KLASYFIKACJA ZAWODÓW

I SPECJALNOŚCI

(MPiPS)

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki

Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. w
sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności
na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej
stosowania

• (Dz. U. Nr 82, poz. 537)

Klasyfikacja

jest pięciopoziomowym, hierarchicznie usystematyzowanym

zbiorem zawodów i specjalności występujących na rynku pracy.

Grupuje poszczególne zawody (specjalności) w coraz bardziej

zagregowane grupy oraz ustala ich symbole i nazwy.

Jest stosowana w zakresie:
  1)   pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego;
  2)   szkolenia zawodowego;
  3)   gromadzenia danych do określania polityki zatrudnienia i

kształcenia
ustawicznego;

  4)   prowadzenia badań, analiz, prognoz i innych opracowań

dotyczących
rynku pracy.

• Klasyfikacja została opracowana na podstawie

Międzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów ISCO-08,

przyjętego w grudniu 2007 r. na trójstronnym Spotkaniu

Ekspertów ds. Statystyki Pracy dotyczącym aktualizacji

Międzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów (ISCO),

zwołanym przez Organ Wykonawczy Międzynarodowego Biura

Pracy (ILO) zgodnie z postanowieniami Rezolucji z roku 2003 z

XVII Międzynarodowej Konferencji Statystyków Pracy (ICLS).

• Zasadniczy układ klasyfikacji zawodów i specjalności, kryteria

klasyfikacyjne oraz system kodowy przyjęto zgodnie z

Międzynarodowym Standardem ISCO-08.

Opracowanie nowej klasyfikacji wynika z:

 potrzeby uzyskania większej spójności

tej klasyfikacji z Międzynarodowym
Standardem ISCO-08,

 uwzględnienia obowiązujących w Polsce

uregulowań prawnych dotyczących
wykonywania zawodów

 uwzględnienia zawodów objętych

klasyfikacją
zawodów szkolnictwa zawodowego.

Struktura klasyfikacji

oparta jest na systemie pojęć, z

których najważniejsze to:



zawód

,



specjalność

,



umiejętność,



kwalifikacje zawodowe

.

Zawód

zdefiniowany został jako zbiór zadań

(zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku
społecznego podziału pracy, wykonywanych
stale lub z niewielkimi zmianami przez
poszczególne osoby i wymagających
odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i
umiejętności), zdobytych w wyniku kształcenia
lub praktyki.

Wykonywanie zawodu stanowi źródło dochodów.

Zawód może dzielić się na

specjalności

.

Specjalność

jest wynikiem podziału pracy w ramach

zawodu, zawiera część czynności o
podobnym charakterze (związanych z
wykonywaną funkcją lub przedmiotem
pracy), wymagających pogłębionej lub
dodatkowej wiedzy i umiejętności,
zdobytych w wyniku dodatkowego szkolenia
lub praktyki.

Umiejętność

określono jako sprawdzoną

możliwość wykonania
odpowiedniej klasy zadań w
ramach zawodu (specjalności).

Kwalifikacje zawodowe

rozumiane są jako układy wiedzy, umiejętności i cech psychofizycznych

wymagane do realizacji składowych zadań zawodowych.

Dla celów klasyfikacji istotne są dwa aspekty kwalifikacji:

poziom

i

specjalizacja

.

Poziom kwalifikacji -

funkcja kompleksowości i zakresu umiejętności

(kompleksowość umiejętności traktując jako czynnik ważniejszy),
wynikających ze złożoności oraz zakresu zadań i obowiązków.

Specjalizację kwalifikacji -

rodzaj koniecznej wiedzy czy umiejętność

posługiwania się określonymi urządzeniami i narzędziami lub przez
rodzaj stosowanych materiałów czy produkowanych wyrobów albo
rodzaj świadczonych usług.

Kwalifikacje

mogą być i często są nabywane:

• w ramach systemu szkolnego
• w ramach systemu kursowego
• poprzez praktykę.

Decydującym czynnikiem dla określenia, jak dany

zawód powinien być sklasyfikowany, są

wymagane

kwalifikacje niezbędne do wykonania zadań i
obowiązków

, a nie sposób, w jaki te kwalifikacje są

osiągane.

W klasyfikacji, podobnie jak w ISCO-08,

uwzględniono cztery szerokie poziomy
kwalifikacji, które zdefiniowano w
odniesieniu do poziomów wykształcenia
określonych
w Międzynarodowej Klasyfikacji
Standardów Edukacyjnych (ISCED 97).

