Wyjaśnij ideę Polski jako przedmurza Europy
Polska jako przedmurze Europy można rozumieć jako ostatnią przeszkodę imigrantów, uchodźców na drodze na Zachód. Niemcy stali można powiedzieć murem za Polską kiedy starała się o wstąpienie do UE gdyż chcieli się pożegnać z funkcją państwa granicznego i zrzucić całą odpowiedzialność na Polskę. Śledząc historię Polski natrafia się na liczne przykłady Polski pełniącej funkcję przedmurza Europy, chociażby okres średniowiecza i walki w obronie chrześcijaństwa, zatrzymanie Turków czy też odpieranie naporów złej Rosji. Słynna Polska Husaria i jej największe zwycięstwo pod Wiedniem było niejako bronią przedmurza. Podobną funkcję w okresie II W.Ś. pełniła Finlandia i Austria.
Wyjaśnij odmienność rozwojową Polski na bazie dwóch typów anomalii
Anomalia Tempa - opóźnienie czasowe
Anomalia Kierunku - opóźnienie kierunku rozwoju
Według S. Staszica Polska w stosunku do reszty Europy jest opóźniona o jakieś 300 lat. Jednak inni historycy upatrywali inną przyczynę opóźnienie a mianowicie w kierunku rozwoju. Teza o odmienności dróg dziejowego rozwoju Polski i Europy, skądinąd traktowanej bardzo często jako synonim Zachodu, stała się jednym z podstawowych kanonów myśli oświeceniowej. Usiłując znaleźć odpowiedź na pytanie o przyczyny kryzysu, a później upadku potężnego niegdyś państwa, właśnie w owej odmienności upatrywano symptom najważniejszy. Według tak zwanej szkoły monarchicznej, podstawowa różnica miała polegać na tym, że podczas gdy na Zachodzie rozwój poszedł w stronę wzmacniania centralnej władzy państwowej, to w Polsce nastąpiło zjawisko odwrotne - ośrodek rządzący był coraz słabszy. Początkowo jednak wszystko szło dobrze. Wprawdzie Polska weszła na wspólną europejską drogę stosunkowo późno, głównie za sprawą chrześcijaństwa i monarchicznej formy władzy, potem jednak przez kilka stuleci szła krok w krok z innymi państwami Zachodu. I szłaby tak zapewne dalej, gdyby w pewnym momencie nie straciła wspólnego rytmu i nie zagubiła wspólnego kierunku. Dla jednych (Adam Naruszewicz) przełom ów nastąpił już z chwilą wygaśnięcia dynastii piastowskiej, dla innych (Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic, Jerzy Samuel Bandtkie, Tadeusz Czacki, Łukasz Gołębiowski) dopiero w następstwie śmierci ostatniego z Jagiellonów. Niezależnie jednak od przyjmowanej cezury, tok myśli był podobny - dzieje Europy wyznaczały kierunek prawidłowy, a zatem polskie odstępstwo było chorobą, anomalią, dewiacją. Stąd już niewielki krok prowadził do teorii samo zawinionego upadku, zgodnie z którą odstępstwo od Europy zaowocowało dramatem trzech rozbiorów i unicestwieniem państwa.
Podaj cechy charakterystyczne roli Polski w Europie w koncepcji Stanisława Leszczyńskiego.
Postulował w nich utworzenie Ligi Narodów, związku państw europejskich pod przewodnictwem Francji, stojącego na straży pokoju i współpracy na kontynencie. Zdawał sobie sprawę, że różnice językowe, obyczajowe i religijne są zbyt duże, by utworzyć jedno ponadnarodowe europejskie państwo, wierzył jednak, że możliwe jest międzynarodowe porozumienie suwerennych krajów. Mimo że Leszczyński był zagorzałym dewotem, opowiadał się za wspólnotą europejską opartą na zasadach republikańskich, a nie religijnych. Uważał, że ustrój republikański zapobiega agresywnej polityce, a zatem sprzyja pokojowi. W swojej koncepcji pax republicana wypracowanej pod koniec życia proponował utworzenie Sejmu Europejskiego, w którym zasiadaliby przedstawiciele Francji, Polski, Anglii, Holandii, Szwecji, Wenecji, Genui i kantonów szwajcarskich. Ta Liga Państw-narodów posiadałaby własną siłę zbrojną, której trzon stanowiłyby wojska francuskie. Członkowie Ligi byliby mediatorami w sporach międzynarodowych, a w wypadku wybuchu wojny wspomagaliby ofiary agresji. Podkreślić trzeba, że Leszczyński pisał o sprawach europejskiej federacji nie tylko z pozycji teoretyka. Sam stał przecież na czele związku państw: Polski i Litwy, poznał więc praktyczny, często niełatwy, wymiar takiego rozwiązania.
Czym jest arbitraż, w których koncepcjach jedności europejskiej się pojawiał?
Arbitraż jest to metoda rozwiązywania konfliktów. Kiedy A kłuci się z B i nie mogą dojść do porozumienia to proszą o wydanie osądu C i stosują się do niego. Po raz pierwszy pojawił się w koncepcji króla Stanisława Leszczyńskiego, następnie u Kajetana Skrzetuski (kongres europejski)
W czyich koncepcjach jedności europejskiej Rosja miała przewodzić powstałemu ugrupowaniu.
U J.A. Czartoryskiego w koncepcji wschodniej Rosja i Anglia miała gwarantować równowagę, w zachodnim Rosja - wypad. Następnie pojawia się u S. Staszica jako dominujące państwo słowiańskie, pod którego berłem miały zjednoczyć się pozostałe ludy słowiańskie.
Jakie były podstawy koncepcji Józefa Wybickiego
Opowiadał się za takim stanem, w którym na czele miała stać Francja i Austria. Upatrywał możliwość pogodzenie się z Austrią pomimo jej udziału w dwóch rozbiorach Polski (rozbiory - państwa katolickie). Rolę stabilizatora miała pełnić Polska. Polscy od dawna zauważali rosyjską chęć parcia na zachód Europy. Rosja jest wrogiem/zagrożeniem: rodzaju ludzkiego, nauki i pokoju (list z Polski).
Omów ewolucję poglądów integracyjnych Adama Jerzego Czartoryskiego
Proponował stworzenie Ligi Europy, miał obowiązywać Kodeks Prawa Narodowego. Według jego wariantów, wschodnim gwarantem pokoju miała być Anglia i Rosja. Liga Europy nie miała być otwarta dla wszystkich, wyjątkiem z niej miały być: Austria, Francja, Prusy małe państewka włoskie też lecz miały współpracować. Mówił, że jak juz będzie owa Liga na czele z Anglią i Rosją rozwiąże sprawę Polski przez co państwa słowiańskie zjednoczą się pod berłem Rosji. Owe te 2 państwa miały tworzyć Ligę Bezpieczeństwa. Następnie dochodzi do radykalnej zmiany jego poglądów. Wchodzi wariant Zachodni - czyli bez Rosji. Instytucje: Najwyższa Rada i Kongres.
Jaka idea stanowiła podstawę koncepcji Hugo Kołłątaja
Powołanie Księstwa Warszawskiego jest 1 krokiem do odbudowy Polski. Od M. Bałtyckiego do M. Czarnego; od Odry aż po Dźwinę i Dniepr. Jego koncepcja wiązała się z koncepcją Polski jako Przedmurza Europy. Polska wraz z Francją miała stać na straży państw. W pewnym sensie tworzyłaby zaporę przed wschodem. Wymagał on od państw pewnego poziomu cywilizacyjnego ( wolność, i równość wobec prawa). Brak tych wolności to za pewne poziom ciemnoty. Ten twór miał być Federacją ( z 1 małym wyjątkiem - Anglia). Rzeczpospolita Ludów Ościennych ( wg. H.K od Hiszpanii aż do Imperium Rosji). Polska miała być stabilizatorem/ żandarmem Europy. Odczuwał potrzebę osadzenia króla na tronie Polski. Sen o Europie wspólnej, zjednoczonej, ościennej. Prawo w Imperium Zachodnim musi być zunifikowane ale również unifikacja miar i wag. Unifikacja pieniędzy również pojawia się u H.K . /Prawie jak u siebie w domu/ dzięki H.K hasło „Polska jeste potrzebna Europie” odradza się.
Jaką rolę odgrywał w koncepcjach jedności europejskiej poziom rozwoju cywilizacyjnego
Moim zdaniem bardzo istotną, jest poniekąd wyznacznikiem przynależności do cywilizowanej Europy. Kołłątaj wymagał od państw owego poziomu cywilizacyjnego świadczącego o ich wyższości kulturowej (wolność osobista i równość wobec prawa) a brak tych cech było oznaką ciemnoty narodu, niewolnictwa i wyzysku - czyli wschód.
Jak miała wyglądać zjednoczona Europa według Stanisława Staszica
Wszyscy Słowianie zostają włączeni w cesarstwo Rosyjskie co spowoduje erę pokoju. Stabilizacji i szczęśliwości. Zjednoczenie w formie FEDERACJI. Miało to być elementem rozwoju społeczeństwa. Całkowicie pro- rosyjska koncepcja. Podstawa: edukacja i oświata. Owo zrzeszenie narodów miało być wielopoziomowe, żadne z tych państw nie uchwyciło się na poziomie militarnym, religijnym, majątkowym i politycznym.
Poziomy Staszica:
Całą ludzkość
Cała Europa
Polska rosyjska
Nie jest możliwa integracja całej ludzkości, wskazywał on natomiast możliwość zintegrowania Europy. Patrząc chociażby na Chiny i Japonie, które kształtowały się w swoim odrębnym terytorium, izolowały się bardzo długo do XX w. W Europie również można zauważyć izolację, lecz nie na taką skalę ( Wlk. Brytania, Szwecja, Dania i Albania), Staszic wykluczał W.B gdyż zjednoczona Europa miała być kontynentalna. Opowiadał się za izolacjonizmem europejskim ( podobne kraje: USA, Korea Pół, Japonia, Chiny i Białoruś). Było to dla niego swoistym następstwem historycznym. Odpowiedzialni za zintegrowanie Europy będą Słowianie. Największym p. słowiańskim jest Rosja. Ród ludzki - poemat dydaktyczny Staszica mający prowadzić Słowian do integracji. Wskazywał na dominująca rolę Rosji jako przewodnika. Uważał że Słowianie to najbardziej cywilizowany naród i Polacy i Rosjanie są braćmi dla innych Słowian. Staszic wykazywał na trójpodział ducha: galloromański, teutoński, słowiański.
Jakie były trzy grupy „narodowe” pojawiające się w koncepcjach jedności europejskie i jakie były ich role
Omów koncepcję Józefa Hoene-Wrońskiego.
Społeczność powszechna miała na celu dojście do prawdy - absolutu. Byłaby to również federacja jak w poprzednich ideach. Różnica polegała na tym, że to państwo a nie naród miało się włączać. Dużą rolę odgrywał patriotyzm. Patriotyzm jako całkowite oddanie się sprawom państwa. W opozycji do tego był duch narodowy jako miłość do ojczyzny. Integracja miała pozostawiać państwo niezależne. Był przekonany, że do doskonałości dochodzi się małymi kroczkami. ZDOLNOŚĆ FEDERALNA - każda grupa państw to posiadała, czyli zdolność od funkcjonowania federalnego z innymi państwami. Zdolność przejścia na wyższy poziom. W ramach owej ogólnoeuropejskiej federacji tworzyć się będą konfederacje narodowe.
