Współczesne stosunki międzynarodowe
WYKLAD I
Proces globalizacji
Globalizacja: początkowo miała charakter globalny, przestrzenny obraz stosunków międzynarodowych, wymiar światowy globu ziemskiego
Wiek XIX pozostaje bez pełnej definicji, bez jakiegokolwiek znaczenia pocjęcia globalizacji.
Pojęcie globalizacji po raz pierwszy zostało użyte w 1961r. Wówczas globalizacja obejmowała caly świat. Pojęcie to bylo jednak niejasne, nieokreślone w pełni.
Lata 90. Wzrosło znaczenie pojecia globalizacji.
Robertson w 1985r dostrzegł proces, który posiadał cechy określające dzisiejszą globalizacje.
II połowa lat 90 pojawił sie sygnał o procesach globalizacji. Proces ten staje sie dostrzegalny w procesach politycznych, geograficznych a także kulturowych.
GENEZA:
Globalizacja byla postrzeganajako proces globalny, związany z odkryciami geograficznymi głównie z okresem podbojów Aleksandra Wielkiego. W XVII i XVIII wieku pojawia sie handel światowy, który jest tylko jednym z wielu elementów składających sie na globalizacje.
ELEMENTY GLOBALIZACJI:
1. Handel
2. Migracje
3. Wymiana kulturowa, czyli rozszerzenie systemów wartości
4. Podboje - kolonizacje
5. Przestępczość
KIEDY POWSTAŁ PROCES GLOBALIZACJI?
Nie wtedy, gdy świat był podzielony na dwa bloki. Globalizacja nie mogła się wtedy rozwijać, gdyż każde z państw rozwijało się własnym, odrębnym tempem.
1. Upadek układu dwubiegunowego
2. Rewolucja naukowo - techniczna stworzyła narzędzia, dzięki którym globalizacja mogła sie rozwijać.
WYKLAD II
Globalizacja to pojęcie odnoszące sie do opisu zasadniczych trendów w światowej ekonomii, życiu społecznym i kulturze, polegających na rozpowszechnianiu analogicznych zjawisk w różnych regionach globu niezależnie od kontekstu geograficznego i kulturowego oraz stopnia zaawansowania gospodarczego tych regionów, co w konsekwencji prowadzi do ujednolicenia sie obrazu świata jako homogenicznej całości złożonej z wzajemnie powiązanych elementów.
Lindsey postrzega globalizacje w trzech wymiarach:
1. Jako zjawisko ekonomiczne.
2. Zmniejszenie roli granic państwowych ( mała kontrola państwa)
3. Upowszechnianie sie prorynkowych polityk.
Globalizacja zmienia przestrzeń stosunków międzynarodowych. Zmieniają sie dystansy.
Jakie są zmiany wynikające z globalizacji?
Zmiany te dotykają wszystkie kontynenty świata. Nie ma również podziału na bogatych i biednych.
Wszystkie regiony współuczestniczą w procesie globalizacji. Gwałtownie wzrosły powiązania handlowe. Duża role odgrywają inwestycje międzynarodowe. Pojawiają sie migracje, zarówno
zarobkowe jak i religijne. Pojawiły sie nowe formy transportu. Ogromna role odgrywa informacja.
Lokalne wydarzenia nabierają charakteru światowego. Zaczynaja sie trudności z twierdzeniem co jest sfera zewnętrzna a co wewnatrzne, granice te zacierają sie. Globalizacja tworzy nowe powiązania miedzy państwami, spoleczenstwami, przedsiębiorstwami i jednostkami fizycznymi.
Jakie są główne obszary ( ścieżki) globalizacji?
Beek wyróżnia:
1. Ścieżka technologiczna
2. Komunikacyjna
3. Ekologiczna
4. Gospodarcza
5. Organizacji pracy ( szuka sie najlepszych sposobów zarządzania)
6. Kulturowa - przenikania wartości
7. Społeczeństwa obywatelskiego
Spada znaczenie panstw, wzrasta rola gospodarczych pozycji ( korporacji). Korporacje decydują sie na inwestycje, które doprowadzają do upadku gospodarczego lub wzrostu. Są nastawione na zysk. Na arenie międzynarodowej działają super rynki. Następuje globalizacja rynku, strategii, wiedzy technologicznej, stylu życia, regulacji prawnych. Zmienia sie bardzo szybko prawo międzynarodowe oraz prawo poszczegolnych panstw. Niektorzy uważają ze globalizacja jest nową forma ładu światowego, to jest nowy porzadek. W wyniku tego zmienia sie strategia panstw.
