Formy kontroli spolecznej: praw > moralnosc > obyczaj Prawo wychodzi za moralnosc gdy: kara smerci, zabicie, aborcja, eutanazja, nakazy religijne
Moralnosc - dobro i zlo moralne Obyczaj - wszystkie wartosci moralne i prawne
Moralnosc - ogol zjawisk uksztaltowanych historycznie, podstawa swiadomosci spolecznej, indywidualnej. Bądź zespol norm, wartosci, caloksztalt stosunkow pomiedzy: jednostkami, jednostkami a grupami, miedzy grupami, jednostka a srodowiskiem omrrodniczym, jedn. a sr. technicznym. powinnosci jednostki
Moralnosc posiada znaczenie: a) neutralne - gdy opisujemy zespol norm i ocen funkcjonujacych w danym spoleczenstwie
b) wartosciujace - gdy staramy się okreslic jakie wartosci, normy i zachowania moralne sa wzglednie moralnie sluszne, a jakie nie
W sklad wartosci moralnych wchodza: interpretacje dobra i zla, przyswojone normy, charakterystyczny sposób reagowania na wlasne i innych przewinienia moralne, wlasne systemy wartosci, charakterystyczny dla danego czlowieka motyw postepowania, wyobrazenia o ideale czlowieka, typowe dla jednostki zasady zachowania się w roznych sytuacjach
Otwartosc na nowe doswiadczenia 2. Gotowosc skceptowania zmiany 3. Posiadanie rozleglej opinii - interesowanie się wieloma sprawami 4.Dazenie do wzbogacenie posiadanej informacji 5. Stosunek do czasu. Perspektywistyczne myslenie. Orientacja na terazniejszoosc i przyszlosc. 6. Skutecznosc w dzialaniu 7. Planowanie dzialan 8. Umiejetnosc kalkulacji i zaufania 9. Aspiracje zawodowe i oswiatowe 10. Swiadomosc godnosci innych i szacunek do calosci
Etyka zawodowa ---- Etyka normatywna (normuje zycie zawodowe) ---- etyka spoleczna, Etyka opisowa (opisuje moralnosc ludzi w roznych systemach spoleczenstwa), metaetyka (nauka o etyce)
Aksjologia - teoria Praksjologia - nauka o zyciu moralnym Bioetyka - nauka o wszelkich naukach stosunku do zycia, autanazji, przeszczepach) Felicytologia - co nam daje szczescie Deontologia - nauka o powinnosciach (np. wobec rodzicow) Perfekcjonistyka - jaka miara perfekcyjnie zyc
Etyka jest to nauka filozoficznaa
Etyka zawodowa - jest etyka normatywna (zachowania wobec innego czlowieka), jest czescia etyki ogolnej i przez to jest nauka filozoficzna
Kodeks zawodowy - wskazania etyki zadowowej: celu, dobra, sumienia, odpowiedzialnosci, powinnosci, sankcji
Funkcje Etyki Zawodowej: reguluje stosunku wewnetrzne danej grupy, okresla stosunki grupy to podmiotu dzialania, okresla stosunki grupy do przedmiotu swej pracy, reguluje stusunki grupy zawodowej do ludzi korzystajacych z uslug zawodu lub udzialajacych do niej, zabezpieczenie czlonkow zawodu przed szcegolnymi przypadkami, podnoszenie prestizu grupy w opinii spolecznej, wplyw i kontrolowanie niektórych elementow etyki ogolnej, funkcje protselogiczne i prawidystyczne
Kodeks zawodowy jest uporzadnowanym logicznie zespolem norm etyki zawodowej. Tworzy się go przez konkretyzacje i uszczegolawianie ogolnych norm
Moralne apekty pracy inzyniera
1.Inzynier kierownik 2. Inzynier projektant-konstruktor 3. Inzynier naukowiec 4. Inzynier Ekslotator
Poziomy: pryncypialny, konwekcjonalny, lendajnonizm, hedonizm (zasady przyjemnosci), perfekcjonizm, rygoryzm (bezwzglednosc, kant), ewolucjonizm, utalitaryzm, teocentryzm
Podstawowe kryterium podzialu etyki normatywnej - kryterium „dobra najwyzszego”
1. Fudajmonizm (gr szcescliwosc) wg Arystotelesa szcescie jednostki, Getham - szczescie
jak najwiekszej grupy
2. Hedonizm (hedone - rozkaz przyjemnosc) preferujacy zasade zecia - Epikur
3. Perfekcjonizm uznajacy doskonalosc osobista i samodoskonalenie jako dobro najwieksze - stoicy Kant
4. Rygoryzm zakladajac izn obowiazywalnosc norm jest bezwzglednia - Kant
5. Ewolucjonizm zaklada ze zrodlem moralnosci jest strach przed opinia, kara boska
6. Utylitaryzm to najwyzszym dobrem jest to co uzyteczne np. ustawa jest dobra jeśli jest dobra dla wiekszosci
