1. Geneza państwa wg św. Augustyna.

państwo powstało w wyniku zepsucia natury ludzkiej

państwo Boże i państwo ziemskie

zadaniem każdego państwa jest represja

2. Geneza państwa wg św. Tomasza

państwo miało służyć poskromieniu grzesznego człowieka

od Boga pochodziła zasada władzy, a ustrój tworzyli ludzie

celem państwa jest prowadzenie ludzi do wiecznej szczęśliwości

3. Umowa społeczna wg J. Locke'a.

stan natury -epoka pomyślności i dobrobytu, wolności, własności i równości

celem umowy społecznej było umocnienie praw naturalnych

dwa akty: umowa między jednostkami powołująca społeczeństwo i umowa między społeczeństwem a władzą powołująca rząd

4. Umowa społeczna wg T. Hobbesa.

stan naturalny -wojna wszystkich ze wszystkimi

umowa społeczna -zawierał ją każdy z każdym, ograniczenie wolności, przekazanie suwerenowi prawa rządzenia

5. Koncepcja podboju L. Gumplowicza.

państwa powstawały w wyniku wojen między plemionami

powstanie państwa było efektem podboju plemion słabszych przez silniejsze

6. Teoria klasowego państwa K. Marksa i F. Engelsa

państwo było wytworem historycznego rozwoju społeczeństwa

państwo pojawiło się w sytuacji, gdy społeczeństwo było uwikłane w konflikty klasowe

państwo było organizacja przymusową , która dysponowała siłą, aby narzucić panowanie jednej klasy całemu społeczeństwu

7. Państwo

organizacja społeczna, która jako społeczność uniwersalna ma charakter polityczny, wyposażona jest w system organów zwany aparatem państwowym, suwerenna, terytorialna, do której przynależność ma charakter sformalizowany (przymusowy), w której społeczne role obywateli wyznaczone są w konstytucji lub w innych aktach o charakterze zasadniczym

Georg Jellinek: terytorium + ludność + władza suwerenna

typologia

funkcjonalne -funkcje pełnione przez państwo

strukturalno-elementowe -cechy państwa

psychologiczne -zbiór wyobrażeń dotyczących władczych stosunków międzyludzkich

socjologiczne -społeczność polityczna

klasowe -organizacja służąca do panowania określonej klasy politycznej

8. Suwerenność

Stanisław Ehrlich:

całowładność-kompetencja normowania wszystkich stosunków wewnątrz państwa

samowładność -prawna niezależność od jakichkolwiek czynników

Alfons Klafkowski

: zwierzchność terytorialna, niepodległość, swobodny, wolny od ingerencji ustrój polityczny, społeczny i ekonomiczny, możność współżycia z innymi narodami na zasadach równości i obopólnych korzyści

aspekt zewnętrzny i wewnętrzny:

aspekt zewnętrzny -niezależność od innych państw

aspekt wewnętrzny -władza państwowa jest najwyższa i sama decyduje o zakresie swojego działania

aspekt pozytywny i negatywny:

aspekt pozytywny -zdolność do podejmowania samodzielnych decyzji w nieograniczonym przez prawo zakresie

aspekt negatywny -państwo jest panem swoich działań i nie ma nad sobą żadnej władzy

9. Obywatelstwo

Stosunek prawny łączący jednostkę z państwem.

NABYCIE OBYWATELSTWA

Z mocy prawa - (urodzenie) - ius sanguinis, ius soli

W wyniku decyzji - naturalizacja, reintegracja, opcja

UTRATA OBYWATELSTWA

•nabycie obywatelstwa innego państwa

•zwolnienie na prośbę zainteresowanego (zrzeczenie się)

•opcja

•pozbawienie obywatelstwa

utrata obywatelstwa

10. Terytorium

Wydzielona część kuli ziemskiej podlegająca zwierzchnictwu danego państwa.

SKŁADNIKI TERYTORIUM PAŃSTWOWEGO

-LĄDOWE- terytorium jednolite, enklawy i półenklawy, wody śródlądowe (rzeki, jeziora, zbiorniki wodne), obszar podziemny

-MORSKIE- wody wewnętrzne (zatoki, wody portowe), morze terytorialne, morski pas przyległy, morska strefa ekonomiczna i strefa rybołówstwa, szelf kontynentalny

-PRZESTRZEŃ POWIETRZNA- nad terytorium lądowym i morskim, do górnej granicy atmosfery

11. Władza jako stosunek społeczny.

- stosunek społeczny, w którym jedna strona podejmuje decyzje o pewnym stanie rzeczy, a druga je realizuje w sposób zgodny z decyzją i pod kontrolą decydującego (J. Szczepański)

- stosunek społeczny między dwiema jednostkami, między jednostką a grupą lub między grupami, który polega na tym, że jedna ze stron tego stosunku może w sposób trwały i instytucjonalnie zagwarantowany zmuszać drugą do określonego postępowania, jeśli posiada środki zapewniające kontrolę tego postępowania

ZACHOWANIA SPOŁECZNE + SYSTEMY NORMATYWNE + LUDZIE = STOSUNEK WŁADZY

12. Funkcje władzy

integracyjna -hamowanie tendencji odśrodkowych

dystrybucyjna -rozdział pożądanych dóbr

ochronna -zapewnianie spokoju wewnętrznego i zewnętrznego

strukturotwórcza -umożliwianie różnym grupom dostępu do rządzenia

13. Środki władzy

środki sprawowania władzy:

przymus fizyczny

bodźce materialne i moralne

zabiegi perswazyjno-ideologiczne

środki regulujące dopływ i kontrolę treści informacji

środki sprawowania władzy:

