura: Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika. Warszawa 2008 PWN t1 s. 248-260

12. Myśl pedagogiczna wybitnych polskich pedagogów.

Literatura: Okoń W., „Wizerunki sławnych pedagogów polskich” Warszawa 2000, Żak

13. Pedagogika postmodernizmu i reprezentanci.

Literatura: Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika. Warszawa 2008 PWN t1 s. 452-463

Szkudlarek T., Śliwerski B. „Wyzwanie pedagogiki krytycznej i antypedagogiki”.

Kraków 2000 Impuls

____________________________________________________________________________________

WSPÓŁCZESNE SYSTEMY PEDAGOGICZNE

1. Omów istotę pedagogiki pozytywistycznej

1. Cechy pedagogiki pozytywistycznej

2. Cele i przedmiot badań

3. Krytyka pedagogiki pozytywistycznej

4. Człowiek (wychowanek) w świetle pedagogiki pozytywistycznej

2. Przedstaw istotę pedagogiki kultury

1. Definicje: kultury (kultura a natura), pedagogiki kultury

2. Cele pedagogiki kultury

3. Metody badań (hermeneutyka)

4. Człowiek (wychowanek) w świetle pedagogiki kultury

3. Istota pedagogiki personalistycznej

1. Definicja personalizmu

2. Cele wychowania i nauczania w personalizmie

3. Człowiek (wychowanek) w świetle pedagogiki personalistycznej

4. Istota pedagogiki religii

1. Zadania pedagogiki religii

2. Przedmiot pedagogiki religii

3. Hermenutyka doświadczeń, jako metoda pedagogiki religii

4. Człowiek (wychowanek) w świetle pedagogiki religii

5. Istota pedagogiki Waldorfskiej

1. Cechy szkoły typu Waldorf

2. Osoba Rudolfa Steinera

3. Człowiek (wychowanek) w świetle pedagogiki Waldorfskiej

6. Istota pedagogiki Janusza Korczaka

1. Główne założenia pedagogiki Janusza Korczaka

2. Preferowane wartości wychowawcze Janusza Korczaka

3. Prawa dziecka według Janusza Korczaka

4. Człowiek (wychowanek) w świetle pedagogiki Janusza Korczaka

7. Istota pedagogiki Petera Petersona

1. Poglądy pedagogiczne Petera Petersona

2. Krytyka poglądów Patera Petersona

3. Formy kształcenia według Petera Petersona

4. Człowiek (wychowanek) w świetle pedagogiki Petera Petersona

8. Istota pedagogiki Antyautorytarnej

1. Definicja pedagogiki antyautorytarnej

2. Cele wychowania w pedagogice antyautorytarnej

3. Wolność jako podstawa w pedagogice antyautorytarnej

4. Człowiek (wychowanek) w świetle pedagogiki antyautorytarnej

9. Istota pedagogiki emancypacyjnej

1. Definicja pedagogiki emancypacyjnej

2. Konsekwencje przyjęcia pedagogiki emancypacyjnej w wychowaniu

3. Nauka w perspektywie pedagogiki emancypacyjnej

4. Krytyka pedagogiki emancypacyjnej

5. Człowiek (wychowanek) w świetle pedagogiki emancypacyjnej

10. Istota pedagogiki międzykulturowej

1. Autonomia liberalna

2. Autonomia radykalna

3. Definicje: wartości, kultury, tożsamość kulturowej

4. Edukacja kulturowa - cele

5. Wykluczenie społeczne

6. Człowiek (wychowanek) w świetle pedagogiki ekologicznej

11. Istota pedagogiki ekologicznej

1. Ekosystem, ekologia

2. Nurty współczesnej ekologii

3. Zasady etyki ekologicznej

4. Człowiek (wychowanek) w świetle pedagogiki ekologicznej

12. Istota antypedagogiki

1. Definicja wychowania

2. Argumenty przeciwne wychowaniu według antypedagogiki

3. Cele antypedagogiki

4. Człowiek (wychowanek) w świetle antypedagogiki

13. Istota pedagogiki postmodernistycznej

1. Cechy społeczeństwa postmodernistycznego

2. Klasa szkolna w świetle pedagogiki postmodernistycznej

3. Nauczyciel w świetle pedagogiki postmodernistycznej

4. Człowiek (wychowanek) w świetle pedagogiki postmodernistycznej.

14. Istota pedagogiki egzystencjalnej

1. Termin egzystencjalizm

2. Podstawy pedagogiki egzystencjalnej

3. Człowiek (wychowanek) w świetle pedagogiki egzystencjalnej

Literatura:

Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika. Warszawa 2008 PWN t1

Kunowski S., „Problematyka systemów wychowania „. Kraków Impuls 2000

____________________________________________________________________________________

WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII

1. Współczesne kierunki psychologii (biologiczny, psychodynamiczny, behawiorystyczny, poznawczy, humanistyczny, ewolucjonistyczny):

1. pogląd naturę ludzką

2. determinanty zachowania

3. główny temat badań

4. badania podstawowe

2. Uczenie się:

1. warunkowanie klasyczne

2. warunkowanie sprawcze (instrumentalne)

3. uczenie się społeczne

4. nagrody i kary

5. modelowanie

6. wyuczona bezradność

3. Pamięć:

1. typy pamięci

2. zapamiętywanie i zapominanie

4. Motywacja:

1. teoria instynktu

2. teoria popędów

3. teoria pobudzenia

4. humanistyczna teoria motywacji wzrostu

5. społeczno-poznawcze teorie motywacji

5. Emocje i stres

1. funkcje i sposoby wyrażania emocji

2. źródła stresu (stresory)

3. reakcje stresowe

Literatura:

P. G. Zimbardo, Psychologia i życie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.

Literatura uzupełniająca:

G. Mietzel, Wprowadzenie do psychologii, GWP, Gdańsk 2008.

C. Tavris, C. Wade, Psychologia. Podejścia oraz koncepcje, Zysk i Ska, Poznań.

____________________________________________________________________________________

PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA I OSOBOWOŚCI

1. Wyjaśnij pojęcie rozwoju i zmiany rozwojowej.

2. Na czym polega i jakie ma znaczenie dla rozwoju człowieka obiektywizacja poznania i autonomizacja działania?

3. Porównaj mechanistyczne i organizmiczne podejście do analizy rozwoju.

4. Przedstaw model cykliczno-fazowy zmiany rozwojowej uwzględniając pedagogiczne znaczenie interwencji z zewnątrz.

5. Jakie czynniki powodują, że człowiek się rozwija?

6. Przedstaw historię psychologii rozwojowej, wskaż jej działy i ich wzajemne powiązania. Jakie znaczenie ma wiedza psychologiczna dla pedagoga?

7. Scharakteryzuj wiek przedszkolny.

8. Scharakteryzuj młodszy wiek szkolny.

9. Scharakteryzuj okres adolescencji.

10. Scharakteryzuj wiek młodzieńczy.

11. Scharakteryzuj wczesnej dorosłości i wieku wczesnego.

12. Omów istotne problemy późnej dorosłości.

13. Omów pojęcie i składniki osobowości.

14. Jaka jest struktura obrazu własnej osoby?

15. Omów rozwój systemu motywacyjnego.

16. Omów samoregulacyjne mechanizmy przystosowawcze

17. Zaburzenia osobowości- omów wybrane.

18. Wyjaśnij pojęcie temperamentu i wskaż jego typy.

____________________________________________________________________________________

SOCJOLOGIA WYCHOWANIA

1. Podstawowe pojęcia socjologii wychowania.

2. Rodzina jako podstawowe naturalne środowisko wychowawcze.

3. Szkoła jako intencjonalne środowisko wychowawcze.

4. Podstawowe instytucje wychowania i ich funkcjonowanie.

5. Szanse życiowe dzieci, młodzieży i dorosłych.

6. Zróżnicowanie społeczne a edukacja.

7. Reprodukcja kapitału kulturowego.

8. Teoria reprodukcji kulturowej w ujęciu Pierre'a Bourdieu

9. Teoria Reprodukcji Ekonomicznej Samuela Bowlesa i Herberta Gintisa

10. Teoria Samowykluczania Kulturowego Paula Willisa

11. Socjolingwistyczna Teoria Basila Bersteina

12. Grupy rówieśnicze w procesach wychowania.

13. Wychowanie a przemiany współczesnego świata.

14. Rola kultury popularnej w wychowaniu dzieci i młodzieży, oraz życiu człowieka dorosłego.

15. Zagrożenia wychowawcze XXI wieku.

Literatura:

1. D. Czajkowska-Ziobrowska, Reprodukcja Kapitału kulturowego w ujęciu Pierre'a Bourdieu ze szczególnym uwzględnieniem kapitału szkolnego, „Przegląd Naukowo-Metodyczny Edukacja dla Bezpieczeństwa”, 1/2009 (3).

2. D. Czajkowska-Ziobrowska, Reprodukcja kapitału kulturowego w ujęciu Paula Willisa przykładem samowykluczenia „Przegląd Naukowo-Metodyczny Edukacja dla Bezpieczeństwa”, 2/2009 (4).

