Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
1
NAUKI O
NAUKI O
ORGANIZACJI
ORGANIZACJI
Zasoby, majątek, potencjał i
Zasoby, majątek, potencjał i
kapitał organizacji
kapitał organizacji
Andrzej Marjański
www.amarjanski.swspiz.pl
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
2
Zasoby organizacji
Kapitał intelektualny przedsiębiorstwa
Majątek i potencjał organizacji w jej kapitał
Majątek trwały i obrotowy przedsiębiorstwa
1
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
3
Sprawne funkcjonowanie organizacji wymaga posiadania i
wykorzystywania różnorodnych zasobów, które podlegają
przekształceniu w efekty pracy organizacji  dobra i usługi
przekształceniu w efekty pracy organizacji  dobra i usługi
W ekonomii pojęcie kapitału łączone jest z pojęciem zasobu
Zasób organizacji  każdy znajdujący się w jej dyspozycji
czynnik wytwórczy, który może zostać wykorzystany w
procesie produkcji i wymiany
Czynniki wytwórcze:
o Praca i kapitał (rzeczowy i finansowy)
o Praca i kapitał (rzeczowy i finansowy)
o Czynniki niematerialne (wiedza, lojalność pracowników, ...)
Efektywność wykorzystania zasobów  zależy od zdolności
menedżerów kierujących organizacją i kultury organizacji
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
4
Co może być zasobem organizacji?
o Wszystkie elementy, które można rozpatrywać jako silne
lub słabe strony organizacji
lub słabe strony organizacji
o Mogą mieć wymiar materialny i niematerialny
Podział zasobów:
o Ludzkie  pracownicy z ich umiejętnościami
o Naturalne  dobra dane przez naturę
o Kapitałowe  rzeczowe składniki procesów wytwórczych
o Kapitałowe  rzeczowe składniki procesów wytwórczych
będące wynikiem pracy człowieka
o Środki pracy
o Przedmioty pracy
o Środki pieniężne w różnych postaciach
2
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
5
Pod pojęciem zasobów rozumiemy sumę czynników
produkcji służących do realizacji celu organizacji
Możemy dokonywać klasyfikacji wg różnych kryteriów
Możemy dokonywać klasyfikacji wg różnych kryteriów
Zasoby rzeczowe
Zasoby ludzkie
Zasoby finansowe
Zasoby informacyjne
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
6
Zasoby rzeczowe  kapitał rzeczowy i finansowy
o Środki trwałe
o Środki obrotowe organizacji
o Środki obrotowe organizacji
o Procesy decyzyjne dotyczące optymalnego ich
wykorzystania w procesie pracy
o Zasoby rzeczowe stanowią o nowoczesności organizacji
3
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
7
Zasoby ludzkie  pracownicy organizacji, istotne
czynniki:
o Struktura zatrudnienia  z cechami demograficznymi i
o Struktura zatrudnienia  z cechami demograficznymi i
zawodowymi
o Cechy osobowe
o Motywacje pracowników
o Procesy decyzyjne odnoszące się do wykorzystania
zdolności i umiejętności pracowników *
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
8
Zasoby finansowe  środki finansowe wykorzystywane
przez organizację do finansowania działalności bieżącej
i rozwoju
i rozwoju
Zasoby finansowe świadczą o wiarygodności organizacji
o Gotówka w kasie i na rachunkach bankowych
o Zaciągnięte kredyty
o Papiery wartościowe
o ....
4
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
9
Zasoby informacyjne  wszelkiego rodzaju danej
liczbowe i jakościowe pochodzące z otoczenia
wewnętrznego i zewnętrznego organizacji
Stanowią podstawę podejmowania decyzji
Stanowią podstawę podejmowania decyzji
Zakres zasobów
o Przepisy prawne
o Preferowane kierunki polityki gospodarczej państwa i
regionu
o Informacje marketingowe
o Wewnętrzne zasoby informacyjne np.:
o Wewnętrzne zasoby informacyjne np.:
o Poziom zapasów
o Struktura kosztów
o Poziom wykorzystania maszyn i urządzeń
o Polityka kadrowa i system wynagrodzeń
o ... *
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
10
Finansowe  wykorzystywane do realizacji strategii
organizacji, kapitał finansowy, zatrzymane zyski
Rzeczowe  technologie, budowle, maszyny i urządzenia, ..
Rzeczowe  technologie, budowle, maszyny i urządzenia, ..
