113

inż. Barbara Nowak

Zarządzanie gospodarką energetyczną

Zarządzanie gospodarką energetyczną można rozpatrywać w skali kraju, miasta, osiedla,

zakładu przemysłowego, zespołu budynków o podobnym przeznaczeniu, pojedynczego budynku,

mieszkania, itp.

Jest to zagadnienie odnoszące się w sposób kompleksowy do co najmniej kilku rodzajów

energii: cieplnej, elektrycznej, gazu ziemnego, itp.

Efektem właściwego zarządzania gospodarką energetyczną jest racjonalizacja zużycia

każdego z wyżej wymienionych rodzajów energii.

Podstawą prowadzenia właściwej gospodarki energetycznej jest bieżące i regularne

monitorowanie i rejestracja zużycia energii (w tym identyfikacja wszelkich nieprawidłowości

eksploatacyjnych) oraz rzetelna analiza i ocena wielkości zużycia energii i sposobu jej

użytkowania, czyli ocena efektywności wykorzystania (zużycia) energii.

Monitorowanie zużycia energii wymaga odpowiedniego opomiarowania, które winno być

montowane wszędzie tam, gdzie jest to tylko możliwe i oczywiście uzasadnione.

Dostęp do nowych technik pomiarowych, możliwość gromadzenia i komputerowej obróbki

dużej ilości danych stworzyły możliwość kontroli i wpływania na wskaźniki energetyczne na

bieżąco, a nie z dużym opóźnieniem czasowym, jak rozwiązywano to w tradycyjnie

prowadzonej gospodarce energetycznej. Tradycyjne metody optymalizacji statycznej zastępowane

są przez prowadzoną na bieżąco optymalizację eksploatacyjną.

Systemy zarządzania energią mogą być zdalnie sterowane, kontrolowane i programowane - za

pośrednictwem Internetu, telefonu, itp. Rozwinięte systemy automatycznego zarządzania energią są

niestety ciągle kosztowne, a ich wprowadzenie i wdrożenie zajmuje długi okres czasu. W krajowej

sytuacji, wprowadzenie zaawansowanych technologii zarządzania energią natrafia często na liczne

bariery, wynikające głównie z przesłanek ekonomicznych, ale także z niskiej świadomości

energetycznej i braku przekonania o celowości tego typu działań. Tymczasem, z praktyki wielu zarządców energii w krajach europejskich wynika, że zainstalowanie takich

systemów umożliwia osiągnięcie znacznych oszczędności, a inwestycja w te systemy zwraca się w

ciągu kilku lat.

Efektywność wykorzystania energii w budynku może być klasyfikowana na różne sposoby

np. jako zużycie energii na m2 powierzchni użytkowej budynku lub m3 kubatury ogrzewanej

budynku, zużycie energii na jednego mieszkańca, zużycie energii na jednostkę produkcji (w

zakładach przemysłowych), itp.

Ocena efektywności wykorzystania (zużycia) energii pozwala na wypracowanie wniosków

dotyczących możliwych usprawnień (działań modernizacyjnych) gospodarki energetycznej. Proces

taki nazywa się najczęściej audytem energetycznym, który najlepiej jeśli jest wykonywany przez

niezależnego specjalistę w zakresie gospodarki energetycznej zwanego audytorem energetycznym.

W przypadku braku środków na sfinansowanie zewnętrznego audytora, wielu użytkowników

obiektów wykonuje audyt własnymi siłami, czyli tzw. auto-audyt energetyczny.

Dominującą część kosztów użytkowania budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej

(związane z tematyką szkolenia) stanowią koszty ogrzewania, wentylacji, zaopatrzenia w ciepłą

wodę użytkową oraz energii elektrycznej.

Na wielkość zużycia energii w budynkach mają wpływ:

1. rozwiązania projektowe w zakresie struktury budowlanej budynku (projektowana

izolacyjność

cieplna),

układów

technologicznych

i

wyposażenia

technicznego

poszczególnych instalacji

2. zakres termomodernizacji dokonywanej w trakcie użytkowania budynku,

3. sposób użytkowania budynku.

Dwa pierwsze zagadnienia stanowią tematykę odrębnych referatów, natomiast w dalszej części

niniejszego referatu odniesiono się do problemów energooszczędnego użytkowania budynków.