7. Teocentryzm - zalozenie ze najwiekszym dobrem jest bog/ogowie
Wartosci moralne - oznaczaja wszystko to co w cenie, godne posiadania lub wyboru co stanowi ostateczny cel ludzkiego dzialania
Rozrozniamy wartosci moralne: osobowe (idealy, dobra z wyboru), grupowe (religijne, zawodowe, narodowe), powszechne (zycie, bog, milosc, rodzina)
Dobro moralne - postepowanie które zmierza do tego co jest korzystne lub przyjazne dla innych ludzi, albo tez osiagane przez czlowieka bądź grupe ludzi w celu upowszechnienia
Zlo moralne - przeciwstawne wobec dobra, właściwości ludzkiego postepowania
Norma moralne - imperatywny skladnie systemow etycznych i moralnych
Etyka normatywna
Dobro moralne to najogolniej postepowanie, które zmierza do tego, co jest korzystne lub przyjazne dla innych ludzi, albo tez osiagane przez czlowieka bądź grupe w celu godnego upowszechnienia. Może to być np. wiara w boga, pozazmyslowa milosc do blizniego, zaangazowanie się w sprawy ludzkiej troski, każdy jednorazowy lub dlugotrwaly akt sympatii, zadanie które nie uswiaca srodkow jego osiagniecia, kreowanie wartosci budzacych zrosumiemie i porozumienie jednostki oraz spolecznego trudu
Ocena moralna - aprobata lub dysaprobata danego postepowanie w kategoriach dobra i zla
Sumienie - swiadomosc moralna, zdplnosc wydawanie ocen dotyczacych wartosci moralnej czlowieka , w szcegolnosci postepowanie. Specyficzna reakcja sa wyrzuty sumienia Sankcje moralne - skutki nieprzestrzegania przez jednostke lub grupe nakazow i zakazow moralnych norm Motyw (lac poruszac się) 1. reakcje okreslonego dzialanie poprzez wskazanie jego czlowieczosci 2. czynnik aktywizujacy dane dzialanie majacy charakter impulsu psychologicznego o silnym zabarwieniu emocjonalnym Egotyzm - 1. Ekspozycje czlowieka do murzeczywistnienie dobra wlasnego i warunek konfliktu osobistego z dobrem spolecznym 2. Okreslona postawa zyciowa Altruizm (termin A Contee) - troska o los innych ludzi, bezinteresowana zyczliwosc i kierowanie się dobrem innym Ideal moralny - najbradziej reprezentatywna da danej epoki a zwlaszcza dla danej grupy spolecznej , poglady na temat wartosci, ocen i norm moralnych ujetych w sposób abstrakcyjny Wroz osobowy - zaaprobowany zespol cech. Konkretny czlowiek, zluzacy jako przykład godny, w którym okreslone sa porzadane reguly (Sokrates, Zawisza Czarny) Odpowiedzialnosc moralna - wlasciwosc ludzkiego postepowania pozwalajaca na mozliwosc lub gotowosc do wziecia na siebie dobrych i zlych skutkow wlasnych postepowan
Eko-filozofia (dom srodowiska) - system filozoficzny stworzony przez wm Skolimowskiego „wiek XXI będzie stuleciem eekologicznym albo nie będzie go wcale” jest to mysl przewodnia calego systemu i dzialanie jej tworcy. Punktem wyjscia tak zarysowanego systemu jest eko-kosmologia jako nowe odczytanie swiata oraz eko-etyka oparta na idei swiatosci zycia i eko-sprawiedliwosci
Etyka techniki (gr ethikos - zwyczajowe, od ethos obyczaj) - jest dzielem szerokiej i dynamicznie rozwijajacej się filozofii techniki, która probuje odpowiedziec na pytania czy technika i wiedza techniczna posiada warosc moralna i czy można jej przypisac pojecie dobra i zla moralnego. Czy istnieje granice rozwoju techniki i czy tylko technicy odpowiedzialni sa za jej rozwoj, kto ponosi odpowiedzialnosc za ryzyko ekonomiczne i ekologiczne. Czy transfer tzw technologii brudnych i odpadow to krajow biedniejszych jest moralny, chociaz przynosi in normalny dochow
Eugenika (gr eugenos - dobrego pochodzenia, rasowy) - termin wprowadzony przez G Galtona dla przyblizenie poglaadow których podstawa było przekonanie ze „nature można i trzeba poprawiac gdyz jest ona niedoskonala”. Do jej podstawowych metod naleza m. in. diagnostyka prenatalna, sztuczna prokreacja , selektywna aborcja, i najbradziej kotrowersyjne klonowanie.
