Rozwój mowy dziecka w

wieku przedszkolnym.

• Mowa nie jest umiejętnością wrodzoną. Człowiek

nabywa tej umiejętności w ciągu całego swojego

życia w kontaktach z ludźmi.

• Prawidłowe kształtowanie się i rozwój mowy

dziecka jest podstawą w kształtowaniu i rozwoju

jego osobowości. Dzięki rozumieniu poznaje

otaczający je świat, a dzięki umiejętności

mówienia potrafi wyrazić swoje spostrzeżenia,

pragnienia, uczucia oraz przeżycia. Kształtowanie

się mowy dziecka ma ścisły związek z jego

rozwojem społeczno - emocjonalnym. Tempo

przyswojenia przez dziecko mowy i języka

ojczystego jest różne.

• Człowiek rodzi się z predyspozycja do mówienia,

ale nie posiada umiejętności wypowiadania się.

• Etapy rozwoju mowy dziecka
• 0-2 rok życia
• Pojawiają się pierwsze wyrazy: mama,

tata, baba itp. Dziecko wymawia
samogłoski a, o, u, i, y, e, oraz spółgłoski
p, b, m, d, t, n, ś, czasem ć. Pozostałe
spółgłoski zastępuje innymi, o zbliżonym
miejscu artykulacji. Charakterystyczne
jest wymawianie tylko pierwszej sylaby
lub końcówki wyrazu.

• 2-3 rok życia

• Pojawiają się proste zdania, dziecko wymawia wszystkie

samogłoski, również ą, ę. Czasami może zamieniać samogłoski w

mowie.

• W tym okresie wypowiada już prawidłowo spółgłoski: p, b, m, f, w,

k, g, h, t, d, n, l. Wymienione głoski nie zawsze są

pełnowartościowe, a czasem bywają zastępowane innymi,

łatwiejszymi.

• Mowę dziecka trzyletniego cechuje zmiękczanie głosek – s, z, c,

dz, sz, ż, cz, dż są często wymawiane jak ś, ź, ź dź. Głoska r może

być pomijana lub zastępowana przez inną, na przykład j lub ł.

Zamiast głoski f występuje ch i odwrotnie. Dziecko wie, jak dana

głoska powinna brzmieć, ale nie umie jej jeszcze wypowiedzieć.

• W tym wieku może występować swoista mowa dziecięca:

przestawki głoskowe, opuszczanie sylaby początkowej lub

końcowej, zniekształcenie oraz tworzenie wyrazów ze

skrzyżowania dwóch słów, nieprawidłowa odmiana.

• Między 2 a 3 rokiem życia następuje rozkwit mowy dziecka. Jest

to czas budowania zdań. Początkowo są to zdania proste, złożone

z dwóch lub trzech wyrazów. Na tym etapie mowa dziecka jest

zrozumiała nie tylko dla najbliższych, ale także dla otoczenia.

• Najczęstsze błędy językowe pojawiające się u

trzylatków, które mogą utrzymywać się do 5

roku życia, to:

• opuszczanie sylaby początkowej lub końcowej (zupa

pomidorowa = zupa midolowa, lokomotywa -

komotywa);

• zmiękczenie głosek: s,z,c,dz, lub sz, ż, cz, dż-

wymawianie jak ś, ż, ć, dź ( sanki= sianki)

• przestawianie głosek w wyrazie (ławka = wałka);
• tworzenie nowych wyrazów (zadzwonić +

telefonować = zatelefonić, żelazko =

• prasowaczka, oparcie krzesła = opieranka).
• głoska r może być wymawiana jako j lub l ,

ewentualnie jako ł , ( rower= lowel, robak= lobak)

• zamiast f występuje często ch i odwrotnie.

• 4 rok życia

• Utrwalają się takie głoski jak s, z, c, dz. Dziecko nie powinno

już wymawiać ich jako ś, ź, ć, dź.

• Pojawia się głoska r, choć jej opóźnienie nie musi być

jeszcze niepokojące. Opanowanie tej głoski to wielki sukces

dla dziecka. Często w związku z tym jej nadużywa i mówi,

na przykład rarka zamiast lalka, mreko zamiast mleko.

• Głoski sz, ż, cz, dż mogą być zamieniane na s, z, c, dz lub ś,

ź, ć, dź. Mowa dziecka jest jeszcze niedoskonała. Wyrazy

czasami mogą być poprzestawiane, a grupy spółgłoskowe

uproszczone.

• Dziecko 4 letnie, potrafi już mówić o przeszłości i

przyszłości. Zadaje mnóstwo pytań.

• Może pojawić się tzw. hiperpoprawność związana z

opanowaniem nowych, trudnych głosek np. zastępowanie

głosek s, z, c, dz, przez sz, ż, cz, dż - np.: sztół, czukierek;

• 5 rok życia
• Mowa dziecka jest już zrozumiała. Utrwalane są

głoski sz, ż, cz, dż. Dziecko potrafi je poprawnie

powtórzyć, choć w mowie potocznej mogą być

jeszcze wymawiane jako s, z, c, dz.