Omów koncepcje idei zjednoczonej Europy przedstawionej w traktacie „Wolne chwile żołnierza polskiego...”
Przedstawił w swojej książce wersję pacyfistyczną integracji. Książka zakazana za czasów caratu, przywrócona w Kanadzie po 100 latach. Są one wzniosłe i słynne na świecie. Jednak można znaleźć wiele powtórzeń z wcześniejszych lat. Człowiek ma się czuć jak u siebie w domu. Europa miała tworzyć monolityczną całość uznając różnice językowe czy religijne. Dokonał podziału na: CYWILIZOWANYCH - kierujących się rozumem (pokój i dobro) oraz na BARBARZYŃCÓW - (dobrych i złych) kierujących się uczuciami, ciągła walka. Nowe i zarazem fascynujące było odrzucenie narodu i państwa jako elementu integracyjnego. Powstać miały patriarchie językowe - nowy element integracyjny. Miało być ich 64. Głową owego regionu miał być patriarcha - 1 wybierany, kolejni dziedziczni. Każdy z nich miał mieć własne prawa/rząd/władzę. Stolicą byłyby gospody narodowe. Uważał, że należy zlikwidować stałe wojsko. Pospolite ruszenie byłoby zdecydowanie lepsze. Istniało u niego pojecie wojska rotacyjnego tworzonego na 3 lata. Przy wejściu do sojuszu patriarchie wyrzekały się części suwerenności polityki zagranicznej. Składnik podstawowy: odpaństwowieni, ujęzykowienie.
Kongres europejski miał być sędzią zwierzchnikiem. Porównuję się go do Rady. Miał się przenosić co roku do innej gospody narodowej. Siłą głosów w Kongresie faworyzowała małe patriarchie. Natomiast siła wojskowa była proporcjonalna do liczby mieszkańców patriarchi.
O czym mówiła koncepcja Józefa Kajetana Skrzetuskiego.
Skrzetuski polemizował z tyranami i samowładcami, krytykował nonsensowność prowadzenia zbrojnych konfliktów, pokładał wielkie nadzieje w wychowaniu oraz edukacji, potępiał ciemnotę i zacofanie. Wątki pacyfistyczne zostały zatem wzbogacone argumentacją ekonomiczną. Skrzetuski proponował koncepcję konfederacji państw - Ligi Państw (poniekąd związek z Ligą Narodów). Miał posiadać stałe ciało arbitrażowe - Kongres Europejski. Miał być strażnikiem istniejącego stanu granic. Państwa miały wyrzec się wszelkich roszczeń terytorialnych. 1795r. koncepcja, która nie mówi już o utrzymani obecnego stanu lecz o przywróceniu Polski.
Czym był pomysł „Międzymorza” w okresie międzywojennym.
Międzymorze − idea polityczna wysuwana przez Józefa Piłsudskiego zakładająca utworzenie federacji państw Europy Środkowej i Wschodniej. Docelowo do Międzymorza należeć miał obszar między morzami Adriatyckim, Bałtyckim a Czarnym ("Morza ABC"), a konkretnie Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Białoruś, Ukraina, Czechosłowacja, Węgry, Rumunia, Jugosławia oraz ewentualnie Finlandia. Proponowana federacja miała nawiązywać do jagiellońskich tradycji wielokulturowej Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Piłsudski uważał, że jej powstanie pozwoli uniknąć państwom Europy Środkowej dominacji Niemiec czy Rosji. Międzymorze było jednak postrzegane przez część Litwinów jako zagrożenie dla ich nowo powstałego, niepodległego państwa, zaś Ukraińcy uważali tę ideę za sprzeczną z ich niepodległościowymi dążeniami. Prócz tego sprzeciwiała się jej Rosja i większość zachodnich mocarstw z wyjątkiem Francji.
Jakie idee integracyjne Europy Środkowej powstały w okresie międzywojennym w Polsce.
Józef Piłsudski - Morze ABC
Roman Dmowski - polska nie powinna się łączyć z innymi państwami. Miała tworzyć jednolitą całość. Blok agrarny, kredyty wolno rolne, wspieranie bezrobocia w rolnictwie. Sprzeciwiał się Piłsudzkiemu.
Jakie były wymierne skutki II wojny światowej dla Polski
Skutki wojny proponuję podzielić na trzy grupy: wymierne, a więc takie, które w przybliżeniu da się jakoś policzyć - zabici, kalecy i trwale chorzy (powojenne śmierci), straty materialne, majątek, przesunięcia terytoriów i ludzi, brutalizm i okrucieństwo zarówno zwyciężonych, jak i zwycięzców, wreszcie interesy itp.
Polska:
34849000( ludność do IX '39)
160000 (zabici żołnierze)
2440000(zabici cywile)
3000000(Żydzi w holokauście)
5600000(łącznie)
16,07%(procent zabitych)
Polska straciła ponad 6 mln obywateli, w tym 644 tys. wskutek bezpośrednich działań wojennych. Straty te ujęte procentowo w stosunku do liczby ludności, były największe na świecie. Rezultatem wojny stało się też trwałe inwalidztwo ok. 600 tys. osób. Około 80% strat przypadło na ludność miejską, co w dużym stopniu wiązało się z eksterminacją skupionej w miastach ludności żydowskiej, która została wymordowana prawie całkowicie.
Granica wschodnia Polski została ustalona w umowie między TRJN i rządem ZSRR, podpisanej 16 VIII 1945 w Moskwie. Terytorium Polski w nowych granicach zmniejszyło się o 78 tys km kwadratowych Granica wschodnia Polski została ustalona w umowie między TRJN i rządem ZSRR, podpisanej 16 VIII 1945 w Moskwie. Terytorium Polski w nowych granicach zmniejszyło się o 78 tys km kwadratowych.. Następstwem zmiany granic były masowe przesiedlenia oparte na zasadzie etnicznej.
Jakie były skutki sowieckiej okupacji po II wojnie światowej.
Nienawiść do „;Polski panów” wpajana od lat radzieckiemu społeczeństwu zaowocowała niemal natychmiast po wkroczeniu Armii Czerwonej na ziemie polskie niczym nie skrępowanym terrorem, gwałtami i masowymi modami.”. Ich ofiarami padali nie tylko oficerowie Wojska Polskiego, ale także ludność cywilna. Czerwonoarmiści wspólnie z przychylnymi komunistom przedstawicielami miejscowej ludności niepolskiego pochodzenia, palili dwory, rabowali mieszkania. W wielu miejscowościach dokonano masowych rzezi, nie oszczędzając kobiet i dzieci. Otwarcie podżegano Białorusinów i Ukraińców do pomszczenia krzywd doznanych w czasie II Rzeczpospolitej. Już po formalnym wcieleniu tych ziem do radzieckich republik wyrugowano język polski ze szkól i zastępując go białoruskim lub ukraińskim. Wprowadzono jako obowiązkowy radziecki system nauczania. Narzucono naukę języka rosyjskiego oraz lekcje wychowania obywatelskiego w duchu doktryny komunistycznej, historii Rosji i ZSRR. Ze szkół usunięto krzyże i zakazano nauki religii. Wielu nauczycieli, podobnie jak innych przedstawicieli polskiej inteligencji, aresztowano w pierwszej kolejności i deportowano w głąb Rosji. Szczególnie represje dotknęły polski Kościół katolicki. Konfiskowano majątek kościelny, a przedmioty kultu religijnego bezczeszczono i niszczono. Wielu księży i zakonników wymordowano już we wrześniu 1939 roku. Tych, którzy uszli z pierwszego pogromu, aresztowano w następnych tygodniach. Budynki kościelne zamieniano na magazyny, kina lub kluby radzieckiej „ligi bezbożników”, specjalizujące się w ateistycznej propagandzie. Nie kończące się rekwizycje, konfiskaty i różnego rodzaju obowiązkowe świadczenia doprowadziły do nędzy większość polskich rodzin. Sklepy zasobne do niedawna w towary opustoszały. Po podstawowe, niezbędne do życia produkty, tworzyły się długie kolejki. Zmuszanie ludności do nieustannej walki o chleb. Przez cały czas NKWD przeprowadzało aresztowania „wrogich i szkodliwych elementów”, wybitniejszych działaczy politycznych i społecznych, byłych urzędników polskiej administracji, właścicieli ziemskich i przemysłowców. Stawiano ich pod różnymi pretekstami przed sądem i skazywano na śmierć lub długie lata pobytu w obozach pracy. Aresztowaniami tymi objęto w sumie około 200 tys. osób. Inną formą represji, nie mniej dotkliwą dla ludności polskiej, był przymusowy pobór mężczyzn do Armii Czerwonej. Wytworzono w ten sposób w społeczeństwie atmosferę powszechnego strachu, w której każdy mógł spodziewać się lada moment aresztowania. Stać się nią miała, rozłożona na kilka etapów, masowa deportacja setek tysięcy Polaków w głąb Rosji. W ten sposób ludność polska z ziem zagarniętych przez ZSRR pozbawiona została właściwie zupełnie nie tylko elity intelektualnej, ale także warstw o nieco wyższym uświadomieniu narodowym i politycznym, co miało w przyszłości, zgodnie z zamierzeniami okupanta, ułatwić sowietyzację pozostałych mieszkańców. Wśród pomordowanych było wiele kobiet i małych dzieci.
21.04.1945- układ o przyjaźni, wzajemnej pomocy i współpracy Polski i ZSRR (Stalin- E. Osóbka-Morawski), oba kraje opowiedziały się za wzajemną pomocą w przypadku agresji Niemiec, będą razem współdziałać na rzecz kwestii powojennych Niemiec.
07.07.1945- umowa gospodarcza z ZSRR, o wzajemnych dostawach towarów, ZSRR brał od PL węgiel po preferencyjnych cenach
16.08.1945- traktat graniczny, ustalił granicę wschodnią, przejście przez cieśninę Pilawską.
18.11.1956- Deklaracja PRL i ZSRR (Cyrankiewicz, Gomułka- Chruszczow, Bułganin), przyjaźń polsko-radziecka, umorzono zadłużenie Polski, powrót repatriantów ze wschodu, ZSRR dała kredyt Polsce na 150mln $, regulacja stacjonowania wojsk radzieckich w PL.
Kraje RWPG IUW krytykowały kraje idące inną drogą (Chiny, Jugosławia, Rumunia, Albania), wszystkie państwa UW dwukrotnie podpisały traktat (I-połowa lat '40, lata '60), każdy kraj zagrażający państwom komunistycznym jest wrogiem, w przypadku ważnych wydarzeń państwa UW zmuszone są do konsultacji.
Czym jest oddziaływanie międzynarodowe.
