1. Płód a zarodek - różnica

Płód - od momentu, kiedy można rozpoznać cechy morfologiczne dla danego gatunku; gdy są wyraźnie rozwinięte zawiązki organów.

2. Łożyszcza - co to i u kogo?

Połączenie liścieni (kosmków kosmówki) z brodawkami. Występują u przeżuwaczy.

3. Alantochorion - co to i u kogo?

Występuje u klaczy i jest to omocznio-kosmówka czyli zespolenie omoczni z kosmówką

4. Łożysko po łacinie - u krowy i suki

Łożysko (placenta): u suk - śródbłonkowo-kosmówkowe, popręgowe

u krowy - łącznotkankowo-kosmówkowe, liścieniowate

świnia, klacz - rozproszone ,nabłonkowo kosmówkowe

naczelne - tarczowe, krwio-kosmówkowe

5. Postawa i ułożenie - def.

POSTAWA jest to stosunek grzbietu płodu do grzbietu matki. Jeżeli grzbiet płodu jest zwrócony do grzbietu matki - postawa jest górna. Jeżeli grzbiet płodu zwrócony jest do brzucha matki - postawa dolna. Też postawa boczna i półboczna.

UŁOŻENIE PŁODU jest to ułożenie części wolnych ciała płodu w stosunku do tułowia. W czasie ciąży najczęściej główka jest podwinięta, a kończyny podwinięte. Później się wyprostowują.

POŁOŻENIE jest to stosunek długiej osi ciała płodu do długiej osi ciała matki. Jeżeli kierunek przebiegu tych 2 osi jest równoległy położenie jest proste. Jeżeli kierunek jest niezgodny - położenie poprzeczne, pionowe lub skośne. W czasie porodu płód układa się i przoduje główkowo lub pośladkowo (tylnie).

6. Postawy w ciąży i przy porodzie fizjologicznym u źrebięcia, cielęcia, prosiaka, szczeniaka

Źrebię do momentu porodu przyjmuje położenie proste i postawę dolną przy zgiętych kończynach i podwiniętej głowie. W czasie porodu dochodzi do wyprostowania kończyn i głowy, a płód przyjmuje postawę górną. Pysk jest ułożony na stawie pęcinowym. Fizjologiczna może też być postawa boczna i dolna.

Cielę leży w położeniu prostym, postawie górnej, kończyny i głowa lekko zgięte. Podobnie koźlęta i jagnięta. W przypadku ciąży mnogiej jeden płód przoduje główkowo, a drugi pośladkowo.

U lochy i suki rogi układają się wzdłuż krętych pętli jelit.

Przodowanie pośladkowe uważa się za niefizjologiczne.

8. Kariogamia - jest to połączenie przedjądrza męskiego, utworzonego z plemnika, z przedjądrzem żeńskim. Jest najważniejszym procesem związanym z zapłodnieniem, ponieważ w jej wyniku powstaje zygota.

9. pojęcia po łacinie - nadpłodnienie, zapłodnienie dodatkowe, zbyt duża ilość płodów

NADPŁODNIENIE (SUPERFECUNDATIO) - Do nadpłodnienia dochodzi, gdy podczas tej samej rui zostanie zapłodniona większa ilość komórek jajowych nasieniem różnych samców. Warunkiem wystąpienia tego stanu jest poliowulacja. Ma to głównie znaczenie praktyczne u suk i kotek, może występować u świń i królików, rzadziej u owiec i kóz.

ZAPŁODNIENIE DODATKOWE (SUPERFETATIO) - Jest to zapłodnienie komórek jajowych, pochodzących z różnych okresów rujowych. Pojawienie się takiego stanu wymaga wystąpienia rui u samicy ciężarnej i pokrycia samicy w tej rui. Ruja u samicy ciężarnej nie jest zjawiskiem normalnym, ale może się pojawić. Efektem tego może być obecność w macicy płodów w różnym okresie życia płodowego. Takie przypadki można stwierdzić u świń, a bardzo rzadko u krów. U krów ruja często występuje w 4-5 miesiącu ciąży.

