00 Program nauki Technik geolog 311 12

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

MODUŁOWY PROGRAM NAUCZANIA

TECHNIK GEOLOG 311[12]

Zatwierdzam

Minister Edukacji Narodowej

Warszawa 2008

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

311[12]/T, SP/MEN/2008

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Autorzy:
mgr in

. Marta Łuszcz

mgr in

. El

bieta Wanik

mgr in

. Witold Górski

Recenzenci:

prof. dr hab. Leszek Marks

dr hab. in

. Tadeusz Słomka

Opracowanie redakcyjne:
mgr in

. Teresa Sagan

Korekta merytoryczna:
mgr Janina Rudzi

ska

mgr Marta Kotarba

Korekta techniczna:
mgr Magdalena Mrozkowiak

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Spis tre

Wprowadzenie

Zało

enia programowo-organizacyjne kształcenia

w zawodzie

1. Opis pracy w zawodzie

2. Zalecenia dotycz

ce organizacji procesu dydaktyczno-

wychowawczego

II.

Plany nauczania

III.

Moduły kształcenia w zawodzie

1. Geologia litosfery

Przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska

Rozpoznawanie struktury wszech

wiata i cech fizyczno-

chemicznych Ziemi

Analizowanie procesów kształtuj

cych skorup

ziemsk

Rozpoznawanie form tektonicznych litosfery

2. Dokumentacja geologiczna

Posługiwanie si

mapami geologicznymi

Wykonywanie pomiarów geologicznych

Opracowywanie dokumentacji kartograficzno-
geologicznej dla struktur wgł

bnych

Sporz

dzanie map geologicznych

3. Paleogeografia

wiata i Polski

Analizowanie dziejów Ziemi i

wiata organicznego

Okre

lanie budowy geologicznej Europy

Okre

lanie budowy geologicznej Polski

4. Składniki skorupy ziemskiej

Rozpoznawanie makroskopowe minerałów

Rozpoznawanie makroskopowe skał

Dokumentowanie form wyst

powania złó

Okre

lanie rodzajów i warunków powstania złó

obszarze Polski

Poszukiwanie, rozpoznawanie i dokumentowanie złó

Stosowanie przepisów prawa podczas wykonywania
prac geologicznych

Stosowanie programów komputerowych w pracach
geologiczno-dokumentacyjnych

5. Praktyka zawodowa

Rozpoznawanie produktów procesów geologicznych
w terenie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykonywanie

pomiarów sytuacyjno-wysoko

ciowych

Analizowanie dokumentacji geologicznej złó

surowców

ytecznych

Sporz

dzanie dokumentacji wyników bada

geologicznych

101

Wykonywanie prac geologicznych w terenie

104

6. Geologia stosowana

107

Okre

lanie wła

ciwo

ci fizyko-chemicznych wód

podziemnych

110

Dokumentowanie regionów hydrogeologicznych Polski
i zasobów wód podziemnych

113

Badanie wła

ciwo

ci fizyko-chemicznych gruntów

budowlanych

116

Wykonywanie terenowych bada

geologiczno-

ynierskich

119

7. Prace wiertnicze i geofizyczne

122

Wykonywanie otworów wiertniczych

125

Dowiercanie i udost

pnianie złó

otworami wiertniczymi

128

Stosowanie metod geofizyki powierzchniowej
i otworowej.

131

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wprowadzenie

Celem kształcenia w szkole zawodowej jest przygotowanie

aktywnego, mobilnego i skutecznie działaj

cego pracownika gospodarki

rynkowej. Efektywne funkcjonowanie na rynku pracy wymaga
przygotowania ogólnego, opanowania podstawowych umiej

tno

zawodowych oraz kształcenia ustawicznego.

Absolwent współczesnej szkoły powinien charakteryzowa

otwarto

wyobra

zdolno

głego

kształcenia

i doskonalenia oraz umiej

tno

oceny własnych mo

liwo

ci.

Realizacja modułowego programu nauczania ułatwia osi

gni

cie tych

zamierze

. Kształcenie według takiego programu charakteryzuje si

tym,

– cele kształcenia i materiał nauczania wynikaj

z przyszłych zada

zawodowych,

– przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu odbywa si

głównie

poprzez realizacj

zada

zbli

onych do tych, które s

wykonywane

na stanowisku pracy,

– nie ma w nim podziału na zaj

cia teoretyczne i praktyczne,

– wyst

puje w nim prymat umiej

tno

ci praktycznych nad wiedz

teoretyczn

– jednostki modułowe integruj

tre

ci kształcenia z ró

nych dyscyplin

wiedzy,

– w szerokim zakresie wykorzystuje si

zasad

transferu wiedzy

i umiej

tno

ci,

– proces uczenia si

dominuje nad procesem nauczania,

– programy nauczania s

elastyczne, poszczególne jednostki mo

wymienia

, modyfikowa

, uzupełnia

oraz dostosowywa

do poziomu

wymaganych umiej

tno

ci, potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynku

pracy,

– umiej

tno

ci opanowane w ramach poszczególnych modułów daj

liwo

ść

wykonywania okre

lonego zakresu pracy.

Realizacja modułowego programu nauczania zapewnia opanowanie

przez uczniów umiej

tno

ci okre

lonych w podstawie programowej

kształcenia w zawodzie oraz przygotowuje do kształcenia ustawicznego.

Modułowy program nauczania składa si

z modułów kształcenia

zawodzie

odpowiadaj

cych

jednostek

modułowych,

umo

liwiaj

cych

zdobywanie

wiadomo

oraz

kształtowanie

umiej

tno

ci i postaw wła

ciwych dla zawodu.

W strukturze modułowego programu nauczania wyró

niono:

– zało

enia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie,

– plany nauczania,
– programy modułów i jednostek modułowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Program modułu kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia,

wykaz jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych,
literatur

Program jednostki modułowej zawiera: szczegółowe cele kształcenia,

materiał

nauczania,

wiczenia,

rodki

dydaktyczne,

wskazania

metodyczne do realizacji programu jednostki, propozycje metod
sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia.

Dydaktyczna

mapa

programu

nauczania,

zamieszczona

w zało

eniach programowo-organizacyjnych, przedstawia schemat

powi

dzy modułami i jednostkami modułowymi oraz okre

kolejno

ść

ich realizacji. Ma ona ułatwi

dyrekcji szkół i nauczycielom

organizowanie procesu kształcenia.

W programie został przyj

ty system kodowania modułów i jednostek

modułowych zawieraj

cy nast

puj

ce elementy:

– symbol cyfrowy zawodu według klasyfikacji zawodów szkolnictwa

zawodowego,

– symbol literowy oznaczaj

cy kategori

modułów:

O – dla modułów ogólnozawodowych,
Z – dla modułów zawodowych,

– cyfr

arabsk

oznaczaj

kolejny moduł lub jednostk

modułow

Przykładowy zapis kodowania modułu:
311[12].O1
311[12] – symbol cyfrowy zawodu: technik geolog
O1 – pierwszy moduł ogólnozawodowy: Geologia litosfery

Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej:
311[12].Z1.01
311[12] – symbol cyfrowy zawodu: technik geolog
Z1 – pierwszy moduł zawodowy – Dokumentacja geologiczna
01 – pierwsza jednostka modułowa w module Z1: Posługiwanie si

mapami geologicznymi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

I. Zało

enia programowo-organizacyjne kształcenia

w zawodzie

1. Opis pracy w zawodzie

Absolwent szkoły kształc

cej w zawodzie technik geolog mo

podejmowa

prac

– przedsi

biorstwach i zakładach prowadz

cych prace geologiczne,

– jednostkach administracji samorz

dowej.

Zadania zawodowe

Do typowych zada

zawodowych technika geologa nale

– rejestrowanie zaobserwowanych faktów geologicznych w postaci

tekstowej, graficznej i fotograficznej,

– nadzorowanie wykonywanych robót i pomiarów terenowych oraz

geologicznych prac wiertniczych,

– pobieranie próbek geologicznych i przygotowywanie do bada

laboratoryjnych,

– wykonywanie

pomiarów

polowych

deformacji

tektonicznych,

powierzchni terenu oraz wst

pnej diagnostyki minerałów i skał,

– wykonywanie polowych pomiarów hydrogeologicznych i geologiczno-

ynierskich,

– wykonywanie podstawowych pomiarów geodezyjnych okre

laj

cych

lokalizacj

punktów dokumentacyjnych, korzystanie z systemu

i aparatury GPS,

– opracowywanie wyników bada

geologicznych z wykorzystaniem

tre

map

topograficznych,

geologicznych

materiałów

fotogrametrycznych,

– kameralne opracowywanie i komputerowe przetwarzanie danych

terenowych oraz wyników bada

laboratoryjnych.

Umiej

tno

ci zawodowe

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umie

– wykorzystywa

wiedz

z zakresu nauk geologicznych w realizacji

zada

zawodowych,

– odczytywa

i sporz

dza

dokumenty geologiczne - mapy, szkice,

przekroje i profile geologiczne,

– wykorzystywa

zdj

cia lotnicze i satelitarne do prac kartograficznych,

– prowadzi

dokumentacj

wykonywanych

robót,

obserwacji

geologicznych i kartograficznych,

– posługiwa

aparatur

kontrolno-pomiarow

oraz badawcz

narz

dziami geologicznymi i odczynnikami chemicznymi przy

wykonywaniu bada

i pobieraniu próbek,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– posługiwa

podstawowym sprz

tem geodezyjnym i aparatur

GPS w terenowych pracach kartograficznych,

– wykonywa

elementy dokumentacji geologicznej zasobów złó

kopalin, wód podziemnych i warunków in

yniersko-geologicznych,

– prowadzi

prace przy wykonywaniu sond, zdj

ęć

geologicznych,

opróbowania horyzontów zło

owych, pomiarów kartograficznych oraz

robót ziemnych,

– wykonywa

pomiary hydrogeologiczne w studniach,

ródłach

i ciekach wód powierzchniowych,

– wykorzystywa

techniki komputerowe w pracy zawodowej,

– stosowa

przepisy prawa geologicznego i górniczego, przepisy

wykonawcze, instrukcje techniczne i normy,

– stosowa

podstawowe przepisy zwi

zane z ochron

rodowiska,

zasobów złó

kopalin, wód podziemnych i innych składników

rodowiska podczas wykonywania prac geologicznych i wydobywania

kopalin,

– posługiwa

zykiem obcym w zakresie wspomagaj

cym

wykonywanie zada

zawodowych,

– przestrzega

przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpo

arowej,

– organizowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

– stosowa

przepisy prawa dotycz

ce działalno

ci gospodarczej,

– udziela

pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach

przy pracy,

– kierowa

zespołem pracowników,

– korzysta

ró

nych

ródeł

informacji

oraz

doradztwa

specjalistycznego,

– prowadzi

działalno

ść

gospodarcz

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecenia dotycz

ce organizacji procesu dydaktyczno-

wychowawczego

Proces kształcenia według modułowego programu nauczania dla

zawodu technik geolog mo

e by

realizowany w czteroletnim technikum

oraz dwuletniej szkole policealnej.

Program

nauczania

obejmuje

kształcenie

ogólnozawodowe

i zawodowe. Kształcenie ogólnozawodowe umo

liwia zdobycie

umiej

tno

ci podstawowych w zawodzie technik geolog. Kształcenie

zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta szkoły do realizacji
zada

na typowych dla zawodu stanowiskach pracy.

Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikaj

z podstawy

programowej kształcenia w zawodzie.

Tre

ci programowe zawarte s

w jednym module ogólnozawodowym

i sze

ciu modułach zawodowych. Moduły, uwzgl

dniaj

ce zadania

zawodowe, s

podzielone na jednostki modułowe.

da jednostka modułowa stanowi element modułu kształcenia

w zawodzie obejmuj

cy logiczny i mo

liwy do wykonania wycinek pracy,

o wyra

nie okre

lonym pocz

tku i zako

czeniu, który nie podlega

dalszym podziałom, a jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotna
decyzja.

Realizacja

szczegółowych

celów

kształcenia

poszczególnych

modułów i jednostek modułowych umo

liwia opanowanie umiej

tno

pozwalaj

cych na wykonanie okre

lonego zakresu pracy. Czynnikiem

sprzyjaj

cym nabywaniu umiej

tno

ci zawodowych jest realizacja

wicze

zaproponowanych w poszczególnych jednostkach modułowych.

Program modułu 311[12].O1 Geologia litosfery, składa si

z czterech

jednostek

modułowych

obejmuj

cych

ogólnozawodowe

tre

kształcenia z zakresu bezpiecze

stwa i higieny pracy, rozpoznawania

struktury wszech

wiata, analizowania procesów kształtuj

cych skorup

ziemsk

oraz rozpoznawania form tektonicznych i geotektonicznych

litosfery.

Program modułu 311[12].Z1 Dokumentacja geologiczna, składa si

z czterech jednostek modułowych, których realizacja umo

liwia

kształtowanie umiej

tno

ci w zakresie czytania i sporz

dzania map

geologicznych, wykonywania pomiarów geologicznych, kartowania
geologicznego,

wykonywania

dokumentacji

kartograficzno

–

geologicznej.

Program modułu 311[12].Z2 Paleogeografia

wiata i Polski, składa si

z trzech jednostek modułowych, których tre

ci dotycz

rozwoju skorupy

ziemskiej i

wiata organicznego oraz budowy wgł

bnej głównych

prowincji geologicznych Europy i jednostek geologicznych Polski.

Program modułu 311[12].Z3 Składniki skorupy ziemskiej, składa si

z siedmiu

jednostek

modułowych,

których

realizacja

umo

liwia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

kształtowanie umiej

tno

ci: rozpoznawania i opisywania minerałów i skał

podstawie

ich

cech

diagnostycznych

oraz

poszukiwania,

rozpoznawania i dokumentowania złó

wyst

puj

cych w Polsce.

Program modułu obejmuje równie

zagadnienia, dotycz

ce stosowania

przepisów prawa podczas wykonywania prac geologicznych oraz
zastosowania programów komputerowych w pracach geologiczno-
dokumentacyjnych.

Program modułu 311[12].Z4 Praktyka zawodowa, składa si

z pi

ciu

jednostek modułowych, których realizacja umo

liwia kształtowanie

umiej

tno

ci: rozpoznawania produktów procesów geologicznych

terenie,

wykonywania

pomiarów

sytuacyjno-wysoko

ciowych,

analizowania dokumentacji geologicznej złó

surowców u

ytecznych,

sporz

dzania dokumentacji wyników bada

geologicznych oraz

wykonywania prac geologicznych w terenie.

Program modułu 311[12].Z5 Geologia stosowana, składa si

z czterech jednostek modułowych, których realizacja umo

liwia

kształtowanie

umiej

tno

zakresu

okre

lania

cech

fizyko-

chemicznych

wód

podziemnych,

dokumentowania

regionów

hydrogeologicznych i zasobów wód podziemnych Polski, badania cech
fizyko-mechanicznych

gruntów

budowlanych

oraz

wykonywania

terenowych bada

geologiczno – in

ynierskich.

Program modułu 311[12].Z6 Prace wiertnicze i geofizyczne, składa si

z trzech jednostek modułowych, których tre

ci dotycz

wykonywania

otworów wiertniczych, dowiercania i udost

pniania złó

otworami

wiertniczymi, stosowania metod geofizyki powierzchniowej i otworowej
w

badaniach

geologicznych,

geologiczno

–

ynierskich,

hydrogeologicznych oraz stanu technicznego otworu.

Orientacyjna liczba godzin na realizacj

modułów i jednostek

modułowych, podana w tabeli wykazu modułów i jednostek modułowych,
mo

e ulega

zmianie w zale

ci od stosowanych przez nauczyciela

metod nauczania i

rodków dydaktycznych.

