Zarzą dzanie mają tkiem obrotowym

w przedsię biorstwie

dr Joanna Próchniak

1

2

Kapitał obrotowy

Kapitał oparty na aktywach bieżących, finansowany

przez zobowiązania bieżące oraz częściowo przez

zobowiązania długoterminowe lub kapitały własne.

3

1

Polityka kapitału obrotowego

1. Określanie docelowych wielkości każdej

kategorii aktywów bieżących

2. Wybór najlepszych sposobów finansowania

aktywów bieżących

4

Przyczyny zarządzania kapitałem

obrotowym:

– Zachowanie płynności finansowej

– Prowadzenie bieżącej działalności

– Minimalizacja kosztów

– Optymalizacja wielkości i struktury aktywów

5

Kapitał obrotowy netto

1. Kapitał obrotowy przedsiębiorstwa finansowany

kapitałami długoterminowymi (nie zaś bieżącymi)

2. Kapitał stały, który jest zaangażowany w

operacyjną działalność przedsiębiorstwa

6

2

Kapitał obrotowy netto

Aktywa bieżące

–

Zobowiązania bieżące

Aktywa stałe

Kapitał stały

Aktywa bieżące

Zobowiązania

bieżące

Kapitał stały

–

Aktywa stałe

7

Bilans analityczny

Aktywa stałe =

+ Aktywa trwałe

+ Należności z tytułu dostaw powyżej 12 mies.

Kapitał stały =

+ kapitały własne

+ rezerwy długoterminowe

+ zobowiązania długoterminowe

+ zobowiązania z tytułu dostaw o terminie wymagalności powyżej 12 mies.

+ rozl. mo. długoterminowe

8

Bilans analityczny

Aktywa bieżące =

+ Aktywa obrotowe

– Należności z tytułu dostaw i usług powyżej 12 mies.

Zobowiązania bieżące =

+ zobowiązania krótkoterminowe

– zobowiązania z tytułu dostaw o terminie

wymagalności powyżej 12 mies.

+ rezerwy krótkoterm. (na świadczenie emerytalne i

pozostałe)

+ rozl. mo krótkoterminowe

9

3

Kapitał obrotowy netto (dodatni)

Kapitał stały

A

A k

ktty

y w

w a

a s

stta

ałłe

e

Kapitał stały

K

K a

a p

piitta

ałł o

o b

b r

r o

otto

o w

w y

y

n

n e

etttto

o ((d

d o

o d

d a

attn

nii))

A

A k

ktty

y w

w a

a b

biie

e ż

ż ą

ą c

c e

e

Z

Z o

o b

b o

o w

wiią

ą z

z a

a n

niia

a b

biie

e ż

ż ą

ą c

c e

e

10

Kapitał obrotowy netto (zerowy)

Ak

A tyw

y a

a sta

t łe

Kapitał stały

łe

Kapitał stał

Zo

Z b

o ow

o ią

i z

ą an

a ia

i

a

Ak

A tyw

y a

a bie

i ż

e ąc

ą e

c

bie

i ż

e ąc

ą e

c

11

Kapitał obrotowy netto (ujemny)

Ak

A tyw

y a

a sta

t łe

Kapitał stały

łe

Kapitał stał

Kap

a it

i a

t ł ob

o rot

o ow

o y

y

ne

n t

e to

o (uje

j m

e ny)

y

Ak

A tyw

y a

a bie

i ż

e ąc

ą e

Zo

Z b

o ow

o ią

i z

ą an

a ia

i

ce

a

bie

i ż

e ąc

ą e

c

12

4

Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto

= Kapitał obrotowy netto (Kapitał stały – aktywa stałe)

– Inwestycje krótkoterminowe

+ kredyty i pożyczki krótkoterminowe

+ emisja krótkoterminowych pap. dłużnych

+ zaliczki od odbiorców

+ zobowiązania przeterminowane

13

Zarządzanie zapasami

14

Zapasy

I

Zapasy

49 047 826,01

1 Materiały

49 027 432,77

2 Półprodukty i produkty w toku

0,00

3 Produkty gotowe

0,00

4 Towary

0,00

5 Zaliczki na dostawy

20 393,24

15

5

Koszty zapasów

1. Koszty utrzymania zapasów:

–

Koszty kapitałowe (finansowania zapasów)