• Głoska r często pojawia się dopiero w tym okresie.
• Wypowiedzi dziecka są wielozdaniowe.
• Wypowiedzi uwzględniają kolejność zdarzeń i

zależności przyczynowo - skutkowe, są zwykle

poprawne gramatycznie;

• Dziecko potrafi wyjaśnić znaczenie słów, opisać

cechy przedmiotów i możliwość ich zastosowania;

• Dziecko chętnie poprawia innych i samego siebie,

szukając prawidłowego brzmienia wyrazu

• 6 rok życia

• Dziecko 6 letnie powinno już prawidłowo wymawiać

wszystkie głoski, oraz powinno mieć opanowane mówienie.

Powinno poprawnie wymawiać wszystkie dźwięki nawet te

najtrudniejsze do opanowania czyli głoski sz, ż, cz, dż oraz r.

• Półroczne opóźnienia przy pojawianiu się poszczególnych

głosek są dopuszczalne, przy dłuższych należy zasięgnąć

porady logopedy.

• Dziecko powinno dokonywać analizy i syntezy słuchowej

wyrazów o prostej budowie fonetycznej (tzw. głoskowania)

- wyodrębniać głoski na początku, na końcu i w środku

wyrazu

- samodzielnie wymyślać wyrazy rozpoczynające się na daną

głoskę

- wyklaskiwać ilość sylab w wyrazie.

Normy rozwojowe

• Normą rozwojową jest, jeśli dziecko w wieku:

• 0 -1 roku - komunikuje się z dorosłymi za pomocą

krzyku, głuży, gaworzy, wymawia pierwsze wyrazy:

mama, tata, baba, lala;

• 1 - 2 lat - Używa prawie wszystkich samogłosek, z

wyjątkiem nosowych (ą, ę) oraz wymawia niektóre

spółgłoski ( p, b, m, t, d, n, k, ś, ź, ć dź, ch). Pozostałe

zastępuje innymi. Wypowiada się jednowyrazowo:

np.: kaczka - kaka, pomidor - midol;

• 3 lat - porozumiewa się prostymi zdaniami, wymawia

wszystkie samogłoski i spółgłoski (p, pi, b, bi, m, mi,

n, ni, f, fi, w, wi, t, d, n, l, li, ś, ź, dź, j, k, ki, g, gi, ch);

• 4 lat - wymawia głoski s, z, c, dz;

• 5 - 6 lat - wymawia głoski sz, ż, cz, dż, r;

• 7 lat - ma utrwaloną poprawną wymowę
wszystkich głosek oraz opanowaną technikę
mówienia.

• Należy pamiętać, że każde dziecko rozwija

się we własnym, swoistym tempie i

niewielkie opóźnienia rozwoju mowy nie

powinny być powodem do niepokoju.

Stopień rozwoju mowy w danym

momencie zależy od różnych czynników.

• Do najważniejszych należą psychofizyczny

rozwój dziecka oraz wpływ środowiska.

• Opóźnienia w pojawianiu się

poszczególnych stadiów rozwoju mowy nie

powinny przekraczać 6 miesięcy, jeżeli

któryś z etapów rozwoju mowy opóźnia się

koniecznie skonsultuj się z logopedą.

O czym powinni pamiętać rodzice? WAŻNE!!!

1. Nie naśladuj dziecięcej wymowy.
W kontaktach z dzieckiem nie używaj spieszczeń. Niech „cio bobaśku”

niech odejdzie w zapomnienie; używaj wszystkich, nie tylko

najprostszych słów.

Naśladowanie języka dziecka utrudnia mu naukę poprawnej mowy.

2. Nie wymagaj zbyt wczesnego wymawiania poszczególnych

głosek.

Jeśli dziecko 3- letnie nie mówi głoski „r” nie jest to powód do

niepokoju! Dziecko nie przygotowane pod względem sprawności

narządów artykulacyjnych, niedostatecznie różnicujące słuchowo

dźwięki mowy, a zmuszane do artykulacji zbyt trudnych dla niego

głosek, często zaczyna je zniekształcać, wymawiać nieprawidłowo.

Tworzymy u dziecka w ten sposób błędne nawyki artykulacyjne, trudne

do zlikwidowania.

3. Nie wyśmiewaj, nie karz, nie zawstydzaj dziecka za jego

nieprawidłową wymowę.

4.Nie przestawiaj dziecka leworęcznego na prawą rękę.
Naruszanie naturalnego rozwoju sprawności ruchowej zaburza

funkcjonowanie mechanizmu mowy. Prowadzi to często do zaburzeń

mowy, a w szczególności do jąkania.

