ZAOCZNA POLICEALNA SZKOŁA COSINUS W WARSZAWIE

Kierunek: Technik rachunkowości, semestr I

Przedmiot: Działalność gospodarcza w branży ekonomicznej

Temat: Prawo dotyczące ochrony danych osobowych

Zagadnienia:

1. Definicja danych osobowych

2. Źródła prawa o ochronie danych osobowych Zasady prawa pracy

3. Zakres podmiotowy ustawy o ochronie danych osobowych

4. Organ do spraw ochrony danych osobowych i jego zadania

5. Prawa Generalnego Inspektora

6. Prawa osoby, której dane dotyczą

7. Zabezpieczenie zbiorów danych osobowych

W ustawodawstwach poszczególnych krajów nie ma sprecyzowanej jednej stałej

definicji danych osobowych. Przyjmuje się, że dane osobowe to każda informacja

dotycząca konkretnej osoby lub osoby, którą można zidentyfikować. Wynika z tego fakt,

że podstawową i wyróżniającą je cechą jest brak anonimowości. Dane wynikowe

przetwarzane dla celów statystycznych nie będą więc uznawane jako informacje o

charakterze osobowym, ponieważ nie są już powiązane z konkretną osobą, której

tożsamość na ich podstawie można by ustalić, a ujawnienie ich nie stanowi żadnego

zagrożenia dla prywatności tej osoby. W uproszczeniu można przyjąć, że dane osobowe

stanowi połączenie imienia i nazwiska z innymi danymi osoby, np. numerem PESEL,

NIP, datą urodzenia, ocenami studenta z ćwiczeń, itp.

Źródła prawa o ochronie danych osobowych – jednym z pierwszych a zarazem

podstawowych aktów prawnych stających w obronie praw i wolności człowieka jest

Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności

(Europejska Konwencja Praw Człowieka) z 1950 roku. Przedstawia ona i reguluje

stosunek państwa do ochrony praw, jednostki prawa, jakie tej jednostce przysługują jak

również środki, które służą dochodzenia tych praw. 28 stycznia 1981 roku w Strasburgu

został wydany przez Radę Europy dokument: Konwencja nr 108 o ochronie osób

fizycznych w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych. Jest to

jeden z najważniejszych aktów prawa międzynarodowego, a głównym z dziedziny

ochrony danych osobowych. 23 września 1980 roku zostały wydane wytyczne w

sprawie Ochrony Prywatności i Przekazywania Danych Osobowych Pomiędzy Krajami.

Istotnym, dla Polski wydarzeniem było wydanie 29 sierpnia 1997 roku Ustawy o

ochronie danych osobowych. Były to uregulowania zupełnie nieznane w naszym

systemie prawnym. Zderzenie z czymś nowym i dosyć skomplikowanym spowodowało,

że do dzisiaj analizowanie tej materii sprawia prawnikom wiele kłopotów. Obecnie

obowiązuje Ustawa z dnia 22 stycznia 2004r. o zmianie ustawy o ochronie danych

osobowych oraz ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska

państwowe.

Zakres podmiotowy obowiązywania ustawy określony został szeroko, w celu

zapewnienia właściwej kontroli przetwarzania danych osobowych. Co do zasady ustawa

obowiązuje szeroko pojętą sferę publiczną i prywatną, co oznacza, że wymagania

określone w ustawie i aktach wykonawczych muszą być spełnione przez

przedsiębiorstwa i inne podmioty przetwarzające dane osobowe w ramach swojej

działalności, jak również przez podmioty, które prowadzą jedynie zbiory danych

osobowych pracowników (akta pracownicze, zbiory kadrowe).

Nie ma również znaczenia, forma przetwarzania danych osobowych - przepisy

ustawy o ochronie danych osobowych mają zastosowanie zarówno do podmiotów

przetwarzających dane w formie tradycyjnej - papierowej (zbiory papierowe,

kartoteki, skorowidze, księgi, wykazy itd.) jak i w formie elektronicznej (bazy danych,

systemy informatyczne).

Każdy, zarówno osoby prawne, osoby fizyczne, jednostki nie posiadające

osobowości prawnej jak i jednostki administracji, kto choćby przechowuje lub

korzysta w inny sposób z danych osobowych bez względu na strukturę w jakiej są

wykorzystywane (w zbiorze lub poza zbiorem) oraz fazę przetwarzania danych

(zbieranie, gromadzenie, przechowywanie, niszczenie, a przede wszystkim

udostępnianie) musi mieć świadomość, że jego działanie i zaniechanie w tym zakresie

podlega ocenie pod kątem przepisów ustawy o ochronie danych osobowych oraz

aktów wykonawczych. Ustawy nie stosuje się do osób fizycznych, które przetwarzają

dane wyłącznie w celach osobistych lub domowych.

Organem do spraw ochrony danych osobowych jest Generalny Inspektor Ochrony

Danych

Osobowych.

Generalnego

Inspektora

powołuje

i

odwołuje

Sejm

Rzeczypospolitej Polskiej za zgodą Senatu.