STOSUNEK MIĘDZYNARODOWY- Stosunki międzynarodowe to trans graniczne (przekraczające granice ) interakcje (oddziaływania ) podmiotów polityki. Pole stosunków międzynarodowych oddziaływanie na siebie różnych podmiotów, to pole nie jest prosta sumą działań uczestników stosunków międzynarodowych. Każdy uczestnik prowadzi jakieś działania.
Od jakich czynników zależy rola państwa na arenie międzynarodowej
Są to czynniki:
A: TRADYCYJNE:
Geograficzne i geopolityczne - polskie położenie geopolityczne (między Prusami a Rosją) zostało uznane za fatalne a nie geograficzne. Obecnie owy czynnik jest coraz mniej istotny. Bardziej liczą się czynniki geoekonomiczne i rejony bogate w surowce energetyczne.
Demograficzne - kiedyś był to znaczący czynnik, świadczący o sile militarnej państwa. Obecnie jednak, wraz z rozwojem techniki wojskowej jak i wzrostem potencjału ekonomicznego owy czynnik traci na znaczeniu. Oczywiście jeśli państwo aspiruje do tytułu mocarstwa musi posiadać odpowiedni potencjał ludności. Zagrożeniem mogą być migracje, które mogą przyczynić się do powstawania napięć jak i konfliktów.
Ekonomiczne - chodzi tu o strefę wolnego handlu. Należy również uwzględnić transnarodowe korporacje. Dochodzić może czasami do protekcjonizmu. Dochodzi do tego podziała na bogatą północ i biedne południe(Nienasyceni konsumenci i głodni obserwatorzy). Istotne są tu również surowce energetyczne.
Kulturowe i Ideologiczne - główny nacisk na tożsamość i przynależność do grup społecznych.
Kulturowo-cywilizacyjne - cywilizacja stanowi wielką całość, system dziedzictwa wspólnego dla wielkich grup społecznych oparty na wspólnym podłożu kulturowym oraz podobieństwie struktur rozwoju społecznego i ekonomicznego.
Ideologiczne - ludzie w podejmowanych działaniach politycznych i społecznych potrzebują wyraźnie określonego kierunku, wytyczenia celów do realizacji których mają zdążać.
Etniczno-narodowe - świat jest ogromnie zróżnicowany pod względem etnicznym i nie pokrywa się to podziałem geograficznym czy geopolitycznym a po II W.Ś. wprowadzono ochronę praw mniejszości narodowych do praw człowieka.
Prawo międzynarodowe - zespół norm regulujących stosunki między państwami oraz z ich przyzwolenia (państwa są głównymi twórcami prawa międzynarodowego) także z innymi uczestnikami stosunków międzynarodowych (np. organizacjami międzynarodowymi, Stolicą Apostolską.
B: DYNAMIZUJĄCE:
Rozwój nauki i techniki - rewolucja technologiczna w dziedzinie obiegu informacji ma ogromny wpływ na środowisko międzynarodowe. Zasadniczym stymulatorem rozwoju tych czynników jest czynnik militarny.
Ekologiczny
Globalizacja
Omów wzrastającą interpenetrację wszystkich dziedzin jako aspekt stosunków międzynarodowych.
Przez interpenetracje rozumiemy wzajemne przenikanie sie systemów podejmujących
odmienne zadania: systemy przejmują cele działania z innych systemów, aby powiększyć
własna efektywność, co dokonuje sie na drodze importowania wzorów działania.
Zmniejszają przy tym ich złożoność i podnoszą funkcjonalność, co może prowadzić do
uzyskiwania lepszych osiągnięć przez każdy z systemów. Transfer celów z systemu do
systemu bywa zazwyczaj lokalizowany w strefach przenikania, w których działania
systemu macierzystego dostosowywane są do działań partnera lub nawet podlegają
częściowej kontroli i sterowaniu przez partnera. Skutkiem tego strefy przenikania sie obu
systemów odpowiadają dialektycznej zasadzie łączenia tego, co oddzielone i przeciwne.
Dlaczego państwo jest centralnym uczestnikiem stosunków międzynarodowych.
Ich wiodąca rola w życiu międzynarodowym jest wynikiem równoległego oddziaływania czterech cech ich istnienia i aktywności.
Po pierwsze, państwa są jednostkami politycznymi najwyższego rzędu, składającymi się z terytorium, ludności i władzy. Ich terytoria są oznaczone granicami. Tworząc najbardziej statyczny element podłoża stosunków międzynarodowych, granice stabilizują odróżniające państwa cechy ilościowe i jakościowe, ich tożsamości i współzależności.
Po drugie, przynależność państwowa ma dla wszystkich jednostek i grup społecznych charakter absolutny. Państwa są także pośrednikami udziału jednostek i grup społecznych w stosunkach międzynarodowych, które dzięki temu pośrednictwu stają się coraz bardziej pluralistyczne. Ponadto przynależność państwowa ma wpływ na życie i perspektywy rozwoju swoich obywateli poprzez przyczynianie się do utrwalania lub podważania określonego ładu międzynarodowego oraz współtworzenia stanów pewności (bezpieczeństwa) lub niepewności międzynarodowej.
Po trzecie, państwa są najbardziej zorganizowanymi, dynamicznymi i wpływowymi podmiotami stosunków międzynarodowych. Są zarazem promotorami rozwoju, funkcjonowania i ewolucji stosunków międzynarodowych. Mają też największy wpływ na ich regulowanie.
Po czwarte, stosunki między państwami stanowią główną oś stosunków międzynarodowych, gdyż mają one prymat wśród stosunków między pozostałymi uczestnikami podmiotowymi życia międzynarodowego (organizacjami, ruchami, partiami, korporacjami i in.). Determinują bowiem charakter, kierunki, zakres i klimat polityczny, jak też określają ramy normatywne i uwarunkowania rzeczowe wszystkich pozostałych stosunków.
Jakie są elementy konstytutywne państwa.
Jednym z istotnych wyróżników narodu, jest kwestia istnienia świadomości narodowej, czyli kwestia postrzegania własnej zbiorowości jako narodu. Przykładowo grupy etniczne spełniające obiektywne warunki zaistnienia narodu: wspólna kultura, język, religia, historia czy pochodzenie etniczne, których członkowie nie postrzegają siebie jako naród, nie są uznawane za narody, np. tubylcze plemiona afrykańskie. Amerykanie mają różne pochodzenie etniczne, ale łączy ich historia i styl życia. Chińczycy posługują się różnymi językami, ale łączy ich to samo pismo.
Przyjmuje się, że narody europejskie tworzone były na bazie istniejących państw lub w odniesieniu do państw, które istniały w przeszłości. Natomiast w przypadku narodów azjatyckich przyjmuje się, że na ich wyodrębnianie się miały wpływ przede wszystkim odrębność religijna i kulturowa.[potrzebne źródło]
Omów podział państw według efektywnej zdolności do działań międzynarodowych
Zakres efektywnej zdolności do działania międzynarodowego można podzielić państwa na następujące grupy:
mocarstwa uniwersalne- zdolne do działań w skali globalnej we wszystkich dziedzinach stosunków zewnętrznych obecnie USA
mocarstwa sektorowe- zdolne do działań w skali globalnej w jednej dziedzinie np. gospodarczej- Japonia.
mocarstwa regionalne- zdolne do efektywnego oddziaływania w regionie np. Francja.
państwa zdolne do efektywnego działania w skali lokalnej np.: Polska.
Od jakich czynników zależy aktywność międzynarodowa państwa
Aktywność międzynarodowa ma charakter celowy, jest działaniem nastawionym na osiągnięcie jednego, a zwykle wielu celów.
2 formy aktywności międzynarodowej:
a) czynności: są krótkotrwałe i mało skomplikowane
b) działania: wymagają więcej wysiłku i dla całego procesu aktywności są najważniejsze
Np. polityka zagraniczna jest procesem działań, a głosowanie na konferencji międzynarodowej jest czynnością.
Każda aktywność (utożsamiać ją można z działaniem) międzynarodowa, niezależnie od jej rezultatów, zmienia stan rzeczy w środowisku międzynarodowym przez sam fakt jej zaistnienia. Np. zawarcie umowy przez szefów państw, udzielenie pomocy innemu państwu oznaczają, że nastąpiło coś, co wcześniej nie miało miejsca, a więc stan rzeczy uległ zmianie.
Aktywność międzynarodowa państwa zależy od zakresu uznania go przez inne państwa. Brak uznania przez liczne państwa ogranicza aktywność i obniża prestiż państwa oraz utrudnia prowadzenie interesów w środowisku międzynarodowym.
Niektóre zobowiązania międzynarodowe ograniczają zdolność do działań (np. państwa neutralne nie mogą zawierać sojuszy)
im większe i wszechstronniej rozwinięte zasoby tym większa możliwość działania państwa
aktywność międzynarodowa zależy od zakresu nawiązanych stosunków dyplomatycznych.
Państwa aktywne są to państwa, które bardzo aktywnie działają na arenie międzynarodowej, dbają o dobre relacje międzypaństwowe, a także realizują własne cele i dążą do korzyści własnych. Do grupy tej należą z reguły kraje dobrze rozwinięte, posiadające status przewodnika w swoim regionie w odniesieniu do państw sąsiednich.
Drugą grupą są państwa pasywne. Nie działają aktywnie, nie zabiegają o swoje dobro, ale podporządkowują się woli innych. Pozostają bierne w stosunkach międzypaństwowych. Są to z reguły państwa małe, pozostające pod wpływem i zależnością innych, silniejszych państw.
Trzecią grupą są państwa kreatywne- jest to połączenie dwóch poprzednich grup. Charakteryzują się małą aktywnością na arenie międzynarodowej, ale zabiegają o swoje dobro i realizują własne interesy. Nie są zależne od innych krajów, starają się zachować niezależność w działaniu.
Jak zmieniało się podejście do idei suwerenności
Suwerenność - zdolność do samodzielnego, niezależnego od innych podmiotów, sprawowania władzy politycznej nad określonym terytorium, grupą osób lub samym sobą. Suwerenność państwa obejmuje niezależność w sprawach wewnętrznych i zewnętrznych. Jednak jest to niezbyt konkretne określenie. Nie jesteśmy niestety niezależni (ekonomicznie) lecz już suwerenni tak. Dobrowolnie zrzekli my się części suwerenności. Państwo suwerenne jako takie, które nie uznaje nikogo wyższego od siebie prócz Boga. Obecnie taka nieomalże absolutna niezależność jest nierealna. Występowała we wcześniejszych czasach suwerenność „całkowita”- za przykład można podać Koreę N (jednak czy aby na pewno jest ona całkowita? Zawsze ogranicza ją kultura!). Ewolucja suwerenności państwa doprowadziła do zmiany na szczeblu międzynarodowym a mianowicie doprowadziła do zacieśniania więzi z innymi państwami. Wyrazem suwerenności jest zazwyczaj utrzymywanie stosunków dyplomatycznych z innymi państwami, podpisywanie umów międzynarodowych, uczestnictwo w organizacjach, choć oczywiście może istnieć państwo suwerenne podejmujące bardzo ograniczone działania w tych dziedzinach. Państwo tak długo będzie suwerenne dopóki będzie podmiotem prawa międzynarodowego. Pojęcie „suwerenność” można rozpatrywać zarówno z punktu widzenia jednostki jak i państwa. W odniesieniu do jednostki suwerenność ma gwarantować wolność, która jest w tym przypadku rozumiana jako dobro najwyższe. Dążeniu do osiągnięcia właściwego poziomu wolności powinna być podporządkowana wszelka działalność społeczeństwa i jego struktur. W przypadku rozpatrywania suwerenności państwa (osobie lub osobom posiadającej władzę), będzie ona definiowana w kategoriach władzy (posiadanej siły).