–

Koszty magazynowania zapasów,

–

Koszty przemieszczania zapasów,

–

Koszty ubezpieczenia,

–

Koszty zużycia i starzenia się zapasów

2. Koszty zamawiania (dostaw):

–

Koszty utraty rabatu

–

Koszty wyczerpania zapasów

3. Koszty wyczerpania zapasów (niedoboru)

Koszty towarów (merchandise inventories) - np. koszty zakupu, transportu, zamawiania

Koszty produktów (manufactured inventories) - (np. koszty materiałów, pracy, produkcji)

16

Racjonalizacja poziomu zapasów polega na

zapewnieniu zapasów w wielkości niezbędnej do

prowadzenia działalności przy najmniejszych możliwych kosztach

17

Optymalna wielkość zamówienia

Ekonomiczna wielkość zamówienia EOQ

( Economic Order Quantity) została wprowadzona przez F.W. Harrisona

EOQ – wypadkowa kosztu utrzymania zapasów i

kosztu składania zamówień

18

6

Założenia formuły EOQ:

1.

Znany i równomierny w czasie popyt

2.

Czas dostawy produktu jest stały i znany - natychmiastowa realizacja zamówienia

3.

Nie ma problemu wyczerpania zapasów, gdyż popyt i dostawa są stałe i znane

4.

Koszty zamówień są stałe (niezależne od wielkości dostawy) i znane 5.

Koszty magazynowania zależą od wielkości średniego poziomu zapasów w sposób liniowy

6.

Nie ma ograniczeń magazynowych

7.

Produkty są zamawiane w partiach, które docierają na skład w tym samym czasie

8.

Zamawianym towarem jest produkt, niezależny od innych produktów (brak współzależności)

19

Model EOQ

Q

za

z m

a ó

m wi

w en

e ie

Q/

Q 2

t0

0,5t1

t1

t2

t3

Cza

z s

a

20

Cost

Holding Costs

Koszty utrzymywania

zapasów

Total Costs

Koszty łączne

Order Costs

Koszty zamawiania

Order Quantity

21

7

Optymalna wielkość zamówienia

2 × S × K 2

EOQ =

K 1

S – roczny popyt na towar w jednostkach

K2- koszty 1 zamówienia

K1- roczne koszty utrzymanie jednostki zapasów

Q - Roczny przeciętny koszt utrzymywania zapasów K ×

1

2

22

Całkowity koszt zapasów (KC)

Q

KC = K 1 ×

+ K 2 × N

2

gdzie:

K1 – koszty jednostkowe zapasów (koszt utrzymania jednostki zapasu) Q – wielkość zamówienia

K2 - koszty jednego zamówienia

N – liczba zamówień w ciągu roku (=wielkość rocznego zapotrzebowania / wielkość jednego zamówienia)

23

Dwuskładnikowy model zapasów

Model zakłada utrzymanie zapasu

bezpieczeństwa, po przekroczeniu którego

przedsiębiorstwo składa zamówienie.

24

8

Poziom bezpieczeństwa zapasów

Prawdopodobieństwo, że zużycie w okresie

dostawy nie przekroczy zapasu.

np.90% poziom bezpieczeństwa oznacza, że na

90% zapas wystarczy na pokrycie zużycia.

25

Optymalny zapas bezpieczeństwa

Optymalny zapas bezpieczeństwa rośnie, gdy:

Rośnie niepewność prognoz popytu,

Rośnie prawdopodobieństwo opóźnień dostaw,

Rośnie koszt niedoborów zapasów.