Do zadań Generalnego Inspektora w szczególności należy:

1. kontrola zgodności przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych

osobowych,

2. wydawanie decyzji administracyjnych i rozpatrywanie skarg w sprawach

wykonania przepisów o ochronie danych osobowych,

3. prowadzenie rejestru zbiorów danych oraz udzielanie informacji o

zarejestrowanych zbiorach,

4. opiniowanie projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących ochrony danych

osobowych,

5. inicjowanie i podejmowanie przedsięwzięć w zakresie doskonalenia ochrony

danych osobowych,

5. uczestniczenie w pracach międzynarodowych organizacji i instytucji

zajmujących się problematyką ochrony danych osobowych.

Generalny Inspektor wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Generalnego

Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Generalny Inspektor prowadzi ogólnokrajowy,

jawny rejestr zbiorów danych osobowych zgłoszonych do rejestracji. Generalny

Inspektor składa Sejmowi, raz w roku, sprawozdanie ze swojej

działalności wraz z wnioskami wynikającymi ze stanu przestrzegania przepisów o

ochronie danych osobowych.

Kontrola – w celu wykonania powierzonych zadań, Generalny Inspektor lub

upoważnieni przez niego inspektorzy mają w szczególności prawo:

1. wstępu, w godzinach od 6 do 22, za okazaniem imiennego upoważnienia i

legitymacji służbowej, do pomieszczenia, w którym zlokalizowany jest zbiór

danych, i przeprowadzenia niezbędnych badań lub innych czynności kontrolnych

w celu oceny zgodności przetwarzania danych z ustawą,

2. żądać złożenia pisemnych lub ustnych wyjaśnień oraz wzywać i przesłuchiwać

osoby w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego,

3. żądać okazania dokumentów i wszelkich danych mających bezpośredni związek

z problematyką kontroli,

4. żądać udostępnienia do kontroli urządzeń, nośników oraz systemów

informatycznych służących do przetwarzania danych,

5. zlecać sporządzanie ekspertyz i opinii.

Przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy:

1. osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę, chyba że chodzi o usunięcie

dotyczących jej danych,

2. zgoda, osoby, której dane dotyczą może obejmować również przetwarzanie

danych w przyszłości, jeżeli nie zmienia się cel przetwarzania. jeżeli

przetwarzanie danych jest niezbędne dla ochrony żywotnych interesów osoby,

której dane dotyczą, a uzyskanie zgody jest niemożliwe, można przetwarzać dane

bez zgody tej osoby, do czasu, gdy uzyskanie zgody będzie możliwe.

3. zezwalają na to przepisy prawa,

4. jest konieczne do realizacji umowy, gdy osoba, której dane dotyczą, jest jej

stroną lub gdy jest to niezbędne do podjęcia koniecznych działań przed

zawarciem umowy,

5. jest niezbędne do wykonania określonych prawem zadań realizowanych dla

dobra publicznego,

6. jest

niezbędne

do

wypełnienia

prawnie

usprawiedliwionych

celów

administratorów danych lub osób trzecich, którym są przekazywane te dane - a

przetwarzanie danych nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą.

Prawa osoby, której dane dotyczą – każdej osobie przysługuje prawo do kontroli

przetwarzania danych, które jej dotyczą, zawartych w zbiorach danych.

Na wniosek osoby, której dane dotyczą, administrator danych jest obowiązany, w

terminie 30 dni, poinformować o przysługujących jej prawach, a zwłaszcza wskazać w

formie zrozumiałej odnośnie danych osobowych jej dotyczących:

1. jakie dane osobowe zawiera zbiór,

2. w jaki sposób zebrano dane,

3. w jakim celu i zakresie dane są przetwarzane,

4. w jakim zakresie oraz komu dane zostały udostępnione.

Zabezpieczenie zbiorów danych osobowych

Administrator danych jest obowiązany do zastosowania środków technicznych i

organizacyjnych zapewniających ochronę przetwarzanych danych osobowych, a w

szczególności powinien zabezpieczyć dane przed ich udostępnieniem osobom

nieupoważnionym, zabraniem przez osobę nieuprawnioną, przetwarzaniem z

naruszeniem ustawy, zmianą, utratą, uszkodzeniem lub zniszczeniem.

Pytania egzaminacyjne:

1. Czym są dane osobowe?

2. Jakie są źródła prawa o ochronie danych osobowych?

3. Jaki jest zakres podmiotowy ustawy o ochronie danych osobowych?

4. Kto jest organem do spraw ochrony danych osobowych i jakie są jego zadania?

5. Jakie prawa posiada Generalny Inspektor?

6. Jakie prawa posiada osoba, której dane osobowe dotyczą?

7. Do czego zobowiązany jest administrator danych osobowych w zakresie

zabezpieczenia danych osobowych?

Literatura:

J. Ablewicz – Funkcjonowanie przedsiębiorstw. Podstawy prawa, WSiP, 2013 r.

M. Wajgner, R. Tylińska – Podstawy ekonomiczne i prawne, REA, 2007 r.

A. Krasuski – Dane osobowe w obrocie tradycyjnym i elektronicznym. Praktyczne

problemy, Wolters Kluwer Polska, 2012 r.