Podaj dwa sposoby rozumienia suwerenności.
Suwerenność zewnętrzna - wykluczenie jakichkolwiek zewnętrznych źródeł władzy wpływających na dane państwo. Władza państwa jest w ładzą najwyższą i pierwotną, swoich uprawnień nie czerpie od innych władz.
Suwerenność wewnętrzna - odnosząca się do swobody państwa do wykonywanie kompetencji na swoim terytorium. Kompetentna władza spełnia 3 warunki; pełna, wyłączna i samodzielna.
(jest jeszcze s. współzależna - współzależna z innymi państwami gdyż odnosi się do ruchu przez granice państwa oraz s. prawa międzyn. - odnosi się do wzajemnego uznania państw na arenie międzyn.)
Czym jest „strefa wyłączna” w ramach suwerenności.
Każde państwo ją poosiada i jest jednocześnie cechą charakterystyczną państwa. Są to kompetencje państwa, które nie podlegają regulacjom prawa międzynarodowego np. prawo karne. Suwerenność państwa jest umożliwiona dzięki prawu międzynarodowemu.
Czym jest racja stanu.
Po raz pierwszy pojawiło się w Rzymie - „ocalenie państwa powinno być prawem najwyższym”. Następnie pojęcie owo rozwiną Machiavelli w „Księciu” gdzie stwierdził, że państwo jest najważniejsze, jest ponad innymi prawami. Współcześnie racja stanu to nadrzędny system interesów państwa i jest to dobro wspólne (teraz usprawiedliwia działanie rządu np. na gospodarkę). Opozycja bardzo często zgada się z tym co mówi rząd jeśli chodzi właśnie o racje stanu („zdrowa opozycja”).
Czym jest polityka zagraniczna.
Polityka zagraniczna - proces aktywności politycznej podejmowanej przez dane państwo realizowanej w środowisku międzynarodowym. Jest ona elementem/składnikiem polityki zagranicznej państwa. Ponieważ całą polityka państwa składa się z polityki zew. I wew. Państwa. Jest ona kształtowana przez najwyższy poziom suwerennego rządu. Może być długo i krótkoterminowa. Realizuje i uwzględnia strategiczne cele państwa. Realizowana przez różne działania ale głównie przez dyplomacje. Celem jest oddziaływanie na środowisko międzynarodowe. Skuteczność jej zależy od 2 składników: obiektywnych (położenie geopolityczne, potencjał militarny, ludnościowy, ekonomiczny, zaplecze naukowo-techniczne, prestiż i pozycja na arenie międzynarodowej) i subiektywnych (poziom realizmu koncepcji polityki zagranicznej, umiejętność reagowania na zmieniającą się sytuację międzynarodową, stabilna wew. Sytuacja państwa i umiejętność jej utrzymania, zwartość systemu politycznego państwa i jakość służby dyplomatycznej: 1 - Rosja, 2 - Watykan).
Według jakich kryteriów możemy podzielić role międzynarodowe państwa.
Rola międzynarodowa jest spójnym systemem wybranych przez państwo działań w stosunkach zewnętrznych; tak rozumiana rola jest funkcją nacisków zewnętrznych i wewnętrznych, a także osiągniętej przez państwo pozycji międzynarodowej; przesłankami roli są więc wyznaczniki polityki państwa: wewnętrzne o charakterze materialno-społecznym, aksjologicznym, demograficznym,…. a także zewnętrzne mające charakter strukturalny, funkcjonalny i mieszane struk- funk i funk - struk;
Klasyfikacja RM wg. Pietrasia (?):
Narzucana rola międzynarodowa to zjawisko określane przez systemy międzynarodowe i struktury wewnątrzpaństwowe w związku z międzynarodową pozycją danego państwa; m.in.: mocarstwowa, wyzwolicielska;
Wybierana rola międzynarodowa jest interpretacją dokonywaną przez dane państwo, które może przyjąć rolę, odrzucić ją lub przyjąć i dokonać własnej interpretacji;
Deklarowana - zjawisko łatwo uchwytne; deklaracje mogą odbiegać od rzeczywistej pozycji państwa w stosunkach międzynarodowych;
Rzeczywista - system działań państwa w stosunkach międzynarodowych; funkcja roli narzucanej i wybieranej przez państwo;
Empiryczna klasyfikacja Holstiego (role sklasyfikowano wg. kryterium aktywności międzynarodowej):
Rola bastionu rewolucji lub wyzwolicielska
Rola przywódcy regionalnego
Rola obrońcy regionu
Rola niezaangażowana
Rola stronnika ruchów wyzwoleńczych
Rola obrońcy wiary
Rola mediacyjna lub integracyjna
Rola uczestnika podsystemu regionalnego
Rola pomocnika
Rola pomostu
Rola wiernego sojusznika
Rola niezależna
Rola przykładu dla innych państw
Rola budowniczego własnego potencjału
Rola izolowana
Rola protegowanego
Przedstaw podział państw według jednego z kryteriów ich roli
Scharakteryzuj trzy typy sytuacji w polityce zagranicznej państwa
1-czas na podjęcie;
2-poziom zagrożenia;
3-czy sytuacja była przewidziana
SYTUACJA KRYZYSOWA
*krótki
*wysokie
*nieprzewidziana
SYTUACJA INNOWACYJNA
*nieograniczony
*duże
*nieprzewiedziana
SYTUACJA INERCYJNA
*nieograniczony
*niskie
*nieprzewidziana
SYTUACJA OKOLICZNOŚCIOWA
*ograniczony
*niskie
*nieprzewidziana
SYTUACJA REFLEKSYJNA
*ograniczony
*wysokie
*przewidziane
SYTUACJA DELIBERACYJNA
*nieograniczone
*wysokie
*przewidziana
SYTUACJA RUTYNOWA
*nieograniczony
*niskie
*przewidziana
SYTUACJA ADMINISTRACYJNA
*ograniczony
*niskie
*przewidziane
Co składa się na politykę zagraniczną Polski po 1989 roku.
W roku 1989 w Polsce nastąpił koniec komunizmu co łączyło się z wielkimi przemianami gospodarczymi jak i politycznymi. Po upadku „żelaznej kurtyny” Polska zaczęła otwierać się na świat. Stała się państwem w pełni demokratycznym, które samo decydowało o swoich losach. Oczywiście Polska w dobie transformacji ustrojowej przechodziła wiele zmian np. z państwa autorytarnego na demokratyczne. Za początek zmian uważa się datę 5 kwietnia 1989 roku, kiedy podpisano porozumienia „<wow>krągłego Stołu”.
Przemiany środowiska międzynarodowego zmieniły diametralnie sytuację Polski, stwarzając sprzyjające warunki międzynarodowe do jej rozwoju i prowadzenia przez nią samodzielną polityki zagranicznej. Na zachodzie Niemcy nie stwarzali już zagrożenia dla Polski, a nawet i w wielu sprawach było naszym sojusznikiem i adwokatem. Na wschodzie w wyniku rozpadu ZSRR powstały w miejscu republiki nowo powstałe niepodległe państwa, które oddzielały Polskę od Rosji. Dodatkowo upadek reżimu komunistycznego dawał możliwość stworzenia na nowo stosunków na korzystniejszych warunkach. W pierwszej połowie lat 90 przyjęto że strategicznym kierunkiem polityki zagranicznej Polski będzie kierunek zachodni, a strategicznym celem pełna integracja z Zachodem w wymiarze instytucjonalnym, prawym, ekonomicznym, militarnym i kulturowym. Co powinno zapienić Polsce bezpieczeństwo, stabilizację i dać możliwość stałego rozwoju.
Jak przedstawiała się polityka zagraniczna Polski w sferze militarnej po 1989 roku
W nowej sytuacji wewnętrznej i zewnętrznej po 1989r., kiedy kraj uzyskał pełną niezależność i suwerenność, Polska poszukuje własnej strategii bezpieczeństwa. Jej ramy zostały określone przez Komitet Obrony Kraju w dniu 02.11.1992r. w dokumentach o nazwie: „Założenia polskiej polityki bezpieczeństwa” oraz „;Polityka bezpieczeństwa i strategia obronna Rzeczypospolitej Polskiej”. Polska ma uregulowane stosunki wojskowe ze wszystkimi sąsiadami oraz wieloma innymi państwami. Zostały określone zasady współpracy wojskowej. Polska pragnie uczestniczyć w kontynentalnym systemie bezpieczeństwa, w ramach istniejących instytucji międzynarodowych.
Ważnym elementem polityki zagranicznej Polski jest obronność naszego kraju, dlatego polski rząd na czele z poprzednim prezydentem Aleksandrem Kwaśniewskim mając na uwadze wydarzenia historyczne (częste wojny i konflikty na terenach Polski) oraz bezpieczeństwo obywateli bardzo zabiegali by wstąpić do Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO). Tym samym 12 marca 1999 roku Polska dołączyła wraz m.in. z Czechami i Węgrami (państwa bylego ukladu warszawskiego) do NATO. Budżet tego Traktaku jest głównie wspierany przez Unię Europejską, jak podają źródła: Ośrodek Informacjo ONZ w Warszawie, wynosi on 37 %.
Jak przedstawiała się polityka zagraniczna Polski w sferze gospodarczej po 1989 roku.
W 1989 - 1991 Polska odzyskała swobodę wykonywania suwerennych praw. W tym czasie musiała zmagać się z wieloma problemami wewnętrznymi, w tym z kryzysem gospodarczym oraz zadłużeniem zagranicznym. Powoli, ale stopniowo Polska, dokonuje transformacji ustrojowej, politycznej i gospodarczej, otwierała się na Zachód. Po utworzeniu rządu przez Mazowieckiego podpisano umowę ze WE o współpracy handlowej i gospodarczej. W 1991 Polsce udało się osiągnąć porozumienie z Klubem Paryskim w sprawie redukcji o 50% polskiego zadłużenia gwarantowanego przez rząd państw zachodnich. OECD, która ma na celu pomoc we wchodzeniu do struktur europejskich narodów, które są w trakcie przemian gospodarczych i chcących utworzyć gospodarkę wolnorynkową. OECD pomogło nam otworzyć się na rynek zagraniczny oraz zachęciło inne zachodnie państwa, by zainwestowali swój kapitał na terytorium Polski, mimo że nie należeliśmy na UE.
Jak przedstawiała się polityka zagraniczna Polski w sferze relacji z sąsiadami po 1989 roku.