Na podstawie wykazu modułów i jednostek modułowych sporz

dzono

dydaktyczn

map

programu nauczania dla zawodu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykaz modułów i jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Wykaz modułów i jednostek modułowych

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

Moduł 311[12].O1

Geologia litosfery

252

311[12].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz

ochrony

rodowiska

311[12].O1.02

Rozpoznawanie struktury wszech

wiata i cech

fizyczno – chemicznych Ziemi

311[12].O1.03

Analizowanie procesów kształtuj

cych skorup

ziemsk

311[12].O1.04 Rozpoznawanie form tektonicznych litosfery

Moduł 311[12].Z1

Dokumentacja geologiczna

278

311[12].Z1.01 Posługiwanie si

mapami geologicznymi

311[12].Z1.02 Wykonywanie pomiarów geologicznych

311[12].Z1.03

Opracowywanie dokumentacji kartograficzno –
geologicznej dla struktur wgł

bnych

311[12].Z1.04 Sporz

dzanie map geologicznych

Moduł 311[12].Z2

Paleogeografia

wiata i Polski

170

311[12].Z2.01 Analizowanie dziejów Ziemi i

wiata organicznego

311[12].Z2.02 Okre

lanie budowy geologicznej Europy

311[12].Z2.03 Okre

lanie budowy geologicznej Polski

Moduł 311[12].Z3

Składniki skorupy ziemskiej

533

311[12].Z3.01 Rozpoznawanie makroskopowe minerałów

311[12].Z3.02 Rozpoznawanie makroskopowe skał

311[12].Z3.03 Dokumentowanie form wyst

powania złó

311[12].Z3.04

Okre

lanie rodzajów i warunków powstania złó

obszarze Polski

111

311[12].Z3.05

Poszukiwanie, rozpoznawanie i dokumentowanie
złó

122

311[12].Z3.06

Stosowanie przepisów prawa podczas wykonywania
prac geologicznych

311[12].Z3.07

Stosowanie programów komputerowych w pracach
geologiczno-dokumentacyjnych

Moduł 311[12].Z4

Praktyka zawodowa

175

311[12].Z4.01

Rozpoznawanie produktów procesów geologicznych
w terenie

311[12].Z4.02 Wykonywanie pomiarów sytuacyjno-wysoko

ciowych 35

311[12].Z4.03

Analizowanie dokumentacji geologicznej złó

surowców u

ytecznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

311[12].Z4.04

Sporz

dzanie dokumentacji wyników bada

geologicznych

311[12].Z4.05 Wykonywanie prac geologicznych w terenie

Moduł 311[12].Z5

Geologia stosowana

188

311[12].Z5.01

Okre

lanie wła

ciwo

ci fizyko – chemicznych wód

podziemnych

311[12].Z5.02

Dokumentowanie regionów hydrogeologicznych
Polski i zasobów wód podziemnych

311[12].Z5.03

Badanie wła

ciwo

ci fizyko-chemicznych gruntów

budowlanych

311[12].Z5.04

Wykonywanie terenowych bada

geologiczno -

ynierskich

Moduł 311[12].Z6

Prace wiertnicze i geofizyczne

244

311[12].Z6.01 Wykonywanie otworów wiertniczych

311[12].Z6.02

Dowiercanie i udost

pnianie złó

otworami

wiertniczymi

311[12].Z6.03

Stosowanie metod geofizyki powierzchniowej
i otworowej

112

Razem

1840

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dydaktyczna mapa programu

311[12].O1

311[12].O1.01

311[12].O1.02

311[12].O1.04

311[12].O1.03

311[12].Z1

311[12].Z2

311[12].Z3

311[12].Z1.01

311[12].Z2.01

311[12].Z3.01

311[12].Z1.02

311[12].Z1.03

311[12].Z2.02

311[12].Z3.02

311[12].Z3.03

311[12].Z3.04

311[12].Z3.05

311[12].Z3.06

311[12].Z3.07

311[12].Z2.03

311[12].Z1.04

311[12].Z5

311[12].Z6

311[12].Z4

311[12].Z4.01

311[12]. Z4.02

311[12].Z4.03

311[12].Z4.04

311[12].Z4.05

311[12].Z5.01

311[12].Z5.02

311[12].Z5.03

311[12].Z5.04

311[12].Z6.01

311[12].Z6.02

311[12].Z6.03

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dydaktyczna mapa modułowego programu nauczania stanowi

schemat powi

dzy modułami oraz jednostkami modułowymi

i okre

la kolejno

ść

ich realizacji. Zmiana kolejno

ci realizacji programu

modułów lub jednostek modułowych powinna by

poprzedzona

szczegółow

analiz

dydaktycznej mapy programu nauczania, przy

zachowaniu korelacji tre

ci kształcenia.

W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału

na zaj

cia teoretyczne i praktyczne. Programy nauczania jednostek

modułowych w poszczególnych modułach nale

y realizowa

w ró

nych

formach organizacyjnych, dostosowanych do tre

ci i metod kształcenia.

Stosowane metody i formy organizacyjne pracy uczniów powinny

zapewni

osi

gni

cie zało

onych w programie nauczania celów

kształcenia. Wymaga to takiej organizacji kształcenia, w której proces
uczenia si

dzie dominowa

nad procesem nauczania, dlatego

szczególn

uwag

nale

y zwróci

na dobrze zorganizowan

samodzieln

, kierowan

przez nauczyciela prac

uczniów.

Zaleca si

, aby kształcenie modułowe było realizowane metodami

aktywizuj

cymi, takimi jak: metoda tekstu przewodniego, metoda

projektów,

metoda

przypadków,

gier

dydaktycznych,

pokazu

z instrukta

em, pokazu z obja

nieniem,

wicze

praktycznych.

W trakcie realizacji programu nauczania nale

y zwróci

uwag

samokształcenie uczniów oraz korzystanie z ró

nych

ródeł informacji,

jak: podr

czniki, poradniki, normy, katalogi, instrukcje i pozatekstowe

ródła informacji. Tre

ci kształcenia powinny by

aktualne i uwzgl

dnia

współczesne technologie, materiały i narz

dzia.

Prowadzenie

zaj

ęć

metodami

nauczania

aktywizuj

cymi

i praktycznymi wymaga przygotowania materiałów, jak: instrukcje
bezpiecze

stwa i higieny pracy, instrukcje stanowiskowe, instrukcje

i materiały do wykonywania

wicze

, teksty przewodnie.

Stosowanie metody tekstu przewodniego i

wicze

praktycznych

wymaga odpowiedniego wyposa

enia pracowni w sprz

t i urz

dzenia

techniczne, umo

liwiaj

ce organizacj

pracy w grupach 2-3 osobowych.

Wskazane jest stosowanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie

wycieczek dydaktycznych do zakładów prowadz

cych prace wiertnicze,

górnicze i badania laboratoryjne w celu poznania ich działalno

ci.

ne jest, aby w trakcie realizacji programu zwraca

uwag

na samokształcenie i pozyskiwanie informacji z ró

nych

ródeł: literatury

zawodowej, podr

czników, poradników, przepisów prawa, norm PN

i ISO, instrukcji, Internetu.

Nauczyciel kieruj

cy procesem dydaktycznym powinien udziela

uczniom pomocy w rozwi

zywaniu problemów zwi

zanych z realizacj

zada

, sterowa

tempem ich pracy, z uwzgl

dnieniem predyspozycji

oraz do

wiadcze

uczniów. Powinien równie

rozwija

zainteresowanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zawodem, wskazywa

liwo

ci dalszego kształcenia oraz zdobywania

nowych umiej

tno

ci zawodowych oraz kształtowa

postawy uczniów

takie jak: rzetelno

ść

i odpowiedzialno

ść

za prac

, dbało

ść

o jej jako

ść

porz

dek na stanowisku pracy i racjonalne wykorzystanie materiałów,

maszyn i urz

dze

nym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest

sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia.

Wskazane jest prowadzenie bada

diagnostycznych, kształtuj

cych

i sumuj

cych. Badania diagnostyczne maj

na celu sprawdzenie

poziomu wiadomo

ci i umiej

tno

ci uczniów w pocz

tkowej fazie

kształcenia. Badania kształtuj

ce, prowadzone podczas realizacji

programu, maj

dostarcza

bie

żą

cych informacji o efektywno

ci procesu

nauczania-uczenia si

. Badania sumuj

ce powinny by

prowadzone po

zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej.

Ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno by

realizowane za pomoc

sprawdzianów ustnych, pisemnych, praktycznych, obserwacji czynno

ucznia oraz pomiaru dydaktycznego.

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

szkolnych wymaga od nauczyciela

okre

lenia kryteriów i norm oceny, opracowania testów osi

gni

ęć

szkolnych, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny post

pów.

Nauczyciele wdra

cy modułowy program nauczania powinni

posiada

przygotowanie

zakresie

metodologii

kształcenia

modułowego, aktywizuj

cych metod nauczania oraz pomiaru

dydaktycznego.

Zaleca si

, aby zaj

cia dydaktyczne odbywały si

w grupie licz

cej do

15 osób, z podziałem na zespoły 2-3 osobowe, wykonuj

wiczenia na

wydzielonych stanowiskach.

Zaj

cia z zakresu kształcenia ogólnozawodowego nale

y realizowa

w blokach 2- lub 3-godzinnych, za

z zakresu kształcenia zawodowego

w blokach od 2 do 6 godzin, w zale

ci od specyfiki jednostki

modułowej.

Szkoła, podejmuj

ca kształcenie w zawodzie technik geolog według

modułowego programu nauczania, powinna posiada

nast

puj

pomieszczenia dydaktyczne:
– pracowni

mineralogiczno-petrograficzna,

– pracowni

kartografii geologicznej,

– pracowni

bada

wód i gruntów oraz bada

chemicznych,

– pracowni

komputerow

Aby zapewni

wła

ciw

i efektywn

realizacj

celów, zaj

cia powinny

odbywa

w salach wyposa

onych w nowoczesne

rodki dydaktyczne

audiowizualne.

Niektóre

zaj

cia

mog

realizowane

przedsi

biorstwach

produkcyjnych

usługowych,

Centrach

Kształcenia Praktycznego, Centrach Kształcenia Ustawicznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

II. PLANY NAUCZANIA

PLAN NAUCZANIA
Czteroletnie technikum
Zawód: technik geolog 311[12]
Podbudowa programowa: gimnazjum

Lp.

Moduły kształcenia

w zawodzie

Dla młodzie

Dla dorosłych

Liczba godzin

tygodniowo

w czteroletnim

okresie

nauczania

Liczba godzin

tygodniowo

w czteroletnim

okresie

nauczania

Liczba godzin

w czteroletnim

okresie

nauczania

Klasy I - IV

Semestry I – VIII

Forma

stacjonarna

Forma

zaoczna

1. Geologia litosfery

2. Dokumentacja geologiczna

101

3. Paleografia

wiata i Polski

4. Składniki skorupy ziemskiej

202

5. Geologia stosowana

6. Prace wiertnicze

i geofizyczne

101

Razem

630

Praktyka zawodowa: 5 tygodni

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

PLAN NAUCZANIA
Szkoła policealna
Zawód: technik geolog 311[12]
Podbudowa programowa: szkoła daj

ca wykształcenie

rednie

Lp.

Moduły kształcenia

w zawodzie

Dla młodzie

Dla dorosłych

Liczba godzin

tygodniowo

w dwuletnim

okresie

nauczania

Liczba godzin

tygodniowo

w dwuletnim

okresie

nauczania

Liczba godzin

w dwuletnim

okresie

nauczania

Semestry I - IV

Semestry I – IV

Forma

stacjonarna

Forma

zaoczna

1. Geologia litosfery

2. Dokumentacja geologiczna

109

3. Paleografia

wiata i Polski

4. Składniki skorupy ziemskiej

218

5. Geologia stosowana

6. Prace wiertnicze

i geofizyczne

109

Razem

682

Praktyka zawodowa: 5 tygodni

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

III. Moduły kształcenia w zawodzie

Moduł 311[12].O1
Geologia litosfery

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– stosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska,

– organizowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

– zapobiega

zagro

eniom w

rodowisku pracy,

– udziela

pierwszej pomocy w stanach zagro

enia zdrowia i

ycia,

– okre

zakres nauk geologicznych i pokrewnych oraz wykazywa

ich wzajemne zwi

zki i zale

ci,

– interpretowa

zjawiska zachodz

ce współcze

nie we wszech

wiecie

i okre

ich wpływ na

rodowisko przyrodnicze,

– przedstawia

zale

ci pomi

dzy procesami zachodz

cymi na

powierzchni Ziemi a dynamik

, fizyk

i chemi

Ziemi,

– charakteryzowa

pierwiastki kr

ążą

ce w przyrodzie oraz ich wpływ na

budow

litosfery,

– charakteryzowa

pierwiastki

maj

wpływ

powstawanie

minerałów skał buduj

cych skorup

ziemsk

– okre

wpływ klimatu na rodzaj i nasilenie procesów geologicznych,

– charakteryzowa

produkty wietrzenia i procesy geologiczne, w wyniku

których powstały,

– charakteryzowa

erozyjn

działalno

ść

procesów geologicznych i ich

wzajemne uwarunkowania,

– charakteryzowa

akumulacyjn

działalno

ść

procesów geologicznych

i podstawowe formy akumulacji,

– wykazywa

zwi

zki i zale

ci pomi

dzy procesami maj

cymi wpływ

na denudacj

– okre

zwi

zki pomi

dzy rodzajem skał, klimatem a nasileniem

zjawisk krasowych,

– dokonywa

analizy

zagro

zwi

zanych

wyst

powaniem

powierzchniowych ruchów masowych w skali lokalnej, regionalnej
i globalnej,

– charakteryzowa

procesy erupcji wulkanicznej i powulkanicznej,

– charakteryzowa

rodzaje form plutonicznych i okre

ich wpływ na

budow

skorupy ziemskiej,

– wyja

nia

przebieg i udział metamorfizmu w procesie tworzenia si

skał,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– opisywa

przebieg procesów prowadz

cych do wyst

powania ruchów

górotwórczych w poszczególnych okresach Ziemi,

– okre

zwi

zki przyczynowo – skutkowe pomi

dzy wyst

powaniem

trz

sie

Ziemi a budow

i zmianami zachodz

cymi w skorupie

ziemskiej w skali lokalnej, regionalnej i globalnej,

– okre

deformacje tektoniczne skał,

– charakteryzowa

elementy tektoniki l

dów i basenów oceanicznych,

– okre

wpływ człowieka na

rodowisko oraz

rodowiska na

działalno

ść

człowieka,

– stosowa

przepisy prawa, dotycz

ce ochrony elementów

rodowiska:

gleb, wód, powietrza oraz zasobów złó

kopalin,

– wykonywa

badania stanu zanieczyszczenia

rodowiska,

– okre

skutki odkształce

powierzchni terenu,

– posługiwa

dokumentacj

techniczn

– wykonywa

szkice i rysunki robocze,

– korzysta

z literatury zawodowej i innych

ródeł informacji.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Wykaz jednostek modułowych

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

311[12].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz

ochrony

rodowiska

311[12].O1.02

Rozpoznawanie struktury wszech

wiata i cech

fizyczno - chemicznych Ziemi

311[12].O1.03

Analizowanie procesów kształtuj

cych skorup

ziemsk

311[12].O1.04

Rozpoznawanie form tektonicznych litosfery

Razem

252

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Schemat układu jednostek modułowych

Moduł 311[12].O1

Geologia litosfery

311[12].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska

4. Literatura

Bartkowski T.: Kształtowanie i ochrona

rodowiska człowieka. PWN,

Warszawa 1991
Chłopek Z.: Ochrona

rodowiska naturalnego. Wyd. Komunikacji

i Ł

czno

ci, Warszawa 2002

Cichy D., Michajłow W., Sandner H.: Ochrona i kształtowanie

rodowiska. WSiP, Warszawa 1988

Czechowski L.: Tektonika płyt i konwekcja w płaszczu Ziemi. PWN,
Warszawa 1994
Czubla P., Mizerski W.,

wierczewska-Gładysz W.: Przewodnik do

wicze

z geologii. PWN, Warszawa 2004

Gazdyl W.: Geologia ogólna. Wyd. Politechniki

skiej, Gliwice 1998

Głowiak B., Kempa E., Winniczki F.: Podstawy ochrony

rodowiska.

PWN, Warszawa.1985
Górka K.: Ochrona

rodowiska: problemy społeczne, ekonomiczne

i prawne. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2001
Hansen A.: Bezpiecze

stwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1996

Jaroszewski W., Marks L., Radomski A.: Słownik geologii dynamicznej.
Wyd. Geologiczne, Warszawa 1985

311[12].O1.04

Rozpoznawanie form tektonicznych

litosfery

311[12].O1.03

Analizowanie procesów

kształtuj

cych skorup

ziemsk

311[12].O1.02

Rozpoznawanie struktury

wszech

wiata i cech fizyczno -

chemicznych Ziemi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jaroszewski W., Dadlez R.: Tektonika. PWN, Warszawa 1994
Jaroszewski W.: Tektonika uskoków i fałdów. Wyd. Geologiczne,
Warszawa 1981
Korbel J.: W obronie ziemi: radykalna edukacja ekologiczna. Stacja
Edukacji Ekologicznej, Bielsko-Biała1995
Kozłowski S.: Ochrona litosfery. Pa

stwowy Instytut Geologiczny,

Warszawa 1998

Ksi

ąż

kiewicz M.: Geologia dynamiczna. Wyd. Geologiczne, Warszawa

1988

Labus M.: Podstawy geologii strukturalnej i kartografii geologicznej. Wyd.
Politechniki

skiej, Gliwice 2003

Mizerski W.: Geologia dynamiczna dla geografów. PWN, Warszawa
2005
Mizerski W.: Słownik geologiczny. PWN, Warszawa 2002
Ollier Cliff: Tektonika a formy krajobrazu. Wyd. Geologiczne, Warszawa
1987
Pola

ski A.: Podstawy geochemii. Wyd. Geologiczne, Warszawa1988

Pola

ski A.: Geochemia i surowce mineralne. Wyd. Geologiczne,

Warszawa 1976
Płodowski T.: Górnicze przepisy BHP. Wyd. Geologiczne, Warszawa
1974
Przewodnik do

wicze

z geologii dynamicznej. Wyd. Geologiczne,

Warszawa 1986
Swat K.: Bezpiecze

stwo i higiena pracy dla mechaników. WSiP,

Warszawa 1992
Tjeerd F., Van Andel A.: Nowe spojrzenie na star

planet

. PWN,

Warszawa 2001
Ustawa - Prawo geologiczne i górnicze

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].O1.01
Przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– zastosowa

przepisy dotycz

ce bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz

ochrony

rodowiska,

– okre

prawa i obowi

zki pracownika oraz pracodawcy w zakresie

zapewnienia bezpiecznych i i higienicznych warunków pracy,

– okre

zagro

enia dla

ycia i zdrowia człowieka na stanowiskach

pracy,

– rozpozna

czynniki

niebezpieczne

szkodliwe,

wyst

puj

rodowisku pracy oraz okre

sposoby ich ograniczenia lub

eliminacji,

– zastosowa

zasady organizowania bezpiecznych i higienicznych

warunków pracy,

– okre

społeczne, moralne i ekonomiczne skutki wypadków,

– dobra

rodki ochrony indywidualnej i zbiorowej do rodzaju

wykonywanych prac,

– podj

ąć

działania w przypadku zagro

enia po

arowego, zgodnie

z instrukcj

ochrony przeciwpo

arowej,

– zastosowa

podr

czny sprz

t oraz

rodki ga

nicze, zgodnie

z zasadami ochrony przeciwpo

arowej,

– poprowadzi

prace geologiczne zgodnie z przepisami bezpiecze

stwa

i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska,

– udzieli

pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy.

2. Materiał nauczania

Prawna ochrona pracy.
Elementy wiedzy o człowieku i jego pracy.
Czynniki szkodliwe, uci

ąż

liwe i niebezpieczne wyst

puj

ce w procesach

pracy.
Kształtowanie bezpiecznych higienicznych warunków pracy.
Wypadki przy pracy oraz społeczne, moralne i ekonomiczne skutki.

rodki ochrony indywidualnej i zbiorowej.