Rynkowe  potencjał jaki organizacja posiada w wyniku
powiązań z rynkiem i klientami
o Marka handlowa (produktu, organizacji)
o Lojalni klienci
o Reputacja organizacji
o Kanały dystrybucji
o Umiejętność współpracy z kontrahentami
o ..... *
5
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
11
Ludzkie  uwzględniające :
o Przeszkolenie
o Doświadczenie
o Doświadczenie
o Potrzeby i preferencje
o Oczekiwania
o Inteligencję
o Wiedzę specjalistyczną
o Umiejętności twórczego myślenia i rozwiązywania
o Umiejętności twórczego myślenia i rozwiązywania
problemów
o Umiejętności przedsiębiorcze
o Umiejętności menedżerskie *
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
12
Własność intelektualna  odzwierciedla prawny
mechanizm ochrony zasobów organizacji
o Patenty
o Patenty
o Prawa autorskie
o Zastrzeżone wzory
o Marki handlowe
o Know-how
6
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
13
Organizacyjne  odnoszą się do technologii i procesów
zarządzania
o Systemy zarządzania
o Systemy zarządzania
o Struktura organizacyjna
o Kultura organizacyjna
o Systemy komunikowania
o Filozofia zarządzania
o .... *
o .... *
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
14
Relacyjne - więzi z otoczeniem
o Polityczne umiejętności promowania
o Umiejętności neutralizowania (bystrość polityczna)
o Umiejętności neutralizowania (bystrość polityczna)
o Relacje z instytucjami finansowymi
o Relacje z kontrahentami
Umiejętność koordynowania
Umiejętność koordynowania
wykorzystania zasobów dla osiągnięcia
określonych celów organizacji stanowi
istotę zarządzania *
7
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
15
Zasób ten powstaje w wyniku przechodzenia od danych
poprzez informacje do wiedzy i mądrości
Koncepcja ta rozwija się od lat 90-tych XX wieku
Koncepcja ta rozwija się od lat 90-tych XX wieku
Wcześniej utożsamiana z obszarem badań i rozwoju (B+R)
Szczególnie istotne jest miejsce występowania i tworzenia
wiedzy, jej dostępność oraz jej znaczenie w realizacji celów
organizacyjnych
Wyodrębnia się wiedzę:
o Formalną (uzewnętrznioną)  daje się jasno sprecyzować
o Formalną (uzewnętrznioną)  daje się jasno sprecyzować
i kodyfikować
o Ukrytą (tacit knowledge)  uświadamiana, lecz trudno
werbalizowana i przekazywana
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
16
Podstawowy poziom tworzenia wiedzy  poszczególni
pracownicy, niezależnie od zajmowanego stanowiska 
posiadają i przetwarzają wiedzę
posiadają i przetwarzają wiedzę
Poziom wyższy  gromadzenie wiedzy w zespołach jako
rezultat procesów uczenia się organizacji
Poziom organizacji  całość wiedzy, którą organizacja
dysponuje i potrafi wykorzystać dla realizacji swych celów
Poziom międzyorganizacyjny  tworzenie wiedzy
zewnętrznej dotyczącej otoczenia organizacji i relacji między
zewnętrznej dotyczącej otoczenia organizacji i relacji między
różnymi organizacjami oraz systemem, które te organizacje
tworzą *
8
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
17
Ułatwia koncentrację działań na najważniejszych
zasobach wiedzy
Wiedza kluczowa technologiczna - wyróżnik organizacji,
wiedza, która odróżnia ją od innych konkurujących jednostek
wiedza, która odróżnia ją od innych konkurujących jednostek
Wiedza kluczowa koordynacyjna   wiedza o wiedzy
opiera się m.in. na przyjętych wzorcach postępowania,
konkretnych układach interpersonalnych i przepływie
informacji, umożliwia wykorzystywanie innych rodzajów
wiedzy organizacji
Wiedza pomocnicza  nie została wytworzona w organizacji
Wiedza pomocnicza  nie została wytworzona w organizacji
i nie stanowi jej własności, ale jest przez nią
wykorzystywana (oprogramowanie, licencja)
Wiedza rynkowa  zbiorowe zrozumienie w organizacjach
procesów rynkowych
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
18
Rodzaje potencjału: rzeczowy, pracy, informacyjny,
finansowy
Realizacja głównych celów organizacji uzależniona od
posiadanego potencjału rozwojowego organizacji
posiadanego potencjału rozwojowego organizacji
Są to możliwości, zdolności i użyteczności zawarte w
posiadanych zasobach
Umiejętne korzystanie z zasobów otoczenia
Potencjał rozwojowy zapewnia możliwości przetrwania i
rozwoju organizacji
Zależy od:
Zależy od:
o Zasobów (kapitałów) i ich struktury
o Cech i właściwości jakościowych oraz umiejętności
optymalnego ich komponowania
9
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
19
Nagromadzone dobro, służące do rozwijania produkcji
oraz zasoby pieniężne niezbędne do produkcji
Dobro pożądane  jego posiadanie umożliwia prowadzenie
Dobro pożądane  jego posiadanie umożliwia prowadzenie
działalności, w wyniku której wzrasta jego wartość
Kryterium podziały kapitału  czas użytkowania
o Kapitał obrotowy  zużywający się całkowicie w ciągu
jednego cyklu produkcyjnego, np. praca, surowce,
materiały itp.
