GŁÓWNE NURTY LITERACKIE:
W twórczości polskiego baroku wyróżnić
można trzy charakterystyczne nurty:
. Poezja metafizyczna typowa zwłaszcza dla przełomu renesansu i baroku,
a więc dla twórczości M. Sępa Szarzyńskiego i poe~i D. Naborowskiego.
Wewnętrzne niepokoje człowieka rozdartego między pragnieniami duszy (po-
trzeba Boga i wieczności) a namiętnościami ciała, związane z kryzysem tożsa-
mości człowieka baroku oraz poczuciem osamotnienia jednostki, obdarzonej
wolną wolą i skazanej na dokonywanie wyborów, znajdowały w poezji tamtych
czasów różne rozwiązania. Sęp Szarzyński postulował heroiczną postawę czło-
wieka, który walcząc ze światem i pokusami własnego ciała, nie ustaje
w dążeniu do Boga. Naborowski z kolei stara się znaleźć równowagę między
wartościami życia doczesnego a duchową istotą jednostki.
. Barok dworski ~ rozwinął się w Polsce pod wpływem inspiracji literatury euro-
pejskiej (gongoryzmu, marinizmu, konceptyzmu). Dwory magnackie, wpływo-
we i zamożne, których kulturotwórcza rola znacznie wzrosła po przeniesieniu
stolicy Polski z Krakowa do Warszawy, były ośrodkami upowszechniającymi
wpływy i mody eudzoziemskie. Reprezentacyjna dla baroku dworskiego
w literaturze polskiej jest twórczość J. A. Morsztyna i D. Naborowskiego.
. Barok sarmacki związany z dworami i dworkami średniej szlachty oraz
ideałami sarmatyzmu (zob. sarmatyzm) miał charakter bardziej swojski, wy-
rastał bowiem z polskiej tradycji i wiązał się z kulturą ludową. Ten nurt twór-
czości, w którym propagowano kult rodzimej obyczajowości i specyficzny ro-
dzaj patriotyzmu, reprezentowany był m.in. przez twórczość W. Potockiego
i J.Ch. Paska.