Zagro

enia po

arowe, zasady ochrony przeciwpo

arowej.

Zasady ochrony

rodowiska na stanowisku pracy.

Zasady post

powania w razie wypadku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Udzielanie

pierwszej

pomocy

poszkodowanym

podczas

prac

terenowych.

wiczenia

•

Okre

lanie podstawowych praw i obowi

zków pracownika w zakresie

bezpiecze

stwa i higieny pracy na podstawie Kodeksu pracy.

•

Rozpoznawanie zagro

dla

ycia i zdrowia człowieka na

stanowisku pracy.

•

Prezentowanie sposobów zachowania si

w przypadku wyst

pienia

zagro

enia w miejscu pracy.

•

Dobieranie

rodków ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanych

prac terenowych.

•

Dobieranie

rodków ga

niczych do rodzaju po

aru.

•

Udzielanie pierwszej pomocy osobie, która doznała urazu ciała

podczas upadku – symulacja.

•

Udzielanie pierwszej pomocy osobie poparzonej – symulacja.

•

Wykonywanie sztucznego oddychania na fantomie.

rodki dydaktyczne

Kodeks pracy.
Przepisy

dotycz

bezpiecze

stwa

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska.

Ilustracje i fotografie ilustruj

ce zagro

enia na stanowiskach pracy.

rodki ochrony indywidualnej: sprz

t i odzie

ochronna.

Podstawowy sprz

t do nauki udzielania pierwszej pomocy - fantom,

rodki medyczne.

Filmy dydaktyczne dotycz

ce ochrony

rodowiska, procedury udzielania

pierwszej pomocy w sytuacji zagro

enia zdrowia i

ycia, ochrony

rodowiska na stanowiskach pracy oraz zasad zachowania si

w przypadku wyst

pienia po

aru.

Typowy sprz

t ga

niczy, ga

nice.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz

bezpiecze

stwa i higieny pracy podczas wykonywania okre

lonych

zada

zawodowych, kształtowania bezpiecznych i higienicznych

warunków pracy, bezpiecze

stwa na stanowisku pracy oraz udzielania

pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy.

Podczas procesu nauczania-uczenia si

nale

y zwróci

uwag

podstawowe

obowi

zki

pracownika

pracodawcy

zakresie

bezpiecze

stwa i higieny pracy, znaczenie ochrony zdrowia w pracy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zawodowej oraz skutki nieprzestrzegania przepisów bezpiecze

stwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej i ochrony

rodowiska.

Bardzo wa

ne jest kształtowanie prawidłowych postaw i nawyków oraz

wiadomienie uczniom,

e ochrona

ycia i zdrowia człowieka

rodowisku pracy jest nadrz

dnym celem. Istotne jest równie

zwrócenie uwagi na czynniki niebezpieczne i szkodliwe wyst

puj

podczas wykonywania

wicze

terenowych oraz prowadzenia bada

geologicznych w przedsi

biorstwach górniczych i wiertniczych.

Zaleca si

, aby w procesie kształcenia stosowa

aktywizuj

ce metody

nauczania, takie jak: metoda tekstu przewodniego, metoda inscenizacji,
metoda sytuacyjna, metoda przypadków, pokazu z obja

nieniem oraz

wicze

praktycznych.

Podczas

wicze

ucze

powinien

opanowa

umiej

tno

posługiwania si

rodkami do gaszenia po

arów, stosowania zasad

organizowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz
wykonywania czynno

ci zwi

zanych z udzielaniem pierwszej pomocy

osobom, które uległy wypadkowi.

Zaj

cia dydaktyczne nale

y prowadzi

w grupach do 15 osób

z podziałem na zespoły 2–3 osobowe, w odpowiednio przygotowanym
pomieszczeniu dydaktycznym.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na
podstawie okre

lonych kryteriów.

W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom oraz zakres

opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

ci wynikaj

cych

ze szczegółowych celów kształcenia. Nauczyciel powinien opracowa

wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne.

Oceny osi

gni

ęć

uczniów nale

y dokona

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– sprawdzianów praktycznych,
– testów osi

gni

ęć

szkolnych,

– obserwacji czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

Obserwuj

c czynno

ci ucznia podczas wykonywania

wicze

i dokonuj

c oceny pracy, nale

y zwróci

uwag

na:

– dobieranie

rodków ochrony indywidualnej,

– wykonywanie reanimacji na fantomie,
– udzielanie pierwszej pomocy w sytuacji zagro

enia zdrowia i

ycia,

– stosowanie sprz

tu przeciwpo

arowego oraz

rodków ga

niczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów, po zako

czeniu realizacji

programu jednostki modułowej, nale

y uwzgl

dni

wyniki wszystkich

metod sprawdzania poziomu nabytych wiadomo

ci i umiej

tno

ci oraz

poziom wykonania

wicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].O1.02
Rozpoznawanie struktury wszech

wiata i cech

fizyczno-chemicznych Ziemi

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– posłu

terminologi

z zakresu geologii,

– wyja

zwi

zek geologii z naukami przyrodniczymi i

cisłymi,

– scharakteryzowa

struktur

i rozwój wszech

wiata,

– scharakteryzowa

Ziemi

jako planet

– okre

parametry fizyczne Ziemi jako planety,

– scharakteryzowa

zró

nicowanie geochemiczne głównych geosfer

Ziemi,

– wyja

wpływ kr

ąż

enia pierwiastków w przyrodzie na kształtowanie

skorupy ziemskiej,

– okre

skład chemiczny poszczególnych geosfer i

rodowisk

geologicznych,

– okre

geochemiczne

wła

ciwo

głównych

minerałów

skałotwórczych,

– scharakteryzowa

metod

prospekcji geochemicznej.

2. Materiał nauczania

Geologia jako nauka i jej zwi

zek z innymi naukami.

Struktura i rozwój wszech

wiata.

Ziemia jako planeta.
Ruchy Ziemi.
Magnetyzm ziemski.
Stan termiczny Ziemi.
Główne geosfery Ziemi.
Kr

ąż

enie pierwiastków w przyrodzie.

Skład chemiczny sfer Ziemi.

rodowiska geochemiczne.

Procesy decyduj

ce o rozmieszczeniu pierwiastków w litosferze.

Geochemia wybranych pierwiastków.
Skład chemiczny skał skorupy ziemskiej.
Metoda prospekcji geochemicznej.

wiczenia

•

Analizowanie parametrów fizycznych i geochemicznych Ziemi

w wymiarze czasu geologicznego.

•

Okre

lanie składu chemicznego poszczególnych geosfer i

rodowisk

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

geologicznych na podstawie form graficznych i tabelarycznych.

•

Wyznaczanie temperatury Ziemi na ró

nych gł

boko

ciach na

podstawie gradientu geotermicznego.

•

Porównywanie

stopnia

koncentracji

migracji

pierwiastków

wchodz

cych w skład poszczególnych sfer Ziemi.

•

Interpretacja wyników bada

geochemicznych.

rodki dydaktyczne

Mapy

wiata, kontynentów i Polski.

Globus.
Schemat inklinatora igłowego.
Plansze, foliogramy i tablice obrazuj

ce: geoid

, główne sfery Ziemi,

magnetyzm ziemski, anomalie magnetyczne.
Filmy przyrodniczo-naukowe o tematyce: powstanie Ziemi, Ziemia
we wszech

wiecie, kształt i rozmiary Ziemi, ruch Ziemi i jego

nast

pstwa.

Specjalistyczne programy komputerowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz

struktury wszech

wiata, kształtu i budowy Ziemi oraz składu

chemicznego jej poszczególnych sfer. Wiadomo

ci i umiej

tno

ci z tego

zakresu stanowi

podstaw

do realizacji programów modułów

zawodowych.

Skuteczno

ść

nauczania w znacznym stopniu zale

y od wła

ciwego

doboru tre

ci i metod nauczania. Nale

y preferowa

te metody, które

zapewniaj

– wdra

anie ucznia do samodzielnego i logicznego my

lenia,

– aktywny udział w rozwi

zywaniu zada

i problemów,

– stosowanie zdobytej wiedzy w praktyce,
– kształtowanie okre

lonych umiej

tno

ci i nawyków.

Zaleca si

, aby podczas realizacji programu stosowa

aktywizuj

metody

nauczania,

szczególno

ci:

tekstu

przewodniego,

metod

sytuacyjn

, metod

przypadków, pokazu z obja

nieniem,

pokazu z instrukta

em oraz

wicze

praktycznych.

Wskazane jest, aby nauczyciel przygotował materiały potrzebne do

wykonania pokazów i

wicze

: teksty przewodnie, instrukcje do

wicze

arkusze obserwacji oraz materiały

ródłowe.

W trakcie realizacji tre

ci dotycz

cych powstania, ruchu i budowy

Ziemi oraz składu chemicznego geosfer Ziemi wskazane jest
prezentowanie filmów dydaktycznych oraz korzystanie z atlasów,
poradników i opracowa

geologicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Szczególn

uwag

nale

y zwróci

na potrzeb

aktualizowania wiedzy

oraz zainteresowanie uczniów badaniami i odkryciami geologicznymi
prowadzonymi w Polsce i na

wiecie.

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni

mineralogiczno-petrograficznej. Zaj

cia powinny odbywa

w grupie

do 15 uczniów, a

wiczenia w zespołach 2-3 osobowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie post

pów uczniów powinno odbywa

systematycznie według okre

lonych kryteriów. W kryteriach oceniania

nale

y uwzgl

dni

poziom oraz zakres opanowania przez uczniów

wiadomo

ci i umiej

tno

ci wynikaj

cych ze szczegółowych celów

kształcenia.

Proces ocenienia powinien obejmowa

– diagnoz

poziomu wiadomo

ci i umiej

tno

ci uczniów pod k

tem

zało

onych celów kształcenia,

– identyfikowanie post

pów uczniów w procesie kształcenia oraz

rozpoznawanie trudno

ci w osi

ganiu zało

onych celów kształcenia,

– sprawdzanie wiadomo

ci i umiej

tno

ci uczniów po zrealizowaniu

programu.
W trakcie realizacji programu jednostki nale

y ocenia

osi

gni

cia

uczniów na podstawie:
– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– sprawdzianów praktycznych,
– testów osi

gni

ęć

szkolnych,

– obserwacji czynno

ci wykonywanych przez uczniów podczas

wicze

W procesie oceniania szczególn

uwag

nale

y zwróci

na:

– posługiwanie si

poj

ciami z zakresu geologii,

– okre

lanie zale

ci pomi

dzy geologi

i gospodark

oraz innymi

dziedzinami,

– charakteryzowanie budowy Ziemi,
– okre

lanie składu chemicznego poszczególnych sfer Ziemi,

– okre

lanie zasad stosowania prospekcji geochemicznej do celów

geologicznych, geologiczno-zło

owych, hydrogeologicznych oraz

oceny stanu

rodowiska i jego ochrony.

cowej

ocenie

nale

uwzgl

dni

wyniki

wszystkich

stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osi

gni

ęć

uczniów

oraz poziom wykonania

wicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].O1.03
Analizowanie procesów kształtuj

cych skorup

ziemsk

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– scharakteryzowa

zjawiska i procesy geologiczne,

– scharakteryzowa

procesy plutoniczne i intruzje magmowe,

– rozró

typy wulkanów,

– scharakteryzowa

skutki erupcji wulkanicznych,

– wyja

procesy egzogeniczne,

– rozró

rodzaje erozji,

– wyja

zjawisko intruzji magmowych,

– okre

wpływ erozji na kształtowanie si

rze

by terenu,

– scharakteryzowa

akumulacyjne formy rze

by terenu powstałe

podczas ró

nych procesów geologicznych,

– scharakteryzowa

czynniki geologiczne, pod wpływem których

nast

puj

zmiany w przypowierzchniowej strefie litosfery,

– scharakteryzowa

produkty wietrzenia,

– okre

czynniki wpływaj

ce na powstawanie powierzchniowych

ruchów masowych,

– scharakteryzowa

geologiczn

działalno

ść

morza,

– wyja

przyczyny i skutki diastrofizmu,

– wyja

istot

procesów metamorficznych,

– okre

zasady racjonalnej gospodarki zasobami przyrody oraz ich

ochrony,

– okre

zasady racjonalnej eksploatacji kopalin,

– okre

przyczyny i skutki odkształce

powierzchni terenu

wywołanych działalno

antropogeniczn

– okre

wpływ eksploatacji kopalin na

rodowisko przyrodnicze,

– okre

formy i kierunki ochrony

rodowiska wynikaj

ce z eksploatacji

kopalin,

– zastosowa

przepisy ochrony

rodowiska i zasobów naturalnych.

2. Materiał nauczania

Procesy magmowe.
Wulkanizm.
Procesy egzogeniczne i ich charakterystyka.
Denudacja.
Facje i formacje osadowe.
Diageneza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Procesy diastroficzne.
Baseny sedymentacyjne.
Istota i rodzaje metamorfizmu.

rodowisko przyrodnicze i jego oddziaływanie na człowieka.

Przekształcenie

rodowiska geologicznego wywołane działalno

antropogeniczn

Racjonalna gospodarka i ochrona zasobów złó

kopalin.

wiczenia

•

Analizowanie wpływu procesów geologicznych na kształtowanie

powierzchni Ziemi.

•

Rozró

nianie typów wulkanów i skutków ich erupcji.

•

Wykonywanie rysunków ró

nych typów intruzji magmowych.

•

Wykonywanie schematów, rysunków i szkiców ró

nych form

geologicznych utworzonych pod wpływem działalno

ci wiatru, morza

oraz wód płyn

cych i podziemnych.

•

Wykonywanie szkiców i rysunków schematycznych obrazuj

cych

budow

ró

nych osuwisk.

•

Dobieranie form i kierunków ochrony

rodowiska wynikaj

cych

z eksploatacji kopalin.

rodki dydaktyczne

Plansze i tablice pogl

dowe z zakresu geologii dynamicznej i tektoniki.

Mapy i atlasy geologiczne Polski.
Mapy i atlasy gospodarcze Polski.
Przepisy prawa dotycz

ce ochrony

rodowiska.

Filmy

dydaktyczne

dotycz

warunków

powstawania

oraz

wyst

powania ró

nych rodzajów skał.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej zawiera podstawowe tre

ci z zakresu

geologii dynamicznej i tektoniki oraz elementy geologii in

ynierskiej,

geologii zło

owej i ekologii.

W trakcie zaj

ęć

dydaktycznych nale

y zwróci

uwag

na:

– wpływ procesów geologicznych na kształtowanie rze

by skorupy

ziemskiej,

– wzajemne zwi

zki pomi

dzy czynnikami wywołuj

cymi te procesy

oraz wyst

powanie deformacji i przeobra

enia ró

nych grup skał

w regionie oraz w skali całego globu.
W osi

gni

ciu zało

onych celów kształcenia istotne znaczenie ma

dobór metod nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Program jednostki modułowej proponuje si

realizowa

metod

tekstu przewodniego, metod

przypadków, metod

projektów, pokazu

z obja

nieniem oraz

wicze

praktycznych.

Zastosowanie ró

norodnych metod nauczania sprzyja zrozumieniu

ró

nych zjawisk i procesów geologicznych oraz kształtowaniu

umiej

tno

wykorzystywania

wiedzy

w sytuacjach

typowych

i problemowych

Realizuj

program

jednostki

modułowej

wskazane

jest

prezentowanie filmów dydaktycznych, w celu poznania procesów
geologicznych

zachodz

cych

skali

regionalnej

globalnej.

Nale

y pami

, aby przed projekcj

filmu ukierunkowa

obserwacj

uczniów.

Zaleca si

równie

korzystanie z zasobów Internetu w celu

zapoznania si

z aktualnie prowadzonymi badaniami i odkryciami

geologicznymi, opublikowanymi wynikami odkry

geologicznych i ich

opracowaniami.

Zaj

cia nale

y realizowa

w pracowni mineralogiczno-petrograficznej

oraz pracowni kartografii geologicznej w grupie do 15 uczniów,
a

wiczenia w zespołach 2-3 osobowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na
podstawie okre

lonych kryteriów.

W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom oraz zakres

opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

ci wynikaj

cych

ze szczegółowych celów kształcenia.

Ocena osi

gni

ęć

edukacyjnych powinna motywowa

ucznia do nauki

oraz

wpływa

kształtowanie

dyscypliny,

pracowito

i odpowiedzialno

ci za wykonan

prac

Osi

gni

cia uczniów nale

y ocenia

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– sprawdzianów praktycznych,
– testów osi

gni

ęć

szkolnych,

– obserwacji czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

W procesie oceniania nale

y zwróci

uwag

na:

– rozró

nianie typów wulkanów i skutków ich erupcji,

– wykonywanie schematów, rysunków i szkiców ró

nych form

geologicznych,

– dobieranie form i kierunków ochrony

rodowiska,

– okre

lanie zale

ci i powi

pomi

dzy przyczynami oraz

skutkami ró

nych procesów geologicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

uczniów, po zako

czeniu realizacji

programu jednostki modułowej, nale

y uwzgl

dni

wyniki wszystkich

stosowanych przez nauczyciela metod oceniania oraz poziom wykonania

wicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].O1.04
Rozpoznawanie form tektonicznych litosfery

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– posłu

terminologi

z zakresu geologii strukturalnej,

– rozró

elementy geometryczne deformacji ci

głych,

– scharakteryzowa

powstawanie deformacji ci

głych,

– scharakteryzowa

formy deformacji nieci

głych i ich elementy

geometryczne,

– wyja

procesy powstawania deformacji nieci

głych,

– scharakteryzowa

budow

skorupy oceanicznej i kontynentalnej,

– scharakteryzowa

ukształtowanie geomorfologiczne kuli ziemskiej,

– wykona

przekrój geomorfologiczny l

dów i oceanów,

– scharakteryzowa

budow

, rozmieszczenie i pochodzenie wielkich

form l

dów i dna oceanu

wiatowego,

– scharakteryzowa

obszary sejsmiczne, asejsmiczne i pensejsmiczne,

– wyja

przyczyny i skutki trz

sie

ziemi,

– zlokalizowa

na mapie obszary wyst

powania cz

stych trz

sie

ziemi,

– wyja

nia

teorie tektoniki płyt litosfery,

– okre

przyczyny i skutki współczesnych ruchów skorupy ziemskiej.

