Farmakologia 18.03.2004-03-21

Receptory muskarynowe
	M1	M2	M3
typ	neuronalny	sercowy	wydzielniczy
lokalizacja	CSN Zwoje Przew.pokarmowy	Serce Przedsionki Tk.przewodząca	Gr.wydzielnicze m.gładkie Śródbłonek naczyn.
transdukcja	↑ IP3, DAG	↓ cAMP	↑ IP3
funkcja	Pobudzania CSN Uwalnianie kwasu Wzrost ruchliwości	Hamowanie Zahamowanie presyn. Zaham.przewodzenia	Wzrost sekrecji Skurcz Wazodylatacja nacz.
agoniści	Ach, CCh	Ach, CCh	Ach,CCh
antagoniści	Atropina Pirenzepina Dicyklomina	Atropina Gallamina	Atropina

W naczyniach miażdżycowych kiedy podaje się Ach to nie rozszerza naczyń ponieważ miażdżyca niszczy ukł. enzymatyczny związany z np. NO lub prostacykliną.

Inhibitory AchE

odwracalne	nieodwracalne
Fizostygmina Prostygmina Edrofonium Pirydostygmina	Dyflos Ecotiopat Paration Miparoks Sarin Tabun

Zastosowanie:

- Miastenia gravis

- Terapia jaskry

- Zatrucie tubaryną

Działania niepożądane:

• biegunka

• nadmierne pocenie

• skurcz źrenicy

• nudności

• potrzeba oddania moczu

Antagoniści układu cholinergicznego:

1. poprzez blokadę receptorów muskarynowych

• atropina

• ipratropium

• scopolamina

2. zablokowanie zwojów ( receptor nikotynowy)

(mogą zablokować też płytkę nerwowo-motoryczną)

• mecamylamina

• nicotyna

• trimethaphan

3. blokujące złącze nerwowo-mięsniowe

• atracurium

• doxacurium

• metocurine

• miracurium

• pipercuronium

• rocuronium

• vecuronium

• succinilocholine

• tubocurarine

Atropina

Nie wolno zastosować atropiny przed zbadaniem ciśnienia sródgałkowego (np. w jaskrze).

Działanie zróżnicowane od dawki:

0,5 mg

- zwolnienie akcji serca

• lekka suchość w jamie ustnej

• zahamowanie wydzielania potu,śliny

2-5 mg

• gwałtowne przyspieszenie akcji serca

• palpitacje

• wyraźna suchość w ustach

• rozszerzenie źrenicy

• zaburzenia widzenia

>10,0 mg

• halucynacje

• drżenia

• śpiączka ⇒ śmierć

Użyteczność terapeutyczna antagonistów receptorów muskarynowych

Krążenie:

W bradykardii, np. po zawale m.sercowego

(atropina dożylnie)

Okulistyka:

W diagnostyce - rozszerzenie źrenicy

(tropikamid/krótko; cyklopentolat/długo)

Neurologia:

W chorobie lokomocyjnej

(hioscyna doustnie lub przez skórę)

Układ oddechowy:

W astmie

(ipratropium - inhalacje)

W premedykacji anastezjologicznej/ obecnie rzadko

(atropina dożylnie)

Układ pokarmowy:

W skurczach spazmolitycznie i hamująco na sekrecję

(dicyklomina doustnie)

W endoskopii i radiologii przew. Pokarmowego

(hioscyna dożylnie)

W chorobie wrzodowej / teraz rzadko

(pirenzepina,M1 selektywna)

Działania uboczne:

• zaburzenia widzenia

• otępienie

• rozszerzenie źrenicy

• zaparcie

• zatrzymanie moczu

Blokowanie poprzez hamowanie receptora nikotynowego ( zwoje i płytki nerwowo-motoryczne)

Receptor	Agonista	Antagonista
muskarynowy	muskaryna	Atropina
Nikotynowy (zwoje wegetatywne)	nikotyna	Heksametonium
Nikotynowy (pł.ner-mot)	nikotyna	turbokuraryna