Przed rokiem '89 sąsiadowała z trzema państwami: NRD, Czechosłowacja i ZSRR. Po zmianach na przełomie lat '89-` 91 Polska znalazła się w nowej sytuacji politycznej, mając siedmiu nowych sąsiadów: Niemcy, Czechy, Słowacja, Ukraina, Białoruś, Litwa i Rosja, z którymi należałoby podpisać traktaty o przyjaźni i współpracy, regulujących wiele podstawowych kwestii i dające prawne na podstawie do dalszych rozwojów wzajemnych stosunków. Są one zbliżone do siebie pod względem treści i zawartych sformułowań. W każdym z nich znajdowało się odniesienie historyczne, potwierdzenie nienaruszalności granic.
Stosunki Polski z sąsiadami przedstawiają się na ogół poprawnie. Wyjątek stanowią stosunki z Rosja i Białorusią. Al. Nawet nie najlepsze stosunki nie przekładają się na stosunki handlowe i gospodarcze, których dynamika rozwoju jest znacząca.
Jak przedstawiała się polityka zagraniczna Polski w sferze relacji z organizacjami ponadnarodowymi po 1989 roku.
Tuz po wyborach w 1989 roku Polska otrzymała status „ specjalnego gościa” w Radzie Europy, a także nawiązała stosunki ze Wspólnotami Europejskimi. Po utworzeniu rządu przez Mazowieckiego podpisano umowę ze WE o współpracy handlowej i gospodarczej. Następnie w 1990 roku rozpoczęto negocjacje w sprawie Układu Europejskiego o stowarzyszeniu Polski i WE. W 1991 roku zostaje przyjęta do Rady Europy oraz zostaje członkiem Północnoatlantyckiej Rady Współpracy. W 1992 roku podpisuje Porozumienie o Wolnym Hadlu (CEFTA).
Bardzo istotną organizacją, do której wstąpiła Polska 1996 roku jest OECD. Jest to organizacja, która ma na celu pomoc we wchodzeniu do struktur europejskich narodów, które są w trakcie przemian gospodarczych i chcących utworzyć gospodarkę wolnorynkową. OECD pomogło nam otworzyć się na rynek zagraniczny oraz zachęciło inne zachodnie państwa, by zainwestowali swój kapitał na terytorium Polski, mimo że nie należeliśmy na UE.
Jak wyglądały relacje Polski po 1989 roku z USA.
STOSUNKI POLSKO-AMERYKAŃSKIE W LATACH 1989-2000
USA od początku aktywnie wspierały proces przemian demokratycznych w Polsce. Najbardziej symbolicznym politycznym wyrazem poparcia była wizyta prezydenta George'a Busha w dniach 9-11 lipca 1989, podczas której spotkał się on zarówno z przedstawicielami rządu komunistycznego jak i przywódcami Solidarności, zwycięskiej w wyborach parlamentarnych z 4 czerwca. Najważniejszymi kwestiami były wówczas rokowania w sprawie zjednoczenia Niemiec w kontekście dążenia Polski do jednoznacznego zapewnienia nienaruszalności granicy na Odrze i Nysie oraz problemy wynikające z rozpadu bloku wschodniego. Generalnie Waszyngton przychylnie odnosił się do postulatów polskich podczas negocjacji w sprawie zjednoczenia Niemiec, zdecydowanie popierał też Warszawę w negocjacjach z ZSRR na temat wycofania wojsk radzieckich. W 1990 roku wizytę w Polsce złożył sekretarz obrony USA, zapoczątkowując współpracę w dziedzinie wojskowości. Polska wyrażała mocne poparcie dla polityki zagranicznej USA, np. wobec Iraku po inwazji na Kuwejt w sierpniu 1990 roku. Gdy USA zerwały stosunki dyplomatyczne z Irakiem w ambasadzie Polski w Bagdadzie otworzono amerykańską sekcję interesów.
Następnie 1 września 1993 Wałęsa w liście do sekretarza generalnego NATO jasno wyraził zainteresowanie Polski członkostwem w NATO. Wobec tego w październiku 1993 roku USA przedstawiły koncepcję „;Partnerstwa dla Pokoju”. Prezydent Polski Aleksander Kwaśniewski złożył wizytę w USA poświęconą promocji aspiracji Polski do członkostwa w NATO.
Polska była powszechnie uważana za największego sprzymierzeńca Ameryki na kontynencie europejskim. Dużym wspólnym sukcesem polsko-amerykańskim było zorganizowanie w Warszawie w dniach 26-27 czerwca 2000 roku konferencji ministerialnej pod nazwą „Ku Wspólnocie Demokracji” z udziałem przedstawicieli 107 państw. Polska ściśle współpracowała też z USA w promocji praw człowieka na forum ONZ.
STOSUNKI POLSKO-AMERYKAŃSKIE W LATACH 2000-06
Przypieczętowaniem doskonałych stosunków polsko-amerykańskich w tym okresie była wizyta w Polsce prezydenta USA George'a W. Busha w dniach 15-16 czerwca 2001 roku, tuż przed pierwszym jego spotkaniem z prezydentem Rosji Władimirem Putinem. Zarówno Bush jak i Kwaśniewski wyraźnie poparli dalsze rozszerzenie NATO mimo obaw Rosji. Po raz pierwszy na najwyższym szczeblu rozmawiano też o amerykańskich planach budowy systemu obrony przeciwrakietowej.
Po zamachach terrorystycznych z 11 września 2001 roku Polska natychmiast zaoferowała USA wszelką pomoc w zwalczaniu terroryzmu. 20 września prezydent Kwaśniewski w liście do Busha zadeklarował gotowość do współpracy w budowie koalicji antyterrorystycznej i wzięcia udziału przez polskich żołnierzy w militarnych operacjach USA. 25 września rząd postanowił udostępnić polską przestrzeń powietrzną lotnictwu amerykańskiemu. Z inicjatywy prezydenta Kwaśniewskiego 6 listopada w Warszawie odbyła się konferencja w sprawie zwalczania terroryzmu. 22 listopada Kwaśniewski zatwierdził udział polskich żołnierzy w prowadzonej pod przewodnictwem USA międzynarodowej operacji militarnej w Afganistanie. Pierwsze polskie jednostki dołączyły do międzynarodowych sił ISAF w Afganistanie w marcu 2002 roku. Wyrazem doskonałego stanu stosunków polsko-amerykańskich była podjęta 27 grudnia 2002 roku decyzja o zakupie przez Polskę 48 amerykańskich samolotów myśliwskich F-16 za kwotę 3,5 miliardów dolarów. Był to największy kontrakt w historii polskich sił zbrojnych. Polska uzyskała na ten cel z USA olbrzymią, niskooprocentowaną, 15-letnią pożyczkę w wysokości 3,8 miliarda dolarów oraz obietnicę licznych zamówień offsetowych. Odpowiednie umowy offsetowe podpisano 18 kwietnia 2003 roku.
Na przełomie 2002 i 2003 roku stało się jasne, że USA zmierzają do siłowego rozwiązania problemu Iraku, co natrafiło na ostry opór wielu państw europejskich. W tym sporze Polska stanęła po stronie Waszyngtonu: premier Miller był jednym z 8 europejskich szefów rządów, którzy 30 stycznia 2003 roku podpisali oświadczenie popierające dążenia USA do rozbrojenia Iraku. Niedługo po zakończeniu działań wojennych przeciw siłom reżimu Saddama Husajna, polski minister obrony Jerzy Szmajdziński spotkał się w Waszyngtonie z sekretarzem obrony USA, po czym oświadczył, że Polsce zaproponowano dowództwo międzynarodowych sił stabilizacyjnych w jednym z 4 sektorów w Iraku.
STOSUNKI POLSKO-AMERYKAŃSKIE PO ROKU 2006
W styczniu 2007 roku Waszyngton formalnie zaproponował Polsce instalację elementów amerykańskiego systemu obrony przeciwrakietowej - 10 pocisków przechwytujących współpracujących z radarem w Czechach. Mimo kontrowersyjnego charakteru tego programu Warszawa natychmiast zdecydowała się podjąć negocjacje, traktując tę ofertę jako szansę długoterminowego umocnienia stosunków z jedynym światowym supermocarstwem. Utworzony w następstwie zwycięstwa Platformy Obywatelskiej w październikowych wyborach rząd Donalda Tuska początkowo wykazywał znacznie mniejszy entuzjazm do projektu tarczy antyrakietowej, starając się załagodzić obawy sąsiadów i wyegzekwować dodatkowe korzyści od USA.
Jednak trwające negocjacje wydawały się tkwić w martwym punkcie, w związku z czym Waszyngton zaczął nawet dawać sygnały, że możliwe jest podjęcie rozmów z Litwą w sprawie tarczy antyrakietowej. Na początku lipca USA przedstawiły ostateczną ofertę, ale premier Tusk uznał ją za niewystarczającą
Jak wygląda chronologia relacji Polski z WE i UE po 1989 roku.
Polska do 1989 roku należała do konkurencyjnej w stosunku do EWG Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG). Jeszcze przed jej rozwiązaniem, we wrześniu 1988 r., nawiązała stosunki dyplomatyczne ze Wspólnotami. 19 września 1989 roku podpisano umowę Polska-EWG.
1989 r. w Paryżu zapada decyzja o przyznaniu Polsce i Węgrom pomocy ekonomicznej w ramach programu PHARE (Poland, Hungary - Assistance for Restructuring of their Economies).
nawiązanie stosunków dyplomatycznych między Polską a Wspólnotami Europejskimi.
1991 r. podpisanie Układu Europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie Polski ze Wspólnotami Europejskimi (reguluje stosunki handlowe, polityczne, dostosowanie ustawodawstwa);
wszedł w życie 1 lutego 1994 r.
1993 r na posiedzeniu Rady Europejskiej w Kopenhadze określano polityczne i ekonomiczne kryteria przystąpienia krajów Europy środkowej i Wschodniej do Unii Europejskiej.
1994 r. Minister spraw Zagranicznych RP składa w Atenach, na ręce Prezydencji
greckiej, oficjalny wniosek o członkostwo Polski w Unii Europejskiej.
1997 r. Komisja Europejska przedstawia na forum Parlamentu Europejskiego swoje Opinie (Avis) na temat wniosków o członkostwo. na szczycie UE w Luksemburgu zapada decyzja o rozpoczęciu 30 marca 1998 r. procesu rozszerzenia UE (wszystkie kandydujące do Unii kraje Europy Środkowej i Wschodniej oraz Cypr); rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych w pierwszej kolejności z Estonią, Czechami, Polską, Słowenią, Węgrami i Cyprem.
1998 r - Rozpoczęcie procesu rozszerzania Unii Europejskiej na spotkaniu Rady ds. Ogólnych UE z ministrami spraw zagranicznych państw kandydujących do członkostwa. Komisja Europejska zadecydowała o podziale środków przedakcesyjnych - wstępnie dla Polski zarezerwowano rocznie: z funduszu ISPA - 312-385 mln euro, z SAPARD - 168 mln euro; razem z PHARE 2000, zaplanowano dla Polski na 2000 r. - 900 mln euro.
