STYL ROMANSKI - ( X - XII wiek, w Polsce do XIII wieku) grube, kamienne mury, male okna,okragle luki, sklepienia kolebkowe lub krzyzowe, rotundy. Styl ten zwiazany jest z dzialalnoscia benedyktynów i cystersów.
Cechy sztuki romańskiej:

• sztuka miała charakter sakralny,

• w pierwszym okresie rozwoju stylu romańskiego Kościoły budowano na planie koła (rotundy), a następnie krzyża,

• budowla miała system nawowy (tzn. nawa główna i dwie nawy boczne), zakończone poprzecznym transeptem oraz prezbiterium, (gdzie przebywał chór) i absydą, skierowaną na wschód,

• układ świątyni miał charakter halowy lub bazylikowy,

• mury były grube, masywne, nadawały budowli charakter obronny,

• sklepienia miały charakter kolebkowy, beczkowy, krzyżowy lub płaski - ten najczęściej w świątyni halowej np.: w Rawennie,

• okna budowano stosunkowo niewielkie, wzmocnione dodatkowo wewnętrznymi kolumnami. Zastosowanie biforium (łac. biforia - dwudrzwiowy) tzn. arkadowych okien lub przezroczy podzielonych na dwie części oraz triforium okien lub przezroczy podzielonych na trzy. Takie triforium umieszczano także w grubości muru i wejściach wewnątrz kościoła. sklepienia, otwory okienne, portale (obramowane wejścia do świątyni) wykańczały łuki (niepełne koła),

• podczas budowy stosowano jeden powtarzający się moduł, co dawało poczucie porządku i proporcjonalności,

• wewnątrz kościoła romańskiego panował półmrok, ze względu na małe okna,

• wnętrza były bardzo skromnie zdobione,

• zastosowanie wewnętrznych kolumn, podtrzymujących np.: sklepienia. Kolumny były proste, grube i mało ozdobne.

ZABYTKI:
- kolumny kosciola w Strzelnie na Kujawach,
- kolegiata w Tumie pod Leczyca,
- Tyniec (klasztor benedyktynów),
- kosciól sw. Andrzeja w Krakowie,
- krypta sw. Leonarda na Wawelu,
- kosciól sw. magdaleny w Vezalay (Francja),
- kosciól sw. Michala w Entraiques (Francja),
- opactwo benedyktynów w Cluny (Francja),
- zamek Tower w Londynie
- drzwi katedry w Gnieznie i Plocku,
- plyta Wislicka.

STYL GOTYCKI - wylonil sie w XII wieku z budownictwa romanskiego, budowle lzejsze, smuklejsze, z cegly, wysokie wieze, duze okna z witrazami, rozety, ostre luki, sklepienia krzyzowo-zebrowe.
Zabytki:
- katedra Notre Dame w Paryzu,
- Aniemis katedra w Kolonii (Niemcy)
- kosciól Mariacki w krakowie,
- opactwo Westminister w Lodynie,
- bazylika Mariacka w Gdansku,
- budynki uniwersyteckie ( Collegium Mains w Krakowie, Oxford Wielka Brytania),
- ratusze (Wroclaw i Torun),
- zamek w Malborku,
- kupiecke sukiennice ihale, mury obronne, barbakany ( gotyk to sztuka miejska),
- most karola w Pradze (Czechy),
- oltarz Wita Stwosza w Krakowie,
- grobowiec Kaziemierza Wielkiego na Wawelu w Krakowie,
- rzezby kamienne i w drewnie Madonna z Krózlowej,
- malarstwo miniaturowe i tablicowe fresli w kosciolach Padwie i Asyzu.

---