5. Zwracaj uwagę na zamykanie ust i oddychanie nosem (pod

warunkiem, że nos jest drożny) - sprzyja to pionizacji języka i

poprawnej artykulacji

• Zasady wspomagania procesu rozwoju mowy - istotne

wskazówki!

• 1. Nazywaj rzeczy
Gdy pociecha chwyta cię za nos- powiedz, że „to nos”. Gdy bawicie

się pluszakiem opisuj-„to jest miś, tu ma oczko, tu nosek, a tu

czerwoną bluzeczkę w zielone kropki”. Kiedy siadacie do obiadu-

pokazuj i nazywaj przedmioty- w ten sposób uczysz jak kojarzyć słowo

z obrazem i przedmiotem. Nowe słowa powtarzaj wiele razy.

• 2. Zadawaj pytania
Oglądając książeczkę lub zabawkę możesz zadawać pytania: „gdzie

miś ma nosek?”, a malec będzie wskazywał odpowiedź. Uwaga-

badania wykazały istnienie silnego związku pomiędzy ilością czasu

poświęcanego przez rodziców na „dialog” z dzieckiem, a

intelektualnym rozwojem dziecka.

• 3. Mów tak, jak chciałabyś, by mówiło twoje dziecko.
To od ciebie maluch uczy się mówić i to ty utrwalasz jego wzorce.

Mów spokojnie, powoli i wyraźnie; nie zdrabniaj przesadnie- niech

marcheweczka zostanie jednak marchewką.

• 4. Bądź komentatorem
Opowiadaj maluchowi o wszystkim, co je otacza, mów jak najwięcej i

jak najczęściej- bądź po prostu komentatorem waszego życia.

• 5. Baw się dźwiękami
Pokazując dziecku zwierzę, pod obrazek podłóż glos- używaj słów

dźwiękonaśladowczych: „kwa, kwa”, „miau miau” czy „ hau, hau”-

przy okazji nauki rozbawisz też malucha.

• 6. Bądź narratorem
Kup książeczki, czytajcie i oglądajcie je wspólnie- tobie przypadnie rola

narratora- czytaj i opisuj zatem wszystko, co widzisz: „To jest chłopiec.

Chłopiec bawi się piłką. Piłka jest czerwona”- w ten sposób maluch uczy

się nowych słów. Następnie poproś dziecko, aby spróbowało

opowiedzieć co widzi na obrazku.

• 7. Powtarzaj się
Wydaje ci się, ze oglądanie dziesiąty raz tej samej książeczki

opatrzonej tym samym twoim komentarzem jest nudne? Nie dla

malucha- on lubi to, co jest mu znane, a dzięki powtórzeniom wszystko

szybko zapamiętuje.

• 8. Słuchajcie muzyki, śpiewajcie piosenki
Włączaj muzykę, którą lubisz- pamiętaj tylko, żeby nie była zbyt

głośna. Śpiewaj piosenki nawet wtedy, kiedy uważasz, ze zdecydowanie

nie powinnaś- dla dziecka twój głos jest i tak najpiękniejszy.

• 9. Zwracaj uwagę, aby dziecko jak najwięcej pokarmów gryzło.
Zachęcaj dziecko do gryzienia i żucia pokarmów stałych, np. skórki od

chleba - ma to pozytywny wpływ na poprawę sprawności aparatu

artykulacyjnego.

• Uwaga-zaburzenia połykania i żucia mogą poprzedzić zaburzenia

mowy.

• 10. Ciesz się każdym słowem
Zachęcaj dziecko do mówienia, chwal je- ale nie zmuszaj go do niczego i nie

popędzaj. Zachwyt i radość mamy nad choćby najmniejszym osiągnięciem to

najlepsza zachęta dla malca. Kiedy dziecko zobaczy twą radość, wie, że warto

się starać.

• 11. Niech maluch widzi jak mówisz
Od samego urodzenia dzieci uwielbiają patrzeć na innych, lubią też, gdy się do

nich mówi. Świetną zabawą będzie zatem dla malca obserwowanie twojej

twarzy wtedy, gdy coś opowiadasz- dziecko przyglądając się, uczy się otwierać

usta i właściwie układać je do różnych dźwięków.

• 12. Zachęcaj do posługiwania się mową
Postaraj się, by maluch powoli zamieniał gesty na słowa (oczywiście w miarę

swoich

możliwości) i jeśli pokazuje paluszkiem pokój obok spytaj, czy chcesz, żebyście

poszli właśnie TAM?

• 13. Nie zaniedbuj chorób uszu
Nie leczone mogą powodować niedosłuch, a w następstwie wady wymowy.

Jeśli dziecko osiągnęło już wiek, w którym powinno daną

głoskę wymawiać, a nie robi tego, zasięgnij porady

logopedy.

Dziękuję za uwagę

i zapraszam na

część

warsztatową