2001 r. Rada Europejska na swym posiedzeniu w Göteborgu potwierdza, ¿e proces rozszerzenia UE jest nieodwracalny i uznaje za możliwe zakończenie negocjacji akcesyjnych z krajami kandydującymi do końca 2002 r., tak aby kraje te mogły wziąć udział w wyborach do Parlamentu
Europejskiego w 2004 r. jako członkowie UE. szefowie państw i rządów 15 krajów Unii i 10 przyszłych państw członkowskich
uchwalili w Kopenhadze deklaracje akcesyjna o rozszerzeniu UE. został zatwierdzony traktat akcesyjny przez Parlament Europejski (traktatprzystąpieniu Cypru, Czech, Estonii, Litwy, £Łotwy, Malty, Polski, Słowacji, Słowenii i Węgier podpisanie traktatu w Atenach; pocz¹tek procesu ratyfikacji w 25 pañstwach; referendum w Polsce raporty Komisji Europejskiej o wykonaniu przez 10 przystêpuj¹cych krajów zobowiązań podjętych w negocjacjach członkowskich;
1 maja 2004 r. - przystąpienie Polski i 10 innych krajów do Unii Europejskiej”
Czym jest Układ Stowarzyszeniowy
Inaczej Układy Europejskie, umowy o stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi, zawierane od 1991 z krajami Europy Środkowej i Wschodniej. Mające umożliwić tym państwom uczestnictwo w procesie integracji europejskiej. Przewidywały m.in. utworzenie strefy wolnego handlu dla produktów przemysłowych w okresie 10 lat, usuwały ograniczenia w wymianie towarowej szybciej ze strony Unii Europejskiej niż krajów partnerskich, tworzyły podstawy pomocy finansowej i technicznej w ramach funduszu PHARE. Układy te zawarło 10 państw regionu: Polska i Węgry (1991), Bułgaria, Rumunia (1992), Czechy, Słowacja (1993), Litwa, Estonia, Łotwa (1995), Słowenia (1996). Stanowiły wstępny krok do złożenia wniosków o pełne członkostwo przez te kraje.
Jak wyglądały polskie negocjacje akcesyjne i ich wyniki
Negocjacje akcesyjne to najważniejszy etap długiej drogi Polski do członkostwa w Unii Europejskiej. Jak wyglądały negocjacje? Czego dotyczyły? Kto je prowadził? Nasz artykuł wyjaśnia te kwestie.
Negocjacje akcesyjne rozpoczęły się 31 marca 1998 roku. Podzielone zostały na dwa etapy. Pierwszy tzw. screening, polegał na dwustronnym i wielostronnym przeglądzie ustawodawstwa, które obowiązywało w poszczególnych sektorach gospodarki. Drugi etap to przedstawienie stanowiska negocjacyjnego Polski, które na początku tajne, od 2000 roku było upowszechnione, w ramach polityki informacyjnej rządu.
Organizacja polskich negocjacji
Stanowisko Polski zostało opracowane w oparciu o struktury polityczne i administracyjne państwa. Wszystkie te działania były nadzorowane i koordynowane przez Komitet Integracji Europejskiej.
Najważniejszym uczestnikiem negocjacji był premier, minister spraw zagranicznych, sekretarz KIE i Główny Negocjator. Ta grupa osób podejmowała decyzje polityczne, we wszystkich obszarach negocjacji akcesyjnych. Ostatecznie sformułowane stanowisko negocjacyjne musiało zostać zaakceptowane przez KIE, a następnie przyjęte przez Radę Ministrów.
Ważną rolę pełnił także Sejm i Senat. W 1997 roku w Sejmie powołano dwie komisje zajmujące się sprawami zagranicznymi w obszarze negocjacji i integracji europejskiej. Połączono je później w jedna komisję. Taka sama komisja funkcjonowała w Senacie.
Poza tym powołano Komisję Prawa Europejskiego w Sejmie i Nadzwyczajną Komisję Legislacji Europejskiej w Senacie, ze względu na nowy tryb postępowania w procesie legislacyjnym.
Etapy negocjacji:
Etap I - Screening:
Polegał na dwustronnym i wielostronnym przeglądzie ustawodawstwa. Uczestniczyli w nim Komisja Europejska, a ze strony Polski, Międzysektorowy Zespół Zadaniowy do spraw Przygotowania Negocjacji Akcesyjnych z UE i Grupa Robocza ds. Negocjacji.
Etap II - Formułowanie stanowisk negocjacyjnych:
Etap ten polegał na formułowaniu przez Grupę Roboczą ds. Negocjacji stanowiska negocjacyjnego, które następnie było zatwierdzane przez Radę Ministrów RP. Z kolei Rada UE i państwa członkowskie, w oparciu o propozycję Komisji, formułowały wspólne stanowisko. Na tym etapie negocjacje toczyły się podczas Spotkań Międzyrządowej Konferencji Akcesyjnej w Brukseli lub Luksemburgu.
Etap III - Negocjacje w oparciu o stanowiska negocjacyjne:
Na tym etapie wymieniano informacje i przedstawiano objaśnienia na piśmie, co miało prowadzić do uzgodnienia stanowiska negocjacyjnego i porozumienia. Spotkania odbywały się na szczeblu Międzyrządowej Konferencji Akcesyjnej w Brukseli lub Luksemburgu. Udział w nich brała Rada UE i ze strony polskiej Rada Ministrów i Grupa Robocza ds. Negocjacji.
Etap IV - Porozumienia dotyczące Traktatu Akcesyjnego:
Na tym etapie zawierano porozumienia w pozostałych sprawach, stanowiących jeden pakiet negocjacyjny, a także przyjęto wyniki negocjacji w Traktacie Akcesyjnym. Spotkania odbywały się na tym samym szczeblu co w poprzednich etapach. Brała w nich udział Rada UE i Grupa Robocza wraz z Radą Ministrów.
Etap V - Ratyfikacja Traktatu Akcesyjnego
Na tym etapie odbyło się ostatnie spotkanie Międzyrządowej Konferencji Akcesyjnej w Brukseli i Luksemburgu, w których udział wzięli: Parlamenty krajowe państw członkowskich UE i polski Sejm i społeczeństwo (referendum).
Zakończenia negocjacji
Ostatnie rozdziały negocjacyjne zamknięte zostały podczas szczytu w Kopenhadze 12-13 grudnia 2002 roku. Na szczycie tym ustalono, że Polska przystąpi do UE 1 maja 2004 roku. Traktat akcesyjny z 10 państwami kandydującymi, w tym Polską, podpisany został 16 kwietnia 2003 roku w Atenach.
W Polsce traktat ten wymagał ratyfikacji, poprzedzonej referendum, które odbyło się w dniach 7-8 czerwca 2003 roku. 77% obywateli opowiedziało się za przystąpieniem do UE.
Okres przejściowy
W momencie zamknięcia negocjacji Polska została objęta procedurą informowania i konsultacji. Polegało to na tym, że za pośrednictwem Stałego Przedstawiciela RP w Brukseli, polskie urzędy otrzymywały wszystkie dokumenty robocze UE. Poza tym Polska mogła wyrażać opinie w poszczególnych sprawach i składać wnioski o modyfikację środków proponowanych przez Unię.
Po podpisaniu Traktatu Akcesyjnego, Polska zyskała status aktywnego obserwatora, do czasu przystąpienia do UE - 1 maja 2004 roku. Oznaczało to, że polscy przedstawiciele mogli uczestniczyć w grupach roboczych i komitetach Rady, a także posiedzeniach Rady UE i Rady Europejskiej, COREPER II, a jego zastępcy w posiedzeniach COREPER I.
Jakie były procedury przystępowania Polski do UE
Włączenie sie do procesów integracyjnych Europy Zachodniej stało sie jednym ze strategicznych celów Polski od momentu uzyskania pełnej suwerenności kraju w roku 1989.
Pierwszym krokiem było podpisanie 16 grudnia 1991 r. Traktatu Europejskiego, który przyznał Polsce status państwa stowarzyszonego ze Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi.
Zaraz po wejściu w życie Traktatu (1 lutego 1994), Rada Ministrów RP zaaprobowała program dostosowujący polska gospodarkę i system prawny do wymogów Unii Europejskiej. Przedstawienie w dniu 8 kwietnia 1994 oficjalnego wniosku o przyjecie do UE otworzyło formalnie proces negocjacyjny. Polska rozpoczęła okres intensywnych przygotowań ukierunkowanych na przyszłe członkostwo w UE.
Podczas szczytu Rady Europejskiej w Luksemburgu 13 grudnia 1997 zostały wyłonione kraje, które miały stanowić pierwsza grupę państw zaproszonych do rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych. W tej grupie znalazła sie również Polska.
Warto podkreślić, ze wszystkie rządy RP, niezależnie od swojej orientacji politycznej, dążyły do realizacji priorytetów polskiej polityki zagranicznej, wśród których szczególne miejsce zajmowała kwestia negocjacji w sprawie członkostwa w Unii Europejskiej.
Negocjacje zakończyły sie sukcesem w grudniu 2002 r. 16 kwietnia 2003 w Atenach podpisano Traktat o Przystąpieniu RP (i innych państw kandydujących) do UE. Natomiast w referendum które zostało przeprowadzone w dniach 7 i 8 czerwca 2003, większość obywateli polskich uczestniczących w glosowaniu wypowiedziała sie za przystąpieniem RP do Unii Europejskiej.
Jakie były procedury i podstawy prawne przyjmowania największego poszerzenie UE
Historyczne przystąpienie dziesięciu nowych członków w 2004 r.
Przystąpienie z dnia 1 maja 2004 r.
Podczas posiedzenia w Kopenhadze w dniach 12-13 grudnia 2002 r. Rada Europejska zakończyła negocjacje akcesyjne z dziesięcioma krajami (Cyprem, Republiką Czeską, Estonią, Węgrami, Łotwą, Litwą, Maltą, Polską, Słowacją oraz Słowenią).
Podczas historycznego głosowania w dniu 9 kwietnia 2003 r. Parlament przyjął rezolucję w sprawie zakończenia w Kopenhadze negocjacji dotyczących rozszerzenia i oficjalnie zaakceptował wnioski o członkostwo dziesięciu państw, które zakończyły negocjacje w sprawie przystąpienia, umożliwiając tym samym podpisanie traktatu o przystąpieniu. Następnie od dnia 1 maja 2003 r. posłowie parlamentów krajowych poszczególnych krajów przystępujących mogli uczestniczyć w pracach Parlamentu Europejskiego w roli obserwatorów.
Wspólny traktat o przystąpieniu został podpisany z wszystkimi dziesięcioma nowymi państwami członkowskimi w Atenach dnia 16 kwietnia 2003 r. We wszystkich krajach przystępujących, z wyjątkiem Cypru, przystąpienie do Unii Europejskiej było przedmiotem krajowego referendum, zakończonego we wszystkich przypadkach wynikiem pozytywnym.
Dziesięć nowych państw członkowskich przystąpiło do UE dnia 1 maja 2004 r.
Według raportu, integracja w Unii Europejskiej spowodowała większy wzrost gospodarczy w dziesięciu nowych państwach członkowskich (UE10), który był tym bardziej konieczny ze względu na gwałtowny wzrost bezrobocia w tych państwach wynikający z masowego dostosowania strukturalnego do gospodarki rynkowej.