3. D. Czajkowska-Ziobrowska, Dialog Kapitału kulturowego ze współczesną szkołą, (w:) E. Dąbrowa, D. Jankowska (red.) Pedagogika dialogu. Dialog w teorii i praktyce edukacyjnej. Warszawa 2009.

4. A. Gidens, Socjologia, Warszawa 2004.

5. Goodman N., Wstęp do socjologii, Poznań 2009.

6. H. Januszek, J. Sikora, Podstawy socjologii, wyd. AE w Poznaniu, Poznań 2000;

7. J. Szacki, Historia myśli socjologicznej, Warszawa 2002.

8. Modzelewski W., Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003;

9. P. Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków 2002.

10. G. Ritzer, Klasyczna teoria socjologiczna, Poznań 2004.

11. B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003.

12. Z. Ziembiński, Elementy socjologii, Poznań 2004.

13. F. Znaniecki, Socjologia wychowania, t. I i II, PWN, Warszawa 2003.

14. Zagrożenia wychowawcze XXI wieku, A. Massalski, K. Wiatr [red.], Kancelaria Senatu, Warszawa 2009.

____________________________________________________________________________________

HISTORIA WYCHOWANIA

1. Charakterystyka systemów wychowawczych w starożytnej Grecji

2. Charakterystyka starożytnej metody nauczania Sokratesa

3. Omówienie rodzajów wychowania stanowego w średniowieczu

4. Omówienie wpływów filozofii starożytnych w poglądach św. Tomasza z Akwinu

5. Wyjaśnienie pojęcia „neoplatonizm” na przykładzie filozofii św. Augustyna

6. Wpływ epoki renesansu na myśli o wychowaniu na przykładzie Tomasza Morusa

7. Omówienie wpływu J.A. Komeńskiego w tworzeniu dydaktyki nauczania

8. Postulaty polityczno-obywatelskiej reformy państwa w poglądach A.F.Modrzewskiego

9. Wpływ epoki odrodzenia na myśl o wychowaniu na przykładzie poglądów J.J. Rousseau

10. Charakterystyka nurtu „Nowego Wychowania” w XIX/XX w. na przykładzie M. Montessori

11. Omówienie idei pajdocentryzmu w poglądach wychowawczych E.Key

12. Charakterystyka idei szkoły pracy w pedagogice XIX/XXw. na przykładzie J.Dewey'a

13. Wyjaśnienie pojęcia „naturalizm pedagogiczny na przykładzie poglądów J.Korczaka

14. Omówienie współczesnych nurtów wychowania na przykładzie antypedagogiki H.von Schoenebecka

Literatura:

Bartnicka K., Szybiak I., 2001, Zarys historii wychowania, Warszawa, Wyd. „Żak”.

Kot S., 1996, Historia wychowania, t.1 i 2, Warszawa, Wyd. „Żak”.

Okoń W., 1999, Dziesięć szkół alternatywnych, Wyd. 2.,Warszawa, WSIP.

Okoń W., 2004, Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa, PWN.

Encyklopedia Pedagogiczna XXw., 2003, pod red. T.Pilcha, Warszawa, Wyd. „Żak”.

Leksykon Pedagogika, 2000r., pod red. B.Milerski, B.Śliwerski, Warszawa, PWN.

Okoń W., 2000, Wizerunki sławnych pedagogów polskich, Warszawa, Wyd. „Żak”.

____________________________________________________________________________________

TEORETYCZNE PODSTAWY WYCHOWANIA

1. Współczesne kryteria naukowości pedagogiki.

2. Przedmiot i podmiot pedagogiki oraz związki między nimi.

3. Dochodzenie so uogólnień teoretycznych pedagogiki z perspektywy prowadzonych badań naukowych.

4. Społeczna i indywidualna przydatność wiedzy o wychowaniu człowieka.

5. Interdyscyplinarność pedagogiki.

6. Organiczne i środowiskowe uwarunkowania rozwoju człowieka.

7. Środowisko wychowawcze i jego analiza.