ZBYT DUŻA ILOŚĆ PŁODÓW = PATOLOGICZNA WIELOPŁODOWOŚĆ

Jest to niefizjologicznie duża liczba płodów, która poważnie obarcza wydolność macicy, powodując różne powikłania układu oddechowego, krążenia, zaburzenia przemiany materii. Następstwa: mumifikacja, maceracja, skłonność do przedwczesnych porodów, ronienia, rodzenie bardzo słabych noworodków, które padają w krótkim okresie po porodzie. Przy nadmiernej ilości płodów ma miejsce ucisk na narządy jamy brzusznej i klatki piersiowej powodując bardzo duże obciążenie dla organizmu matki.

10. MMA u kogo, co znaczy?

Zespół chorobowy; Główne schorzenie poporodowe u świń. Zapalenie gruczołu mlekowego (mastitis)g zapalenie macicy (metritis), bezmleczność (agalactiae); bezmleczność poporodowa, poporodowa posocznica i toksemia.

11. Fizjologiczne odejście łożyska u klaczy, krowy, suki, kotki

klacze - 15-30 min. (do 2 h), bydło - do 8 h (max 12), locha - po ostatnim płodzie lub partiami, suka- razem z płodami

12. Co jest przyczyną porażenie poporodowego

Pojawia się u krów starszych lub o wysokiej wydajności mlecznej. Najczęściej na tle niedoboru soli wapnia lub soli magnezu. Zwykle występuje między 6 a 72 godziną po porodzie, a niekiedy już w trakcie porodu. Pojedyncze przypadki zdarzają się też przed porodem. Występuje głównie u bydła, rzadko u małych przeżuwaczy i świń.

Jest to choroba mlecznych krów, co wiąże się z tym, że krowy otrzymują za mało związków wapnia, magnezu i fosforu z karmą (zwłaszcza wapnia). Następuje upośledzenie wchłaniania i resorpcji z kości spowodowane niedostosowaniem układu parathormon - kalcytonina - aktywny metabolit wit. D. Często dochodzi do hypokalcemii.

Przyczyny:

• błędy żywieniowe w czasie zasuszania (przed porodem pasza bogata w Ca)

• niedobory żywieniowe (niski poziom Ca, P i Mg, nieprawidłowy stosunek Ca do P)

• wysoka wydajność mleczna

• zaburzenia neurohormonalne

• stres

• zaburzenia w funkcjonowaniu p.p.

• niedobór i zaburzenia przemiany wit. D

13. Tężyczka u suki, przyczyny objawy

Etiologia i patogeneza nie jest zupełnie jasna. Podstawowe znaczenie ma obniżenie się poziomu wapnia we krwi. Podczas laktacji dochodzi do nagłego zapotrzebowania na wapń, szczególnie w ostatnim okresie ciąży. Z mlekiem wydziela się dużo wapnia. Normalny poziom wapnia wynosi 10-12 mg%. Obniżenie poziomu wapnia poniżej wartości progowej, tj. 7-10 mg% powoduje wystąpienie tężyczki poporodowej. Może dochodzić do niewielkiego obniżenia poziomu fosforu, natomiast poziom magnezu jest z reguły normalny.

Predyspozycje:

• żywieniowe niedobory mikroelementów

• przedawkowanie wapnia w diecie podczas ciąży

• duża utrata wapnia przy karmieniu licznego potomstwa

• liczne potomstwo

• skłonności indywidualne

• niedostateczne zaopatrzenie w witaminę D₃ podczas ciąży i laktacji

• zaburzenia resorpcji wapnia

• zbyt dużo białka w diecie

Często stwierdza się hipoglikemię oraz zaburzenia metaboliczne, np. zasadowica.

