Wychowawcze i kształcące wartości zabaw
ruchowych
Urszula Laszczak
Wpływ gier i zabaw ruchowych na fizyczny, psychiczny i społeczny rozwój dziecka Hasło „ruch to zdrowie” nigdy nie traciło na aktualności. Aktywność ruchową, w różnych formach, zaleca się wszystkim. Ruch jest bowiem bardzo ważny dla zdrowia dorosłych, a nieoceniony dla zdrowia dzieci. Jest on niezbędnym dla nich bodźcem rozwojowym uaktywniającym wszelkie procesy zachodzące w organizmie.
Sama natura obdarzyła dziecko ustawicznym głodem ruchu. Nic więc dziwnego, że tyle przyjemności znajduje ono w zabawach ruchowych.
Dlatego wśród wielu rodzajów zajęć w szkole podstawowej ważne miejsce powinny zajmować gry i zabawy ruchowe. Cechuje je wielka ich różnorodność, łatwość organizowania oraz duże zainteresowanie nimi wśród dzieci i młodzieży.
Z punktu widzenia wychowawczego zabawy i gry ruchowe pełnią przede wszystkim rolę bodźca fizycznego, oddziaływującego na fizyczną stronę osobowości człowieka. Równocześnie dają możliwość oddziaływania na psychikę i umysłową stronę osobowości bawiącego się i sprzyjają nerwowemu odprężeniu i czynnemu wypoczynkowi. Wszechstronnie oddziałują na ustrój, przyczyniając się do podnoszenia jego wydolności oraz wszechstronnej sprawności fizycznej. W toku zabaw i gier ruchowych podnosi się wydolność wielu układów i narządów, zwłaszcza układu ruchowego, krążenia, oddychania i przemiany materii. Podczas zabaw rozwijają się wszystkie cechy motoryki (siła, szybkość, zręczność, wytrzymałość) oraz umiejętności ruchowe, mające zastosowanie w toku codziennej działalności człowieka.
Zabawy i gry ruchowe w zestawieniu z innymi rodzajami ćwiczeń angażują wielkie masy mięśniowe i dają okazję do wszechstronnego, wielokierunkowego i prawie nieograniczonego wpływania na dziecko. Opierając się o takie formy ruchu jak: chód, bieg, skok, rzut, umożliwiają nie tylko doskonalenie tych form, lecz na tej drodze również podnoszenie funkcji adaptacyjnej ustroju oraz zwiększenie jego przydatności życiowej.
Zabawy ruchowe odznaczają się wielką różnorodnością i swobodą w stosowaniu ruchów, dużą możliwością przejawiania inicjatywy i twórczości w dziedzinie ruchów, ponieważ istniejące w tych zabawach prawidła kontrolują nie ruchy, lecz samą strukturę zabawy jako całości.
Każda zabawa ruchowa, bądź gra ruchowa ma swój początek i zakończenie, a także własną fabułę, treść ruchową i swoistą organizację. Zabawa jest celem samym w sobie. Główną jej treścią jest sam ruch, bawienie się nim, wesoła rozrywka. W grze występuje współzawodnictwo, walka o punkty.
Zabawę można przerwać w każdym momencie, gdy widzi się oznaki zmęczenia czy spadku zainteresowania u dzieci. Natomiast w grze walka toczy się na czas albo na punkty. Nie możemy jej przerwać w dowolnym momencie.
Zabawom i grom ruchowym towarzyszy zwykle duże zaangażowanie uczuciowe dzieci i przeżywanie przez nie dużych emocji, co zbliża je do sportu. Emocje te są zabarwione uczuciem nieskrępowanej radości i zadowolenia, co sprzyja wypoczynkowi i odprężeniu.
Zabawy i gry korzystnie wpływają na rozwój umysłowy dzieci i młodzieży oraz na kształtowanie ich woli i charakteru. Współdziałają w dużym stopniu z rozwojem wrażeń i spostrzeżeń, dostarczają dzieciom wielu Wychowawcze i kształcące wartości zabaw ruchowych
1
nowych wiadomości o otoczeniu, uczą spostrzegawczości, bystrego pojmowania istoty zjawisk, a także logicznego myślenia w związku z praktyczną działalnością. Zabawy ruchowe rozwijają również pamięć i twórczą wyobraźnię dzieci, doskonalą i podnoszą ich znaczenie, wszechstronnie wpływają na rozwój ich woli.
Wywierają bardzo dobroczynny wpływ na rozwój charakteru dzieci i takie jego cechy jak: samodzielność, śmiałość, pomysłowość, panowanie nad sobą, dokładność, zdyscyplinowanie.
Ze względu na społeczny charakter zabaw i gier mają one znaczenie w procesie wychowania moralnego.
Przyzwyczajają dzieci do działalności w zespole, do pojmowania swoich obowiązków, rozwijania ducha koleżeństwa i społecznej solidarności. Wychowują w poczuciu obowiązku, uczciwości i zdyscyplinowania.
Uczą umiejętności i chęci podporządkowania swoich życzeń woli zespołu i działania na jego korzyść.
Rolą nauczyciela jest umiejętne kierowanie zabawami, podsuwanie bawiącym się nowych odmian i postaci oraz prowadzenie ich w zgodzie z przyjętymi zasadami metodycznymi.
Wpływ gier i zabaw ruchowych na fizyczny, psychiczny i społeczny rozwój dziecka 2