Podstawowe struktury organizacyjne i ich charakterystyka
Struktura organizacyjna - układ i wzajemne zależności między częściami składowymi oraz stanowiskami przedsiębiorstwa. struktura organizacyjna określa stosowany przez nią podział pracy i pokazuje powiązania między różnymi funkcjami i czynnościami. Opisuje strukturę hierarchii i władzy w organizacji oraz przedstawi układ odpowiedzialności. Zapewnia trwałość i ciągłość, umożliwiającą organizacji przetrwanie, mimo przychodzenia i odchodzenia poszczególnych osób, oraz skoordynowanie jej stosunków z otoczeniem. Odróżniamy strukturę: a) dynamiczną - jest opisem organizacji pracy, b)statyczną - jest opisem powiązań łączących wyodrębnione zespoły ludzkie.1) Struktury organizacyjne (tradycyjne): a)Liniowa. Zalety: jedność kierowania, indywidualna ściśle określona odpowiedzialność, szybkość podejmowania decyzji, możliwość dużej inicjatywy na każdym szczeblu zarządzania. Wady: brak kompetencji ( kierownik ma ograniczone możliwości podejmowania kompetencji rady) decyzji, możliwość pozbawienia inicjatywy kierowników niższego szczebla. b) Funkcjonalna polega na hierarchicznym podporządkowaniu kierowników funkcjonalnych, a funkcjonalność polega na specjalizacji w realizacji określonych funkcji kierowników. Zalety: kierownicy reprezentują wysoki poziom wiadomości w swojej dziedzinie, możliwość nadzoru bezpośredniego i kompetentnego, możliwość uzyskania kompetencji rady od przełożonego. Wady: brak jedności rozkazodawstwa, trudności w koordynacji czynności kierowniczych. c) Sztabowa - kompromisowa, w której występuje linia i sztab. Linia jest to działalność bezpośrednia, a sztab ma charakter doradczy ( szef sztabu jest podległy szefowi linii). Sztab doradza linii. Nie wykształca odrębnych pionów funkcjonalnych. Sztabem mogą być również pojedyncze osoby. Zalety istnienie rady kompetentnej oraz jednostki kierowania Wady: możliwość przerostu funkcji sztabu. d) techniczna - w tej strukturze więzi służbowe i funkcjonalne schodzą na dalszy plan. decydujące znaczenie posiada podział pracy oraz informacje w przebiegach poziomych. Rola kierownictwa zmienia się zasadniczo, staje się ona czynnikiem strategii i taktyki działania, wyzwalając się od czynności operacyjnych. 2)Struktury nowoczesne: a) macierzowe - są strukturami funkcjonalno - technicznymi opartymi na dwóch kryteriach. Schematem tych struktur jest macierz, w której kolumny przedstawiają więzi funkcjonalno - hierarchiczne, a wiersze więzi techniczno - hierarchiczne. Komórki wykonywane są więc funkcjonalnie podporządkowane pionowo, przełożonym funkcjonalnym. Natomiast w poziomie uzależnione są od koordynatorów procesów. W polskiej praktyce struktury macierzowe znalazły zastosowanie, aczkolwiek nie są jednocześnie sformalizowane w tych kategoriach. b) zespołowe - polegające na tworzeniu doraźnych zespołów zadaniowych. Po dokładnym sformułowaniu celu - zadania menadżer powołuje szefa zespołu zadaniowego, który dobiera sobie potrzebnych specjalistów z różnych zespołów na okres pracy w zespole zadaniowym. Są oni w pełni wyłączeni ze swoich zadań. c) dywizjonalne - polega ona na budowie wyodrębnionych jednostek strategicznych, według różnych kryteriów. Centrale reprezentują poziom instytucjonalny i zatrzymują dla siebie kluczowe funkcje, dotyczące całości przedsiębiorstwa, marketing, zaopatrzenie, polityka personalna. d) organiczna - są szczególnym przypadkiem struktur zespołowych, różnią się one tym, że zespoły zadaniowe nie są wyodrębnione z istniejących celowo zespołów, ale tworzone z grup poszczególnych specjalistów, znajdujących się w stanie oczekiwania. Po wykonaniu zadania zespół rozwiązuje się i powstaje nowy, dopasowany do określonych zadań.