Poziom wykształcenia a poziom

kwalifikacji

Poziom

wykształcenia

ISCED

Typ szkoły

Poziom

kwalifikacji

VI poziom

studia

doktoranckie

IV poziom

V poziom

studia

podyplomowe

studia

magisterskie

studia zawodowe

IV poziom

SP

III poziom

III poziom

T

LP

II poziom

LO

ZSZ

II poziom

gimnazjum

I poziom

szkoła

podstawowa

I poziom

Poziomy kwalifikacji

I poziom kwalifikacji

-

(oznaczający

kwalifikacje elementarne) – odniesiono do
I poziomu wykształcenia ISCED,
uzyskiwanego
w

szkole podstawowej

;

Kwalifikacje niezbędne do wykonywania prostych,

rutynowych zadań wykonywanych pod kierunkiem
przełożonego, stanowiących podstawę do dalszych,
bardziej specjalistycznych działań.

II poziom kwalifikacji

–

odniesiono do

II poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego
w

gimnazjum

oraz do III poziomu wykształcenia

ISCED, uzyskiwanego w

LO, LP, ZSZ

;

Kwalifikacje niezbędne do wykonywania zadań w sytuacjach

typowych. Niektóre zadania mogą być bardziej złożone
i wymagać działań samodzielnych charakteryzujących się
indywidualną odpowiedzialnością. Wymagana może być
również umiejętność pracy w zespole.

III poziom kwalifikacji

–

odniesiono do

IV poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego
w

szkole policealnej

oraz do III poziomu

wykształcenia ISCED, uzyskiwanego w

technikum

;

• Kwalifikacje niezbędne do wykonywania zadań

złożonych, zarówno w warunkach typowych jak i
problemowych. Zadania charakteryzują się
różnorodnością wykonywanych czynności, wymagają
samodzielności i odpowiedzialności. Dotyczyć mogą
również umiejętności kierowania pracą innych osób.

IV poziom kwalifikacji

–

odniesiono do

V poziomu wykształcenia ISCED,
uzyskiwanego na

studiach wyższych

zawodowych, studiach magisterskich

i

studiach podyplomowych

oraz do

VI poziomu wykształcenia ISCED,
uzyskiwanego na

studiach doktoranckich

.

• Kwalifikacje niezbędne do wykonywania wielu

różnorodnych, skomplikowanych zadań o charakterze
technicznym, organizacyjnym lub specjalistycznym
dla danego obszaru działalności zawodowej. Zadania
wymagają wysokiej, osobistej odpowiedzialności
i samodzielności, jak również umiejętności kierowania
zespołem pracowników.

Struktura klasyfikacji

jest wynikiem grupowania zawodów na podstawie

podobieństwa kwalifikacji zawodowych wymaganych
dla realizacji zadań danego zawodu (specjalności),
z uwzględnieniem obydwu aspektów kwalifikacji,

tj. ich poziomu i specjalizacji.

Wymienione kryteria posłużyły grupowaniu

poszczególnych zawodów i specjalności w

grupy

elementarne

, a te z kolei w bardziej zagregowane

grupy średnie

,

duże

i

wielkie

.

Grupy wielkie

Grupy duże

Grupy średnie

Grupy elementarne

W efekcie struktura klasyfikacji

obejmuje:



10

grup

wielkich

;



43

grupy

duże

;



132

grupy

średnie

;



444

grup

elementarnych

– (

2360 zawodów i specjalności

).

Struktura grup wielkich klasyfikacji i poziomy

kwalifikacji

L
p

.

Nazwa grupy

wielkiej

Liczba grup w

ramach grupy

wielkiej

Liczba

zawodó

w

i

specjaln.

Pozio

m

kwali

fikacji

dużyc

h

średn

.

elem

.