Objawy kliniczne:

• drgawki, czasami skowyczenie

• zaniepokojenie, pobudzenie

• następnie chód sztywny, niepewny, kłapanie zębami

• ślinienie

• sztywność kończyn, utrudniony chód

• zwierzęta kładą się i nie mogą się podnieść

• drgawki i skurcze toniczno-kloniczne

• tachykardia

• utrata świadomości spowodowana obrzękiem mózgu

• często szczękościsk

• wytrzeszcz gałek ocznych

• rozszerzenie źrenic

• aktywność mięśniowa, skurcze i drgawki powodują podwyższenie temperatury do 41-42 C,

14. Mikrokotyledony - co to, u kogo?

Połączenie łożyskowe części płodowej z matczyną rozwija się między 36-38 dniem ciąży. Wtedy kosmki kosmówki wnikają do bł. śluzowej macicy. Po dotarciu do zrębu bł. śluzowej tworzą kubki, które zanikają po 60-100 dniach. W tym czasie rozwija się połączenie bł. omoczniowej z endometrium. Tworzy się łożysko mikrocotyledonowe.

15. Kiedy pierwsza ruja u krowy po porodzie?

Po porodzie pierwsza ruja pojawia się po 3-6 tygodniach

16. Macica typy:

chomik (dwudzielna)

klacz (dwurożna nieprzedzielona)

krowa (dwurożna przedzielona)

świnia (dwurożna przedzielona)

świnka morska (dwudzielna)

17. Długość ciąży przeciętna u 5 gatunków

Konie - 330, świnie - 114, bydło - 288, pies - 63, koty - 60, owce i kozy - 150, świnka morska - 67

18. Ruja źrebięca - kiedy co to?

Między 8 a 12 dniem po porodzie występuje ruja źrebięca, podczas której kryje się klacz.

19. Interferon - specyficzne białko produkowane przez zarodki, które wpływa hamująco na proces produkcji większości białek, w tym wirusowych w komórkach.

20.Jak wywołać poród u klaczy, krowy?

U klaczy można wywołać poród przez mechaniczne rozwarcie szyjki macicy. U krów szyjka jest twarda i nie da się jej rozewrzeć mechanicznie. Podaje się preparaty rozwierające szyjkę:

• prostaglandyna PGF₂α (działanie luteolityczne), efekt po 2-3 dniach

• kortykosterydy o bardzo silnym działaniu

21. Schemat znieczulenia suki - Premedykacja: siarczan atropiny 0,05 mg/kg, ksylazyna 1,0 mg/kg m.c; Znieczulenie ogólne: ketamina 5 mg/kg m.c.; Znieczulenie infuzyjne: enfluran, izofluran;

22. Jakie znieczulenia wykonujemy w dole słabiznowym w metodzie Blendingera - znieczulenie przykręgowe - znieczulenie ostatnich nerwów piersiowych i pierwszych lędźwiowych (lidnokaina, bupiwakaina, polokaina). Th13,L1,L2,L3;

23. U kogo wypadnięcie macicy najgroźniejsze - u świń rokowanie jest niepomyślne ze względu na duże rogi - problemy w krążeniu, powiększenie, obrzęk, gromadzi się duża ilość krwi → urwanie krezki → przerwanie naczynia → krwotok wewnętrzny → nagłe zejście śmiertelne.

24. U kogo zarodek wędruje po rogach macicy, i kiedy - u przeżuwaczy (szczególnie widoczne: jak dwie owulacje w jednym jajniku) i świń - powodowane jest skurczami macicy; Może też występować u klaczy od momentu przedostania się do światła macicy do 15-16 dnia po zapłodnieniu, zarodek krąży po macicy;

25.Wady i anomalie błon płodowych

1. zaśniady - pierwsze anomalie wód płodowych, towarzyszy im obumarły zarodek, którego śmierć nastąpiła wcześniej, przyczyny nie wyjaśnione; są to bezkształtne twory różnej wielkości, powstające na skutek rozrostu zwyrodniałej kosmówki