o Kapitał trwały  zużywa się stopniowo i wykorzystywany
o Kapitał trwały  zużywa się stopniowo i wykorzystywany
jest w ciągu kilku lat w zależności od szybkości
zużywania się w procesie produkcji np. maszyny,
urządzenia, budynki, budowle, ... *
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
20
Kapitał  z
ródło finansowania majątku znajdującego się w
dyspozycji organizacji.
Każda organizacja do prowadzenia działalności wymaga
Każda organizacja do prowadzenia działalności wymaga
posiadania określonego kapitału
Kapitał  z
ródło finansowania majątku organizacji
Podział wg charakteru własności:
o Kapitał własny
o Kapitał obcy
10
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
21
Tworzony zgodnie z obowiązującym prawem na cały okres
istnienia organizacji
y
ródła kapitału:
y
ródła kapitału:
o Wniesienie przez właściciela (założyciela) wartości
pieniężnych lub rzeczowych (aport), odzwierciedla
pierwotny wkład wniesiony przy założeniu podmiotu
o Podwyższenie kapitału w czasie funkcjonowania
podmiotu
o Gromadzenie części nadwyżki (kapitalizacja zysku) i
o Gromadzenie części nadwyżki (kapitalizacja zysku) i
tworzenie kapitału samofinansowania (kapitał rezerwowy)
służący w pierwszej kolejności do pokrywania strat
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
22
Może ulegać zmianom wynikającym z rozwoju lub
ograniczania działalności
Podwyższanie kapitału:
Podwyższanie kapitału:
o wzrost bazy gwarancyjnej podmiotu w celu podniesienia
jego wiarygodności (np. ubieganie się o kapitał obcy)
o zwiększenie płynności finansowej
o rozszerzanie działalności lub modernizacja produkcji
o zmiana struktury kapitału
11
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
23
y
ródła podwyższania kapitału:
o kapitalizacja zysku  przeznaczenie części zysku netto
na zwiększenie kapitału( funduszu) zapasowego lub
na zwiększenie kapitału( funduszu) zapasowego lub
rezerwowego lub założycielskiego
o dodatkowe wpłaty udziałowców
o wpłaty nowych udziałowców
o Fuzja (łączenie) przedsiębiorstw
Skład kapitału własnego:
o Zakładowy (pierwotny)  ma charakter długoterminowy i
statyczny
o Rezerwowy (zapasowy, zasobowy) *
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
24
Stanowi równowartość tej części majątku, która nie jest
finansowana z kapitałów własnych
Jest własnością wierzyciela oddaną do dyspozycji danego
Jest własnością wierzyciela oddaną do dyspozycji danego
podmiotu na określony czas w zamian za odsetki.
Rodzaje kapitału obcego:
o Zobowiązania długoterminowe  powyżej roku
o Długoterminowe pożyczki, obligacje, papiery
wartościowe, kredyty bankowe
o Zobowiązania krótkoterminowe  termin spłaty przypada
o Zobowiązania krótkoterminowe  termin spłaty przypada
w ciągu roku
o Pożyczki, zobowiązania z tytułu dostaw i usług,
zobowiązania podatkowe i wynagrodzenia, ...