114

Energooszczędne użytkowanie budynków to:

1. utrzymywanie zapotrzebowania na ciepło na stałym poziomie, czyli niedopuszczenie do

powstawania zwiększonych (nadmiernych) strat ciepła i obniżania sprawności systemów:

grzewczego i przygotowania ciepłej wody użytkowej, oszczędne gospodarowanie energią

elektryczną i gazem ziemnym (jeśli jest zużywany)

Inaczej - jest to stałe utrzymywanie pełnej i niezmiennej sprawności technicznej budynku,

instalacji i wyposażenia budynku realizowane poprzez przestrzeganie zasad obsługi, stałej

właściwej konserwacji oraz bieżącego usuwania nieprawidłowości i uszkodzeń,

także przez dokonywanie przeglądów, napraw i wymian

2. prawidłowe korzystanie z systemu ogrzewania, wentylacji i c.w.u., a także odbiorników

elektrycznych przez użytkowników, które osiąga się przez informowanie, instruowanie

i kontrolowanie zachowań użytkowników oraz podnoszenie poziomu ich świadomości w

zakresie energooszczędności i ochrony środowiska.

Dla utrzymania budynku w stałej i niezmiennej sprawności technicznej konieczne jest

systematyczne

dokonywanie

przeglądów

technicznych

oraz

natychmiastowe

usuwanie

stwierdzonych uszkodzeń i nieprawidłowości (naprawy bieżące i główne, roboty konserwacyjne).

Ustawa Prawo budowlane (art.62) i Rozporządzenie MSWiA w sprawie warunków użytkowania

budynków mieszkalnych narzucają obowiązek przeprowadzania okresowych kontroli budynków.

Są to:

1. Okresowe kontrole polegające na sprawdzaniu stanu technicznego budynku, instalacji

i urządzeń służących ochronie środowiska, instalacji gazowych oraz przewodów

kominowych – dymowych, spalinowych, wentylacyjnych, przeprowadzane co najmniej raz

w

roku

(mogą

przeprowadzać

osoby

posiadające

uprawnienia

budowlane

odpowiedniej specjalności, a kontrole instalacji gazowych osoby posiadające dodatkowo

uprawnieniach energetyczne dozorowe grupy 3, a kontrole przewodów dymowych oraz

grawitacyjnych przewodów spalinowych i wentylacyjnych - osoby posiadające kwalifikacje

mistrza w rzemiośle kominiarskim)

2. Szczegółowe kontrole całego budynku i jego otoczenia, a także kontrole instalacji

elektrycznej i piorunochronnej - co najmniej raz na 5 lat (mogą przeprowadzać osoby

posiadające uprawnienia budowlane odpowiedniej specjalności, a kontrole instalacji

elektrycznych i piorunochronnych osoby posiadające dodatkowo kwalifikacje wymagane w

zakresie dozoru nad eksploatacją urządzeń energetycznych grupy 1)

3. Przeglądy robocze dot. przygotowania budynku do użytkowania w okresie zimowym

dokonywane przed rozpoczęciem sezonu grzewczego (mogą przeprowadzać właściciel lub

zarządca budynku)

4. Przeglądy pomieszczeń przeznaczonych do wspólnego użytku (klatki schodowe, korytarze,

pralnie, suszarnie, itp.) oraz elementów i urządzeń, które stanowią wyposażenie budynku i

są użytkowane szczególnie intensywnie lub narażone na uszkodzenia. Przeglądy takie

powinny być dokonywane co najmniej dwa razy w roku (mogą przeprowadzać właściciel

lub zarządca budynku).

Niedopełnienie obowiązku przeglądów (kontroli) budynku zagrożone jest karą grzywny (art.93

ustawy Prawo budowlane).

Przepisy związane z zagadnieniem gospodarki energetycznej budynków:

1. Ustawa Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2003r. nr 2007 poz.2016 z późn. zmianami)

2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków

technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz.

690 z późniejszymi zmianami)

3. Rozporządzenie Ministra Spraw wewnętrznych i Administracji z dnia 16.08.1999r. w

sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych (Dz. U. nr 74, poz.836)

4. Rozporządzenie Ministra Spraw wewnętrznych i Administracji z dnia 19.10.1998r. w

sprawie książki obiektu budowlanego

5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15.01.2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu

i formy audytu energetycznego (Dz.U. nr 12, poz. 114)

6. Dyrektywa 2002/91/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z 16 grudnia 2002r.

dotycząca jakości energetycznej budynków