Akty dotyczące przystąpienia do Unii Europejskiej i 10 państw to:
Opinia Komisji z dnia 19 lutego 2003 r. w sprawie wniosków 10 o przystąpienie do UE
Rezolucja prawodawcza Parlamentu Europejskiego w sprawie wniosku o uzyskanie członkostwa w Unii Europejskiej
Decyzja Rady Unii Europejskiej w sprawie 14 kwietnia 2003 r. przyjęcia… do UE.
Zawiadomienie dotyczące wejścia w życie Traktatu o Przystąpieniu
Traktat między (…) a (10) do Unii Europejskiej
Akt dotyczący warunków przystąpienia do Unii Europejskiej … oraz dostosowań w Traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej
Załączniki
Omów kryteria kopenhaskie i luksemburskie
KOPENHASKIE:
Na szczycie Rady Europejskiej w Kopenhadze w dniach 21-22 czerwca 1993 została podjęta polityczna decyzja o rozszerzeniu Unii Europejskiej o kraje Europy Środkowo - Wschodniej. Ustalone zostały tzw. kryteria kopenhaskie, które określają warunki, jakie państwa stowarzyszone muszą spełnić, aby zostać przyjętym do tej organizacji. Te kryteria to:
stabilność instytucji demokratycznych,
praworządność,
poszanowanie praw człowieka,
ochrona mniejszości narodowych,
funkcjonująca gospodarka rynkowa,
gotowość sprostania warunkom konkurencji UE,
zdolność do wypełniania obowiązków wynikających z członkostwa,
przyjęcie dorobku prawnego Unii Europejskiej (tzw. acquis communautaire).
Zapisany został także warunek dotyczący samej Unii, który mówił, że każdorazowe podjęcie decyzji o przyjęciu nowego członka będzie zależało od zdolności Unii do przyjęcia nowych członków, gdyż utrzymanie tempa rozwoju Unii Europejskiej jest sferą zainteresowania zarówno samej Unii, jak i kraju kandydującego.
Kryteria te zostały zapisane w sposób ogólnikowy, co miało swoje zalety i wady. Z jednej strony bowiem Komisja Europejska mogła w nich znajdować argumentację dla swoich zastrzeżeń odnośnie wolnego tempa postępów w dostosowywaniu się krajów kandydackich, a przez to opóźniać rozpoczęcie rozmów z tymi państwami. Jednak kraje stowarzyszone też mogły skorzystać na takim ogólnikowym sformułowaniu kryteriów, a to dlatego, że ewentualne zarzuty ze strony Komisji Europejskiej tak naprawdę nie miały oparcia w prawie, a przez to, że kryteria kopenhaskie są dość ogólnikowo sformułowane, mogą istnieć pewne różnice w ich interpretacji.
Kryteria kopenhaskie służyły Komisji Europejskiej do oceny stanu przygotowania poszczególnych państw do członkostwa. Na podstawie wyników tych analiz, Komisja sformułowała dla każdego kraju kandydującego tzw. AVIS, czyli opinię o zdolności kraju kandydującego do sprostania roli członka Unii Europejskiej. Sformułowanie AVIS daje jednocześnie podstawę do rozpoczęcia negocjacji między Unią Europejską a danym krajem.
LUKSEMBURSKIE:
Co to są okresy przejściowe.
Okres przejściowy, czas (liczony od momentu wstąpienia do Unii Europejskiej), podczas którego nowe państwo członkowskie UE jest przejściowo wyłączone spod obowiązywania pewnych elementów prawa wspólnotowego. Po upływie tego okresu dane państwo jest zobowiązane do respektowania całości acquis communautaire. Z taką sytuacją mamy najczęściej do czynienia, gdy przyjęcie pewnego aktu prawnego wiązałoby się z wysokimi kosztami lub byłoby procesem długotrwałym.
Podczas negocjacji akcesyjnych Polska wystąpiła o czterdzieści pięć okresów przejściowych (m.in. w takich obszarach, jak rolnictwo, podatki, ochrona środowiska czy finanse i budżet) i zastrzegła sobie prawo do wystąpienia o co najmniej osiem kolejnych odstępstw od stosowania prawa unijnego.
Jakie okresy przejściowe wynegocjowała Polska i jakie wprowadzono wobec niej
1. Swobodny przepływ towarów (do 31 grudnia 2008 r. w odniesieniu do terminu zakończenia procedury rejestracji leków)
2. Swobodny przepływ osób (7-letni okres przejściowy - uzyskany przez UE - [w formule 2+3+2, a więc maksymalnie do 2011 r.] ograniczający polskim obywatelom swobodę podejmowania pracy w UE)
3. Swoboda świadczenia usług (do 31 grudnia 2007 r. dla wdrożenia dyrektywy ustalającej minimalny poziom funduszy własnych banków spółdzielczych w wysokości 1 mln euro; również do 31 grudnia 2007 r. wdrożone zostaną do polskiego prawa regulacje dotyczące systemu zabezpieczającego ochronę inwestorów na rynku kapitałowym zgodnego z prawem unijnym)
4. Swobodny przepływ kapitału (przez okres dwunastu lat od daty uzyskania członkostwa - a więc do 2016 r. - Polska będzie mogła stosować wobec obywateli Unii Europejskiej oraz państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców)
5. Polityka konkurencji (w odniesieniu do pomocy publicznej dla małych oraz średnich przedsiębiorstw działających w Specjalnych Strefach Ekonomicznych, odpowiednio do 2011 i 2010 r.)
6. Rolnictwo (10-letni okres przejściowy - do 2014 r. - podczas którego możliwa będzie uprawa w Polsce wyłącznie odmian ziemniaka odpornych na raka ziemniaczanego)
7. Polityka transportowa (do końca 2010 r. w odniesieniu do dyrektywy UE ustanawiającej dla pewnych pojazdów drogowych, poruszających się wewnątrz Wspólnoty, maksymalnych dopuszczalnych wymiarów w ruchu krajowym i międzynarodowym oraz maksymalnej dopuszczalnej wagi w ruchu międzynarodowym)
8. Podatki (do końca 2008 r. na dojście do minimalnego poziomu akcyzy na papierosy)
9. Polityka społeczna i zatrudnienie (do końca 2005 r. w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny użytkowania sprzętu przez pracowników)
10. Energia (do końca 2008 r. w zakresie obowiązku utrzymywania minimalnych zapasów ropy naftowej i/lub paliw ciekłych)
11. Telekomunikacja i technologie informacyjne (do końca 2005 r. na wprowadzenie obniżonego do 100 g limitu wagowego obszaru zastrzeżonych usług pocztowych; od 1 stycznia 2006 Polska jest zobowiązania do dalszej liberalizacji poprzez zmniejszenie limitu do 50 g)
12. Środowisko (do końca 2017 r. - na emisje pyłów z dużych obiektów energetycznego spalania paliw oraz na emisje tlenków azotu, dla wszystkich polskich elektrowni i elektrociepłownia, które znalazły się na liście załączonej do polskiego stanowiska negocjacyjnego)
Co świadczy o sile Polski w UE.
Nie jesteśmy zbyt bogaci jak na kraje UE więc to raczej nie plasuje nas za wysoko. Podobnie jest jeśli chodzi o rolnictwo. Owszem mamy duży potencjał rolniczy jednak jest ono słabe. Co najmniej połowa dotacji UE idzie na nie jednak poprawy drastycznej nie widać. Jednak jesteśmy dużym krajem pod względem ludności przez co otrzymaliśmy aż 27 głosów w Radzie, co jednak ma się w najbliższym czasie zmienić i ponownie stracimy znaczącą pozycję.
Czym jest głosowanie i siła głosu ważonego w Radzie.
Traktat nicejski wprowadził też nowe zasady głosowania w Radzie Unii Europejskiej. Poszczególnym krajom członkowskim przydzielono tzw. głosy ważone proporcjonalnie do ich wielkości. Największe kraje: Niemcy, Wielka Brytania, Francja i Włochy otrzymały zatem po 29 głosów, niewiele więcej niż Polska i Hiszpania, którym przyznano po 27 głosów ważonych. Najmniej - bo tylko trzy głosy - przypadły w nowym systemie Malcie. W rezultacie od 1 listopada 2004 roku Rada mogła podjąć decyzję większością co najmniej 232 głosów na 321. Po przyłączeniu się do UE Rumunii i Bułgarii (1 stycznia 2007 roku) łączna liczba głosów przydzielonych wszystkim krajom wzrosła do 345, a większość kwalifikowana - do 255.
Te postanowienia w sprawie głosów ważonych utrzymał też Traktat Lizboński. Przewiduje mianowicie, że nicejski system głosowania będzie obowiązywał do końca października 2014 roku. Później - do marca 2017 roku - na żądanie kraju członkowskiego głosowanie będzie mogło zostać powtórzone zgodnie z tym systemem.
Traktat Nicejski, jako kolejny unijny dokument, rozszerzył głosowanie większością kwalifikowaną na 30 nowych obszarów, w tym wyznaczanie przedstawiciela ds. polityki zagranicznej oraz mianowanie szefa Komisji Europejskiej i jej członków
Jakie systemu ważenia głosów w Radzie proponowano od TM
Rada Europejska, która zebrała sie w grudniu 1999 roku, zdecydowała o powołaniu konferencji międzyrządowej mającej na celu wypracowanie nowego podziału głosów ważonych w Unii Europejskiej, składu i kompetencji Komisji Europejskiej oraz rozszerzenie zakresu decyzji, które RUE podejmuje metoda większościową. W efekcie działań konferencji międzyrządowej w Nicei, w lutym 2001 podpisano traktat, który częściowo reformował proces podejmowania decyzji w RUE oraz wprowadzał nowy podział miejsc w instytucjach unijnych.
Większość decyzji jest podejmowanych kwalifikowana większością głosów. Obowiązuje tu zasada potrójnej większości głosów, tzn. wymaganych jest co najmniej 72% głosów popierających wniosek, oddanych przez co najmniej 2/3 członków Rady, którzy reprezentują przynajmniej 62% ogółu ludności Unii.
W najważniejszych sprawach, takich jak rozszerzenie Unii czy tez rewizja traktatów, konieczna jest jednomyślność lub brak sprzeciwu (wstrzymanie sie od głosu nie blokuje decyzji). Zasada jednomyślności dominuje również na forum międzyrządowym, czyli w drugim i trzecim filarze.
Każda decyzja może zostać zablokowana przez trzy duże państwa, nawet jeśli nie maja one wymaganych 91 głosów. Musza sie wśród nich jednak znaleźć Niemcy, które przez swój potencjał
demograficzny stały sie najsilniejszym państwem unijnym.
Rada Unii Europejskiej w propozycji traktatu konstytucyjnego jest juz nazywana Rada Ministrów.
Artykuł 23 projektu traktatu konstytucyjnego mówi, ze przewodnictwo jest sprawowane przez każde państwo przez okres co najmniej roku, na zasadzie równej rotacji.