1

Przedstawiciel
e władz
publicznych,
wyżsi

urzędnicy
i kierownicy

4

11

31

43

3+4

2 Specjaliści

6

30

48

663

4

3

Technicy i
inny średni
personel

5

20

87

471

3

L
P

Nazwa grupy

wielkiej

Liczba grup w

ramach grupy

wielkiej

Liczba

zawodó

w i

specjal

ności

Pozio

m

kwalifi

kacji

dużyc

h

śred

n

ele

m

4 Pracownicy

biurowi

4

8

27

68

2 + 3

5

Pracownicy

usług
osobistych i
sprzedawcy

4

12

39

132

2 lub

3

6

Rolnicy,

ogrodnicy,
leśnicy i rybacy

3

9

17

54

2

7

Robotnicy

przemysłowi i
rzemieślnicy

5

14

69

396

2

L

p

Nazwa grupy

wielkiej

Liczba grup w

ramach grupy

wielkiej

Liczba

zawodó

w i

specjaln

ości

Poziom

kwalifikac

ji

dużyc

h

średn

.

elem

.

8

Operatorzy i
monterzy
maszyn i

urządzeń

3

14

41

334

2

9

Pracownicy przy
pracach
prostych

6

11

32

98

1

0 Siły zbrojne

3

3

3

3

1,2 +4

RAZEM

43

132

444

2360

Wszystkie pozycje klasyfikacyjne opatrzone zostały
symbolem cyfrowym (kodem).

• grupy wielkie

- kod jednocyfrowy,

• grupy duże

– kod dwucyfrowy,

• grupy średnie

– kod trzycyfrowy,

• grupy elementarne

– kod czterocyfrowy

• zawody i specjalności

– kod sześciocyfrowy

Cyfra

9

oznacza kategorię "

pozostali...

" lub

"...gdzie indziej

niesklasyfikowani

".

Jeśli w grupie średniej wyróżniono tylko jedną grupę

elementarną, otrzymuje ona wyróżnik

0

(zgodnie z zasadą

zastosowaną w klasyfikacji ISCO-08).

•

PRZYKŁAD

:

2 SPECJALIŚCI

(

grupa wielka

)

23

Specjaliści nauczania i wychowania (

grupa duża

)

231

Nauczyciele akademiccy (

grupa średnia

)

2310

Nauczyciele akademiccy (

grupa elementarna

)

231001

Nauczyciel akademicki – nauki biologiczne (

za

wód

)

Grupy średnie

232

Nauczyciele kształcenia zawodowego

233

Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

(z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego)

234

Nauczyciele szkół podstawowych i specjaliści do spraw

wychowania małego dziecka

235

Inni specjaliści nauczania i wychowania

CHARAKTERYSTYKA

GRUP WIELKICH ZAWODÓW

1.

Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi

urzędnicy
i kierownicy

Grupa obejmuje zawody, w których podstawowymi zadaniami są

planowanie, określanie i realizowanie podstawowych celów i
kierunków polityki państwa, formułowanie przepisów prawnych
oraz kierowanie działalnością jednostek administracji publicznej,
a także sprawowanie funkcji zarządzania w przedsiębiorstwach
lub ich wewnętrznych jednostkach organizacyjnych.

grupy duże

11

  

Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i

dyrektorzy generalni

12

   Kierownicy do spraw zarządzania i handlu

13

   Kierownicy do spraw produkcji i usług

14

Kierownicy w branży hotelarskiej, handlu i innych branżach

usługowy

ch

2. Specjaliści

Grupa obejmuje zawody wymagające posiadania wysokiego poziomu
wiedzy zawodowej, umiejętności oraz doświadczenia w zakresie nauk
technicznych, przyrodniczych, społecznych, humanistycznych
i pokrewnych. Ich główne zadania to wdrażanie do praktyki koncepcji
i teorii naukowych lub artystycznych, powiększanie dotychczasowego
stanu wiedzy poprzez badania i twórczość oraz systematyczne
nauczanie w tym zakresie.

grupy duże

21

  

Specjaliści nauk fizycznych, matematycznych i

technicznych  

22

  Specjaliści do spraw zdrowia

23

   Specjaliści nauczania i wychowania

24

   Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania

25

Specjaliści do spraw technologii informacyjno-

komunikacyjnych

26

Specjaliści z dziedziny prawa, dziedzin społecznych i

kultury

3. Technicy i inny średni personel

Grupa obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i

doświadczenia niezbędnych do wykonywania głównie prac
technicznych i podobnych, związanych z badaniem i stosowaniem
naukowych oraz artystycznych koncepcji i metod działania.