środki osobowe

środki materialne

▪środki ekonomiczne

▪środki socjotechniczne

14. Władza polityczna, publiczna i państwowa

władza polityczna -jeden z podmiotów stosunku władzy ma realną możliwość podejmowania społecznie ważkich decyzji regulujących zachowania przede wszystkim wielkich grup ludzi, a także ma realną możliwość egzekwowania podjętych decyzji za pomocą przymusu państwowego

władza państwowa -władza przysługująca konkretnym organom państwowym, w granicach określonych przez normy prawne

władza publiczna -oparta na normach prawnych, sprawowana nie tylko przez aparat państwowy

15. Legitymizacja i legitymacja

legitymizacja -proces wytwarzania poparcia dla systemu politycznego,

legitymacja -stan systemu politycznego, rezultat procesu legitymizacji, prawowitość, prawomocność, realnie istniejący stan akceptacji społeczeństwa bądź jego znaczących kręgów dla systemu politycznego i jego elementów składowych, wynikający z pozytywnej oceny genezy i/lub sposób i skutków ich funkcjonowania

RODZAJE LEGITYMIZACJI

normatywna -zgodność nabycia i sprawowania władzy z obowiązującymi normami polityczno-prawnymi

społeczna-subiektywna aprobata przejęcia i sprawowania władzy

WYMIARY I POZIOMY LEGITYMIZACJI

wymiary legitymizacji (David Easton):

- ideologiczny- uznanie wartości i zasad leżących u podłoża systemu politycznego

- strukturalny- akceptacja norm proceduralnych składających się na reżim polityczny

- personalny- szacunek dla konkretnych osób sprawujących funkcje publiczne

16. Republika

(łac. res publica - dosł. rzecz pospolita, rzecz publiczna) - zgodnie ze współczesną definicją ustrój polityczny, w którym władza jest sprawowana przez organ wyłoniony w wyniku wyborów na określony czas. W republice występują różne systemy rządów, zależnie od organu sprawującego władzę, którym może być:

prezydent wybierany na określony czas, z ograniczoną (albo z nieograniczoną) możliwością ponownego wyboru; prezydent może być odpowiedzialny przed innym organem państwa, albo przed Historią (lub Bogiem);

rząd odpowiedzialny przed parlamentem lub przed prezydentem.

17. Monarchia

(gr. μοναρχία, monarchía - jedynowładztwo) - ustrój polityczny lub forma rządów, gdzie suwerenem jest jeden człowiek, nazywany monarchą. Monarcha sprawuje władzę zazwyczaj dożywotnio, jego funkcja jest często dziedziczna i zwykle jego stanowisko jest nieusuwalne. Obecnie w wielu państwach monarcha pełni często jedynie funkcje reprezentacyjne i nie sprawuje realnej władzy.

18. Formy demokracji pośredniej i bezpośredniej

Formy demokracji bezpośredniej: referendum (lokalne, ogólnokrajowe), inicjatywa ludowa, weto ludowe, konsultacja ludowa, zgromadzenie ludowe, plebiscyt

• Formy demokracji pośredniej: wybory

19. Państwo unitarne

forma państwa najbardziej powszechna we współczesnym świecie, charakteryzująca się wewnętrzną jednolitością. Wszystkie jednostki administracyjne wchodzące w skład państwa są tak samo zorganizowane i podporządkowane organom centralnym, które określają ich ustrój i właściwość.

20. Federacja

(łac. foederatio - sprzymierzenie) - państwo składające się z mniejszych, obdarzonych autonomią państw związkowych (np. stanów, krajów, prowincji, kantonów, landów), ale posiadających wspólny (federalny) rząd.

Państwa związkowe posiadają zwykle szeroką autonomię wewnętrzną oraz tworzą w niektórych kwestiach własne prawa, wspólna pozostaje najczęściej polityka zagraniczna i obronna. Kraje federacyjne posiadają wspólną walutę.

21. Konfederacja

grupa utworzona przez partie, państwa lub miasta dla osiągnięcia określonych celów. Taka forma stowarzyszenia zakłada zachowanie pełnej równości.

22. Reżim demokratyczny

ustrój polityczny, w którym źródło władzy stanowi wola większości obywateli (sprawują oni rządy bezpośrednio lub za pośrednictwem przedstawicieli. Cechy: pluralizm polityczny, swoboda dla różnych partii politycznych, legalna opozycja, prawa człowieka, suwerennosc

23. Autorytaryzm

system rządów bezpartyjnych, opartych na autorytecie charyzmatycznego przywódcy, a często także na armii. Cechy: nie ma ideologii, brak charakteru totalitaryzmu, brak kultu jednostki, nie ma partii rządzących, władza w ręku przywódcy.

24. Totalitaryzm

system rządów dążący do całkowitej władzy nad społeczeństwem za pomocą monopolu informacyjnego i propagandy, ideologii państwowej, terroru tajnych służb wobec przeciwników politycznych, akcji monopolowych i masowej monoparti. Cechy: kontrola ze strony władzy, władza wyznacza normy i granice aktywności publicznej, stosowane terror i ludobójstwo,, cenzura, ingerencja w Zycie obywateli, określanie statusu socjalnego obywateli, wladza kontroluje kazda dziedzine zycia.

---