Motywując to koniecznością uproszczenia głosowania, a co za tym idzie - przybliżeniem Unii
zwykłym obywatelom, Konwent zdecydował o wprowadzeniu zasady podwójnej większości (double
majority). Aby głosowanie zakończyło sie sukcesem, propozycja musi być popierana przez większość państw (co najmniej 13 z 25), reprezentujących jednocześnie przynajmniej 60% ludności Unii. Do 2009 roku, większość kwalifikowana to 232 na 321 głosów oraz 62% ludności.
Co wyraża i z czym się wiąże hasło „Czy warto umierać za Niceę”
Wiąże się to z systemem głosowania w Radzie (głosy ważone). Czy ktoś jeszcze pamięta do czego odnosiło się słynne hasło „Nicea albo śmierć”, wypowiedziane w 2003 roku przez Jana Rokitę? Otóż polski parlamentarzysta w dosadnych słowach wyraził wówczas sprzeciw wobec zmian w systemie podejmowania decyzji w Radzie Unii Europejskiej. W 2014 roku, wbrew postulatom Rokity, zasady głosowania w tej instytucji zmienią się na niekorzyść Polski i Hiszpanii.
Dzięki obowiązującemu jeszcze systemowi nicejskiemu, Polska i Hiszpania mają po 27 głosów, zaledwie o dwa mniej niż europejscy giganci - Francja, Niemcy, Włochy i Wielka Brytania. Jest to o tyle istotne, że przy sprzeciwie Polaków i Hiszpanów bardzo trudno jest przeforsować jakąś decyzję - i za to, zdaniem Jana Rokity, warto było umierać.
Traktat z Lizbony zmienił procedury podejmowania decyzji w Radzie UE, ale ze względu na sprzeciw Polski, wejdą one w życie dopiero w listopadzie 2014 roku. Za cztery lata obowiązywać będzie tzw. zasada podwójnej większości. Aby uchwalić dany projekt, „za” będzie się musiało opowiedzieć 55% państw (czyli minimum 15), które reprezentują 65% populacji UE. Do zablokowania decyzji potrzeba będzie co najmniej 4 państw członkowskich reprezentujących minimum 35% ludności UE. Zmniejszy się wówczas znaczenie Polski i Hiszpanii, a sama procedura będzie trochę bardziej przejrzysta dla przeciętnego obserwatora. To jednak nie koniec zawiłości związanych z decyzjami Rady UE.
Jest jeszcze jeden okres przejściowy we wprowadzaniu procedur lizbońskich. Pomiędzy 1 listopada 2014 a 31 marca 2017 będzie obowiązywał tzw. „hamulec bezpieczeństwa”. Dzięki niemu każde z państw członkowskich będzie mogło zażądać ponownego głosowania w systemie nicejskim i jeśli uda mu się zbudować mniejszość blokującą - projekt zostanie odrzucony. System nicejski będzie więc po części funkcjonował jeszcze przez siedem lat.
Co zmienił TL w pozycji Polski w UE.
Dla Polski najważniejszą zmianą, którą wprowadza traktat lizboński, jest siła naszego głosu w Radzie UE. Do tej pory zgodnie z traktatem nicejskim mieliśmy niemal tyle samo (27 głosów) do powiedzenia co Niemcy (29 głosów).
Od 2014 roku zmieni się to radykalnie. Aby unijne prawo było uchwalone, trzeba będzie zbudować koalicję reprezentującą 55 proc. krajów Unii Europejskiej zamieszkałych przez 65 proc. ludności Wspólnoty. Oznacza to, że wpływy Polski staną się przeszło dwukrotnie mniejsze niż Niemiec, bo nasz kraj zamieszkuje 38 mln osób, a RFN - 82.
Koalicja tylko z dużymi.
Dlatego aby zablokować niewygodną dla nas ustawę, nie wystarczy już zdobycie poparcia nawet wszystkich krajów z Europy Środkowej. Będziemy musieli przekonać do swojego stanowiska także którąś z dużych potęg zachodnich.
W praktyce odwleka to podjęcie decyzji o kilka miesięcy. W unijnym rozdaniu władzy rośnie natomiast rola polskiego parlamentu. Sejm, jeśli porozumie się z kilkoma innymi parlamentami, będzie mógł zablokować projekty ustaw Komisji Europejskiej, które uzna za wykraczające poza kompetencje Brukseli. Powołanie nowego przewodniczącego Rady Unii Europejskiej ograniczy rolę szefa polskiego rządu. Gdyby stosować obecne zasady, w trakcie przewodnictwa Polski w 2011 roku to premier kierowałby pracami UE i przewodził unijnym szczytom. Teraz jednak tak się nie stanie. Jego rolę zajmie nowy przewodniczący Rady Unii Europejskiej.
Szczególnie dużo zmian traktat lizboński może wnieść dla Polski w sprawach emigracji. Na razie nasz kraj prowadzi w tym obszarze wyjątkowo restrykcyjną politykę. Jednak od tej pory decyzje Rady UE nie będą już tu podejmowane jednomyślnie. A to oznacza, że Bruksela może na nas wpływać, byśmy przyjmowali większą liczbę imigrantów i złagodzili warunki otrzymania azylu oraz pobytu w naszym kraju. Unia będzie też miała większe kompetencje w sprawach wewnętrznych i wymiarze sprawiedliwości. Głównym celem ma być poprawa skuteczności ścigania przestępców. Od tej pory będziemy mogli w większym stopniu liczyć na współpracę służb policyjnych pozostałych krajów UE.
Traktat wprowadza wzorowane na NATO gwarancje wzajemnej pomocy państw członkowskich w razie napadu z zewnątrz. Dla kraju granicznego, jakim jest Polska, może to mieć w przyszłości kluczowe znaczenie.
Po raz pierwszy Polska, podobnie jak i inne kraje członkowskie, uzyskuje natomiast możliwość wystąpienia z Unii Europejskiej. Umożliwia to specjalna klauzula traktatu. Opisuje ona precyzyjne kroki, jakie musi podjąć w tym celu każdy kraj członkowski. Po pierwsze musi poinformować o takim zamiarze Radę Europejską, a następnie rozpocząć żmudne negocjacje o rozliczeniach finansowych. Do tej pory zakładało się, że do Unii wstępuje się na zawsze.
Jakie znaczenie dla Polski ma Prezydencja Polski w Radzie.
Ze sprawowaniem funkcji przewodniczącego Rady Unii Europejskiej wiąże się wielka odpowiedzialność, ale i wiele szans. Od polskiego przewodnictwa w dużej mierze zależeć będzie skuteczność funkcjonowania UE oraz jakość podejmowanych decyzji, które przełożą się ostatecznie na życie prawie 500 milionów obywateli. Przewodnictwo w Unii Europejskiej będzie okazją do wzmocnienia pozycji Polski wśród państw członkowskich, a także do zdobycia nowych doświadczeń i wiedzy, co ma szansę zaprocentować we współpracy Polski z instytucjami Unii Europejskiej w kolejnych latach. Prezydencja jest też wyjątkową okazją do zaprezentowania państwom i społeczeństwom Unii Europejskiej Polski jako lidera UE oraz kreowania w Unii Europejskiej wizerunku Polski jako państwa silnego i skutecznego. Wreszcie, przewodnictwo w Radzie UE pozwoli na realizację kwestii uznanych przez Polskę za najważniejsze z perspektywy Wspólnoty w kontekście wyzwań i potrzeb obecnej oraz przyszłej polityki europejskiej. Polska jako nowe państwo członkowskie, pod względem powierzchni oraz liczby ludności znajdujące się w czołówce członków Unii, staje przed wyzwaniem zapewnienia sukcesu swojemu przewodnictwu.
Jednocześnie przygotowując się do sprawowania prezydencji Polska zmierzy się z szeregiem różnorodnych wyzwań. Będzie to pierwsza polska prezydencja, zatem brak Polsce w tym zakresie doświadczenia, jakim dysponują wieloletni członkowie Unii. Polska będzie musiała odgrywać rolę pośrednika w poszukiwaniu kompromisu i państwa neutralnego wobec prowadzonych negocjacji, działając zgodnie z zasadą bezstronności, także w sprawach, w których jest stroną i ma sprecyzowane własne interesy. W tym kontekście niezwykle ważna jest umiejętność wyważenia między realizacją interesu narodowego, a pełnieniem funkcji obiektywnego przewodniczącego, skutecznego mediatora i sprawnego organizatora prac UE.
Ważnym uwarunkowaniem polskich przygotowań do prezydencji będzie potrzeba intensywnej współpracy i skoordynowania działań w ramach prezydencji grupowej z Danią i Cyprem (wzmocniona jeszcze postanowieniami Traktatu z Lizbony). Polska, jako pierwsze w kolejności państwo członkowskie w ramach trio, będzie musiała ponadto równie intensywnie współpracować z wcześniejszym trio (Hiszpania, Belgia, Węgry).
Pewnym ograniczeniem, z którym Polska będzie musiała się zmierzyć, jest fakt sprawowania prezydencji w drugiej połowie roku, która jest uważana za trudniejszą dla przebiegu przewodnictwa ze względu na jej efektywnie krótszy czas trwania (sierpniowa przerwa wakacyjna oraz okres poprzedzający święta Bożego Narodzenia ograniczają możliwości prowadzenia prac).
Równie istotnym wyzwaniem będą wybory parlamentarne wypadające zgodnie z harmonogramem konstytucyjnym na jesień 2011 (w środku trwania prezydencji). Stanowi to duże zagrożenie, gdyż ekipa rządząca będzie musiała godzić koordynację działań w ramach UE z krajową kampanią wyborczą.
Jakie znaczenie dla Europy ma Prezydencja Polski w Radzie.
Spotykam się często z poglądem, który brzmi mniej więcej tak: Kraj sprawujący prezydencję w Unii nie może (nie powinien) promować własnych celów. Czasem ta teza jest podawana jako prawda objawiona: „;Przecież to oczywiste, że przewodząc Unii, nie można zajmować się własnymi interesami, to nie wypada”. To jednak bardzo błędne założenie. Udana prezydencja to wzmocnienie pozycji kraju w UE, a także możliwość podniesienia na najwyższe poziomy decyzyjne ważnych dla danego państwa czy regionu spraw. Trzeba umieć i chcieć. Jeżeli się nie umie lub nie chce, to się nie promuje własnych celów. Jest kilka warunków sukcesu. Należy z wyprzedzeniem tworzyć grupę państw, która poprze cele zaproponowane przez kraj sprawujący prezydencję. Po drugie, wpisać zamierzenia krajowe w szerszą perspektywę. Przecież Francja nie promowała rygorystycznej polityki energetycznej argumentując, że chce stworzyć wielomiliardowy rynek dla swojej firmy, ale że dąży do zapobieżenia zmianom klimatycznym.
Jakie są priorytety polskiej Prezydencji.
Wieloletnie Ramy Finansowe 2014-2020
Stosunki ze Wschodem
Rynek wewnętrzny
Wzmocnienie zewnętrznej polityki energetycznej Unii Europejskiej
Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony
Pełne wykorzystanie kapitału intelektualnego Europy