grupy duże

31

   Średni personel nauk fizycznych, chemicznych i

technicznych

32 

  Średni personel do spraw zdrowia

33 

  Średni personel do spraw biznesu i administracji

34

   Średni personel z dziedziny prawa, spraw społecznych,

kultury
i pokrewny

35

Technicy informatycy

4. Pracownicy biurowi

Grupa obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i

doświadczenia niezbędnych do zapisywania, organizowania,
przechowywania
i wyszukiwania informacji, obliczania danych liczbowych,
finansowych
i statystycznych oraz wykonywania obowiązków wobec klientów,
szczególnie związanych z operacjami pieniężnymi, organizowaniem
podróży, informacjami i spotkaniami w zakresie biznesu.

grupy duże

41

   Sekretarki, operatorzy urządzeń biurowych i pokrewni

42

   Pracownicy obsługi klienta

43Pracownicy do spraw finansowo-statystycznych i ewidencji

materiałowej

44 Pozostali pracownicy obsługi biura

5. Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy

Grupa obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności
i doświadczenia, które są niezbędne do świadczenia usług
ochrony, usług osobistych związanych m.in. z podróżą,
prowadzeniem gospodarstwa, dostarczaniem żywności, opieką
osobistą oraz do sprzedawania
i demonstrowania towarów w sklepach hurtowych czy
detalicznych.

grupy duże

51

   Pracownicy usług osobistych

52

   Sprzedawcy i pokrewni

53

Pracownicy opieki osobistej i pokrewni

54

Pracownicy usług ochrony

6. Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy

Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności
i doświadczenia niezbędnych do uprawy i zbioru ziemiopłodów,
zbierania owoców lub roślin dziko rosnących, uprawy i
eksploatacji lasów, chowu i hodowli zwierząt, połowów lub
hodowli ryb.

grupy duże

61

   Rolnicy produkcji towarowej

62

   Leśnicy i rybacy

63

   Rolnicy i rybacy pracujący na własne potrzeby

7. Robotnicy przemysłowi i
rzemieślnicy

Grupa obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i
doświadczenia niezbędnych do uzyskiwania i obróbki surowców,
wytwarzania i naprawy towarów oraz budowy, konserwacji i naprawy
dróg, konstrukcji i maszyn. Główne zadania wymagają znajomości i
zrozumienia charakteru pracy, stosowanych materiałów, maszyn i
wytwarzanych produktów.

grupy duże

71

   Robotnicy budowlani i pokrewni (z wyłączeniem elektryków)

72

   Robotnicy obróbki metali, mechanicy maszyn i urządzeń

i pokrewni

73  

 Rzemieślnicy i robotnicy poligraficzni

74

   Elektrycy i elektronicy

75

Robotnicy w przetwórstwie spożywczym, obróbce drewna,

produkcji wyrobów tekstylnych i pokrewni

8. Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń

Grupa obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i
doświadczenia niezbędnych do prowadzenia pojazdów i innego
sprzętu ruchomego, nadzorowania, kontroli i obserwacji pracy
maszyn i urządzeń przemysłowych na miejscu lub przy pomocy
zdalnego sterowania oraz do montowania produktów z
komponentów według ścisłych norm i metod.

Wykonywanie zadań wymaga głównie posiadania wiedzy i
zrozumienia zasad funkcjonowania obsługiwanych urządzeń.

grupy duże

81

   Operatorzy maszyn i urządzeń wydobywczych i

przetwórczych

82

   Monterzy

83 

  Kierowcy i operatorzy pojazdów

9. Pracownicy przy pracach prostych

Grupa ta obejmuje zawody, które wymagają niskich lub podstawowych

umiejętności i niewielkiej wiedzy teoretycznej niezbędnych do
wykonywania przeważnie prostych i rutynowych prac. Praca wykonywana
jest przy zastosowaniu prostych narzędzi ręcznych i przy ograniczonej
własnej inicjatywie i ocenie. W niektórych przypadkach wymaga wysiłku
fizycznego.

grupy duże

91

   Pomoce domowe i sprzątaczki

92

   Robotnicy pomocniczy w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie

93

   Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle,

budownictwie

i transporcie

94

Pracownicy pomocniczy przygotowujący posiłki

95

Sprzedawcy uliczni i pracownicy świadczący usługi na ulicach

96

Ładowacze nieczystości i inni pracownicy przy pracach

prostych

0. Siły zbrojne

W grupie tej klasyfikowani są żołnierze

zawodowi.

Grupy duże
01

Oficerowie sił zbrojnych

02

Podoficerowie sił zbrojnych

03

Żołnierze szeregowi

Dla uproszczenia przyjęto w klasyfikacji tradycyjne nazwy zawodów

rodzaju męskiego, zaś nazwy rodzaju żeńskiego stosowano tylko
w niektórych zawodach, wyraźnie zdominowanych przez kobiety.

