Przekształcenia własnościowe przedsiębiorstw państwowych
Prywatyzacja przedsiębiorstw stwarza warunki rozwoju gospodarki rynkowej. Przekształcenia państwowe przedsiębiorstw państwowych pokonują się na podstawie następujących aktów prawnych:
ustawa z dnia 25 września 1981 roku „ o przedsiębiorstwach państwowych”
ustawa z dnia 13 lipca1990 roku „ o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych”
ustawa z dnia 5 lutego 1993 roku „ o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa”
ustawa z dnia 30 kwietnia 1993 roku „ o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji”
ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 roku „ o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych” obowiązującej od 8 kwietnia 1997 roku.
Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych polega na:
zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji lub udziałów spółek powstałych w wyniku komercjalizacji
rozporządzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego lub spółki powstałej w wyniku komercjalizacji przez sprzedaż przedsiębiorstwa, wniesienie przedsiębiorstwa do spółki lub oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania.
Wyróżnia się 2 podstawowe drogi prywatyzacji:
Prywatyzacja pośrednia, czyli kapitałowa - polega na komercjalizacji, czyli przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa tzn. w spółkę akcyjną lub zoo, a następnie na zbyciu przez Skarb Państwa akcji lub udziałów w tej spółce.
Pełna prywatyzacja przedsiębiorstwa ma miejsce wtedy, gdy wszystkie akcje lub udziały Skarbu Państwa przejdą w ręce prywatnych osób fizycznych albo prywatnych osób prawnych. Prywatyzacji tej przede wszystkim podlegają przedsiębiorstwa duże i średnie.
Komercjalizacja umożliwia sprzedaż przedsiębiorstwa w częściach ułamkowych bez dzielenia substancji majątkowej. Komercjalizacja dokonuje się na wniosek organu założycielskiego przedsiębiorstwa, na wniosek dyrektora i rady pracowniczej przedsiębiorstwa lub z inicjatywy ministerstwa Skarbu.
Prywatyzacja bezpośrednia, inaczej likwidacyjna - może być prowadzona 3 sposobami (w niektórych przypadkach prywatyzacja bezpośrednia może być też prowadzona przy zastosowaniu kombinacji tych trzech sposobów):
przez sprzedaż przedsiębiorstwa - prywatyzacja ta jest przewidziana dla małych i średnich przedsiębiorstw. Sprzedaż przedsiębiorstwa stanowi jednorazową zmianę formy własności i formy prawnej przedsiębiorstwa państwowego. Sprzedaży dokonuje się w drodze przetargu publicznego albo rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia.
przez wniesienie przedsiębiorstwa do spółki - polega na założeniu spółki Skarbu Państwa z podmiotem krajowym albo zagranicznym, a następnie zbyciu akcji lub udziałów Skarbu Państwa w takiej spółce tak jak w prywatyzacji pośredniej
przez oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania - następuje na podstawie umowy i może przyjmować formę dzierżawy z prawem wyboru sprzedaży lub leasingu, czyli dzierżawy ze stopniowym wybuchem. W przypadku sprzedaży przejmujący przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania uzyskuje prawo do jego nabycia po upływie okresu, na który umowa została zawarta i po cenie uzgodnionej w momencie sprzedaży. W przypadku leasingu przeniesienie prawa własności przedsiębiorstwa następuje po upływie okresu na jaki została zawarta umowa i po spełnieniu odpowiednich warunków. Podstawowym warunkiem jest uregulowanie zobowiązań finansowych wobec Skarbu Państwa.