12
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
25
Kapitały własne  finansowanie potrzeb stałych
o Stanowią stabilną podstawę finansowania działalności
przedsiębiorstwa
o Decydują w zasadniczym stopniu o utrzymani płynności
finansowej
o Gwarancja dla wierzycieli
o Są informacją dla wierzycieli o tym do jakiej wysokości
firma może ponosić konsekwencje finansowe
Kapitały obce  doraz
ne potrzeby oraz sfinansowanie
niedoboru kapitałów własnych
niedoboru kapitałów własnych
o Wymagają spłaty w określonym terminie
o Ich wysokość jest zmienna
o Wzrost kapitału obcego jest równoznaczny ze wzrostem
zadłużenia
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
26
Planowanie właściwej struktury kapitałów oznacza dbałość o
wzrost i rozwój podmiotu
Maksymalizacja wartości rynkowej  jedno z
Maksymalizacja wartości rynkowej  jedno z
najważniejszych kryteriów oceny efektywności działania
przedsiębiorstwa
Rentowność kapitału łącznego i kapitału własnego 
zdolność przynoszenia dochodu z zainwestowanego kapitału
*
13
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
27
Rzeczowe składniki majątku  występują w postaci
rzeczowej, można je podzielić wg pełnionej funkcji:
o Środki pracy  uczestniczą w wielu cyklach
produkcyjnych, w których stopniowo tracą swoją wartość,
produkcyjnych, w których stopniowo tracą swoją wartość,
przenoszoną na wytworzone przy ich użyciu produkty,
naturalno-rzeczowa treść środków trwałych, posiadają
cechy techniczo-ekonomiczne składające się na wartość
użytkową
o Przedmioty pracy  środki gospodarcze zużywające się
całkowicie w jednym cyklu produkcyjnym
całkowicie w jednym cyklu produkcyjnym
o Produkty pracy  efekt działalności  wytworzone
produkty i usługi
o Towary  składniki majątku zakupione w celu ich
odsprzedaży
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
28
Nierzeczowe elementy majątku:
o Wartości niematerialne i prawne  prawa autorskie,
patenty, licencje o okresie użytkowania powyżej roku
patenty, licencje o okresie użytkowania powyżej roku
o Finansowe składniki majątku:
o Środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych,
bony pieniężne, czeki obce, weksle obce
o Nabyte papiery wartościowe  akcje, obligacje, bony
skarbowe
Należności  po ich otrzymaniu zamieniają się w środki
Należności  po ich otrzymaniu zamieniają się w środki
pieniężne
14
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
29
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
30
Składniki majątku posiadane przez przedsiębiorstwo
Składniki majątku posiadane przez przedsiębiorstwo
można podzielić na majątek
można podzielić na majątek
o trwały
o trwały
o trwały
o trwały
o obrotowy (aktywa).
o obrotowy (aktywa).
O zaliczaniu poszczególnych składników do którejś z tych
O zaliczaniu poszczególnych składników do którejś z tych
grup decyduje rodzaj majątku, jego wartość lub okres
grup decyduje rodzaj majątku, jego wartość lub okres
użytkowania oraz rola jaką spełnia w działalności danego
użytkowania oraz rola jaką spełnia w działalności danego
przedsiębiorstwa.
przedsiębiorstwa.
15
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
31
Charakteryzuje się przeważnie długim okresem
użytkowania i znaczną wartością.
Pełnią różne funkcje w społecznym procesie reprodukcji
Pełnią różne funkcje w społecznym procesie reprodukcji
W jego skład wchodzi:
o Rzeczowy majątek trwały
o Finansowy majątek trwały
o Wartości niematerialne i prawne
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
32
Instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki
Wynikające z zawartych kontraktów prawa do otrzymania
aktywów pieniężnych
Prawo do wymiany instrumentów finansowych z inną
jednostką
Długoterminowe lokaty kapitałowe powierzone innym
jednostkom w celu uzyskania korzyści np. dywidendy,
odsetki *
16
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
33
Prawa majątkowe nadające się do gospodarczego
wykorzystania , o okresie użytkowania dłuższym niż
jeden rok, przeznaczone na potrzeby jednostki
jeden rok, przeznaczone na potrzeby jednostki
Nabyte prawa majątkowe i pokrewne (autorskie)
Licencje
Koncesje
Prawa do projektów
Wynalazków
Znaków towarowych
Wzorów użytkowych
Wzorów zdobniczych
Know-how *
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
34
Podstawowy składnik aktywów trwałych
Mają postać rzeczową i okres użytkowania powyżej 1
roku
Środki pracy i inne przedmioty wyposażenia stanowiące
własność danego podmiotu, obejmują:
Nieruchomości
o Grunty
o Budowle i budynki
o Prawa wieczystego użytkowania
o Prawa wieczystego użytkowania
o Odrębną własność lokali
o Spółdzielcze prawo do lokalu
Maszyny, urządzenia, środki transportowe
Inwentarz żywy  stado podstawowe *
17
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
35
Oddziaływanie przez człowieka na przyrodę w celu
zwiększenia produkcji dóbr i usług służących pełniejszemu
zaspokojeniu potrzeb człowieka
zaspokojeniu potrzeb człowieka
Decydowania w zasadniczej mierze o zdolności produkcyjnej
przedsiębiorstwa
Wykorzystywanie zasobów siły roboczej i zasobów
naturalnych
naturalnych
Współokreślania wydajności pracy żywej oraz
charakteryzowania osiągniętego poziomu struktury produkcji
*
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
36
Uwzględniają czynniki:
estetyczne
Psychologiczne
Psychologiczne
Fizjologiczne warunki pracy
Szeroko rozumiane potrzeby człowieka
Oddziaływanie środków trwałych ma szeroki charakter.