2. Materiał nauczania

Geologia strukturalna - deformacje ci

głe i nieci

głe.

Wielkie formy powierzchni litosfery.
Budowa geologiczna l

dów i dna oceanicznego.

Podstawowe typy struktur tektonicznych.
Rozłamy wgł

bne.

Teoria tektoniki płyt.
Podstawowe płyty litosfery.
Współczesne ruchy skorupy ziemskiej.

wiczenia

•

Rysowanie w przekroju i na planie ró

nych form deformacji ci

głych.

•

Rysowanie w przekroju i na planie ró

nych form deformacji

nieci

głych.

•

Lokalizowanie na mapach geologicznych ró

nych form deformacji.

•

Analizowanie rozmieszczenia głównych form rze

by powierzchni

dów i dna oceanów na podstawie mapy fizycznej.

•

Wykonywanie przekroju geomorfologicznego l

dów i oceanów na

podstawie mapy fizycznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Wyznaczanie granic wielkich płyt litosfery na mapie konturowej

wiata.

•

Analizowanie przebiegu ryftów oceanicznych i kontynentalnych na

podstawie mapy fizycznej

wiata oraz lokalizowanie ich na mapie

konturowej

wiata.

•

Zaznaczanie na mapie konturowej ognisk trz

sie

ziemi na podstawie

mapy tektonicznej

wiata.

•

Zaznaczanie na mapie fizycznej

wiata obszarów pensejsmicznych

i asejsmicznych.

rodki dydaktyczne

Mapy fizyczne

wiata i kontynentów. Mapy

wiczeniowe.

Modele deformacji ci

głych. Modele deformacji nieci

głych.

Modele przyrz

dów rejestruj

cych fale sejsmiczne.

Filmy dydaktyczne obrazuj

ce ruchy skorupy ziemskiej oraz budow

Ziemi.
Przekroje i profile geologiczne obrazuj

ce ró

ne rodzaje deformacji.

Mapy

przedstawiaj

rozmieszczenie

kontynentów

oceanów

w dawnych epokach geologicznych i obecnie.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia z zakresu

geologii strukturalnej oraz geotektoniki dotycz

ce tworzenia si

głównych

form rze

by l

dów i dna oceanów pod wpływem ró

nych czynników.

W trakcie realizacji programu jednostki nale

y zwróci

uwag

na:

– rozmieszczenie l

dów i wód na kuli ziemskiej,

– ukształtowanie

powierzchni

dów

oraz

powierzchni

dna

oceanicznego,

– tworzenie si

ró

nych form powierzchni Ziemi pod wpływem

okre

lonych procesów geologicznych.

W pracy nauczyciela powinny znale

źć

zastosowanie metody

podaj

ce, aktywizuj

ce oraz praktyczne. Szczególnie zalecane s

metody, takie jak: metoda projektów, metoda przypadków, pokazu
z obja

nieniem, tekstu przewodniego oraz

wicze

praktycznych.

Metoda projektów pozwala na kształtowanie umiej

tno

ci takich, jak:

planowanie pracy, wyszukiwanie i selekcja informacji, rozwi

zywanie

problemów, podejmowanie decyzji oraz wykorzystanie w praktyce
zdobytych

wiadomo

ci.

Tematyka

projektów

dotyczy

ukształtowania powierzchni terenu w regionie, wpływu okre

lonych

czynników geologicznych na zmiany w litosferze, wpływu powolnych
ruchów skorupy ziemskiej na jej budow

geologiczn

. Wskazane jest,

aby dokumentacja projektowa składała si

z cz

ęś

ci opisowej i graficznej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

opracowanej w postaci: schematów, przekrojów, profili, deformacji
warstw. W trakcie realizacji programu nauczania uczniowie powinni
korzysta

z map fizycznych i geologicznych, katalogów, literatury

zawodowej, zdj

ęć

, oraz ró

nych materiałów

ródłowych.

W procesie nauczania-uczenia si

wskazane jest prezentowanie

filmów dydaktycznych obrazuj

cych ruchy skorupy ziemskiej w celu

zrozumienia istoty zjawisk geologicznych.

Zaj

cia nale

y realizowa

w pracowni mineralogiczno-petrograficznej

oraz pracowni kartografii geologicznej w grupie do 15 uczniów,
z podziałem na zespoły 2-3 osobowe.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie
okre

lonych kryteriów. Powinno ono dostarczy

informacji o zakresie

i stopniu opanowania umiej

tno

ci okre

lonych ,w szczegółowych celach

kształcenia. Nauczyciel powinien opracowa

wymagania edukacyjne na

poszczególne stopnie szkolne.

Systematyczne sprawdzanie i ocenianie motywuje ucznia do nauki,

wpływa

kształtowanie

dyscypliny,

pracowito

oraz

odpowiedzialno

ci za wyniki pracy.

Osi

gni

cia uczniów proponuje si

sprawdza

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– sprawdzianów praktycznych,
– testów osi

gni

ęć

szkolnych,

– obserwacji czynno

ci wykonywanych przez ucznia w czasie

wicze

Podczas kontroli i oceny nale

y sprawdza

umiej

tno

ci uczniów

w zakresie:
– wykonywania pomiarów elementów geometrycznych okre

lonych

warstw geologicznych,

– posługiwania si

mapami fizycznymi oraz dokumentacj

geologiczn

– okre

lania wpływu ró

nych czynników na powstawanie deformacji

głych i nieci

głych,

– charakteryzowania

budowy

skorupy

ziemskiej

oceanicznej

i kontynentalnej,

– wyja

niania przyczyn i skutków trz

sie

Ziemi,

– lokalizowania na mapach skupisk trz

sie

Ziemi,

– okre

lania skutków współczesnych ruchów skorupy ziemskiej,

– lokalizowania

mapach

obszarów

pensejsmicznych

i asejsmicznych,

– korzystania z ró

nych

ródeł informacji zawodowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

ucznia nale

y uwzgl

dni

wyniki

sprawdzianów ustnych i pisemnych, sprawdzianów praktycznych, testów
osi

gni

ęć

szkolnych, wykonanie projektu oraz poziom wykonania

wicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[12].Z1
Dokumentacja geologiczna

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– dokonywa

podziału map oraz okre

ich zastosowanie,

– oblicza

i konstruowa

podziałk

liniow

– okre

kształty form terenowych oraz kierunki spadku terenu na

podstawie mapy poziomicowej,

– wykonywa

profile morfologiczne,

– orientowa

w terenie,

– wykonywa

krokówk

busolow

– wykonywa

tyczenie prostych w terenie,

– opracowywa

plany sytuacyjno-wysoko

ciowe małych powierzchni,

– stosowa

zasady wykonywania pomiarów teodolitem, niwelatorem

i tachometrem,

– wykonywa

pomiary geodezyjne lokalizuj

ce punkty dokumentacyjne,

granice obiektów lub obszarów bada

z wykorzystaniem GPS,

– sporz

dza

dokumentacj

graficzn

i fotograficzn

obserwacji i prac

terenowych,

– wykonywa

opracowania graficzne obserwacji terenowych i danych

z pomiarów w postaci: rysunków, profili, przekrojów geologicznych,

– czyta

i interpretowa

tre

ść

zdj

ęć

lotniczych oraz materiałów

fotograficznych,

– posługiwa

podstawowym sprz

tem geodezyjnym,

– stosowa

zasady fotointerpretacji geologicznej,

– charakteryzowa

cele, zakres i metody kartografii wgł

bnej,

– czyta

mapy topograficzne, geologiczne, wgł

bne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

311[12].Z1.O1

Posługiwanie si

mapami geologicznymi

311[12].Z1.O2

Wykonywanie pomiarów geologicznych

311[12].Z1.O3

Opracowywanie dokumentacji kartograficzno -
geologicznej dla struktur wgł

bnych

311[12].Z1.O4

Sporz

dzanie map geologicznych

Razem

278

3. Schemat układu jednostek

311[12].Z1

Dokumentacja geologiczna

311[12].Z1.01

Posługiwanie si

mapami geologicznymi

311[12].Z1.02

Wykonywanie pomiarów geologicznych

311[12].Z1.03

Opracowywanie dokumentacji kartograficzno -

geologicznej dla struktur wgł

bnych

311[12].Z1.04

Sporz

dzanie map geologicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Literatura

Bychowski T.: Geodezja. PPWK, Warszawa1981
Kartografia geologiczna. IV cz

ęść

. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1988

Kota

ski Z.: Geologiczna kartografia wgł

bna. Wyd. Geologiczne,

Warszawa 1982
Kota

ski Z., Sokołowski J.: Podstawowe zasady i metody geologicznej

kartografii wgł

bnej. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1971

Kota

ski Z.: Wykonywanie map geologicznych odkrytych metodami

intersekcyjnymi. Instytut Geologiczny, Warszawa 1978
Przewodnik do

wicze

z geologii dynamicznej. Wyd. Geologiczne,

Warszawa 2000
Ró

ycki A., W.: Podstawy topografii. Uniwersytet Warszawski,

Warszawa 1985
Słowa

ski W.: Kartografia geologiczna. Cz

ęść

II, III, IV. Wyd.

Geologiczne, Warszawa 1998
Zdj

cia geologiczne. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1977

Atlasy geologiczne

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z1.01
Posługiwanie si

mapami geologicznymi

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– okre

poło

enie dowolnego punktu na mapie w ró

nych układach

współrz

dnych,

– dokona

klasyfikacji map i planów według okre

lonych kryteriów,

– zastosowa

systemy podziału map na arkusze,

– odczyta

z map znaki umowne,

– odczyta

morfologi

terenu z mapy poziomicowej,

– odczyta

z mapy naturalne i antropogeniczne elementy terenu,

– odczyta

z mapy wysoko

ci wzgl

dne i bezwzgl

dne punktów,

– wyznaczy

na mapie wysoko

ci dowolnych punktów ró

nymi

metodami,

– obliczy

ró

nic

wysoko

ci mi

dzy punktami,

– przekształci

map

poziomicow

w map

skali barw,

– przeliczy

odległo

ci na mapie na odległo

ci rzeczywiste i odwrotnie,

– wykre

z mapy profil morfologiczny – normalny i przewy

szony,

– zmierzy

azymuty w terenie i na mapie,

– nanie

ść

zmierzone azymuty na map

– wykona

krokówk

busolow

według wyznaczonej trasy,

– wykre

na mapie marszrut

zdj

ciow

– zorientowa

w terenie na podstawie przedmiotów terenowych,

– okre

na mapie i w terenie miejsce swojego stanowiska.

2. Materiał nauczania

Podstawy terenoznawstwa.
Rze

ba terenu.

Kryteria podziału map i planów.
Sposoby przedstawiania rze

by terenu na mapie.

Rodzaje podziałek stosowanych na mapach.
Zasady czytania map kartograficznych i topograficznych.
Zasady wykonywania pomiarów na mapie i w terenie.
Pomiary wysoko

ciowe.

Orientacja w terenie.
Wykonywanie krokówki busolowej.
Zasady wykonywania szkiców marszowych.
Tyczenie prostych w terenie.
Plany sytuacyjne małych obszarów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenia

•

Rozpoznawanie

naturalnych

antropogenicznych

elementów

terenowych na podstawie map topograficznych.

•

Odczytywanie współrz

dnych geograficznych punktów na podstawie

ró

nych map.

•

Odczytywanie form terenu z map oraz wyznaczanie na nich linii

szkieletowych.

•

Wykre

lanie profilu morfologicznego terenu.

•

Wyznaczanie na podstawie mapy topograficznej wysoko

ci danego

punktu ró

nymi metodami.

•

Wykonywanie opisu terenu na podstawie mapy topograficznej.

•

Odczytywanie azymutów z mapy i ich wkre

lanie.

•

Wykonywanie pomiarów azymutów w terenie.

•

Wyznaczanie w terenie kierunku północnego ró

nymi metodami.

•

Okre

lanie

mapie

miejsca

swojego

stanowiska

według

przedmiotów terenowych.

•

Wykonywanie w terenie krokówki oraz naniesienie danych na map

rodki dydaktyczne

Mapy topograficzne w ró

nej skali.

Mapy topograficzne obszarów o zró

nicowanej morfologii.

Mapy fizyczne, turystyczne, geologiczne w ró

nej skali.

Mapy topograficzne opracowane ró

nymi metodami: poziomicow

, skali

barw i starsze przedstawione metod

cieniowania, kopczykow

Plany w ró

nej skali i o zró

nicowanej tematyce.

Kompasy, busole, klizymetry, w

gielnice, dalmierze, altymetry.

Cyrkle, kroczki, krzywomierze.
Filmy instrukta

owe dotycz

ce wykonywania prostych pomiarów

geodezyjnych.
Filmy

instrukta

owe

dotycz

obsługi

podstawowego

sprz

geodezyjnego.
Tablice pogl

dowe dotycz

ce obliczania skali mapy.

Foliogramy przedstawiaj

ce znaki umowne stosowane na mapach,

metody przeprowadzania marszruty zdj

ciowej.

Przyrz

dy geodezyjne (teodolity, niwelatory, tachymetry).

Dokumentacje geologiczne i kartograficzne.
Normy dotycz

ce wykonywania zdj

ęć

geologicznych oraz stosowania

znaków i symboli geologicznych na mapach.
Komputer z dost

pem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie

umiej

tno

ci odwzorowywania rze

by terenu.

Program jednostki modułowej proponuje si

realizowa

metod

tekstu przewodniego, metod

przypadków, metod

projektów, pokazu

z obja

nieniem oraz

wicze

praktycznych. Dominuj

metod

nauczania powinny by

wiczenia praktyczne obliczeniowe i pomiarowe.

Metoda

tekstu

przewodniego

wymaga

przygotowania

przez

nauczyciela materiałów do wykonania

wicze

: pyta

prowadz

cych

oraz formularzy do wypełnienia.

W procesie nauczania-uczenia si

ne jest kształtowanie

umiej

tno

ci posługiwania si

map

w terenie oraz orientacji w terenie.

Podczas wykonywania

wicze

szczególn

uwag

nale

y zwróci

dokładno

ść

staranno

ść

wykonywania

terenowych

prac

kartograficznych.

Sposób

wykonywania

pomiarów

obserwacji

decydowa

dzie o warto

ci zgromadzonego materiału w terenie oraz

uczciwo

ci zawodowej.

W celu kształtowania umiej

tno

ci praktycznych w zakresie

wykonywania pomiarów geodezyjnych konieczne jest wykonanie wielu

wicze

w terenie, posługuj

c si

prostymi instrumentami geodezyjnymi.

Przed przyst

pieniem do wykonywania

wicze

nale

y wyja

uczniom

zasady ich obsługi, przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz

ochrony

rodowiska.

Praca

terenie

kształtuje

wyobra

przestrzenn

, która pozwala patrze

na map

w sposób trójwymiarowy.

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni

kartografii geologicznej. Zaj

cia powinny odbywa

w grupie do 15

uczniów, a

wiczenia powinny by

prowadzone w zespołach 2-3

osobowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie
okre

lonych kryteriów. W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom

oraz zakres wiadomo

ci i umiej

tno

ci wynikaj

cych ze szczegółowych

celów kształcenia. Nauczyciel powinien opracowa

wymagania

edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne.

Oceny uczniów proponuje si

dokona

na podstawie: sprawdzianów

ustnych i pisemnych, sprawdzianów praktycznych, testów osi

gni

ęć

szkolnych oraz obserwacji czynno

ci wykonywanych przez ucznia

podczas

wicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W procesie oceniania nale

y zwróci

uwag

na:

– posługiwanie si

mapami topograficznymi,

– obliczanie wielko

ci liniowych na podstawie skali mapy,

– posługiwanie si

w terenie podstawowym sprz

tem geodezyjnym,

– wykonywanie pomiarów liniowych i wysoko

ciowych w terenie,

– wykonanie profilów i przekrojów geologicznych,
– wykonanie prostych map poziomicowych,
– orientowanie si

w terenie z wykorzystaniem map.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

sprawdzianów, poziom wykonania

wicze

oraz sposób wykonania

i opracowanie wyników pomiarów i obserwacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z1.02
Wykonywanie pomiarów geologicznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– dokona

podziału map geologicznych według ró

nych kryteriów,

– posłu

mapami geologicznymi i topograficznymi,

– zaplanowa

wykonanie prac geologicznych,

– posłu

sprz

tem geologicznym i geodezyjnym,

– wykona

prace w odsłoni

ciach naturalnych i sztucznych,

– wykona

pomiary biegu i upadu warstw oraz mi

ąż

szo

ci warstwy

w odsłoni

ciach,

– dokona

obserwacji geologicznych mi

dzy odsłoni

ciami,

– sporz

dzi

dokumentacj

odsłoni

ęć

geologicznych,

– pobra

i zabezpieczy

próbki skał,

– okre

przebieg

granic

geologicznych

pomi

dzy

punktami

obserwacyjnymi,

– opracowa

wyniki bada

w postaci map, przekrojów i profili

geologicznych,

– dokona

syntetycznego opracowania wyników zdj

ęć

geologicznych,

– opracowa

dokumentacj

geologiczn

wykorzystaniem

specjalistycznych programów komputerowych.

2. Materiał nauczania

Mapy geologiczne i ich podział.
Obserwacje i pomiary w odsłoni

ciach.

Obserwacje i badania mi

dzy odsłoni

ciami.

Prace dokumentacyjne wyrobiska.
Zdj

cia geologiczne i ich rodzaje.

Prace geologiczno-zdj

ciowe.

Zasady opracowywania materiałów zgromadzonych podczas prac
geologicznych w terenie.

wiczenia

•

Dobieranie metod przedstawiania zjawisk i procesów geologicznych

na mapach kartograficznych.

