WPROWADZENIE DO SOCJOLOGII

18.11.2014

Wykład

Ks. Dr. Hab. A. Wuwer

Literatura obowiązkowa:

Szacka B. Wprowadzenie do socjologii. Oficyna Naukowa, Warszawa 2003.

Szacki J. Historia myśli socjologiczne. Wydanie nowe. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2006.

Sztompka P. Socjologia. Analiza społeczeństwa. Znak. Kraków 2005.

Literatura uzupełniająca:

Berger P. Zaproszenie do socjologii. Warszawa 2000.

Socjologia jest nauką o społeczeństwie, dostarcza narzędzi które pozwalają badać trendy obecne w życiu.

Cała wiedza socjologiczna wyrasta z wiedzy potocznej.

Istnieją dwa sposoby rodzenia się wiedzy:

Historycznie

Z codziennych doświadczeń

Istotną kwestią dla rozwoju socjologii jest budowa odpowiednich narzędzi potrzebnych do zdobywania wiedzy o społeczeństwie.

Drogi w poszukiwaniu narzędzi socjologicznych:

Realizacja postulatu metodologicznego – należy odróżnić wiedzę naukową

od wiedzy wartościującej (uciec od pewnych wartości), odróżnić fakty od wartości.

Nieprzestrzeganie postulatu może doprowadzić do redukcjonizmu

(redukowanie całej rzeczywistości społecznej do pewnej sfery

rzeczywistości), przykładem redukcjonalizmu jest psychologizm (redukcja

do psychologii tzn. najważniejsze są psychiczne zachowania społeczne).

Odróżnienie socjologii czystej od socjologii stosowanej

Socjologia czysta – abstrakcyjna, tworzy się modele, zakłada się, że odnosi

się do wszystkich społeczeństw niezależnie od czasu i miejsca ich istnienia.

Socjologia stosowana – ta która wskazuje dyrektywy w określonych

warunkach (jak należy postępować).

Koło hermeneutyczne – żeby zrozumieć jakieś zjawisko trzeba je analizować w szerokim zakresie.

Socjologia aby uzyskać status nauki musiała posiadać właściwy tylko sobie przedmiot zainteresowania.

Pozycja 2 stanowisk

Realizm socjologiczny zakłada, że społeczeństwo jest nowym (po za

jednostkowym) osobnym bytem. Ze wszystkich jednostek powstaje nowa grupa gdyż wyciska ona na jednostce swoje piętno.

Nominalizm określa społeczeństwo jako skrótową nazwę dla sumy

poszczególnych jednostek. Każdy jako jednostka posiada pewne cechy.

Społeczeństwo nie istnieje, nic nowego nie powstaje w wyniku wzajemnego obcowania ludzi ze sobą.

Socjologia empiryczna (oparta na badaniach) – dylemat socjologii empirycznej polega na konieczności wybory przez wyboru przez badacza twardych i

miękkich danych badawczych

Twarde dane – są jednoznaczne, sprawdzone, łatwe do interpretacji i

obróbki np. dane ilościowe, ułatwiają one wyciąganie wniosków.

Miękkie dane – obserwacja uczestnicząca, w głąb, interpretacja

dokumentów, listów, pisa, ukazują one większą część rzeczywistości

społecznej.

Istnieją problemy w definiowaniu przedmiotu analizy socjologicznej dotyczącej kwestii społecznych.

1. Czy należy koncentrować się na jednostkach czy na systemach społecznych.

2. Kto ma określić co jest problemem społecznym i jak wielu ludzi powinno dotyczyć dane zjawisko, aby uznać je za problem.

Słowo „problem” pochodzi z greckiego „problemat”, co oznacza wał ochronny, przeszkodę do pokonania. Zazwyczaj rozumie się to pojęcie jako pewne

zagadnienie czy kwestię sporną.

Terminu „kwestia sporna” użył po raz pierwszy H. Heine w 1840r.

Kwestia sporna – jest to problem który opisuje największą skale.

