Olgierd Neyman*

Temat:

Z KULTURÑ GRECKÑ I RZYMSKÑ NA TY. ÂLADY DUMNEJ PRZESZ¸OÂCI

Cele lekcji

– po przeprowadzeniu lekcji uczeƒ:

zna dorobek kultury i cywilizacji staro˝ytnej Grecji i staro˝ytnego Rzymu, potrafi
wskazaç przyk∏ady,

okreÊla rolà i znaczenie kultury antycznej dla przesz∏oÊci i przysz∏oÊci,

odnajduje Êlady kultury antycznej w kulturze wspó∏czesnej,

uczy si´ krytycyzmu w odbiorze dorobku kulturowego epoki, podejmuje prób´
samodzielnego wartoÊciowania dzie∏a i postaw przy odwo∏aniu si´ nie tylko do
subiektywnych odczuç, ale i kategorii moralnych i etycznych.

Metody pracy:

prezentacja przyk∏adów,

analiza przyk∏adów,

dyskusja,

poker kryterialny,

kula Ênie˝na.

*

Autor przewodnika jest nauczycielem j. polskiego w liceum ogólnokszta∏càcym.

Ârodki dydaktyczne:

podr´cznik WSzPWN Wiedza o kulturze, cz. 1 (s. 27–46),

zdj´cia, reprodukcje, materia∏y albumowe,

wiersze: W. Szymborska, W rzece Heraklita, Z. Herbert, Barbarzyƒca w ogrodzie,

karty do gry (zrobione wczeÊniej przez nauczyciela lub uczniów).

Czas zaj´ç:

1 godzina lekcyjna

Przebieg lekcji:

1. Uczniowie ustalajà w parach list´ znanych sobie przyk∏adów dorobku kultury

i cywilizacji staro˝ytnej Grecji i staro˝ytnego Rzymu, odwo∏ujàc si´ do wiedzy po-
lonistycznej, historycznej, filozoficznej, matematycznej, równie˝ tej wyniesionej
jeszcze z gimnazjum. Spostrze˝enia powinny byç dokumentowane na piÊmie.

2. W nast´pnym etapie pracy pary uczniów spotykajà si´ w czwórkach i tym ra-

zem w wi´kszym gronie wzbogacajà swoje obserwacje i uzupe∏niajà zapisy. Na
forum klasy jedna grupa prezentuje wyniki pracy, nast´pne uzupe∏niajà list´
spostrze˝eƒ.

3. Nauczyciel prezentuje uczniom przygotowane przez siebie zbiory (ryciny, zdj´-

cia, literatura, sylwetki s∏awnych Greków Rzymian, etc.) stanowiàce dowód
ÊwietnoÊci i wielkoÊci czasów antycznych.

4. Nauczyciel zach´ca klas´ do formu∏owania sàdów na temat wartoÊci artystycz-

nej i estetycznej prezentowanych przyk∏adów sztuki, zebranych wczeÊniej
przez uczniów, a teraz uzupe∏nionych materia∏ami nauczyciela (równie˝ w kon-
tekÊcie sztuki wspó∏czesnej).

5. Nauczyciel zbiera wszystkie opinie na temat sztuki antycznej (np. doskona∏oÊç

absolutna, ró˝norodnoÊç form i Êrodków, harmonia, pró˝noÊç, inspiracja, prze-
pych, ∏ad, idea∏ klasyczny, elitarnoÊç, wyczucie kompozycji, zmys∏owa lekkoÊç,
wdzi´k, czystoÊç moralna, wzór pi´kna, godnoÊç, humanizm, marnotrawstwo,
totalitaryzm).

6. Na zakoƒczenie lekcji nauczyciel proponuje uczniom gr´ w pokera kryterialne-

go. W tym celu dzieli uczniów na zespo∏y pi´cioosobowe. Ka˝da grupa dostaje
plansz´ (w zadaniu 1, na koƒcu scenariusza) do gry i 20 kart, na których zosta-
∏y umieszczone cechy opisujàce sztuk´ antycznà (karty mogà byç zrobione
przez nauczyciela lub przez uczniów). Karty nale˝y rozdaç jak w ka˝dej grze
w karty. Uczestnicy trzymajà swoje karty pustà stronà ku górze. Rozpoczynajà-
cy gr´ odkrywa pierwszà kart´, czyta umieszczone na niej stwierdzenie i podej-
muje decyzj´ co do jego trafnoÊci i zasadnoÊci w odniesieniu do sztuki antycz-
nej poprzez umieszczenie karty na planszy. Plansza zawiera 5 ponumerowa-
nych miejsc zarezerwowanych dla cech/stwierdzeƒ pierwszorz´dnych, 7 nienu-
merowanych miejsc drugorz´dnych i wreszcie obrze˝e dla cech/stwierdzeƒ
mniej istotnych. Staramy si´ umieÊciç nasze karty jak najwy˝ej. JeÊli zabraknie
miejsca dla naszej karty, a jesteÊmy przekonani o wa˝noÊci zapisanego na niej
stwierdzenia, negocjujemy z w∏aÊcicielem karty ju˝ le˝àcej na miejscu, które
wed∏ug nas powinna zajàç nasza karta. Wygrywa ten, kto umieÊci wszystkie kar-
ty na planszy. Tak naprawd´ gra si´ koƒczy wtedy, gdy ca∏a grupa jest zgodna
w uporzàdkowaniu kart na planszy.

7. Jako samodzielne zaj´cie pozalekcyjne nauczyciel mo˝e zaproponowaç poszu-

kanie Êladów obecnoÊci sztuki (kultury) antycznej w sztuce i kulturze czasów

nam wspó∏czesnych. Inspiracjà mogà byç eseje Zbigniewa Herberta albo wiersz
Wis∏awy Szymborskiej W rzece Heraklita.

Zadanie 1

Plansza do gry – schemat

1 2 3 4 5

kryteria pierwszorz´dne

kryteria drugorz´dne

kryteria mniej istotne