26

Poziom odnowy zapasów

(ROP - Reorder Point)

ROP = zużycie w okresie dostawy + zapas bezpieczeństwa ROP = średni czas dostawy x zużycie na jednostkę czasu +

zapas bezpieczeństwa

EOQ +

bezpiecze s

ń

zapas

twa

2

27

9

Przykład 1

Hurtownia sprzedaje 120 tys. produktu X w ciągu roku. Koszt jednostkowego zamówienia wynosi 100$. Koszt zakupu produktu X

wynosi 2$. Średnia wartość zapasów wynosi 30.000$.

Na koszty zapasów składają się: koszty finansowania (3.000$), koszty przechowywania (2.000$), ubezpieczenie (500$), koszty pozostałe (1.000$).

Jaka powinna być optymalna ilość jednostkowego zamówienia, aby roczne koszty utrzymania zapasów były najniższe.

(3.000$+2.000$+500$+1.000$)/30.000$ = 21,7%

2 × S × K

2 ×100$×120 0

. 00$

2

EOQ =

=

= 7.43 ,

6 37

K

2 ,

1 7% × 2$

1

28

Przykład 2

Fluorspar zajmuje się produkcją części zamiennych do samochodów wykorzystując w tym celu półprodukty. Nowo mianowany dyrektor finansowy doszedł do wniosku, oczywiście po wnikliwej analizie, że gospodarka zapasami została zaniedbana. Wiele półproduktów ma niedoszacowane stany magazynowe a pozostałe zostały zamówione w ilościach przekraczających roczną zdolność produkcyjną zakładu i teraz zalegają w magazynie.

Długoterminowo, dyrektor widzi rozwiązanie w zastosowaniu systemu just-in-time. W międzyczasie postanawia zająć się wdrożeniem najprostszych modeli zarządzania zapasami w celu minimalizacji kosztów.

Zaczęto od wprowadzenia modelu EOQ do zarządzania stanem magazynowym rur wydechowych. Kiedy wspomniane prace zaczęły przynosić pierwsze efekty jeden z dostawców najbardziej popularnego modelu rury złożył Fluorspar propozycję 4% dyskonta dla zamówień wielkości 400 sztuk i więcej. Obecnie jedna sztuka kosztuje 60,00 PLN, a jej roczny koszt utrzymania w magazynie wynosi 80,00 PLN . Koszt złożenia zamówienia wynosi 50,00 PLN a popyt na gotowe zestawy zawierające omawianą rurę wydechową wynosi 8.000 sztuk i rozkłada się równomiernie w ciągu roku.

29

Przykład

Lechtal Co sprzedaje pewien towar, który kupuje po 6,00 PLN za sztukę. Rocznie sprzedaje 60.000 jednostek danego towaru. Popyt na towar rozkłada się równomiernie.

Koszt złożenia zamówienia wynosi 15,00 PLN. Roczny koszt utrzymania zapasów wynosi 3,00 PLN/sztukę a wypracowana wielkość jednorazowego zamówienia to 1.200

sztuk.

Bazując na powyższych danych, ile wynoszą roczne koszty prowadzenia handlu omawianym towarem?

A. 360.750,00 PLN

B. 361.800,00 PLN

C. 362.550,00 PLN

D. 364.550,00 PLN

30

10

Przykład

Roczny popyt na pewien towar wynosi 9.600 sztuk i rozkłada się równomiernie w ciągu roku. Koszt nabycia towaru to 50,00 PLN za sztukę. Roczny koszt utrzymania zapasów wynosi 60,00 PLN/sztukę. Koszt złożenia zamówienia wynosi 5,00 PLN. Dostawca oferuje 4% upust przy zamówieniach opiewających na przynajmniej 80 sztuk.

Bazując na powyższych danych, ile wynoszą minimalne roczne koszty prowadzenia handlu omawianym towarem?

A. 460.800,00 PLN

B. 463.800,00 PLN

C. 466.200,00 PLN

D. 482.400,00 PLN

31

Analiza zapasów – metody FIFO, LIFO

Wybór metody księgowania zapasów wpływa na

rachunek wyników, bilans, wskaźniki finansowe

oraz podatki.