2. wodnica błon płodowych - zwiększenie ilości wód płodowych (owodniowych 5%, omoczniowych 80-90%), towarzyszy jej obrzęk łożyska; 10 x więcej wód (200 l bydło); przyczyny: potworkowatość, patologia nerek płodu, ucisk błon płodowych; leczenie: indukowanie wczesnego porodu: prostaglandyny lub kortykosterydy, antybiotyki, oksytocyna

3. obrzęk błon płodowych - gromadzenie płynu w ścianach błon płodowych; gł. u bydła - w przestrzeniach pomiędzy liścieniami; objęte stanem chorobowym miejsca mają galaretowate, bursztynowe zgrubienia; może towarzyszyć wodnicy błon płodowych

4. infekcje w obrębie łożyska - różne inf., mogą atakować część płodową, następstwem są ronienia

26. Co to jest dojrzewanie łożyska - zmiany morfologiczne i czynnościowe zachodzące przed porodem pod wpływem hormonów. Związane z procesem wydalania łożyska i polega na zaniku niektórych warstw tk. i przekształceniu się łożyska w łącznotkankowo-kosmówkowe, co warunkuje jego fizjologiczne wydalenie po porodzie.

27. Kiedy zaczynają się tworzyć liścienie - pod koniec 2 mies. ciąży pojawiają się owalne zmętniałe plamy - początek liścieni

28. Diagnozowanie ciąży u suki

długość płodu psa rasy średniej:

• 3 tyg. - ok. 1 cm

• 4 tyg. - 4-5 cm

• 6 tyg. - 8 cm

• 8 tyg. - 16-21 cm

rozpoznanie ciąży: USG, RTG (późno , punkty kostnienia), omacywanie

29. Poronienia a poród przedwczesny - różnice

PORONIENIE (abortus) - przerwanie ciąży i wyparcie płodu niezdolnego do funkcjonowania w środowisku zewnętrznym lub zatrzymanie w macicy płodu, który ulega maceracji, mumifikacji albo rozkładowi gnilnemu;

za płody poronione uważa się płody wydalone z macicy przed:

• u klaczy - 300 dniem ciąży (przed 34 tyg.)

• u bydła - 190 dniem ciąży (przed 27 tyg.)

• u owiec i kóz - 120 dniem ciąży (przed 17 tyg.)

• u świń - 90 dniem ciąży (przed 13 tyg.)

• u suki - 55 dniem ciąży (poniżej 8 tyg.)

Są to płody niezdolne do życia nawet jak urodzą się żywe.

PORÓD PRZEDWCZESNY - Gdy płód jest rozwinięty fizycznie przed osiągnięciem dojrzałości do porodu. Płody nie są dojrzałe, ale są zdolne do życia, jeśli stworzymy im odpowiednie warunki (temperatura, odżywianie). U zwierząt utrzymywanie wcześniaków przy życiu nie jest praktykowane ze względu na to, że przerwanie ciąży następuje na ogół pod wpływem różnych czynników chorobotwórczych, które wpływają niekorzystnie na rozwój noworodka.

30. Mumifikacja a maceracja

MUMIFIKACJA - Obumarły płód w okresie około 6 miesiąca ciąży (u bydła) nie jest wydalony z macicy. Najczęściej stwierdza się takie zjawisko u bydła, świń, małych przeżuwaczy. Dochodzi wtedy do wchłaniania wód płodowych oraz płynów ustrojowych płodu, pozostaje tylko szkielet płodu pokryty skórą, pozbawiony sierści (to wszystko przy zamkniętej szyjce macicy). W przewidywanym terminie porodu nie ma objawów zwiastunowych porodu. Stwierdza się obecność w macicy twardego tworu, brak łożyszcz, brak gałek ocznych (stwierdzamy to badaniem rektalnym). Taki zeschlak może być wydalony w okresie rui, w całości lub tylko poszczególne kości☺. Czasami taki płód zalega w pochwie, a ze szpary sromowej mogą wydostawać się fragmenty błon płodowych. Jeśli badaniem rektalnym stwierdzimy obecność zeschlaka to indukujemy poród prostaglandynami. Rokowanie, co do płodności jest zwykle pomyślne.

