Marcin Nowakowski
Tomasz Józefiak
TM III Cb
Temat: Fundusz PHARE
PHARE, program pomocy dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej, realizowany przez Unię Europejską. Początkowo w 1989 obejmował Polskę i Węgry, obecnie 11 państw. Jego celem jest wspieranie krajów w transformacji ekonomicznej, czyli przejścia od gospodarki centralnie planowanej do rynkowej oraz pomoc w spełnieniu warunków stawianych przyszłym członkom Unii Europejskiej.
PHARE udostępnia środki inwestycyjne, finansując ekspertyzy, analizy wykonalności, przyznając dotacje, udostępniając kredyty oraz finansując bezpośrednio projekty w zakresie infrastruktury. Za infrastrukturę rozumiemy urządzenia i instytucje zapewniające prawidłowe funkcjonowanie gospodarki jako całości i poszczególnych jej dziedzin. Rozróżnia się infrastrukturę techniczną (ekonomiczną) i społeczną. Pierwsza obejmuje urządzenia pozwalające świadczyć usługi w zakresie komunikacji i transportu (np. sieć drogowa, kolejowa, w miastach - tramwajowa, ulice, place, telekomunikacja), energetyki (np. sieć energetyczna, ciepłownicza, gazowa), a także urządzenia związane z regulacją rzek, melioracją itp. Infrastruktura społeczna to urządzenia i instytucje świadczące na rzecz obywateli usługi w zakresie nauki i oświaty (np. placówki naukowe, uczelnie, szkoły), ochrony zdrowia (przychodnie, szpitale, sanatoria), ochrony prawa i bezpieczeństwa (sądy, aparat policyjny i wojskowy), kultury (np. kina, teatry, sale widowiskowe) itp.
Ponadto PHARE udziela pomocy polegającej na transferze know-how poprzez doradztwo przy ustalaniu polityki gospodarczej, udostępnianiu konsultantów, organizację szkoleń, uczestnictwo w przygotowywaniu nowych rozwiązań prawnych, powoływanie do życia nowych instytucji oraz restrukturyzację istniejących.
Know-how, angielski termin (brak polskiego odpowiednika), oznacza dosłownie "wiedzieć, jak (robić)". Jest to w istocie znajomość tajników produkcji. Jako jedna z form międzynarodowego transferu wiedzy technicznej umowy know-how są kontraktami dotyczącymi innowacji technicznych, zwłaszcza technologi produkcji, nie opatentowanych z różnych powodów.
Umowy know-how są częstokroć połączone z zakupami patentów, które uzupełniają o rozwiązania technologiczne.
Za patent rozumiemy dokument stwierdzający własność wynalazku i wyłączne prawo korzystania z niego w sposób zawodowy lub zarobkowy.
W Polsce autorstwo wynalazku stwierdza się przez wydanie twórcom i współtwórcom świadectwa autorskiego. W przypadku, gdy wynalazek dokonany został w wyniku zlecenia jednostki gospodarczej lub przy jej pomocy, albo przez pracownika w związku z jego zatrudnieniem w tej jednostce, patentu udziela się na rzecz tej jednostki.
W przypadku wynalazku tajnego, patentu udziela się na rzecz skarbu państwa. Wynalazek dokonany w innych warunkach jest własnością autora. Właściciel patentu jest zobowiązany do rozpoczęcia realizacji wynalazku w okresie 3 lat od jego wydania. Okres wyłącznego stosowania wynalazku trwa 15 lat.
Urząd patentowy lub właściciel wynalazku może zezwolić na korzystanie z wynalazku innej osobie w drodze udzielenia licencji (właściciel) lub licencji przymusowej (urząd patentowy). Prawa z patentu mogą być wywłaszczone na rzecz skarbu państwa, np. na cele obrony państwa.
Wyróżniamy: patent zależny - czyli patent na wynalazek oparty na innym wynalazku, patent dodatkowy - czyli patent na wynalazek będący ulepszeniem wynalazku tego samego autora. Świadectwa autorskie i patenty wydaje urząd patentowy. Uzyskane w Polsce patenty są ważne tylko w Polsce.
W ramach PHARE Polska otrzymała w latach 1995-1999 ponad 1 mld ECU na realizację programów uznanych przez polski rząd za priorytetowe. Otrzymane środki będą przeznaczone głównie na rolnictwo, rozwój sektora prywatnego, infrastrukturę, ochronę środowiska, oświatę, opiekę zdrowotną, szkolenia i badania naukowe, rozwój ochrony socjalnej i zatrudnienia.
Warunkiem otrzymania pomocy z PHARE jest zaangażowanie się na rzecz demokracji i postępy w przechodzeniu do gospodarki rynkowej. Przy spełnieniu tych warunków kraje same decydują o dziedzinach, na jakie należy przeznaczyć przyznane środki, jednak muszą być one zaakceptowane przez decydentów przyznających pomoc z PHARE.