8. Najistotniejsze instytucje środowiskowego oddziaływania wychowawczego.

9. Charakterystyka rodzajów wychowania: moralnego, umysłowego, estetycznego i fizycznego.

10. Istota wychowawczego oddziaływania naturalnego, intencjonalnego i pośredniego.

11. Teoria wychowania jedną z dyscyplin szczegółowych pedagogiki.

Literatura:

Gnitecki J. „Pedagogika ogólna z metodologią”

Kwieciński Z., Śliwerski B., „Pedagogika. Podręcznik akademicki”

Śliwerski B., „Pedagogika”

Suchodolski B., „Pedagogika”

Pomykało W., „Encyklopedia pedagogiki”

Okoń W., „Słownik Pedagogiczny”

____________________________________________________________________________________

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA

1. Pedagogika społeczna - przedmiot i zakres zainteresowań

2. Interdyscyplinarność pedagogiki społecznej

3. Metoda indywidualnych przypadków w pedagogice społecznej

4. Metoda organizowania środowiska w pedagogice społecznej i warunki jej powodzenia

5. Scharakteryzuj metodę grupową i przedstaw wybraną typologię

6. Praca socjalna w pedagogice społecznej

7. Zagadnienie pomocy w pedagogice społecznej

8. Człowiek w sytuacji zagrożenia - współczesne problemy społeczne

9. Rodzina jako element środowiska wychowawczego

10. Rola grupy rówieśniczej w rozwoju społecznym jednostki

11. Środowiskowy kontekst funkcjonowania szkoły

12. Instytucjonalne wsparcie jednostki - czyli gdzie szukać pomocy w przypadku wystąpienia problemów

____________________________________________________________________________________

BIOMEDYCZNE PODSTAWY ROZWOJU CZŁOWIEKA

1. Zarys budowy morfologicznej człowieka

2. Znajomość komórek, tkanek, narządów i układów w organizmie człowieka

3. Pojęcie życia w ujęciu biomedycznym

4. Stanowisko człowieka w świecie przyrody

5. Drogi zakażenia HIV

6. Aparat pojęciowy związany z biologią i medycyną

7. Biologiczne podstawy seksualności człowieka

8. Wymień i opisz etapy rozwoju ontogenetycznego człowieka.

9. Określ korelację między medycyną a pedagogiką  na przykładzie wybranych dyscyplin - np.tyflopedagogiki, surdopedgogiki.

10. Rola pedagoga w zakresie profilatyki HIV/AIDS.

11. Przedstaw nadrzędną rolę ośrodkowego układu nerwowego i jego wpływ na procesy poznawcze i emocjonalne.

____________________________________________________________________________________

FILOZOFIA/ETYKA

1. Akt narodzin filozofii

1. Filozofia i jej geneza, przedmiot i funkcje filozofii

2. Zasadnicze postulaty myślenia filozoficznego

Literatura: Cackowski Z., Zasadnicze zagadnienia filozofii. Str 15-34.

2. Zasadnicze zagadnienia filozofii greckiej:

1. Tales i początki filozofii

2. Parmenides i szkoła elejska

3. Sokrates i powszechne zasady poznania i działania

4. Platon i filozofia etyki

5. Arystoteles kategorie

6. Stoicy

Literatura: Tatarkiewicz Wł. Historia filozofii T1 str 161-202

3. Filozofia średniowiecza

1. Św. Tomasz z Akwinu

2. Literatura: Tatarkiewicz Wł. Historia filozofii T1 str 270-282

4. Wybrane zagadnienia etyki polskiej

1. Etyka niezależna Tadeusza Kotarbińskiego

2. Etyka szkoły życia Janusza Korczaka

5. Filozofia nowożytna

1. Leibniz i oświecenie niemieckie

2. Immanuel Kant i założenia filozofii krytycznej

Literatura:

Tatarkiewicz Wł. Historia filozofii T1

Kotarbiński T., Pisma etyczne. Zakład Narodowy Ossolińskich, Wrocław -Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1987

Korczak J., Szkoła życia [w:] Korczak Dzieła; Oficyna Wyd. LATONA, Warszawa 1998

____________________________________________________________________________________

METODOLOGIA BADAŃ PEDAGOGICZNYCH

1. Świadomość metodologiczna badacza

2. Wybór tematu badawczego (omów)

3. Sformułowanie celu i problemu badawczego (omów)

4. Ustalenie listy zmiennych (omów)

5. Postawienie hipotezy badawczej (omów)

6. Dobór wskaźników do zmiennych (omów)

7. Dobór próby do badań (omów)

8. Omów metody badawcze:

1. Sondaż

2. Obserwacja

3. Analiza dokumentów

4. Eksperyment

Literatura: Łobocki M., Metody i techniki badań pedagogicznych.

Gnitecki J., Metodologia pedagogiki i metodologia badań pedagogicznych

problemowo - programowany zestaw ćwiczeń dla studentów.

____________________________________________________________________________________

DYDAKTYKA

1. Dydaktyka jako dyscyplina naukowa

2. Edukacja w ujęciu wertykalnym i horyzontalnym

3. System dydaktyczny i jego elementy

4. Cele i wartości w procesie kształcenia

---