•

Wykonywanie pomiarów azymutów w terenie, odległo

ci i k

nachylenia terenu przy pomocy kompasu, busoli, dalmierza,
klizymetra, ta

my mierniczej.

•

Analizowanie instrukcji dotycz

cej sporz

dzania zdj

ęć

geologicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Interpretowanie opracowa

kartograficznych oraz map zakrytych

i odkrytych, ilustruj

cych stan rozpoznania geologicznego kraju.

•

Wykonanie krokówek geologicznych w terenie.

•

Profilowanie odkrywek sztucznych i naturalnych.

•

Wykonywanie pomiarów biegu i upadu warstw w odsłoni

ciach.

•

Pobieranie próbek z warstw skalnych.

•

Wykre

lanie znaków geologicznych zgodnie z instrukcj

•

Odczytywanie tre

ci map geologicznych o ró

nej tematyce.

rodki dydaktyczne

Kompasy, busole, klizymetry, altymetry, krzywomierze.
W

gielnice.

Pomocniczy sprz

t geodezyjny: tyczki, szpilki.

Podstawowy sprz

t geologiczny – młotek geologiczny, rylec, lupa,

pojemniki na próbki.
Profile i przekroje geologiczne z ró

nych obszarów Polski.

Mapy geologiczne.
Mapy topograficzne

wiczeniowe, np.: do wykre

lania azymutów,

obliczania punktów wysoko

ciowych, zaznaczania tras marszrutowych.

Mapy topograficzne, fizyczne, turystyczne.
Plany zagospodarowania przestrzennego.
Atlasy map geologicznych.
Przykładowe dokumentacje geologiczne.
Instrukcje i normy dotycz

ce wykonania zdj

ęć

geologicznych,

stosowanych

znaków

umownych

mapach

topograficznych

i geologicznych.
Filmy dydaktyczne obrazuj

ce przebieg prac terenowych, planowanie

i wykonywanie wyrobisk dokumentacyjnych.
Specjalistyczne programy komputerowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce kartowania

geologicznego, polegaj

cego na lokalizacji i graficznym utrwalaniu na

podkładzie

topograficznym

zjawisk

procesów

geologicznych

zaobserwowanych podczas bada

terenowych.

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest zapoznanie

uczniów z zasadami prowadzenia bada

geologicznych, prac

terenowych

kameralnych

oraz

opracowywania

dokumentacji

geologicznej.

Skuteczno

ść

procesu nauczania-uczenia si

w znacznym stopniu

zale

y od doboru metod nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Program jednostki modułowej wskazane jest realizowa

metod

tekstu przewodniego, metod

projektów, pokazu z instrukta

em, pokazu

z obja

nieniem oraz

wicze

praktycznych.

Podczas realizacji programu nauczania nale

y wdra

uczniów do

samodzielnej pracy, studiowania czasopism i literatury zawodowej oraz
korzystania z zasobów Internetu.

Wskazane jest równie

kształtowanie cech niezb

dnych w zawodzie,

takich

jak:

uczciwo

ść

odpowiedzialno

ść

wyniki

pomiarów

i poprawno

ść

ich dokumentowania, dbało

ść

o wysok

jako

ść

wykonywanych bada

oraz umiej

tno

ść

pracy w zespole.

Przed przyst

pieniem do wykonywania

wicze

nale

y przeprowadzi

instrukta

wst

pny w zakresie wykonywania pomiarów, prowadzenia

obserwacji oraz zapisywania wyników. Nale

y równie

poinformowa

uczniów o zasadach pracy w zespołach pomiarowych, a tak

e zwróci

uwag

na konieczno

ść

przestrzegania przepisów bezpiecze

stwa

i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska.

wiczenia

praktyczne

stanowi

integraln

ęść

procesu

dydaktycznego, umo

liwiaj

uczniom:

– prowadzenie obserwacji,
– wykonywanie pomiarów geologicznych i opracowywanie wyników,
– sporz

dzanie map i innych opracowa

geologicznych.

wiczenia

dotycz

kształtowania

umiej

tno

ci w

zakresie

wykonywania oblicze

, sporz

dzania map oraz dokumentowania

pomiarów

geologicznych

nale

prowadzi

z wykorzystaniem

specjalistycznych

programów

komputerowych

obliczeniowych

i graficznych.

Zamieszczone w programie

wiczenia nale

y traktowa

jako

propozycj

, któr

na wykorzysta

w czasie zaj

ęć

. Zakres

wicze

e by

rozszerzony w zale

ci od potrzeb edukacyjnych

i mo

liwo

ci szkoły.

Wskazane jest zorganizowanie wycieczki dydaktycznej do instytucji

specjalizuj

cej si

w prowadzeniu bada

i ekspertyz geologicznych

a tak

e zapraszanie osób specjalizuj

cych si

w nowoczesnych

technologiach opracowywania map geologicznych.

Zaj

cia nale

y realizowa

w pracowni kartografii geologicznej

w grupie do 15 uczniów, a

wiczenia w zespołach 2-3 osobowych.

6. Propozycja metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
okre

lonych kryteriów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podczas kontroli i oceny nale

y sprawdza

umiej

tno

ci uczniów

w operowaniu zdobyt

wiedz

, zwraca

uwag

na merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, wła

ciwe stosowanie poj

ęć

technicznych i poprawno

ść

wnioskowania.

Proces oceniania powinien obejmowa

diagnoz

stanu wiedzy

i umiej

tno

ci uczniów w odniesieniu do celów kształcenia, rejestrowanie

post

pów w toku realizacji programu nauczania oraz rozpoznawanie

trudno

ci w osi

ganiu zało

onych celów.

Osi

gni

cia uczniów mo

na ocenia

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– sprawdzianów praktycznych,
– testów osi

gni

ęć

szkolnych,

– wykonanych projektów,
– obserwacji czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

Podczas oceniania osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów szczególn

uwag

nale

y zwróci

na:

– pozyskiwanie danych o terenie,
– posługiwanie si

przyrz

dami geologicznymi i sprz

tem geodezyjnym,

– wykonywanie oblicze

, map, przekrojów i profili geologicznych,

– opracowywanie dokumentacji pomiarowej, obliczeniowej i graficznej,
– przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz

ochrony

rodowiska.

ocenie

cowej

nale

uwzgl

dni

wyniki

wszystkich

stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osi

gni

ęć

uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z1.03
Opracowywanie

dokumentacji

kartograficzno-

geologicznej dla struktur wgł

bnych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– okre

cele i zadania geologii kopalnianej,

– okre

rodzaj i zakres prac wykonywanych na potrzeby górnictwa

podziemnego i odkrywkowego,

– wyja

znaczenie

bada

tektonicznych,

obserwacji

hydrogeologicznych i geologiczno-in

ynierskich w kopalniach,

– zastosowa

zasady opracowywania dokumentacji kartograficzno-

geologicznej dla struktur wgł

bnych,

– sporz

dzi

szczegółowe szkice geologiczne,

– opracowa

profil geologiczny na potrzeby gł

bienia szybu,

– opracowa

dokumentacj

geologiczn

zło

– scharakteryzowa

metody kartografii wgł

bnej,

– dokona

podziału map kartowania wgł

bnego,

– wykona

mapy izolinii zgodnie z zasadami ich konstrukcji,

– scharakteryzowa

mapy mi

ąż

szo

ciowe,

– scharakteryzowa

mapy strukturalne,

– zastosowa

zasady konstrukcji wgł

bnych map geologicznych,

– scharakteryzowa

mapy składu,

– wykona

opis map geofizycznych,

– skorzysta

z ró

nych

ródeł informacji.

2. Materiał nauczania

Geologiczna obsługa kopal

podziemnych.

Geologiczna obsługa kopal

odkrywkowych.

Dokumentacja geologiczna zło

Metody geologicznej kartografii wgł

bnej.

Prognozowanie zło

a z zastosowaniem kartografii wgł

bnej.

Charakterystyka i podział map wgł

bnych.

Zasady konstrukcji map izolinii.
Mapy mi

ąż

szo

ciowe – interpretacja i zastosowanie.

Mapy strukturalne - charakterystyka i rodzaje.
Wgł

bne mapy geologiczne - podstawy konstrukcji.

Mapy składu - ogólna charakterystyka.
Mapy geofizyczne - podział i zastosowanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenia

•

Analizowanie

opracowa

kartograficznych

zamieszczonych

w dokumentacji geologicznej zakładu górniczego.

•

Sporz

dzanie profilu geologicznego w oparciu o dane z trzech

otworów wiertniczych.

•

Sporz

dzanie dokumentacji geologicznej zło

a na podstawie danych

uzyskanych w wyniku prac poszukiwawczo-rozpoznawczych.

•

Interpretacja map geologicznych ilustruj

cych wgł

budow

•

Wykre

lanie

harfy

interpolacyjnej

podstawie

materiałów

ródłowych.

•

Wykre

lanie izopachyt obrazuj

cych mi

ąż

szo

ść

zło

a na podstawie

danych z zakładów przemysłowych.

•

Wykre

lanie map strukturalnych na podstawie danych z map

wgł

bnych.

•

Interpretacja map geofizycznych i porównywanie ich z mapami

geologicznymi.

rodki dydaktyczne

Mapy

wiczeniowe do wykre

lania przekrojów geologicznych.

Plany kopalniane.
Atlasy map geologicznych.
Profile i przekroje geologiczne ró

nych typów złó

Przykładowa dokumentacja geologiczna.
Dokumentacje kartograficzne z kopalni.
Mapy geologiczne.
Atlasy geograficzne.
Mapy odkryte i zakryte.
Mapy składu.
Mapy geofizyczne.
Specjalistyczne programy komputerowe.

5. Wskazana metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce zasad

opracowywania dokumentacji kartograficzno-geologicznej dla struktur
wgł

bnych skorupy ziemskiej.

ródłem danych do opracowywania map oraz innych dokumentacji s

wiercenia i badania geofizyczne. Na ich podstawie wykonuje si

szereg

map wgł

bnych, przedstawiaj

cych ró

tematyk

, np.: mi

ąż

szo

ść

zespołów warstw, gł

boko

ść

wybranych powierzchni geologicznych,

skład chemiczny, mineralny, petrograficzny danego zło

a, co umo

liwia

graficzn

dokumentacj

wgł

bnej budowy skorupy ziemskiej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zaleca si

, aby podczas realizacji programu nauczania stosowa

metody nauczania, takie jak: metoda tekstu przewodniego, metoda
projektów, pokazu z instrukta

em, pokazu z obja

nieniem oraz

wicze

praktycznych. Szczególnie zalecana jest metoda przewodniego tekstu,
w której instrukta

jest zast

piony pytaniami prowadz

cymi, a zadaniem

uczniów jest wypełnienie odpowiednich formularzy.

Zaj

cia nale

y realizowa

w pracowni kartografii geologicznej

w grupie do 15 uczniów, a

wiczenia w zespołach 2-3 osobowych.

Wskazane jest równie

, aby podczas opracowywania dokumentacji

kartograficzno-geologicznej na podstawie wyników prac poszukiwawczo-
rozpoznawczych

uczniowie

mieli

liwo

ść

korzystania

specjalistycznych programów komputerowych oraz wykonywania

wicze

na indywidualnych stanowiskach pracy.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny umiej

tno

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na
podstawie okre

lonych kryteriów.

W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom oraz zakres

opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

ci, wynikaj

cych ze

szczegółowych celów kształcenia.

Podczas wypowiedzi ustnych nale

y zwraca

uwag

na merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, stosowanie poj

ęć

technicznych oraz poprawno

ść

wnioskowania.

Osi

gni

cia uczniów nale

y ocenia

stosuj

– sprawdziany ustne i pisemne,
– sprawdziany praktyczne,
– testy osi

gni

ęć

szkolnych,

– obserwacj

czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

Umiej

tno

ci praktyczne powinny by

sprawdzane na podstawie

obserwacji wykonywanych czynno

ci przez ucznia, podczas której

szczególn

uwag

nale

y zwróci

na:

– wykonywanie map, przekrojów, profili geologicznych,
– konstruowanie map,
– sporz

dzenie opisów z otworów wiertniczych.

ocenie

cowej

nale

uwzgl

dni

wyniki

wszystkich

stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osi

gni

ęć

uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z1.04
Sporz

dzanie map geologicznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– wyznaczy

linie intersekcyjne,

– wyznaczy

bieg i upad warstwy z linii intersekcyjnej i poziomic

morfologicznych,

– wyznaczy

ąż

szo

ść

warstwy z mapy,

– wykona

intersekcje form fałdowych,

– rozpozna

uskoki na mapach intersekcyjnych,

– narysowa

przekroje na podstawie map geologicznych,

– wykona

profile geologiczne,

– odczyta

tre

ść

map geologicznych,

– okre

zastosowanie fotogrametrii geologicznej,

– scharakteryzowa

podstawy fotointerpretacji geologicznej,

– odczyta

i zinterpretowa

zdj

cia lotnicze,

– wykona

szkice fotointerpretacyjne,

– scharakteryzowa

podstawowe instrumenty fotogrametryczne.

2. Materiał nauczania

Konstrukcje na mapach geologicznych.
Zasady wykre

lania linii intersekcyjnych.

Wyznaczanie biegu i upadu warstwy z linii intersekcyjnej i poziomic
morfologicznych.
Przekroje geologiczne.
Zasady wyznaczania mi

ąż

szo

ci warstwy z mapy.

Intersekcja form fałdowych.
Interpretacja map geologicznych.
Cel i zadania fotogrametrii.
Kamery fotogrametryczne.
Instrumenty fotogrametryczne.
Interpretacja geologiczna zdj

ęć

lotniczych.

Znaki graficzne stosowane w fotointerpretacji.

wiczenia

•

Wykre

lanie linii intersekcyjnych na podstawie map poziomicowych.

•

Wyznaczanie biegu i upadu warstwy na mapach

wiczeniowych.

•

Wykre

lanie przekrojów i profili geologicznych na podstawie map

geologicznych odkrytych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Wykre

lanie form fałdowych na podstawie map intersekcyjnych.

•

Odczytywanie budowy geologicznej na podstawie map i przekrojów

geologicznych.

•

Interpretacja map i przekrojów geologicznych obrazuj

cych ró

formy budowy tektonicznej.

•

Interpretacja geologiczna zdj

ęć

lotniczych i satelitarnych.

•

Wykonywanie prostych szkiców fotointerpretacyjnych na podstawie

zdj

ęć

fotogrametrycznych.

•

Wykre

lanie znaków graficznych stosowanych w fotogrametrii na

podstawie instrukcji i norm.

rodki dydaktyczne

Mapy

wiczeniowe do wykre

lania biegu i upadu warstwy.

Mapy do wyznaczania linii intersekcyjnych.
Mapy poziomicowe w ró

nych skalach.

Przekroje i profile geologiczne.
Mapy geologiczne obrazuj

ce ró

ne typy budowy tektonicznej.

Zdj

cia fotogrametryczne, lotnicze, satelitarne.

Komputer z dost

pem do Internetu.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie

umiej

tno

ci wyznaczania biegu i upadu warstw, granic geologicznych

oraz konstruowanie i interpretacja linii intersekcyjnych.

W osi

gni

ciu zało

onych celów kształcenia istotne znaczenie ma

dobór metod nauczania.

Program jednostki modułowej proponuje si

realizowa

metod

sytuacyjn

metod

przypadków,

metod

projektów,

pokazu

z instrukta

em, pokazu z obja

nieniem oraz

wicze

praktycznych.

Dominuj

metod

nauczania powinny by

wiczenia praktyczne

obliczeniowe i pomiarowe. Ka

dy ucze

powinien wykona

okre

lon

konstrukcj

geologiczn

, polegaj

na wyznaczeniu linii intersekcyjnych

z mapy poziomicowej oraz wyznaczenie biegu i upadu warstwy na
podstawie mapy intersekcyjnej.

Podczas realizacji programu z zakresu fotogrametrii nale

y zwróci

uwag

na prac

ze zdj

ciami fotogrametrycznymi, która jest stosunkowo

trudna i wymaga wprawy, umiej

tno

ci i wiedzy z dziedziny geologii

i nauk pokrewnych. Ka

de zdj

cie fotograficzne zawiera informacje

o przedmiocie, daj

ce si

odczyta

na drodze fotointerpretacji.

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni

kartografii geologicznej. Zaj

cia powinny odbywa

w grupie do 15

uczniów z podziałem na zespoły 2-3 osobowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Podstaw

oceniania post

pów uczniów powinny by

kryteria

okre

lone na pocz

tku zaj

ęć

przez nauczyciela. W kryteriach oceniania

nale

y uwzgl

dni

poziom oraz zakres opanowania przez uczniów

wiadomo

ci i umiej

tno

ci wynikaj

cych ze szczegółowych celów

kształcenia.

Nauczyciel

powinien

opracowa

wymagania

edukacyjne

poszczególne stopnie szkolne.

Podczas kontroli i oceny nale

y sprawdza

umiej

tno

ci uczniów

w operowaniu zdobyt

wiedz

, zwraca

uwag

na merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, stosowanie poj

ęć

technicznych, poprawno

ść

wnioskowania.

Ocena osi

gni

ęć

szkolnych powinna aktywizowa

i mobilizowa

pracy ucznia i nauczyciela.

Osi

gni

cia uczniów nale

y ocenia

systematycznie w trakcie

realizacji programu jednostki modułowej stosuj

– sprawdziany ustne i pisemne,
– sprawdziany praktyczne,
– testy osi

gni

ęć

szkolnych,

– obserwacj

czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

zastosowanie testu pisemnego oraz zada

polegaj

cych na

wyznaczaniu granic geologicznych oraz rysowaniu przekrojów wzdłu

wyznaczonej linii przekrojowej.