Wplyw globalizacji na stosunki międzynarodowe
1. Globalizacja wywiera wplyw na ład światowy -globalizacja skomplikowała reguły ładu światowego.
Ład ten jest ekonomiczny polityczny i kulturowy
2. Pogłebily sie współzalezności. Rywalizacja stała sie elementem powszechnym.
3. Przenikalność granic.
4. Nakładanie sie procesów zewnetrznych i wewnętrznych
5. Osłabiła sie suwerenność państw
6. Ograniczenie pola manewru polityki zagranicznej.
7. Degradacja gospodarek narodowych
WYKLAD
Globalizacja : to pojęcie, odnoszące sie do opisu zasadniczych trendów w światowej ekonomii, polityce, zyciu społecznym i kulturze polegających na rozprzestrzenianiu sie analogicznych zjawisk w rożnych regionach globu niezależnie od kontekstu geograficznego i kulturowego oraz stopnia zaawansowania tych regionów, co w konsekwencji prowadzi do ujednolicenia sie obrazu swiata jako hogomenicznej całości złożonej z wzajemnie powiązanych elementow.
TRZY wymiary globalizacji:
1. Zjawisko ekonomiczne
2. Zmniejszenie roli granic państwowych
3. Upowszechnienie sie prorynkowych polityk
Globalizacja zmienia przestrzeń i dystanse stosunkow międzynarodowych.
ZMIANY, wynikające z procesu globalizacji:
- wszystkie regiony swiata
- nie ma podziału bogaci biedni, wszyscy uczestniczą
- proces obiektywny, skutki widoczne są wszedzie
- gwałtownie wzrosły powiązania handlowe
- migracje
- nowe formy transportu
- informacja - ważna rola
- trudności z rozpoznaniem co zewnętrzna a co wewnętrzne
- nowe powiązania miedzy państwami, społeczeństwami, przedsiębiorstwami, jednostkami fizycznymi
Główne obszary globalizacji - Beck :
1. Ścieżka technologiczna
2. Ścieżka komunikacyjna
3. Ekologiczna
4. Gospodarcza
5. Organizacji pracy
6. Kulturowa
7. Społeczeństwa obywatelskiego
Pietraś:
1. Ścieżka gospodarcza
2. Kulturowa
3. Informacyjna
4. Ekologiczna
Wplyw globalizacji w stosunkach międzynarodowych:
1. Na ład światowy ( globalizacja skomplikowała )
2. Pogłębienie cech: pluralizm złożonośc poliarchizm
3. Pogłębienie wspolzaleznosci
4. Przenikalnosc granic
5. Nakładanie sie procesów zewn i wewn
6. Panstwa oddają pewne atrybuty suwerenności
7. Ograniczenie pola manewru polityki zewnętrznej
8. Względna degradacja gospodarek międzynarodowych
9. Wzrost korporacji transnarodowych
10. Aktywizacja podmiotów pozarządowych ( organizacje terrorystyczne )
11. Łatwiejszy dostep do broni
12. Powiększanie dysproporcji ( dochodzi do konfliktów )
13. Zmiany w środowisku naturalnym
14. Wzrost napięć wewnętrznych
15. Presja na prawo międzynarodowe
36 panstw znalazło sie w stanie rozpadu
Zjawiska POZYTYWNE globalizacji:
- postęp technologiczny
- inwestycje zagraniczne ( kapitał sie przemieszcza, szuka sie tańszych rynków )
- uczenie sie nowych technik zarządzania
- poznawanie dorobku innych panstw
- zanik wrogości poprzez poznanie
- łatwość komunikowania sie
Zjawiska NEGATYWNE globalizacji:
- międzynarodowa przestępczość zorganizowana
- nielegalny handel
- zagrożenie uzycia broni jądrowej
- niekontrolowane migracje
- wrogie zastosowanie techniki informacyjnej
- zanieczyszczenie środowiska
- pogłębiania dysproporcji
- zagrożenie tożsamości kulturowej
- zagrożenie suwerenności
- upadek panstw
Wplyw na państwo:
1. Zmiana jego pozycji
2. Konieczność uwzględnienia w polityce zagranicznej
3. Nieskutecznosc sił militarnych
4. Kwestionowanie monopolu na sile
5. Wrażliwość panstw na ataki
WYKLAD 18.03.2013
Problemy globalne były sygnalizowane już w XVIII w.