Oddziaływanie środków trwałych ma szeroki charakter.
Oddziaływują na jednostkowe koszty produkcji,
środowisko naturalne i organizm człowieka
18
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
37
Użytkowane przez długi okres czasu  zachowują swoją
pierwotną postać materialną, uczestniczą w wielu cyklach
produkcyjnych
produkcyjnych
Przenoszą swoją wartość na wyroby w postaci kosztu
amortyzacji
Zużywanie ma charakter stopniowy, zależny od warunków i
intensywności eksploatacji oraz cech fizycznych
Wielkość i struktura środków trwałych zależy od
o Inwestycji
o Inwestycji
o Likwidacji
o Sprzedaży
o Przekazania
o Leasingu
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
38
Ilość środków trwałych będących w dyspozycji
przedsiębiorstwa zależy od:
Rodzaju działalności
Rodzaju działalności
Stopnia mechanizacji procesu produkcji
Wymogów bezpieczeństwa i higieny pracy
Wymagań ochrony środowiska
Techniczne uzbrojenie pracy  wartość środków
trwałych na jednego zatrudnionego
Funkcja  produkcyjne, nieprodukcyjne
19
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
39
Podstawowe składniki potencjału materialno-
technicznego pełnią funkcje:
o Techniczno-produkcyjne
o Ekonomiczne
o Społeczne
Właściwe gospodarowanie podstawą prawidłowego
działania podmiotu
Gospodarka środkami trwałymi obejmuje zagadnienia:
o Techniczno-organizacyjno-ewidencyjne
o Techniczno-organizacyjno-ewidencyjne
o Ekonomiczne: pozyskanie, wykorzystanie, likwidacja,
odtworzenie
Cel gospodarowania  przy jak najmniejszym zużyciu, jak
największy efekt w postaci produkcji i obniżki kosztów
własnych *
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
40
Nie mają charakteru trwałego  ciągłe przechodzenie z
jednej postaci w drugą, stosownie do procesów
zachodzących w podmiocie
zachodzących w podmiocie
Przedmioty pracy
Produkty pracy do sprzedaży
Składniki finansowe
20
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
41
Aktywa rzeczowe
Aktywa finansowe
Należności krótkoterminowe
Należności krótkoterminowe
Rozliczenia międzyokresowe  ujęcie kosztów zgodnie z
zasadą współmierności kosztów z przychodami oraz
kompletnego ujęcia kosztów poniesionych w danym okresie
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
42
Materiały
Produkcja w toku
Produkty gotowe
Produkty gotowe
Towary handlowe
21
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
43
Udziały lub akcje
Papiery wartościowe
Udzielone pożyczki krótkoterminowe
Udzielone pożyczki krótkoterminowe
Środki pieniężne
Naliczone odsetki od aktywów finansowych
Inne środki pieniężne (czeki obce gotówkowe i
rozrachunkowe, weksle obce) płatne w ciągu 3 miesięcy od
daty wystawienia
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
44
Należności za sprzedane wyroby i usługi
Inne rozliczenia z kontrahentami
Całkowity potencjał organizacji 
zaangażowane w procesy wytwórcze majątek
i ludzie
i ludzie
22
Andrzej Marjański
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
45
Czym są zasoby organizacji, omów rodzaje zasobów
organizacji
organizacji
Rodzaje kapitału w organizacji
Rodzaje majątku w organizacji
Andrzej Marjański  Katedra Zarządzania SWSPiZ
46
Literatura: J. Lichtarski(red.), Podstawy nauki o przedsiębiorstwie, r. 5
23