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów nale

uwzgl

dni

wyniki sprawdzianów i testów osi

gni

ęć

szkolnych oraz

poziom wykonania

wicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[12].Z2
Paleogeografia

wiata i Polski

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– charakteryzowa

rozwój i znaczenie geologiczne ró

nych typów ro

lin

zwierz

maj

cych

znaczenie

skałotwórcze,

strukturalne

i przewodnie,

– identyfikowa

formy przewodnie i skałotwórcze,

– charakteryzowa

orogenezy w poszczególnych erach geologicznych

i okre

ich skutki,

– okre

miejsca

wyst

powania

procesów

tektonicznych

i wulkanicznych prowadz

cych do powstania jednostek strukturalnych

w poszczególnych okresach geologicznych,

– opisywa

procesy geologiczne, formy wyst

powania i zalegania skał,

rze

by terenu oraz elementy tektoniki,

– okre

procesy geologiczne bior

ce udział w tworzeniu jednostek

tektonicznych Europy i Polski,

– okre

kryteria podziału Polski na jednostki regionalne,

– charakteryzowa

jednostki

regionalne

Polski

pod

wzgl

dem

strukturalnym i tektonicznym,

– interpretowa

przekroje geologiczne obrazuj

ce budow

geologiczn

poszczególnych jednostek regionalnych Polski,

– okre

przebieg

procesów

geologicznych

zachodz

cych

w jednostkach regionalnych Polski.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

311[12].Z2.01

Analizowanie dziejów Ziemi i

wiata

organicznego

311[12].Z2.02 Okre

lanie budowy geologicznej Europy

311[12].Z2.03 Okre

lanie budowy geologicznej Polski

Razem

170

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3.Schemat układu jednostek modułowych

4.Literatura

Czechowski L.: Tektonika płyt i konwekcja w płaszczu Ziemi. PWN,
Warszawa 1994
Mizerski W.: Słownik geologiczny. PWN, Warszawa 2002
Mizerski W.: Kontynenty w ruchu. ISKRY, Warszawa 1986
Mizerski W.: Geologia historyczna dla geografów. PWN, Warszawa 2005
Mizerski W.: Geologia historyczna. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1992

Mizerski W.: Geologia regionalna kontynentów. PWN, Warszawa 2004
Mizerski W.: Geologia Polski dla geografów. PWN, Warszawa 2005
Orłowski S.: Przewodnik do

wicze

z geologii historycznej. Wyd.

Geologiczne, Warszawa 1986
Orłowski S., Szulczewski M.: Geologia historyczna. Wyd. Geologiczne,
Warszawa 1977
Radwa

ski A.: Przewodnik do

wicze

z paleontologii. Wyd. Naukowe

INVIT, Warszawa 1990
Riezanow I.: Wielkie katastrofy z historii Ziemi. PWN, Warszawa 1986
Stupnicka E.: Geologia regionalna Polski. Wyd. Geologiczne, Warszawa
1989
Stupnicka E.: Zarys geologii regionalnej

wiata. Wyd. Geologiczne,

Warszawa 1986
Tjeerd H., Van Andel A.: Nowe spojrzenie na star

planet

. PWN,

Warszawa 2001
Atlas geologiczny Polski: mapy geologiczne

cia poziomego

1:750000. Wyd. Kartograficzne, Warszawa 1997
Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

311[12].Z2

Paleogeografia

wiata i Polski

311[12].Z2.01

Analizowanie dziejów Ziemi i

wiata organicznego

311[12].Z2.02

Okre

lanie budowy geologicznej Europy

311[12].Z2.03

Okre

lanie budowy geologicznej Polski

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z2.01
Analizowanie dziejów Ziemi i

wiata organicznego

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– okre

wiek wzgl

dny i bezwzgl

dny skał oraz procesów

geologicznych,

– scharakteryzowa

systematyczny podział ro

lin,

– wyja

podział systematyczny zwierz

– okre

znaczenie

skałotwórcze i

zło

otwórcze organizmów

linnych i zwierz

cych,

– scharakteryzowa

procesy

prowadz

powstawania

skamieniało

ci,

– rozpozna

podstawowe typy skamieniało

ci,

– dokona

podziału dziejów Ziemi na podstawie tabeli stratygraficznej,

– rozpozna

skamieniało

ci przewodnie w poszczególnych okresach

geologicznych,

– scharakteryzowa

typy skał wyst

puj

ce w poszczególnych okresach

geologicznych,

– zlokalizowa

wyst

powanie kopalin u

ytecznych i utworów skalnych

powstałych w okre

lonych okresach geologicznych na terenie Polski,

– scharakteryzowa

kolejne etapy ewolucji człowieka,

– okre

drogi rozwoju kultur ludzkich,

– okre

zasi

g zlodowace

plejstoce

skich na obszarze Polski,

– scharakteryzowa

ruchy górotwórcze w dziejach Ziemi.

2. Materiał nauczania

Wiek skał i procesów geologicznych.
Klasyfikacja i ogólna charakterystyka

wiata ro

lin.

Klasyfikacja i ogólna charakterystyka

wiata zwierz

Znaczenie skałotwórcze i zło

otwórcze organizmów zwierz

cych

i ro

linnych.

Tabela stratygraficzna.
Prekambr – rozwój skorupy ziemskiej i

wiata organicznego.

Charakterystyczne typy skał i kopalin u

ytecznych prekambru.

Paleozoik – rozwój skorupy ziemskiej i

wiata organicznego.

Charakterystyczne typy skał i kopalin u

ytecznych poszczególnych

okresów ery paleozoicznej.
Ruchy górotwórcze ery paleozoicznej kształtuj

ce skorup

ziemsk

Mezozoik – rozwój skorupy ziemskiej i

wiata organicznego.

Charakterystyczne typy skał i kopalin u

ytecznych poszczególnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

okresów ery mezozoicznej.
Ruchy górotwórcze ery mezozoicznej kształtuj

ce skorup

ziemsk

Kenozoik – rozwój skorupy ziemskiej i

wiata organicznego.

Charakterystyczne typy skał i kopalin u

ytecznych poszczególnych

okresów ery kenozoicznej.
Ruchy górotwórcze ery kenozoicznej kształtuj

ce skorup

ziemsk

Geneza człowieka i rozwój kultur ludzkich.
Zlodowacenia plejstoce

skie i rozwój Bałtyku.

wiczenia

•

Okre

lanie wieku wzgl

dnego skał i procesów geologicznych

metodami: litostratygraficznymi, paleontologicznymi, diastroficznymi.

•

Rozpoznawanie organizmów ro

linnych i zwierz

cych na podstawie

okazów skał zwieraj

cych skamieniało

ci.

•

Okre

lanie wieku skał i procesów geologicznych na podstawie tabeli

stratygraficznej.

•

Okre

lanie rodzaju skamieniało

ci i ich znaczenia skałotwórczego na

podstawie okazów paleontologicznych.

•

Okre

lanie poło

enia kontynentów w poszczególnych okresach

geologicznych na podstawie plansz, foliogramów oraz informacji
pozyskanych z Internetu.

rodki dydaktyczne

Tabela stratygraficzna.
Mapy geologiczne.
Mapy konturowe kontynentów.
Mapy fizyczne

wiata i Polski.

Okazy skał zawieraj

ce skamieniało

ci.

Filmy edukacyjne o powstaniu i rozwoju wszech

wiata, ewolucji

wiata

organicznego, ruchu płyt litosfery w minionych okresach geologicznych,
zmianach w skorupie ziemskiej zachodz

cych współcze

nie.

Plansze

pogl

dowe

foliogramy

przedstawiaj

budow

poszczególnych organizmów ro

linnych i zwierz

cych.

Komputer z dost

pem do Internetu.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz

powstania i ewolucji skorupy ziemskiej oraz

wiata organicznego

w przeszło

ci geologicznej.

Charakterystyk

przeobra

powierzchni Ziemi i płytkich stref

litosfery nale

y realizowa

na podstawie tabeli stratygraficznej

z uwzgl

dnieniem zmian paleograficznych

wiata, zmian klimatycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i deformacji tektonicznych. Zagadnienia dotycz

ce systematyki

wiata

organicznego nale

y potraktowa

jako repetytorium wiadomo

z biologii, które s

wst

pem do paleontologii.

Program jednostki modułowej wskazane jest realizowa

metodami

aktywizuj

cymi, takimi jak: metoda tekstu przewodniego, metoda

sytuacyjna, metoda przypadków, pokazu z instrukta

em, pokazu

z obja

nieniem oraz

wicze

praktycznych.

Realizuj

program

jednostki

modułowej

wskazane

jest

prezentowanie

filmów

dydaktycznych

powstaniu

rozwoju

wszech

wiata, ewolucji

wiata organicznego, ruchu płyt litosfery

w minionych okresach geologicznych, zmianach w skorupie ziemskiej
zachodz

cych współcze

nie oraz zorganizowanie wycieczki do muzeum

geologii lub paleontologii. Nale

y pami

, aby przed projekcj

filmu lub

wycieczk

dydaktyczn

ukierunkowywa

obserwacj

uczniów.

Zaj

cia nale

y realizowa

w pracowni mineralogiczno-petrograficznej

w grupie do 15 uczniów z podziałem na zespoły 2-3 osobowe.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie post

pów uczniów powinno odbywa

systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na
podstawie okre

lonych kryteriów. W kryteriach oceniania nale

uwzgl

dni

poziom oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomo

i umiej

tno

ci wynikaj

cych ze szczegółowych celów kształcenia.

Nauczyciel

powinien

opracowa

wymagania

edukacyjne

poszczególne stopnie szkolne.

Oceniaj

c stopie

przyswojenia wiedzy, szczególn

uwag

nale

zwróci

na zmiany zachodz

ce w kształtowaniu si

skorupy ziemskiej

i rozwoju

wiata organicznego na przestrzeni dziejów geologicznych.

Oceny uczniów nale

y dokonywa

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– sprawdzianów praktycznych,
– testów osi

gni

ęć

szkolnych,

– obserwacji czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

zastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboru

oraz

sprawdzianu

umiej

tno

rozpoznawania

skamieniało

ci,

wyst

puj

cych w ró

nej formie i ró

nych o

rodkach skalnych.

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

ucznia po zako

czeniu realizacji

jednostki modułowej nale

y uwzgl

dni

wyniki sprawdzianów, testów

osi

gni

ęć

szkolnych oraz poziom wykonania

wicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z2.02
Okre

lanie budowy geologicznej Europy

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– okre

cele i zadania geologii regionalnej,

– scharakteryzowa

budow

geologiczn

Europy,

– wskaza

na mapie geologicznej główne jednostki strukturalne Europy,

– porówna

budow

geologiczn

Polski z okre

lonymi jednostkami

tektonicznymi Europy,

– scharakteryzowa

obszary platformy prekambryjskiej,

– scharakteryzowa

obszary platformy paleozoicznej,

– scharakteryzowa

obszary fałdowa

alpejskich,

– wyodr

bni

formy tektoniczne i okre

ich genez

– okre

zmiany

skorupie

ziemskiej

wywołane

ruchami

tektonicznymi,

– skorzysta

z ró

nych

ródeł informacji dotycz

cej budowy

geologicznej Europy.

2. Materiał nauczania

Cel i zadania geologii regionalnej.
Główne rysy budowy geologicznej Europy.
Charakterystyka jednostek tektonicznych Europy.
Charakterystyka platformy prekambryjskiej. Charakterystyka platformy
paleozoicznej. Charakterystyka fałdowa

alpejskich.

Lokalizacja zaburze

tektonicznych w Europie.

wiczenia

•

Odczytywanie z mapy geologicznej Europy głównych jednostek

geologicznych.

•

Zaznaczanie zasi

gu jednostek tektonicznych Europy na mapie

konturowej.

•

Wyszukiwanie na mapie geologicznej Europy prowincji o podobnej

budowie geologicznej.

•

Porównywanie budowy geologicznej Polski z okre

lonymi jednostkami

tektonicznymi Europy.

rodki dydaktyczne

Przekroje geologiczne wybranych prowincji geologicznych Europy.
Zestaw plansz i przezroczy ilustruj

cych elementy budowy geologicznej

Europy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Mapy geologiczne, tektoniczne i strukturalne Europy w ró

nych skalach.

Komputer z dost

pem do Internetu.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program

jednostki

modułowej

obejmuje

zagadnienia

z zakresu: geologii dynamicznej, tektoniki i geografii.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej nale

y odwoływa

do wiadomo

ci i umiej

tno

ci zdobytych przez uczniów na zaj

ciach

podczas realizacji programu jednostki modułowej 311[12].Z2.01
Analizowanie dziejów Ziemi i

wiata organicznego.

W osi

gni

ciu zało

onych celów kształcenia istotne znaczenie ma

dobór metod nauczania.

Program

jednostki

modułowej

nale

realizowa

metodami

aktywizuj

cymi, takimi jak: metoda tekstu przewodniego, metoda

przypadków,

metoda

symulacyjna,

metoda

sytuacyjna,

pokazu

z obja

nieniem oraz

wicze

praktycznych.

Przykładowe

wiczenia zamieszczone w programie stanowi

propozycj

do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres

wicze

rozszerzony w zale

ci od potrzeb edukacyjnych i mo

liwo

szkoły.

Nauczyciel powinien przygotowa

materiały potrzebne do wykonania

pokazów i

wicze

: przewodnie teksty, mapy geologiczne, tektoniczne

i strukturalne Europy, przekroje geologiczne. Wskazane jest korzystanie
z Internetu w celu pozyskania informacji na temat budowy geologicznej
Polski i Europy.

Program jednostki modułowej powinien by

realizowany w pracowni

mineralogiczno-petrograficznej lub pracowni kartografii geologicznej
w grupie do 15 uczniów, z podziałem na zespoły 2-3 osobowe.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie post

pów ucznia powinno odbywa

systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na
podstawie okre

lonych kryteriów.

W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom oraz zakres

opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

ci, wynikaj

cych ze

szczegółowych celów kształcenia. Nauczyciel powinien opracowa

wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne.

Podczas kontroli i oceny nale

y sprawdza

umiej

tno

ci uczniów

w operowaniu zdobyt

wiedz

, zwraca

uwag

na merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, wła

ciwe stosowanie poj

ęć

technicznych, poprawno

ść

wnioskowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Oceny uczniów nale

y dokonywa

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– sprawdzianów praktycznych,
– testów osi

gni

ęć

szkolnych,

– obserwacji czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

zastosowanie

testu

pisemnego

zadaniami

zamkni

tymi

wielokrotnego wyboru oraz sprawdzianu umiej

tno

ci rysowania

i interpretowania przekrojów geologicznych.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia nale

uwzgl

dni

wyniki sprawdzianów, testów osi

gni

ęć

szkolnych oraz

poziom wykonania

wicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12]. Z2.03
Okre

lanie budowy geologicznej Polski

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– rozpozna

struktur

geologiczn

Polski,

– okre

budow

geologiczn

wybranych obszarów w Polsce,

– okre

główne pi

tra i kompleksy strukturalne na obszarze Polski,

– dokona

podziału obszaru Polski na jednostki geologiczne według

ró

nych kryteriów,

– wyja

procesy kształtuj

ce rze

jednostek geologicznych Polski,

– scharakteryzowa

tra strukturalne Polski,

– zinterpretowa

przekroje geologiczne jednostek geologicznych Polski,

– okre

zwi

zki

przyczynowo-skutkowe

pomi

dzy

budow

geologiczn

a procesami zachodz

cymi na obszarze Polski

w poszczególnych okresach geologicznych,

– posłu

dokumentacj

geologiczn

– skorzysta

z ró

nych

ródeł informacji dotycz

cych budowy

geologicznej Polski.

2. Materiał nauczania

Stan rozpoznania struktury geologicznej Polski.
Główne pi

tra i kompleksy strukturalne na obszarze Polski.

Kryteria podziału obszaru Polski na jednostki geologiczne.
Pi

trowo

ść

budowy geologicznej Polski.

Charakterystyka pi

tra prekambryjskiego w Polsce.

Charakterystyka pi

tra kaledo

skiego w Polsce.

Charakterystyka pi

tra waryscyjskiego w Polsce.

Charakterystyka pi

tra laramijskiego w Polsce.

Charakterystyka pi

tra alpejskiego w Polsce.

wiczenia

•

Rysowanie przekrojów geologicznych przez obszar Polski w kierunku

NE-SW na podstawie map strukturalnych lub geologicznych
odkrytych.

•

Czytanie przekrojów geologicznych przedstawiaj

cych wgł

budow

wybranych jednostek geologicznych Polski.

•

Zaznaczanie na mapie konturowej granic jednostek tektonicznych

Polski.

•

Zaznaczanie na mapie konturowej Polski obszarów fałdowych

powstałych w poszczególnych orogenezach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne

Przekroje geologiczne jednostek geologicznych Polski.
Mapy geologiczne Polski tektoniczne, strukturalne w ró

nych skalach.

Mapy konturowe Europy i Polski.
Foliogramy i plansze przedstawiaj

ce budow

wgł

obszarów Polski.

Komputer z dost

pem do Internetu.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje szeroki zakres wiedzy

geologicznej, ł

cej zagadnienia z ró

nych dziedzin nauk, takich jak:

mineralogia, petrografia, geologia dynamiczna, geochemia, ochrona

rodowiska, tektonika, biologia i geografia.

Zaleca si

, aby podczas realizacji programu jednostki modułowej

stosowa

aktywizuj

ce metody nauczania, takie jak: metoda tekstu

przewodniego,

metoda

sytuacyjna,

metoda

przypadków,

gier

dydaktycznych, pokazu z obja

nieniem oraz

wicze

praktycznych.

wiczenia

zamieszczone

programie

propozycj

wykorzystania przez

nauczyciela. Zakres

wicze

e by

rozszerzony

w zale

ci od potrzeb edukacyjnych i mo

liwo

ci szkoły.

Nauczyciel powinien przygotowa

materiały potrzebne do wykonania

wicze

, takie jak: teksty przewodnie, foliogramy, plansze i mapy

przedstawiaj

ce budow

wgł

obszarów Polski.

wiczenia praktyczne powinien poprzedzi

pokaz z obja

nieniem.