Mechanizmy blokowania transmisji nerwowo- mięśniowej

1. Hamowanie syntezy Ach

• hemicholina- blokuje wychwyt choliny

• trietylocholina - fałszywy transmiter

• vesamikol - blokuje transport Ach do ziarnistości

klinicznie nieużyteczne

2. Hamowanie uwalniania Ach

(jony Mg, antybiotyki aminoglikozydowe np. streptomycyna, toksyna botulinowa z beztlenowców Clostridium Botulinum, β-bungarotoksyna z jadu Kobry)

wszystkie blokują wpływ Ca do neuronu

3. Hamowanie post- synaptycznego działania Ach

1. nie depolaryzujące

np. D-tubokuraryna, blokujące receptor Ach lub kanał jonowy

2. depolaryzujące

np. Suksametonium, Ach agonista

grupa użyteczna klinicznie

receptor ⇔ agonista

Blok receptora

Najważniejsze własności jadów płytki motorycznej

Leki nie-depolaryzujące

• tubokuraryna

• gallamina

• pankuronium

• atrakurium

1. kompetatywni antagoniści N, różnią się czasem działania

2. blok jest odwracalny przez inhibitory cholinesterazy

3. Efekty uboczne:

• blokada zwojów

• uwalnianie histaminy

i dlatego hipotensja, bronchokonstrykcja

Leki depolaryzujące

• suksametonium

1. wywołują drzenie mięśniowe (częściowy agonista rec. N) a potem ból pooperacyjny

2. blok nie może być odwrócony przez inhibitory AchE (powiększenie porażenia mięśni)

3. czas działania bardzo krótki na skutek działania cholinesterazy, czasem jednak u pacjentów z wrodzonym upośledzeniem cholinesterazy ,działanie może być długotrwałe

4. Efekty uboczne:

• zaburzenia rytmu (bradykardia) na skutek uwalniania K+, w szczególności groźne u poparzonych

• wzrost ciśnienia śródgałkowego

• złośliwa hypertermia (rzadko)

Lek	Czas działania	Drogi inaktywacji
Suxamethonium	3 min	Przez osoczową EAch
Tubokuraryna	30 min	Wątroba 70%,nerki 30%
Pancuronium	60 min	Nerki 80%
Gallamina	15 min	Nerki>90%
Vecuronium	15 min	Wątroba>95%
Atracurium	10 min	Spontaniczna hydroliza w osoczu

Leki działające na zwoje autonomiczne

Agoniści : nikotyna, DMPP

• aktywują zwoje sympatyczne i parasympatyczne, dlatego działania złożone (tachykardia, wzrost ciśnienia tętniczego, aktywacja sekrecji i wzrost ruchliwości jelit)

• po aktywacji może dojść do bloku depolaryzacyjnego zwojów

• nikotyna ma istitne efekty na CSN

• nie mają terapeutycznego działania

Antagoniści : heksametonium, trimetafan, tubokuraryna, (także nikotyna)

• blokada nie tylko zwojów autonomicznych ale i trzewnych (hipotensja, utrata odruchów sercowo-naczyniowych, zahamowanie sekrecji, atonia jelit, upośledzenie oddawania moczu)

• klinicznie nieużyteczne za wyjątkiem trimetafanu, okazjonalnie stosowanego do wywoływania kontrolowanej hipotensji podczas znieczulenia ogólnego

Kobra - α- bungarotoksyna - ↓N

β- bungarotoksyna - ↓spadek uwalniania Ach

Amanita muscaria (grzyb) - muskaryna ↑M

Atropa belladonna (chyba wilcza jagoda) - atropina ↓M

Nicotiana tabacum - nikotyna ↑N

Chondrodendon tomentosum - D-tubokuraryna -porażenie pł.ner-mięś.

Pilocarpus jaborandi - picokarpina ↑M

Physostigama vemenosum - fizostygmina -blok Ach

---