PŁYN MÓZGOWO, PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY

PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY

1) fizjologia PMR:

wytwarzanie:
w splotach naczyniówkowych komór mózgu, zwłaszcza bocznych (prawidłowo u osoby

dorosłej ∼ 450 ml/d)

drogi powstawania:

* filtracja (głównie)

* czynny transport jonów przez barierę krew-PMR

<barierę tworzą: śródbłonek włośniczek splotów naczyniówkowych,
tkanka łączna,
jednowarstwowy nabłonek wyściółki komór - ependymocyty>

krążenie:
komory boczne otwory międzykomorowe Monroego komora III wodociąg mózgu (kanał Sylwiusza) komora IV 2 otwory boczne Luschki i 1 otwór Magendiego przestrzeń podpajęczynówkowa
wchłaniany przez:

* ziarnistości opony pajęczej do naczyń żylnych (zwłaszcza zatoki strzałkowej
i żż. śródkościa)

* naczynia włosowate opony miękkiej mózgu

* wzdłuż pochewek nn. czaszkowych i rdzeniowych

w przestrzeniach płynowych OUN jednorazowo krąży 130-150 ml PMR
ciśnienie PMR w pozycji leżącej wynosi u dorosłej osoby 70-150 mmH2O
(u otyłych nawet 250 mmH2O)

Prawidłowe parametry PMR <Mazur>:

* ciśnienie 50-200 mmH2O w pozycji leżącej
150-240 mmH2O w pozycji siedzącej

* barwa wodojasny

* przejrzystość pełna

* objętość 100-160 ml

* liczba komóek <4/μl

* rodzaj komórek limfocyty/monocyty 7:3

* stężenie białka:

- ogólne 0,2-0,4 g/l

- albuminy 56-75%

- IgG 0,01-0,04 g/l (>15% zawartości białka w PMR)

- indeks IgG < 0,8

* elektrolity:

- Na 137-145 mmol/l

- K 2,7-3,9 mmol/l

- Cl 116-122 mmol/l

* pH 7,31-7,34

* stężenie glukozy 2,2-3,9 mmol/l

2) wyniki badania PMR

Stan

PMR

barwa

przejrzystość

liczba komórek
w μl (cytoza)

rodzaj komórek (%)

Stężenie białka (g/l)

Stężenie glukozy (% st. w surowicy)

Stężenie chloru (mmol/l)

Stężenie kwasu mlekowego (mmol/l)

neutrofile

limfocyty

prawidłowy

wodojasny

klarowny

≤ 5

100

0,15-0,45

60-75%

>117

<2,1

ropne ZOMR

żółtawy

mętny

kilka do cpw

95-100*

(<40%)

(>3,5)

wirusowe ZOMR

wodojasny

klarowny

kilka-kilkaset

0-25**

>75

(<2)

N lub

N lub (2,2-3)

gruźlicze

ZOMR

wodojasny lub opalizujący

klarowny

kilkadziesiąt do 1000

0-25

>75

zwykle ∼ 1***

(<20%)

często

* w ZOMR wywołanym przez L. monocytogenes odsetek neutrofilów może być nieco
mniejszy

** w ZOMR wywołanym przez enterowirusy (ECHO, Coxsackie) w ciągu pierwszych 48h
w rozmazie przeważają neutrofile (>60%)

*** w zapaleniu rdzenia kręgowego do kilkudziesięciu g/l

cpw - całe pole widzenia

3) rozczepienie białkowo-komórkowe:

(gdy znacznemu wzrostowi ilości białka nie towarzyszy proporcjonalny wzrost liczby kom)

- z. Guillaina-Barre'go

- polineuropatia cukrzycowa

4) wskaźnik Linka i Tiblinga:

(IgG PMR: IgG surowicy)/(albuminy PMR: albuminy surowicy)

- w prawidłowych warunkach wskaźnik ten nie przekracza wartości około 0,8

- obecność prążków IgG oraz zwiększone stężenie IgG w PMR stwierdza się w:

* zapaleniu opon i mózgu

* kile i AIDS

* podostrym stwardniającym zapaleniu mózgu

* z. Guillaina - Barre'go

* ropniach i guzach mózgu

* stwardnieniu rozsianym

5) procesy nowotworowe CUN:

- białko

- podwyższona pleocytoza mieszana

- obecność komórek neo w PMR

6) udar mózgu

- białko

- obecne mleczany

- ksantochromiczna barwa płynu (bo ognisko krwotoczne zlokalizowane blisko przestrzeni
płynowych)

7) płyn krwisty a płyn skrwawiony

Płyn skrwawiony

- po odwirowaniu krwinki świeże

- krzepnie w probówce

Płyn krwisty:

- jednolicie czerwony

- nie krzepnie w probówce

- po odwirowaniu w osadzie obecne krwinki wyługowane

- Hb w płynie

- dodatnia próba 3 próbówek

- wzrost ciśnienia

- np. w krwawieniu podpajęczynówkowym

Próba 3 probówek:

Do 3 probówek pobieramy płyn w celu zróżnicowania. Płyn skrwawiony w każdej kolejnej probówce jest jaśniejszy (po odwirowaniu przejrzysty). Płyn krwisty jest jednolicie czerwony w każdej probówce (po odwirowaniu ksantochromiczny).

8) nakłucie lędźwiowe

Wskazania diagnostyczne - podejrzenie:

zakażenia OUN: ZOMR, mózgu, rdzenia lub korzeni rdzeniowych- podstawowe wskazanie
krwawienia podpajęczynówkowego, jeśli nie jest możliwe wykonanie TK głowy, lub gdy badanie TK nie rozstrzyga wątpliwości diagnostycznych
chorób demielinizacyjnych
kiły lub AIDS
boreliozy
zespołu Guillain-Barre'go
konieczności dokanałowego podania środka cieniującego

Wskazania terapeutyczne:

zakażenie OUN wymagające dokanałowego stosowania antybiotyków
neo złośliwy OUN wymagający dokanałowego podawania cytostatyków
choroby wymagające dokanałowego podania środków znieczulających
stany wymagające doraźnego usunięcia pewnej ilości PMR w celu obniżenia jego ciśnienia (np. wodogłowie)