MACERACJA - jeśli po obumarciu płodu dojdzie do częściowego rozwarcia szyjki, uniemożliwia to wydalanie płodu, natomiast otwiera drogę drobnoustrojom chorobotwórczym. Dostające się tam drobnoustroje prowadzą do upłynnienia błon płodowych oraz upłynnienia części miękkich płodu. W takim gęstym płynie pływają rozczłonkowane kości szkieletu. Objawy to ropne wypływy ze sromu, z drobnymi fragmentami kostnymi. Występuje najczęściej u bydła i małych przeżuwaczy. Objawy to:

• podwyższenie ciepłoty

• brak apetytu

• wychudzenie

• wzrost tętna

• wzrost ilości oddechów

• badaniem per rectum stwierdzenie powiększonej macicy oraz obecności fragmentów kostnych

Rokowanie, co do płodności i co do życia jest niepomyślne. Ostre fragmenty kostne mogą prowadzić do metritis, perimetritis albo do zapalenia otrzewnej. Leczenie: można podawać PGF2α do wywołania skurczów, jednak ze względu na silny stan zapalny prostaglandyna nie zawsze działa.

31. Skład powrózka pępowinowego - część zewnętrzna pępowiny - pochwa owodniowa, owłosiona część brzucha; wewnątrz znajduje się moczownik, naczynia krwionośne oraz tkanka galaretowata.

32. Definicja porodu ciężkiego - poród, podczas którego dochodzi do komplikacji uniemożliwiających poród fizjologiczny/fizjologiczne wyparcie płodu

33. Co produkują kubki endometrialne - eCG - choriogonadotropina źrebnej klaczy produkowana między 5 a 13 tyg. ciąży przez kubki endometrialne macicy ciężarnej klaczy; działanie w 70-80% podobne do FSH w 20% jak LH; jest to glikoproteina odgrywająca pewną rolę w powstawaniu i funkcjonowaniu c.ż. dodatkowych

34. Wczesna zamieralność zarodków - przyczyny

bydło:

• genetyczne

• immunologiczne

• żywieniowe

• środowiskowe

• zaburzenia hormonalne

• dysfunkcje jajowodu i macicy

• czynniki zakaźne

• brak synchronizacji miedzy rozwojem zarodka a środowiskiem jajowodu i macicy

klacze:

• zaburzenia chromosomalne w momencie zapłodnienia

• zaburzenia wytwarzania kontaktu pomiędzy trofoblastem a częścią matczyna

• przyczyny infekcyjne

• zap. macicy

• endotoksyny

• wady i uszkodzenia narządów rozrodczych sprzyjające zakażeniom (urovagina, pneumovagina)

• ciąża bliźniacza

świnie:

• nadmierne zagęszczenie zarodków

• współzawodnictwo o specyficzny czynnik białkowy

• zróżnicowanie dojrzałości oocytów

• czynniki genetyczne oraz chów wsobny

• jakość nasienia knura

• wiek kom. jajowych

• żywienie (niedobór wit A, B, karotenu)

• długość rogów macicy

• czynniki zakaźne

• szczepienie macior

owce:

• rasa

• liczba owulacji

• wiek

• zaburzenia hormonalne

• stres

• wysoka temp. w okresie inseminacji

35. Ciałko żółte ciążowe

Tworzy się jeśli dojdzie do zapłodnienia. Jeżeli jest zapłodnienie, to zarodki produkują estrogeny, które powodują zmianę kierunku wydzielania prostaglandyny i przechodzi ona do światła macicy (zarodki produkują tez interferony). Ciałko żółte okresowe rozrasta się i przechodzi w ciałko żółte ciążowe - powoduje podwyższenie progesteronu i utrzymuje ciąże (chyba).