(1) FIFO – First In First Out – koszty dóbr sprzedanych dotyczą kosztów poniesionych w najwcześniejszych zakupach

(2) LIFO – Last In First Out – koszty dóbr sprzedanych dotyczą ostatnio zakupionych dóbr (ostatnich wydatków)

(3) Average cost – średni koszt na jednostkę, liczony jako iloraz kosztów dóbr i usług przez ilość jednostek

32

Porównania metod księgowania zapasów

Metoda

Koszt dóbr

Końcowy stan

sprzedanych wg:

zapasów wg:

FIFO

zapasów zakupionych

najczęstszych

jako pierwsze

zakupów

LIFO

zapasów zakupionych

najwcześniejszych

jako ostatnie

zakupów

Średni ważony średniego kosztu

średniego kosztu

koszt

zakupu

wszystkich

jednostek

33

11

Formuła kalkulacji zapasów

Bilans otwarcia ( beginning balance)

+

Zakupy ( purchases)

-

Koszty sprzedanych towarów i usług ( COGS)

=

Bilans zamknięcia ( ending balance)

34

Przykład ustalania kosztów i stanu zapasów

Wykaz operacji:

FIFO

1 stycznia (początkowy stan zapasów) 2 jednostki x 2 zł = 4 zł

7 stycznia (zakup 1) 3 jednostki x 3 zł = 9 zł

19 stycznia (zakup 2) 5 jednostek x 5 zł = 25 zł

RAZEM (koszt zakupu zapasów) 10 jednostek – 38 zł

LIFO

Jednostki sprzedane w styczniu 7 jednostek 35

Kalkulacja wg FIFO

FIFO

1 stycznia (początkowy stan zapasów) 2 jednostki x 2 zł = 4 zł

7 stycznia (zakup 1) 3 jednostki x 3 zł = 9 zł

19 stycznia (zakup 2)

2 5 jednostek x 5 zł = 25 zł 10

RAZEM (koszt zakupu zapasów)

7 10 jednostek – 38 zł

RAZEM (koszt sprzedanych zapasów wg FIFO)

23

Zapas końcowy

3 jednostki x 5 zł = 15 zł

36

12

Kalkulacja wg LIFO

1 stycznia (początkowy stan zapasów) 2 jednostki x 2 zł = 4 zł

7 stycznia (zakup 1)

2 3 jednostki x 3 zł = 9 zł 6

19 stycznia (zakup 2) 5 jednostek x 5 zł = 25 zł

RAZEM (koszt zakupu zapasów) 10 je

7 dnostek – 38 zł

LIFO

RAZEM (koszt sprzedanych zapasów wg LIFO)

31

Zapas końcowy (2 jednostki x 2 zł) + (1 jednostka x 3 zł) = 7 zł

37

Kalkulacja wg kosztu średniego

RAZEM (koszt jednostek) 10 jednostek – 38 zł

Średni koszt = 38/10 = 3,8 zł

RAZEM (koszt jednostek sprzedanych) 7 jednostek x 3,8 zł = 26,6 zł

Zapas końcowy 3 jednostki x 3,8 = 11,4 zł

38

Porównanie kalkulacji

System

Koszty zapasów

Wycena zapasów

sprzedanych

końcowych

FIFO

23,00 zł

15,00 zł

LIFO

31,00 zł

7,00 zł

Średni koszt

26,60 zł

11,40 zł

39

13

LIFO/FIFO – rosnące ceny, stały lub rosnący poziom zapasów

LIFO

FIFO

- Wyższe łączne koszty sprzedanych

- niższe łączne koszty sprzedanych

wyrobów (COGS)

wyrobów (COGS)

- niższe podatki

- wyższe podatki

- niższy zysk netto

- wyższy zysk netto

- niższy poziom zapasów

- wyższy poziom zapasów

- niższy kapitał pracujący

- wyższy kapitał pracujący

- wyższe CF

- niższe CF

40

14