Kształty komórek bakteryjnych:

1. Kula

• Ziarniak (coccus)

2. 
   Cylindryczne

• Pałeczka (bacterium)

• Laseczka (bacillus)

• Przecinkowiec (vibrio)

• Śrubowiec

• Krętek

• Promieniowiec

Układy komórek bakterii -> skupienia komórek, które nie rozchodzą się po podziale. Układy komórek są charakterystyczne dla gatunków.

1. Układy komórek kształtu kulistego:

• Dwoinka (diplococcus)

• Czworaczek (tetracoccus)

• Paciorkowiec (streptococcus)

• Pakiet (sarcinococcus)

• Grono (staphylococcus)

2. Układy komórek kształtu cylindrycznego - jedynie laseczki tworzą układy

• Łańcuszek

Różnice pomiędzy pałeczkami, a laseczkami:

Pałeczki	Laseczki
Krótsze Zaokrąglone końce	Dłuższe „tępe” końce
Nie tworzą łańcuszków	Tworzą łańcuszki
Gram-ujemne	Gram-dodatnie
Wyłącznie tlenowce	Bezwzględne tlenowce lub względne tlenowce
Nie wytwarzają endospor	Wytwarzają endospory

Mikroskopia:

Małe rozmiary bakterii oraz słabe rozróżnienie ich od tła wymaga używania dobrych mikroskopów oraz stosowania różnych metod barwienia

Każdy mikroskop charakteryzują 2 parametry:

• Powiększenie -> teoretycznie może być zwiększane w nieskończoność

• Zdolność rozdzielcza -> jest to najmniejsza odległość między dwoma punktami lub liniami które są rozróżniane jako oddzielne. Im lepszy jest mikroskop tym jego zdolność rozdzielcza jest mniejsza.

d=λ/nsinα

λ - długość fali

n - współczynnik załamania światła

sinα - ???

Aby zmniejszyć zdolność rozdzielczą mikroskopu należy zmniejszyć długość fali (np. UV, elektrony) lub powiększyć aperturę (czyli, np. współczynnik załamania światła: dla powietrza=1, dla olejku inersyjnego=1,5 => możemy więc zanurzyć obiektyw w tym olejku)

d mikrosk. św.=0,2μm

d mikrosk. elekt.=0,001μm

Problem kontrastu z podłożem -> aby poprawić kontrast bakterii z podłożem należy:

• Użyć różnych urządzeń aby zwiększyć kontrast, np:

• Mikroskop z ciemnym polem -> jedynie światło odbite od wypukłych obiektów wpada do obiektywu

• Mikroskop kontrastowo-fazowy -> zmienia on różnicę faz w różnicę światła

• Mikroskop fluorescencyjny -> ogląda się bakterie fluorescencyjne - emitujące inne światło niż to które na nie pada. Związki fluorescencyjne mogą naturalnie występować w bakteriach lub można je wprowadzić podczas barwienia (np. DAPI, technika przeciwciał fluorescencyjnych)

• Mikroskop elektronowy -> zamiast światła używa się elektronów

• Zastosować barwienie

Większość metod barwienia polega na utrwaleniu - bakterie są więc zabijane

Cel barwienia - diagnostyka

Podział metod barwienia:

1. F

1. Pozytywne -> barwi się bakterie, tło pozostaje przezroczyste

2. Negatywne -> barwi się tło a nie bakterie, np. barwienie tuszem chińskim

3. Pozytywno-negatywne -> sporządzamy preparat negatywny a następnie wybarwiamy komórki bakterii (zwykle coś pozostaje niewybarwione,np. otoczki)

2. F

1. Proste -> barwienie przy użyciu jednego barwnika, np. barwienie fioletem krystalicznym

2. Złożone -> barwienie przy użyciu co najmniej dwóch barwników, bejc i odbarwiczy

Bejce -> substancje ułatwiające barwienie przez wzmocnienie działania barwnika (np. płyn Lugola w barwieniu Gramma) lub przez pokrycie barwionej struktury warstwą wrażliwą na działanie barwnika (np. tamina służaca do barwienia ściany i rzęsek bakterii)

Odbarwiacze -> służą uwidocznieniu pewnych bakterii lub struktur dzięki odbarwieniu innych bakterii lub struktur, np. alkohol etylenowy w barwieniu Gramma, stężone kwasy w barwieniu Ziehl-Nilsena

3. F

1. Przyżyciowe -> barwienie które nie zabija bakterii, np. DAPI

2. Barwienie, które zabija bakterie

Przeważnie stosuje się barwienie które zabija bakterie, ponieważ barwniki lepiej wnikają do martwych komórek.

Utrwalanie:

• Cele utrwalania:

1. Zabicie bakterii w celu łatwiejszego wnikania barwnika

2. Przyczepienie bakterii do szkiełka

3. Zabicie materiału zakaźnego (aby można było bezpiecznie pracować)

Sposoby utrwalania:

• Przez podgrzanie - przygotowywany preparat przeprowadza się 3 razy nad płomieniem palnika. Ten sposób zachowuje kształt komórki, niekoniecznie wszystkich jej struktur.

• Chemiczne - stosuje się gdy chcemy zachować nienaruszoną komórkę, np. utrwalenie alkoholem metylowym lub kwasem osmowym

Utrwalenie nie powinno niszczyć komórki -> musi nastąpić częściowa denaturyzacja struktur (by odsłoniły się grupy czynne) by zwiększyło się powinowactwo do barwnika

---