36. Przyczyny ronienia u bydła

• czynniki infekcyjne:

• bruceloza

• choroba mętwikowa

• chlamydioza

• leptospiroza

• choroba rzęsistkowa

• listerioza

• zakażenia grzybicze

• BVD/MD

• otręt bydła

• Haemophilus somnus

• ronienia niezakaźne:

• urazowe

• toksyczne

• błędy żywieniowe

• błędy w utrzymaniu

• nieodpowiednie podawanie leków

• zabiegi lek-wet

• zaburzenia hormonalne

• długotrwały transport

• niedoczynność c.ż.

• zwężenie powrózka pępowinowego

• puchlina bł. płodowych

37. Zatrzymanie łożyska u klaczy - postępowanie

• podejmujemy jak najszybciej (2 godz. po porodzie):

• antybiotyki

• p/zapalne, preparaty wapnia i Mg

• glukoza + PWE

• w pierwszej kolejności podanie środków kurczących macicę:

• oxytocyna - i.v. 30-60 jednostek (wlew do 1-2 l p.f. lub glukozy przez 30-60 min.)

• jeśli nie pomoże - 5-10 jednostek co 15-20 min.

• jeśli bł. płodowe nie zostaną wydalone do 24 h - manualne odklejenie łożyska:

• ręka pomiędzy ścianę macicy i kosmówkę

• delikatnie rozdzielamy

• nie powinno to trwać dłużej niż 10 minut, jeśli w tym czasie nie odkleimy to odstęp przed kolejnymi manipulacjami powinien trwać 10-12 godzin

• u klaczy dochodzi często do tzw. mikrozatrzymania łożyska; polega to na zostawaniu kosmków w kryptach błony śluzowej macicy, co utrudnia inwolucję macicy po porodzie; jest to proces specyficzny dla klaczy

• polecane jest kilkukrotne płukanie macicy po ręcznym odklejeniu łożyska (nawet do 100 litrów wody) w celu usunięcia lochii i pozostałości łożyska

• po usunięciu łożyska trzeba sprawdzić czy jest całe, ma ono wyglądać mniej więcej jak kalesony lub rękawica bokserska

• następnie podajemy prep. p/bakteryjne (tetracyklina, oksytetracyklina, amoksycylina, penicylina, gentamycyna, neomycyna)

• można też do worka bł. płodowych wlać 9-12 l ciepłego roztworu p.f. - powoduje to rozciągnięcie macicy i wychodzenie kosmków z krypt; prowadzi też do uwalniania endogennej oxytocyny → wyparcie bł. płodowych po 5 min. od wlewu

38. Ciąża pozamaciczna, przykłady pierwotne?

CIĄŻA POZAMACICZNA - polega na obecności i rozwoju płodu poza obrębem jamy macicznej. Można wyróżnić ciążę pozamaciczną pierwotną i wtórną. Pierwotna może wystąpić w trzech postaciach:

1. ciąża jajnikowa - występuje wtedy, gdy zapłodnienie komórki jajowej ma miejsce w jamie pęcherzyka lub przy jakimś nietypowym jajeczkowaniu; zarodek taki szybko zamiera

2. ciąża jajowodowa - rozwija się wówczas, gdy zapłodniona komórka jajowa napotyka przeszkodę uniemożliwiającą wędrówkę do macicy; może to doprowadzić do pęknięcia ściany jajowodu i do krwawień

3. ciąża brzuszna - teoretycznie może powstać, gdy zapłodnienie ma miejsce poza jajowodem; praktycznie zdarza się to niezmiernie rzadko; zarodek taki bardzo szybko obumiera

39. Rotacja płodu u kogo i co to?

Klacz - postawa dolna, położenie proste główkowe - następnie przechodzi w postawę boczną aż do górnej + ruchy własne i skurcze macicy i wychodzi.

Krowa - położenie proste główkowe, postawa boczna prawa

Suki, kotki - pod koniec ciąży płody układają się wzdłuż krętych rogów macicy

8

---