Rewolucja techniczna polegała na zmianie narzędzi produkcji.
Rewolucja naukowo- techniczna to proces wszechstronnego wykorzystania nauki. Nauka staje sie głównym zmiennikiem swiata a nie technika. Wymyslanie nowych produktów, produkcji.
Socjalizm był zawsze naukowy. Komuniści stawiali nacisk na naukę.
Rewolucja rozpoczęła się w Związku Radzieckim.
Etapy rewolucji naukowo - technicznej:
1. Automatyzacja ( maszynizacja)
2. Maszyny liczące
3. Nowe źródła energii ( pojawiły sie w zwiazku z wojną - broń jądrową) 4. Informatyzacja, komputeryzacja
Rewolucja naukowo- techniczna rozwija sie przez cały czas, a jej zmiennikiem jest nauka, tworzy rzeczy, których nie ma w przyrodzie.
Kiedy zauważono rewolucje naukowo - techniczna?
Dostrzezono ją w latach 60'
1968 - stworzono raport ,, Czlowiek i jego środowisko"
Klub Rzymski powstał w 1968 - prywatna organizacja pozarządowa. Skupia 100 wybitnych naukowców, intelektualistów i artystów. Tworzą raporty, ktore ukazują sie raz w roku.
Koniec lat60' jest okresem kiedy problemy globalne stały sie przedmiotem zainteresowania.
Filozofowie jako pierwsi zwrócili uwagę na problemy globalne.
Problemy globalne i ich katalogi:
Thant wyróżnia cztery problemy:
1. Wyścig zbrojeń
2. Eksplozja demograficzne
3. Zagrożenia ekologiczne
4. Rosnące różnice w poziomie rozwoju
Klub Rzymski tez opracował raport ,,Granice wzrostu", który zakładał problemy: 1. Demograficzno - surowcowy
2. Ekonomiczny
3. Żywnościowo - ekologiczny
1973 - Wielki Kryzys spowodowany cenami paliw.
w połowie lat 80' Cullerial stworzył katalog problemow:
1. Bieda
2. Międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo
3. Likwidacja kolonializmu i apartchajmu
4. Kwestia regulowania sytuacji konfliktowych
5. Zagadnienia społeczne, humanitarne i praw człowieka
6. Kwestia przestrzegania prawa międzynarodowego
1. Niekontrolowany przyrost ludności
2. Różnice i podziały społeczne
3. Nędza i bezrobocie
4. Kryzys ekonomiczny
5. Protekcjonizm
6. Alienacja
7. Przestępstwa i narkotyki
8 pogarda wobec prawa
9. Korupcja i biurokracja
10. Poczucie niestabilnosci
11. Analfabetyzm
12. Gwałt
William Clinton ,, gospodarka światowa, środowisko naturalne, światowy kryzys AIDS,światowy wyścig zbrojeń to sprawy ktore dotyczą nas wszystkich"
Gorbaczow ,, świat zyje w zagrożeniu nowych stresów ktore powstały w obliczu rewolucji nauko technicznej"
Problemy globalne wywarły wplyw :
- państwa nie są jedynymi uczestnikami stosunkow międzynarodowych,
- ujawniły bezradność panstw w przypadku problemow globalnych,
- zakwestionowały pojmowanie suwerenności
- wykazały ze nierzadowy charakter działań moze byc skuteczniejszy niz działania panstwa,
- pokazały rosnąca role organizacji międzynarodowych,
- zakwestionowały oś swiata, ważniejsza jest oś północ południe,
- pokazały rosnąca role korporacji transnarodowych,
- okazały wzrost znaczenia ruchów religijnych,
- pokazały malejącą role supermocarstw i mocarstw,
- zmniejszyły znaczenie siły,
- pokazały rosnąca wspólzaleznośc w świecie,
Jak rozwiązać problemy globalne?
3 nurty :
1. Wywodzi sie idealizmu i liberalizmu. Zakłada aby nie ingerować, zostawić je naturalnemu biegowi rzeczy. W sposób naturalny je rozwiązać.
2. Powołać rzad światowy jako organ administracyjny, ktory ma działać tylko w przypadku problemow globalnych. Miał mieć charakter rządowy.