Podczas

wykonywania

wicze

ucze

powinien

opanowa

umiej

tno

ci zwi

zane z rysowaniem przekrojów geologicznych oraz

z okre

laniem zwi

zków przyczynowo-skutkowych pomi

dzy budow

geologiczn

procesami

zachodz

cymi

obszarze

Polski

w poszczególnych okresach geologicznych.

Wskazane jest, aby w trakcie

wicze

nauczyciel obserwował prac

ucznia, wskazywał popełnione bł

dy oraz naprowadzał na wła

ciwy tok

pracy. Cennym uzupełnieniem mo

e by

zorganizowanie wycieczki do

przedsi

biorstwa geodezyjno – kartograficznego w celu poznania zasad

rysowania przekrojów geologicznych oraz sporz

dzania dokumentacji

geologicznej.

Zaj

cia nale

y realizowa

w pracowni mineralogiczno-petrograficznej

lub kartografii geologicznej w grupie do 15 uczniów, z podziałem na
zespoły 2 – 3 osobowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie post

pów uczniów powinno odbywa

systematycznie przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej
na podstawie okre

lonych kryteriów. Ma ona dostarczy

informacji

o zakresie i stopniu realizacji celów kształcenia. Nauczyciel zobowi

zany

jest dokona

hierarchizacji celów oraz opracowa

wymagania

edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne.

Ocena osi

gni

ęć

szkolnych ma aktywizowa

i mobilizowa

do pracy

zarówno ucznia jak i nauczyciela.

Nauczyciel

powinien

opracowa

wymagania

edukacyjne

poszczególne stopnie szkolne.

Wiadomo

ci i umiej

tno

ci uczniów mog

oceniane na podstawie:

– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– sprawdzianów praktycznych,
– testów osi

gni

ęć

szkolnych,

– obserwacji czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

Oceniaj

c sprawdziany ustne nale

y uwzgl

dni

– poprawno

ść

merytoryczn

– umiej

tno

ść

posługiwania si

terminologi

zawodow

– umiej

tno

ść

zastosowania teorii w praktyce,

– umiej

tno

ść

interpretowania procesów zachodz

cych w gł

bi skorupy

ziemskiej,

– precyzj

i jasno

ść

wypowiedzi.

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

zastosowanie

testu

pisemnego

zadaniami

zamkni

tymi

wielokrotnego wyboru.

W ocenie

cowej

nale

uwzgl

dni

wyniki

wszystkich

stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osi

gni

ęć

uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[12].Z3
Składniki skorupy ziemskiej

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– okre

elementy symetrii minerałów,

– okre

makroskopowo cechy diagnostyczne minerałów,

– rozpoznawa

minerały, b

ce składnikami skał i kopalin,

– rozpoznawa

ró

ne typy genetyczne skał,

– okre

cechy strukturalno - teksturalne skał,

– okre

rodzaj skały na podstawie składu mineralnego,

– klasyfikowa

zło

a ze wzgl

du na genez

i form

– przedstawia

graficznie podstawowe formy złó

– charakteryzowa

procesy

prowadz

powstania

złó

magmowych, wietrzeniowych, osadowych i metamorficznych,

– wskazywa

na mapie regiony

wyst

powania i eksploatacji

podstawowych kopalin w Polsce,

– okre

genez

zło

a i jego pó

niejsze przeobra

enia,

– stosowa

zasady racjonalnej gospodarki zasobami złó

kopalin,

kopalin towarzysz

cych i odpadowych oraz wód podziemnych,

– stosowa

przepisy dotycz

ce ochrony gleb, wód, zasobów złó

kopalin i krajobrazu,

– lokalizowa

w terenie punkty dokumentacyjne, odkrywki naturalne

i sztuczne, wyrobiska górnicze,

– stosowa

zasady

sporz

dzania

dokumentacji

graficznej

i fotograficznej,

– wykonywa

obserwacje, pomiary i opróbowania podczas prac

poszukiwawczych i rozpoznawczych złó

– wykonywa

zestawienia tabelaryczne oraz graficzne,

– opracowywa

wyniki bada

rozpoznawanych złó

– oblicza

zasoby złó

kopalin stałych i wód podziemnych,

– stosowa

programy komputerowe w calu archiwizacji, przetwarzania

oraz opracowywania wyników bada

, map oraz dokumentacji

geologiczno-zło

owych, geologiczno-in

ynierskich i hydrogeologicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Wykaz jednostek modułowych

Orientacyjna

liczba godzin na

realizacj

311[12].Z3.01

Rozpoznawanie makroskopowe minerałów

311[12].Z3.02

Rozpoznawanie makroskopowe skał

311[12].Z3.03

Dokumentowanie form wyst

powania złó

311[12].Z3.04

Okre

lanie rodzajów i warunków powstania

złó

na obszarze Polski

111

311[12].Z3.05

Poszukiwanie, rozpoznawanie
i dokumentowanie złó

122

311[12].Z3.06

Stosowanie przepisów prawa podczas
wykonywania prac geologicznych

311[12].Z3.07

Stosowanie programów komputerowych
w pracach geologiczno-dokumentacyjnych

Razem

533

3. Schemat układu jednostek modułowych

Moduł 311[12].Z3

Składniki skorupy ziemskiej

311[12].Z3.02

Rozpoznawanie makroskopowe skał

311[12].Z3.03

Dokumentowanie form wyst

powania złó

311[12].Z3.01

Rozpoznawanie makroskopowe minerałów

311[12].Z3.04

Okre

lanie rodzajów i warunków powstania złó

obszarze Polski

311[12].Z3.05

Poszukiwanie, rozpoznawanie i dokumentowanie złó

311[12].Z3.06

Stosowanie przepisów prawa

podczas wykonywania prac

geologicznych

311[12].Z3.07

Stosowanie programów

komputerowych w pracach

geologiczno-dokumentacyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.Literatura

Bolewski A.: Mineralogia szczegółowa Wyd. Geologiczne, Warszawa
1982
Bolewski A.: Encyklopedia surowców

mineralnych. Wyd. CPPGSMiE

PAN, Warszawa 1994
Bolewski

A.:

Rozpoznawanie

minerałów

podstawie

cech

zewn

trznych i własno

ci chemicznych. Wyd. Geologiczne, Warszawa

1972
Bolewski A., Kubisz J.,

abi

ski W.: Mineralogia ogólna. Wyd.

Geologiczne, Warszawa 1975
Bolewski A., Parachoniak W.: Petrografia. Wyd. Geologiczne, Warszawa
1982
Bolewski A., Parachoniak W.: Zarys petrografii. Wyd. AGH, Kraków1986
Bolewski A., Manecki A.: Rozpoznawanie minerałów. Wyd. Geologiczne,
Warszawa 1990
Bolewski A.,

abi

ski W.: Metody bada

minerałów i skał. Wyd.

Geologiczne, Warszawa 1988
Borkowska

M.,

Smulikowski

K.:

Minerały

skałotwórcze. Wyd.

Geologiczne, Warszawa 1973
Chlebowski R.:Petrografia skał osadowych. Wyd. Uniwersytetu
Warszawskiego, Warszawa 1988
Chlebowski R., Kowalski W.: Mineralogia. Wyd. Geologiczne, Warszawa
1979
Gałkiewicz T.: Poszukiwanie i rozpoznawanie złó

kopalin stałych. Wyd.

Geologiczne, Warszawa 1976
Gruszczyk H.: Nauka o zło

ach. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1984

Gruszczyk H.: Metodyka poszukiwa

złó

kopalin stałych. Wyd.

Geologiczne, Warszawa 1986
Heflik W.: Minerały Polski. Wyd. Antykwa, Kraków 1998
Hutnik R., Pi

tek E., Wierski J., Sachanbi

ski M.: Vademecum zbieracza

kamieni szlachetnych i ozdobnych. Wyd. Geologiczne, Warszawa1984
Koba G.: Technologia informacyjna dla szkół ponadgimnazjalnych. Wyd.
Migra, Wrocław 2002
Konstantynowicz E.: Geologia surowców mineralnych. Wyd.

skie,

Katowice 1984
Kozłowski S.: Surowce skalne Polski. Wyd. Wyd. Geologiczne,
Warszawa 1986
Kubisz J.,

abi

ski W.: Materiały do

wicze

z mineralogii. Wyd. AGH,

Kraków 1992
Liber-Madziarz E.: Mineralogia i petrografia. Oficyna Wydawnicza
Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Łaz

cka B.: Technologia informacyjna: podr

cznik dla liceum

ogólnokształc

cego, liceum profilowanego i technikum. Wyd. MAC

Edukacja, Kielce 2002
Łydka K.: Petrografia skał osadowych. Wyd. Wyd. Geologiczne,
Warszawa 1985
Ma

lankiewicz K.: Kamienie szlachetne. Wyd. Wyd. Geologiczne,

Warszawa 1982
Pracz J.: Podstawy mineralogii. Wyd. SGGW, Warszawa 2003
Rubinowski Z.: Geologia złó

. Wyd. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1973

Ryka W.: Słownik petrograficzny. Wyd. Wyd. Geologiczne, Warszawa
1991
Trembecki A.: Szacowanie zasobów złó

surowców mineralnych. Wyd.

Wyd. Geologiczne, Warszawa 1974

aba J.: Ilustrowany słownik skal i minerałów. Wyd. Videograf II,

Katowice 2003

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z3.01
Rozpoznawanie makroskopowe minerałów

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– posłu

poj

ciami z zakresu mineralogii,

– scharakteryzowa

układy krystalograficzne,

– okre

elementy symetrii kryształów,

– wyja

genez

minerałów,

– scharakteryzowa

poszczególne grupy minerałów,

– rozpozna

minerały nale

żą

ce do okre

lonych grup,

– dobra

metod

bada

minerałów,

– dobra

przyrz

dy pomiarowe do bada

diagnostycznych,

– okre

makroskopowo cechy diagnostyczne minerałów,

– okre

mikroskopowo cechy diagnostyczne minerałów,

– rozpozna

najcz

ęś

ciej wyst

puj

ce minerały skorupy ziemskiej,

– scharakteryzowa

znaczenie i zastosowanie minerałów,

– zastosowa

przepisy bezpiecznej i higienicznej pracy podczas

badania minerałów.

2. Materiał nauczania

Podstawy mineralogii.
Krystalografia.
Geneza minerałów.
Wła

ciwo

ci fizyczne minerałów.

Wła

ciwo

ci optyczne minerałów.

Metody bada

minerałów.

Grupy minerałów.
Zastosowanie i wykorzystanie minerałów.

wiczenia

•

Okre

lanie elementów symetrii minerałów na modelach i naturalnych

minerałach.

•

Tworzenie modeli układów krystalograficznych.

•

Okre

lanie makroskopowe wła

ciwo

ci fizycznych minerałów.

•

Okre

lanie makroskopowe wła

ciwo

ci optycznych minerałów.

•

Rozpoznawanie mikroskopowe wa

niejszych minerałów skorupy

ziemskiej.

•

Rozpoznawanie makroskopowe minerałów skałotwórczych.

•

Rozpoznawanie makroskopowe minerałów na podstawie cech

fizycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Okre

lanie mo

liwo

ci zastosowania w praktyce ró

nych minerałów

na podstawie ich wła

ciwo

ci fizycznych.

rodki dydaktyczne

Modele kryształów i minerałów.

Skala twardo

ci Mohsa.

Kolekcje minerałów i skał.
Szlify cienkich i polerowanych skał.
Zdj

cia mikroskopowe minerałów i skał.

Stalowe rylce w ilo

ci.

10% roztwór kwasu solnego.
Lupa powi

kszaj

ca.

Zestaw sit do analizy granulometrycznej.
Mikroskopy polaryzacyjne.
Tablice pogl

dowe przedstawiaj

ce układy krystalograficzne oraz ró

postacie kryształów.
Filmy edukacyjne o tematyce geologicznej.
Normy i przepisy bran

owe.

Komputer z dost

pem do Internetu.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz

genezy,

budowy,

rozpoznawania

oraz

okre

lania

wła

ciwo

i zastosowania minerałów.

W trakcie realizacji programu nale

y ł

czy

teori

z praktyk

poprzez

odpowiedni dobór

wicze

, wykorzystywanie wiadomo

ci i umiej

tno

innych

obszarów

tematycznych

oraz

rozwija

umiej

tno

ść

samokształcenia. Szczególnie wa

ne jest opanowanie przez uczniów

umiej

tno

ci rozpoznawania skał i minerałów.

Program

jednostki

modułowej

powinien

realizowany

nast

puj

cymi metodami nauczania: tekstu przewodniego, metod

sytuacyjn

metod

przypadków

oraz

pokazu

z obja

nieniem

wicze

praktycznych.

Przed przyst

pieniem do wykonywania

wicze

nale

y zapozna

uczniów z zakresem i rodzajem wykonywanych zada

, zasadami obsługi

mikroskopu oraz obowi

zuj

cymi przepisami bezpiecze

stwa i higieny

pracy.

Zakres

wicze

e by

rozszerzony w zale

ci od potrzeb

edukacyjnych i mo

liwo

ci szkoły.

wiczenia powinny by

realizowane zarówno grupowo lub

indywidualnie. Zaleca si

, aby w miar

liwo

ci organizowa

zaj

cia

w terenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Proces dydaktyczny nale

y realizowa

w pracowni mineralogiczno –

petrograficznej w grupach do 15 osób, podzielonych na zespoły 2-3
osobowe.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceniania osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

ucznia powinno odbywa

w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
okre

lonych kryteriów.

Podczas kontroli i oceny nale

y sprawdza

umiej

tno

ść

operowania

zdobyt

wiedz

, zwraca

uwag

na merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi,

wła

ciwe stosowanie poj

ęć

i poprawno

ść

wnioskowania.

Ocena osi

gni

ęć

szkolnych ma mobilizowa

do pracy zarówno ucznia

jak i nauczyciela. Ocenianie powinno u

wiadomi

uczniom poziom ich

osi

gni

ęć

w odniesieniu do wymaga

edukacyjnych.

Ocenianie osi

gni

ęć

uczniów nale

y dokona

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– sprawdzianów praktycznych,
– testów osi

gni

ęć

szkolnych,

– obserwacji czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas zaj

ęć

W procesie oceniania nale

y szczególn

uwag

zwróci

na:

– rozpoznawanie mikroskopowe minerałów,
– rozpoznawanie makroskopowe minerałów,
– okre

lanie wła

ciwo

ci fizycznych i optycznych minerałów,

– klasyfikowanie minerałów do odpowiedniej grupy,
– okre

lanie zastosowania minerałów.

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej nale

przeprowadzi

testy dydaktyczne w formie pisemnej oraz praktycznej,

maj

cej na celu zbadanie umiej

tno

ci rozpoznawania ró

nych

minerałów skałotwórczych.

W ocenie

cowej

nale

uwzgl

dni

wyniki

wszystkich

stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osi

gni

ęć

uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z3.02
Rozpoznawanie makroskopowe skał

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– posłu

poj

ciami z zakresu petrologii,

– okre

cel bada

petrograficznych,

– dobra

metody bada

skał,

– rozró

typy genetyczne skał,

– wyja

procesy powstawania skał magmowych,

– okre

struktur

skał magmowych,

– okre

tekstur

skał magmowych,

– okre

rodzaj skały magmowej na podstawie składu mineralnego,

– okre

wła

ciwo

ci fizyczne i chemiczne skał magmowych,

– sklasyfikowa

skały magmowe,

– okre

zastosowanie skał magmowych,

– scharakteryzowa

skały piroklastyczne,

– wyja

genez

skał osadowych,

– sklasyfikowa

skały osadowe,

– okre

struktur

i tekstur

skał osadowych,

– okre

rodzaj skały osadowej na podstawie składu mineralnego,

– scharakteryzowa

poszczególne typy skał osadowych,

– okre

zastosowanie skał osadowych w Polsce,

– wyja

procesy powstania skał metamorficznych,

– rozpozna

rodzaj skały metamorficznej na podstawie składu

mineralnego,

– okre

struktur

i tekstur

skał metamorficznych,

– sklasyfikowa

typowe skały metamorficzne,

– okre

zastosowanie skał metamorficznych,

– okre

obszary wyst

powania skał magmowych, osadowych

i metamorficznych na podstawie mapy fizycznej Polski.

2. Materiał nauczania

Przedmiot i zadania petrografii.
Metody badania skał.
Geneza skał magmowych.

Charakterystyka skał magmowych.
Charakterystyka skał piroklastycznych.
Geneza skał osadowych.
Charakterystyka i podział skał osadowych.
Geneza skał metamorficznych. Charakterystyka skał metamorficznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenia

•

Rozpoznawanie minerałów skałotwórczych na podstawie cech

diagnostycznych.

•

Rozpoznawanie struktur skał magmowych na podstawie stopnia

wykrystalizowania minerałów.

•

Rozpoznawanie

tekstur

skał

magmowych

podstawie

przestrzennego rozmieszczenia składników mineralnych w skale.

•

Rozpoznawanie skał magmowych na podstawie ich struktury

i tekstury.

•

Rozpoznawanie makroskopowe skał osadowych.

•

Rozpoznawanie makroskopowe skał metamorficznych.

rodki dydaktyczne

Kolekcje skał magmowych.
Kolekcje skał osadowych.
Kolekcje skał metamorficznych.
Stalowe rylce.
10% roztwór kwasu solnego.
Lupa powi

kszaj

ca.

Mikroskopy polaryzacyjne.
Zdj

cia mikroskopowe podstawowych rodzajów skał wyst

puj

cych na

powierzchni skorupy ziemskiej.
Tablice pogl

dowe przedstawiaj

ce struktury i tekstury skał.

Filmy edukacyjne o tematyce geologicznej.
Normy i przepisy bran

owe.

Mapa fizyczna Polski.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz

budowy, składu mineralnego, warunków powstawania oraz metod
badania wła

ciwo

ci fizycznych skał.

