Patero jako socjolog
Koncepcja socjologii
Poszukiwał takich praw rządzących życiem społecznym, które wykraczałyby poza prostą wizję homo oeconomicus. Prawa te miałyby być właściwą domeną socjologii, którą z tego względu określał jako naukę o działaniach pozalogicznych. Postulował zastosowanie w socjologii metody logiczno-eksperymentalnej, która polega na obserwowaniu zjawisk, odkrywaniu regularności i rozciąganiu (na drodze dedukcji) uzyskanej wiedzy na inne dziedziny.
Poglądy socjologiczne
Za podstawowy składnik życia społecznego Patero uznał działania (mające swe źródło w określonych stanach psychicznych jednostek), które się wiążą ze sobą w całościowy system społeczny zmierzający do stanu równowagi. Źródłem tej równowagi jest konflikt i walka pomiędzy przeciwstawnymi siłami społecznymi. Działania te mogą być obiektywnie logiczne (gdy rzeczywiście są zdolne osiągnąć cel, do którego zmierzają) bądź subiektywnie logiczne (gdy jednostka wierzy w ich skuteczność). Większość działań podejmowanych przez jednostkę jest jednak nielogiczna i nie przybliża jej do realizacji zamierzonych celów (są to Np. działania magiczne, utopijne, realne, bądź oparte na przesądach).
Działania ludzkie to obserwowalne zachowania, ale także teorie, za pomocą których jednostka uzasadnia, innym bądź sobie samej, swoje takie a nie inne postępowanie. Według Pareta u podłoża działań leżą "rezydua" czyli rodzaj trwałych dyspozycji psychicznych. Patero wyróżnia 6 klas residów:
1.residua kombinowania skłaniające ludzi do układania w różne nowe sposoby swoich własnych przekonań
2.skłaniajace do utrzymania istniejących stosunków społecznych i skupień społecznych (kult rodziny, ojczyzny, tradycji wyższości rasowej i narodowej)
3.uzewnetrzniania politycznego publicznego deklarowania wyznawania swoich przekonań
4. obcowania z bliźnimi leżą u podstaw wszelkich zrzeszeń społecznych
5.niechęć wobec każdego ataku na nasza osobę czy grupę społeczną
6. residua seksualne.
Residua są stałymi składnikami systemów społecznych.
Ich rezultatem są "derywacje", czyli zmienne elementy działań, m. in. uzasadnienia działań i ideologie.
4 klasy derywacji:
1. twierdzenia:są to tezy stawiane z powołaniem się na fakty
2.tezy powołujące się na autorytety
3.zasady lub powszechnie respektowane uczucia
4.”dowody słowne”
Dzielił działania ludzkie na logiczne i nielogiczne.
- strona obiektywna systemu (rzeczywisty stan i układ)
-Strona subiektywna (zespół wyobrażeń ludzkich o tym stanie)
W swoich działaniach ludzie nie kierują się rzeczywistym stanem rzeczy lecz swoim wyobrażeniem o nim.
Działania nielogiczne: wszelkie działania obiektywnie nie związane z zamierzonym celem, a związane z nim tylko przez subiektywne wyobrażenia o zachodzących związkach.
Działania logiczne: działania które zgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy podejmują środki skutecznie prowadzacie do celu.
Teoria residuów:
Residua- SA to stany psychiczne, w których pojawiają się instynkty i uczucia stanowiące rzeczywiste , chociaż nie zawsze uświadamiane, motory ludzkiej działalności.
Derywacje: sformułowania słowne, nadające działaniu pozory logiczności ( wtórne , pochodne twory residuów)
- elementy zmienne- pojawiają się kiedy pojawiają się nowe sytuacje. Nabierają trwałości i wychodzą w zakres rezyduów.
Teoria krążenia elit. W SPOŁECZEŃSTWIE SA ZAWSZE KLASY WYZSZE I NIZSZE. Proces dziejów jest ciągła zmianą elit rządzących przechodzących z klas niższych na pozycje władzy i znów spadających po obaleniu przez nowe elity. W różnych dziedzinach szycia społecznego obserwuje się cykliczne nawroty pewnych zjawisk Np. w dziedzinie polityki obserwuje się ciagłe krążenie elit. Ciągłe nawroty tworzenia silnej władzy i nawroty rewolucji, tworzenia się nowych arystokracji i rozkładu starych elit rządzących. „Historia jest cmentarzyskiem arystokracji” - obalanych przez nowe arystokracje.
Patero jest również autorem pojęcia elity oraz koncepcji teorii krążenia elit opisującej zasady rządzące elitami w społeczeństwach ludzkich. Patero uważał, że elita jest złożona z tych ludzi, którzy w danej dziedzinie działania osiągają najwyższe wskaźniki. Odchodził zatem zarówno od tradycyjnego rozumienia elity jako arystokracji jak i od utożsamiania elit wyłącznie z elitami rządzącymi.