Np.: czyściciel butów, taksówkarz, opiekunka dziecięca, salowa,

szaleciarz

Na świadectwach/zaświadczeniach potwierdzających nabycie

kwalifikacji do pracy w określonych zawodach należy stosować
nazwy zawodów występujące w klasyfikacji niezależnie od płci
osoby, która uzyskała określone świadectwo/zaświadczenie.

Przykład kobieta, która zdobyła zawód fryzjera, na świadectwie

powinna mieć podany zawód: fryzjer, a nie fryzjerka.

W przypadku niektórych zawodów podano dodatkowo w nawiasie

często występujący na rynku pracy synonim lub odpowiednik.

dźwigowy (windziarz), robotnik portowy (doker), oczyszczacz

kanalizacyjny (kanalarz), zmywacz okien (czyściciel szyb), operator
suwnic (suwnicowy)

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej

i Sportu z dnia z dnia 23 grudnia 2011 r.

w sprawie

klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego

. (Dz. U. z

2012 r. Nr 7 poz. 7 )

Rozporządzenie jest częścią zmian systemu kształcenia zawodowego, które

mają poprawić jakość kształcenia zawodowego, uelastycznić i dostosować
ofertę edukacyjną do potrzeb zmieniającego się rynku pracy. 

Nowa klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego wskazuje:
1)    zawody, w których kształcenie jest prowadzone w szkołach
2)    typy szkół ponadgimnazjalnych, w których może odbywać się

kształcenie w danym zawodzie, tj. trzyletnią zasadniczą szkołę zawodową
dla młodzieży, czteroletnie technikum dla młodzieży oraz szkołę
policealną,

3)    kwalifikacje wyodrębnione w zawodach, których kształcenie może być

prowadzone na kwalifikacyjnych kursach zawodowych;

4)    zawody, w  których nie wyodrębnia się kwalifikacji (zawody szkolnictwa

artystycznego);

5)    wnioskodawców - ministrów, na wniosek których wprowadzono zawody

do klasyfikacji;

6)    obszary kształcenia, do których są przypisane poszczególne zawody

wpisane do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.

W nowej strukturze szkolnictwa ponadgimnazjalnego absolwenci

zsz będą mogli kontynuować kształcenie

• w liceum ogólnokształcącym dla dorosłych począwszy od

drugiej klasy

• oraz uzupełniać kwalifikacje w zawodzie w formie

kwalifikacyjnych kursów zawodowych.

Klasyfikacja zawodów przewiduje możliwości nabywania kwalifikacji

przez absolwentów szkół dających wykształcenie średnie,
w szczególności absolwentów liceów profilowanych:

• poprzez

kształcenie w szkołach policealnych

- w zawodach, dla

których przewidziano kształcenie w tym typie szkoły;

• w formie

kwalifikacyjnych kursów zawodowych

- w zakresie

kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach, dla których nie
przewidziano kształcenia w szkole policealnej;

• w

szkołach policealnych

i w formie

kwalifikacyjnych kursów

zawodowych

- w zakresie wybranych zawodów i kwalifikacji

wskazanych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.

Nowa klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego

obejmuje

200 zawodów

,

w ramach których wyodrębniono

251 kwalifikacji.

W klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego
ujęto:

- 23 zawody (po 3 kwalifikacje na zawód),
- 72 zawody (po 2 kwalifikacje na zawód),

- 98 zawodów (1 kwalifikacja na zawód),

- 7 zawodów szkolnictwa artystycznego, dla których

nie wyodrębnia się kwalifikacji.

Przyporządkowanie kodów zawodów

z Klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (KZSZ)

kodom zawodów Klasyfikacji zawodów i specjalności

(KZiS)

Kod zawodu

w KZSZ 2007

Kod

zawodu

w KZiS

2010

Nazwa zawodu w KZSZ 2007 i w KZiS

2010

311[01]

311903

Korektor i stroiciel instrumentów
muzycznych

311[02]

311103

Technik analityk

311[04]

311204

Technik budownictwa

311[10]

311104

Technik geodeta

321[01]

314203

Technik hodowca koni

514[02]

514105

Technik usług fryzjerskich

Dziękuję za uwagę