3. Powinno sie godzić sie obecny policentryzm zycia z racjonalną i planowaną interwencją różnego typu organizacji.
WYKLAD 25.03.2013
Relacje miedzy uczestnikami.
- każde państwo ma swoje interesy
- interesy narodu są szersze od interesów panstwa
- interesy panstw są naturalnie sprzeczne ( moga miec charakter bardzo szeroki )
- sprzeczności moga powodowac :
* napiecia
* spory międzynarodowe,
* kryzysy i konflikty
NAPIECIE MIĘDZYNARODOWE: powstaje jako wypadkowa sił w polu sprzecznych wartości, interesów i norm. Trudno zdefiniować. Oznacza stan w ktorym wystepuje antagonizm ujawniony miedzy stanami ale bez jawnego i zdefiniowanego przedmiotu nieporozumień.
Napiecia nie muszą stanowić zagrożenia.
Sytuacja zagrażające pokojowi to szczególny rodzaj napiecia.
- Karta Narodów Zjednoczonych przewidziala sytuacje zagrożenia pokojowi SPÓR MIĘDZYNARODOWY: brak zgody w przedmiocie kwestii prawnej lub stanu faktycznego z przeciwstawieniem prawnych stanowisk stron.
DWA rodzaje wg KNZ:
Zwykłe i kwalifikowane.
Rada Bezpieczeństwa odpowiedzialna jest za kwalifikowane sporów ( oceniają, ktore zagrażają a ktore nie)
Zwykle nie zagrażają pokojowi, a kwalifikowane tak.
Karta Narodów Zjednoczonych wprowadziła obowiazek rozwiązywania sporu tylko droga pokojowa.
Kwalifikowane: Rada Bezpieczeństwa moze dążyć do złagodzenia sporu.
KRYZYS: to szczególny rodzaj napiecia. Rodzaj napiecia, w ktorym strony demonstrują groźby zastosowania siły + działania praktyczne, czyli wojna ktora jest zakazana lub konflikt zbrojny.
Sposoby załatwiania sporów:
1. Dyplomatyczne
2. Sądowe
1.
- rokowania
- mediacja
- komisja śledcza lub komisja badan
- dobre usługi
- konsyliacja
2.
- arbitrzy międzynarodowy
- sądownictwo międzynarodowe
ROKOWANIA: moga prowadzić do całkowitego rozstrzygnięcia sporu. Moga tez utknął w martwym punkcie. Zerwanie rokowań - niebezpieczny moment, moze doprowadzić do kryzysu.
DOBRE USŁUGI: długa tradycja. Polegają na udziale panstwa/organizacji międzynarodowej lub wybitnej osobistości nie uczestniczących w sporze w doprowadzeniu do rokowań. Celem jest doprowadzenie stron do stołu obrad. Moga przyjmowac postać rożnych działań, moze uczestniczyć w rozmowach przedstepnych. Inicjatywy wykorzystania sposobu dobrych usług nie mozna traktować jako kroku nieprzyjaznego. Założenie czystych intencji. Strony posiadają całkowita swobode w podejmowaniu decyzji.
MEDIACJA: sposób pokojowego załatwiania sporu, polega na bezpośrednim uczestnictwie w rokowaniach stron pozostających w sporze, panstwa/organizacje międzynarodowe lub wybitne osobistości. Mediator aktywnie uczestniczy w rokowaniach. Ma prawo składać propozycje rozwiązania sporu. Propozycja mediacji nie moze byc postrzegana za akt nieprzyjazne. Mediacja odbywać sie musi za zgoda stron, uczestniczących w sporze. Mediator tylko proponuje, nic nie narzuca.
KOMISJA ŚLEDZCZA/ BADAŃ: skład osobowy nie ma charakteru dyplomatycznego. Zespol ekspertów stron pozostających w sporze. Zadaniem jest sporządzenie raportu ktory pozwoli odtworzyć spór. Nic nie rozstrzyga, tylko tworzy raport.
KONSYLIACJA: charakter pojednawczy. Polega na załatwianiu sporu przy pomocy powołanych przez strony specjalnych organów. Organy te maja byc stałe lub powiązane do konkretnej sprawy. Komisja ustala stan faktyczny i przedstawia propozycje rozwiązania sporu. Propozycje komisji nie muszą opierać sie na prawie. Komisja moze zaproponować rozwiazanie oparte na zasadzie słuszności.