Kwestia sporna

W szerszym znaczeniu – ogół skutków niedostosowania organizacji życia

społecznego do indywidualnych i zbiorowych potrzeb lub też sytuacja w

której podstawowe procesy nabierają cech patologii.

W węższym znaczeniu – konkretny problem społeczny o najwyższym

stopniu dotkliwości, generujący sytuacje krytyczne w życiu jednostek i

zbiorowości, a zarazem powodujący zakłócenia w funkcjonowaniu

społeczeństwa.

FUNKCJE SPOŁECZNE SOCJOLOGII

Rolą socjologii jest badanie, które wartości są dominujące w społeczeństwie.

Pełno ona funkcje diagnostyczną, teoretyczną i demaskatorską.

1. Diagnostyczna – dostarczanie wiedzy o rzeczywistości społecznej

2. Prognostyczną – przewidywanie przyszłych wydarzeń w oparciu o

ustępujące już zjawiska które mają wywołać określone następstwa

3. Socjotechniczna (ideologiczna) – wyjaśnianie zjawisk społecznych w

oparciu o wprowadzone samodzielnie elementy wartościujące celem

ukształtowania właściwego odbioru do opisanych zjawisk.

ZAKRES PRZEDMIOTOWY SOCJOLOGII

1. .Dział badający instytucje

2. Dział badaczy badający zbiorowości społeczne

3. Dział zajmujący się procesami społecznymi

DEFINICJA

Socjologia- nauka o społeczeństwie i procesach które w nim zachodzą.

Zajmuje się badaniem

stosunków społecznych Określa prawidłowości powstania

Analizuje zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach

Jako samodzielna dyscyplina naukowa pojawiła się w 2 połowie XIX w.

Termin socjologia wprowadził francuski filozof August Comte (1788 – 1857) w

znaczeniu ogólnej nauki o strukturze społeczeństwa, prawach jego rozwoju i metodach badania.

Jan Szczepański:

Socjologia poszukuje praw zjawisk zachodzących miedzy ludźmi , zajmuje się badaniem struktur, czyli wzajemnego przyporządkowania sobie ludzi w

zbiorowościach.

Georg Lunberg

Socjologia to nauka przewidywanych sekwencjach zachowań ludzkich w

sytuacjach dostatecznie sprecyzowanych .

Emile Durkheim:

Socjologia jest nauką o faktach społecznych. Faktem społecznym jest wszelki sposób działania, zdolny do wywierania na jednostkę przymusu zewnętrznego.

Georg Simmel:

Socjologia to nauka o stale powtarzających się formach życia społecznego.

Robert King Merton:

Socjologia to nauka o systemie wzajemnie powiązanych ze sobą elementów (klasy, warstwy, organizacje, grupy)

SUBDYSCYPLINY

Mikrosocjologię (socjologie małych struktur społecznych), która bada zjawiska społeczne malej skali (np. interakcję)

Ze względu na orientację badawczą można wyodrębnić:

Socjologie fenomenologiczną

Socjologię historyczną

Socjologię krytyczna

Socjologię matematyczną

ZASADNICZE SPORY SOCJOLOGICZNE

W kwestiach metodologicznych (jak społeczeństwo badać)

Stanowisko pozytywistyczne

Stanowisko humanistyczne

Stanowisko redukcjonistyczne

Stanowisko antyredukcjonistyczne

PARADYGMATY W SOCJOLOGII

Podział paradygmatów (fundamentalnych założeń naukowych co do natury

rzeczywistości, które przyjmuje się za oczywiste i nie neguje w badaniach) w naukach społecznych ( a przede wszystkim w socjologii oraz w antropologii) w typologii Garetha Morgana i Gibsona Burrella z 1979 r. (opiera się na trzech podstawowych pytaniach :

1. Czy rzeczywistość ma charakter obiektywny czy jest po części produktem umysłu (subiektywnym)

2. Czy aby zrozumieć dobrze dany proces społeczny, trzeba być jego

uczestnikiem.

3. Czy świat społeczny ulega ciągłej przemianie czy też w gruncie rzeczy jest

wciąż taki sam.