Homo meansura/ meansura omnium - czlowiek miara wszystkiego, lac forma sentencji gr filozofa Protagorasa z Abdery ok. 450-410 pne - mowimy o tym przy antropocentryzmie
Biotronika (gr bios - zycie, tronika - od elektronika)
Deontologia (gr deontos - obowiazek, powinnosc)
Filozofia zycia - kierunek przyjmujacy zycie za punkt wyjscia, glowny przedmiot swych zainteresowan. W starozytnosci Epikur zalozyl szkole filozofii zycie w ktorej podstawa była przyjemnosc rozumiana jako grab cierpienia. Szkola ta znalazla wielu nasladowcow. Koncepcia nowozytnej filozofii zycia zaklada mniej klub bardziej historyczno-biologiczny charakter zycia.
Cel zycia - przdmiot badac, cel biezacy. Każdy ma zycie takie, jakie chce , tylko trzeba sobie to uzmyslowic.
Funckje norm moranych: regulacja postepowan (masz być uczciwy)-normy reguluja to postepowanie, wystepuja sankcje za niewywiazanie się z powierzonej roli, czesc swiatopogladu czlowieka - w zaleznosci od osoby np. dla osoby religijneh dekalog jest norma, poznawcza- czytajac o wystepach moralnych innych poznajemy postepowanie innych osob, uzmslawianie granic norm moralnych przez postepowanie/bledy innych , oceniajaca - poczucie wyrzutow sumienia po zlamaniu norm, identyfikujaca postawy moralne - np. norma srodowiska lekarskiego jest to i to, ksztaltujace postawe moralna
Internalizacja norm moralnych - przyswajanie norm bedacych kiedys obcymi, np. jak jestesmy mlodzu to rodzice nie bij brata
Systematyzacja norm moralnych- normy moralne w obronie naszego biologicznego istnienia(koniecznosc chronienie zycia ludzkiego gdyz poza tym zyciem ani wartosci ani normy nie istnieja, w obronie gosnosci zapewniaja czesc, dobre imie, szacunek i honor, bronia przed zniewaga, hanba, infamia, ponizeniem, normy moralne w obronie niezaleznoci stanowia wolnosc od przepisow ograniczajacyh wolnosc, w obronie prywatnosci przeciwstawiaja się stadnosci zycia, zluzace potrzebie zaufania obejmuja imperatywy typu nie klad, bądź lojalny, strzegace sprawiedliwosci podstawa sa zasady rownego obowiazku, podzialu przwilejow, wobej konfliktow spolecznych nakazy typu unikanie nienawisci wyzysku i agresji, cnoty miekkie na strazy pokojowego wspolistnienie, cnoty sluzace organizowaniu zycia zbiorowego, cnoty praktyczne czyli uzyteczne zalety, cnoty osobiste zdobiace odnoszace się do intelektu, normy moralne dotyczace norm sa to reguly odnoszace się do postepowanie wg okreslonego systemu wartosci
Wartosci
Wartosci w ogole - oznaczaja wszystko to co z jakiegos względu jest dla czlowieka cenne
posiadaja trwaly bądź wzgledny charakter
sa zalezne lub niezalezne w odniesieniu do koniecznosci warunkujacych ich istnienie
opisuja cos wzglednie lub bezwzglednie trwalego
Posiadaja charakter: subiektywny, obiektywny
Wartosci wyrozniamy: wartosci faktow (w de facto) np. jan jest zdolniejszy od piotra - stwierdzany jest fakt jest stwierdzniem kongwistycznym (poznawczym)
wartosci normy (w da lure, za Kantem guid facto, guid luris) np. jan jest szlachetniejszy odm piotra - przykład oceniania lub cenienia