Osi

gni

cie zaplanowanych celów kształcenia wymaga stosowania

aktywizuj

cych

metod

nauczania,

takich

jak:

metoda

tekstu

przewodniego, metoda sytuacyjna, metoda przypadków, pokazu
z obja

nieniem oraz

wicze

praktycznych.

wiczenia

powinny

dominuj

metod

kształtowania

umiej

tno

ci praktycznych. Nauczyciel powinien przygotowa

próbki skał

magmowych, osadowych i metamorficznych, aby umo

liwi

uczniom ich

identyfikacj

na podstawie okre

lonych cech i wła

ciwo

ci. Konieczne

jest równie

analizowanie próbek skał ró

nych typów genetycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozpoznawanie makroskopowe skał powinno odbywa

zaj

ciach w terenie, poniewa

wygl

d skał mo

e ró

od typowych

okazów

zgromadzonych

pracowni

mineralogicznej.

Podczas

wykonywania

wicze

nale

y obserwowa

prac

uczniów i wskazywa

wła

ciwy tok pracy.

Realizacj

zaj

ęć

nale

y wspomóc prezentacj

filmów dydaktycznych

o tematyce geologicznej oraz korzystaniem w procesie kształcenia
z tablic pogl

dowych, norm, przepisów bran

owych oraz z zasobów

Internetu.

Zaleca si

równie

wł

czenie do procesu kształcenia filmów

dydaktycznych o tematyce geologicznej oraz korzystanie z zasobów
Internetu.

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni

mineralogiczno-petrograficznej w grupie do 15 osób, z podziałem na
zespoły 2-3 osobowe.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceniania osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Podstaw

oceniania post

pów uczniów powinny by

kryteria

okre

lone przez nauczyciela na pocz

tku zaj

ęć

. W kryteriach oceniania

nale

y uwzgl

dni

poziom oraz zakres opanowania przez uczniów

wiadomo

ci i umiej

tno

ci wynikaj

cych ze szczegółowych celów

kształcenia.

Nauczyciel

powinien

opracowa

wymagania

edukacyjne

poszczególne stopnie szkolne.

Osi

gni

cia uczniów nale

y ocenia

systematycznie w trakcie

realizacji programu jednostki modułowej stosuj

– sprawdziany ustne i pisemne,
– sprawdziany praktyczne,
– testy osi

gni

ęć

szkolnych,

– obserwacj

czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

W ocenie

cowej

nale

uwzgl

dni

wyniki

wszystkich

stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osi

gni

ęć

uczniów.

Podstaw

do uzyskania pozytywnej oceny jest poprawne wykonanie

wicze

i zada

praktycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z3.03
Dokumentowanie form wyst

powania złó

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– okre

cel i zakres bada

geologii zło

owej,

– posłu

podstawowymi poj

ciami z zakresu geologii zło

owej,

– dokona

podziału kopalin według ró

nych kryteriów,

– okre

znaczenie surowców energetycznych, rudnych, chemicznych

i skalnych dla gospodarki,

– zgromadzi

informacje dotycz

ce wyst

powania złó

kopalin

ytecznych,

– okre

wpływ

formy

złó

metodyk

poszukiwania

złó

surowców u

ytecznych,

– rozpozna

formy wyst

powania złó

surowców stałych, wód

i bituminów,

– wyja

cechy złó

ropnych, gazowych i ropno - gazowych,

– dobra

metody poszukiwania złó

surowców u

ytecznych,

– sporz

dzi

dokumentacj

przebiegu bada

geologicznych,

– wykona

szkic pułapek ropno - gazowych,

– opracowa

dokumentacj

wyst

powania złó

surowców stałych,

ciekłych i gazowych,

– okre

sposoby zagospodarowania złó

surowców u

ytecznych,

– skorzysta

ze specjalistycznych programów komputerowych.

2. Materiał nauczania

Zakres i cel bada

geologii zło

owej.

Podstawowe definicje i poj

cia z zakresu geologii zło

owej.

Charakterystyka i podział kopalin według ró

nych kryteriów.

Znaczenie surowców energetycznych, rudnych, chemicznych i skalnych
dla gospodarki.
Izometryczne i płaskie formy wyst

powania złó

surowców stałych.

Przestrzenne formy wyst

powania złó

surowców ciekłych i gazowych.

Cechy złó

ropnych, gazowych i ropno-gazowych.

Metody poszukiwania i zagospodarowania złó

Zale

ść

metod poszukiwania od formy złó

Dokumentacja przebiegu bada

geologicznych.

Wpływ formy zło

a na jego zagospodarowanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenia

•

Rysowanie ró

nych form zło

owych charakterystycznych dla

surowców stałych.

•

Rozpoznawanie i szkicowanie pułapek ropno-gazowych.

•

Rysowanie przekrojów geologicznych złó

surowców stałych.

•

Rysowanie przekrojów geologicznych złó

surowców ciekłych

i gazowych.

•

Rozpoznawanie kopalin pospolitych: piasków,

wirów, torfów.

•

Rozpoznawanie

kopalin

podstawie

składu

mineralnego

i cech makroskopowych.

•

Rozpoznawanie

segregowanie

surowców

ytecznych

zgromadzonych podczas zaj

ęć

terenowych i wycieczek szkolnych.

•

Rozpoznawanie

segregowanie

zbiorów

własnych,

kopalin

pozyskanych na zaj

ciach terenowych i wycieczkach szkolnych.

•

Rysowanie

przekrojów

geologicznych

przy

wykorzystaniu

specjalistycznych programów komputerowych.

•

Sporz

dzanie dokumentacji na podstawie bada

geologicznych.

•

Opracowanie dokumentacji wyst

powania złó

surowców stałych

w rejonie.

•

Opracowywanie projektu rekultywacji terenów zdewastowanych

w wyniku eksploatacji złó

rodki dydaktyczne

Plansze pogl

dowe.

Foliogramy przedstawiaj

ce rysunki i szkice przekrojów geologicznych.

Mapy geologiczne.
Mapy fizyczne Polski.
Próbki kopalin.
Przekroje geologiczne.
Komputer z dost

pem do Internetu.

Dokumentacja techniczna zło

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz

dokumentowania złó

kopalin we wszystkich kategoriach rozpoznania.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej nale

y wdra

uczniów do samodzielnej pracy, zach

do studiowania czasopism

i literatury zawodowej oraz korzystania z zasobów Internetu.

Wiedza z zakresu powstawania złó

i form zalegania kopalin

poszerza

wiadomo

ci,

zdobyte

podczas

realizacji

programów

wcze

niejszych jednostek modułowych z zakresu geochemii, geologii

dynamicznej, mineralogii, petrografii i tektoniki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W osi

gni

ciu zało

onych celów istotne znaczenie ma dobór metod

nauczania. Zaleca si

, aby podczas realizacji programu nauczania

stosowa

aktywizuj

ce metody nauczania: metod

sytuacyjn

, metod

przypadków, metod

projektów, pokazu z obja

nieniem oraz

wicze

praktycznych.

Realizuj

program

jednostki

modułowej

wskazane

jest

prezentowanie filmów dydaktycznych oraz zorganizowanie wycieczki
w celu poznania sposobów zagospodarowania zasobów złó

Zaj

cia powinny by

realizowane w pracowni mineralogiczno-

petrograficznej lub kartografii geologicznej w grupie do 15 uczniów,
z podziałem na zespoły 3 - 4 osobowe.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na
podstawie okre

lonych kryteriów.

W kryteriach oceniania umiej

tno

ci uczniów nale

y uwzgl

dni

poziom

oraz

zakres

opanowania

przez

uczniów

umiej

tno

i wiadomo

ci wynikaj

cych ze szczegółowych celów kształcenia.

Nauczyciel

powinien

opracowa

wymagania

edukacyjne

poszczególne stopnie szkolne.

Oceny uczniów nale

y dokona

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– sprawdzianów praktycznych,
– obserwacji czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

Podczas kontroli i oceny nale

y sprawdza

umiej

tno

ci uczniów

w operowaniu zdobyt

wiedz

, zwraca

uwag

na merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, stosowanie poj

ęć

technicznych, poprawno

ść

wnioskowania,

wykonywanie rysunków, profili i przekrojów geologicznych.

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

zastosowanie testu pisemnego wielokrotnego wyboru z zadaniami

zamkni

tymi oraz testu sprawdzaj

cego umiej

tno

ci graficznego

przedstawiania ró

nych form zło

owych charakterystycznych dla

surowców wyst

puj

cych w ró

nych postaciach.

W ocenie osi

gni

ęć

ucznia po zako

czeniu realizacji programu

jednostki modułowej nale

y uwzgl

dni

wyniki testów i sprawdzianów

oraz poziom wykonania

wicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z3.04
Okre

lanie rodzajów i warunków powstania złó

obszarze Polski

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– dokona

podziału

genetycznego

złó

endogenicznych

i egzogenicznych,

– wyja

procesy

zachodz

podczas

tworzenia

złó

magmowych gł

binowych, wulkanicznych i pomagmowych,

– rozró

rodzaje złó

magmowych w zale

ci od sposobów ich

powstania,

– wyja

procesy

zachodz

podczas

tworzenia

złó

wietrzeniowych, aluwialnych, rezydualnych i infiltracyjnych,

– wyja

procesy zachodz

ce podczas tworzenia si

złó

osadowych,

– scharakteryzowa

rodzaje złó

osadowych,

– wyja

procesy

zachodz

podczas

tworzenia

złó

metamorficznych i zmetamorfizowanych,

– scharakteryzowa

wyst

powanie surowców w poszczególnych

regionach geologicznych Polski,

– okre

zagro

enia dla

rodowiska naturalnego spowodowane

eksploatacj

złó

2. Materiał nauczania

Podział genetyczny złó

Wpływ procesów zachodz

cych wewn

trz intruzji magmowych na

powstawanie złó

Charakterystyka złó

magmowych.

Zło

a wulkaniczne i pomagmowe.

Udział procesów pneumatolityczno-hydrotermalnych w powstawaniu
złó

Wpływ procesu metasomatozy na tworzenie si

złó

Procesy i zło

a wietrzeniowe.

Zło

a aluwialne.

Zło

a rezydualne i infiltracyjne.

Procesy i zło

a osadowe.

Powstawanie złó

rozsypiskowych, ewaporacyjnych i biogenicznych.

Kryteria podziału na regiony geologiczno – zło

owe.

Stan rozpoznania surowcowego regionów geologicznych Polski.
Budowa geologiczna wybranych złó

Polski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenia

•

Okre

lanie wpływu procesów zachodz

cych wewn

trz intruzji

magmowych na powstawanie złó

•

Rysowanie przekrojów geologicznych przez ró

ne typy genetyczne

złó

magmowych i pomagmowych.

•

Rysowanie schematów tekstur i struktur kopalin ró

nych typów

genetycznych, na podstawie próbek kopalin i ilustracji.

•

Okre

lanie składu mineralnego, struktury i tekstury próbek kopalin na

podstawie bada

makroskopowych.

•

Czytanie map i przekrojów geologicznych wybranych złó

polskich.

rodki dydaktyczne

Próbki kopalin.
Ilustracje struktur i tekstur kopalin.
Foliogramy i plansze obrazuj

ce zło

a w Polsce.

Przekroje geologiczne złó

surowców naturalnych.

Mapy fizyczne i geologiczne Polski.
Czasopisma specjalistyczne.
Materiały udost

pniane przez zakłady wydobywcze.

Filmy edukacyjne obrazuj

ce sposoby udost

pnienia i eksploatacji złó

Komputer z dost

pem do Internetu.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia z wielu dziedzin

geologii, takich jak: geologia zło

owa, geochemia, geologia dynamiczna,

mineralogia, petrografia, tektonika, a przede wszystkim geologia
regionalna. Realizuj

c program jednostki modułowej nale

y nawi

zywa

wiedzy

uczniów

wymienionych

nauk

geologicznych,

w szczególno

ci zwraca

uwag

na umiej

tno

ść

lokalizacji omawianych

złó

w okre

lonych jednostkach geologicznych Polski.

Zaleca si

, aby podczas realizacji programu jednostki modułowej

stosowa

aktywizuj

ce metody nauczania, takie jak: metoda sytuacyjna,

metoda przypadków, metoda pokazu z obja

nieniem oraz

wicze

praktycznych. Wskazane jest zorganizowanie wycieczki dydaktycznej na
obszary zdewastowane eksploatacj

złó

w celu okre

lenia wpływu

wydobycia kopalin na

rodowisko przyrodnicze.

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni

mineralogiczno-petrograficznej lub kartografii geologicznej w grupie do
15 uczniów, podzielonych na zespoły 2–3 osobowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

ucznia powinno odbywa

systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na
podstawie okre

lonych kryteriów.

Proces sprawdzania i oceniania osi

gni

ęć

uczniów powinien

dostarcza

informacji dotycz

cych zakresu i poziomu opanowania

umiej

tno

ci okre

lonych w szczegółowych celach kształcenia.

Oceny uczniów nale

y dokona

na podstawie: sprawdzianów ustnych

i pisemnych, sprawdzianów praktycznych, testów osi

gni

ęć

szkolnych,

obserwacji czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

Podczas kontroli i oceny nale

y sprawdza

umiej

tno

ci uczniów

w operowaniu zdobyt

wiedz

, zwraca

uwag

na merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, stosowanie poj

ęć

technicznych, poprawno

ść

wnioskowania.

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

zastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboru.
W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów nale

uwzgl

dni

wyniki sprawdzianów, testów osi

gni

ęć

szkolnych oraz

poziom wykonania

wicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z3.05
Poszukiwanie, rozpoznawanie i dokumentowanie
złó

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– okre

cel poszukiwania, rozpoznawania oraz dokumentowania złó

surowców u

ytecznych,

– okre

uwarunkowania genetyczno-strukturalne rozmieszczenia złó

– wyja

przesłanki wyst

powania złó

– rozpozna

oznaki wyst

powania złó

– zastosowa

metody poszukiwa

złó

– okre

cele i zakres opróbowania warstw skalnych w geologicznych

pracach poszukiwawczych i rozpoznawczych,

– okre

zadania dozoru geologicznego,

– dokona

podziału próbek według planowanych bada

– dokona

podziału próbek według konsystencji, sposobu i warunków

ich pobierania,

– przygotowa

próbki do bada

– zaplanowa

etapy

projektowania

wykonywania

prac

poszukiwawczych i rozpoznawczych,

– scharakteryzowa

pod wzgl

dem geologicznym wybrane zło

surowców energetycznych, rudnych, chemicznych i skalnych,

– oceni

wpływ wydobycia surowców u

ytecznych na

rodowisko,

– rozpozna

kopaliny u

yteczne,

– okre

ekonomiczne i techniczne kryteria eksploatacji złó

– zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy dotycz

poszukiwania złó

Materiał nauczania

Cel i zadania prac poszukiwawczych i rozpoznawczych.
Uwarunkowania genetyczno-strukturalne rozmieszczenia złó

Przesłanki poszukiwawcze w okre

laniu obszarów perspektywicznych.

Oznaki wyst

powania złó

Metody poszukiwania i rozpoznawania złó

Prace wykonywane podczas poszukiwania i rozpoznawania złó

Zadania dozoru geologicznego przy prowadzeniu wyrobisk górniczych.
Znaczenie i cel opróbowania warstw skalnych.
Opis próbek geologicznych i okazów skalnych.
Podział próbek do poszczególnych bada

laboratoryjnych.

Klasyfikacja próbek według sposobu pobierania i ich konsystencji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Metody opróbowania i czynniki warunkuj

ce ich wybór.

Przygotowanie próbek do bada

laboratoryjnych.

Normy, instrukcje i przepisy dotycz

ce opróbowania, dokumentowania

i zabezpieczania próbek.
Projektowanie i wykonywanie prac poszukiwawczych i rozpoznawczych.
Zasady nadzorowania i dokumentowania terenowych prac geologiczno-
poszukiwawczych i rozpoznawczych.
Dokumentowanie wybranych złó

surowców energetycznych.

Dokumentowanie wybranych złó

surowców rudnych.

Dokumentowanie wybranych złó

surowców chemicznych.

Dokumentowanie wybranych złó

surowców skalnych.

Obszary wyst

powania kamieni szlachetnych.

Ekonomiczna ocena warto

ci zło

Uwarunkowania eksploatacji złó

Wykorzystanie kopalin towarzysz

cych.

Ocena stanu

rodowiska w miejscu eksploatacji kopalin.

wiczenia

•

Ustalanie warto

ci parametrów do obliczania zasobów złó

•

Wyznaczanie konturów zło

a i obliczanie jego powierzchni ró

nymi

metodami.

•

Obliczanie zasobów zło

a ró

nymi metodami.

•

Dobieranie metod wydobycia kopaliny na podstawie map i przekrojów

geologicznych.

•

Sporz

dzanie

zestawienia

tabelarycznego

wyników

bada

laboratoryjnych próbek wiertniczych.

•

Wykonywanie przekrojów geologicznych na podstawie profili

geologicznych z otworów wiertniczych.

rodki dydaktyczne

Próbki kopalin.
Foliogramy przedstawiaj

ce kolejne czynno

ci zwi

zane z ustaleniem

zasobów.
Mapy przekroje i profile geologiczne obszarów eksploatacji kopalin.
Materiały udost

pniane przez zakłady wydobywcze pozwalaj

ce okre

zasoby zło

Filmy edukacyjne przedstawiaj

ce eksploatacj

surowców naturalnych

i rekultywacj

terenów pokopalnianych.

Komputer z dost

pem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz

poszukiwania, rozpoznawania i dokumentowania złó

surowców

naturalnych.

Podczas realizacji programu nauczania nale

y zapozna

uczniów

z zasadami i etapami opracowywania dokumentacji złó

surowców.

Niektóre

wiczenia pomiarowe uczniowie mog

wykonywa

w oparciu

o te same dane wyj

ciowe, co ułatwi porównanie wyników pracy

i dokonanie samooceny przez ucznia.

W procesie nauczania – uczenia si

nale

y stosowa

metod

sytuacyjn

metod

przypadków,

metod

projektów,

pokazu

z obja

nieniem oraz

wicze

praktycznych. Dominuj

metod

nauczania powinny by

wiczenia praktyczne obliczeniowe i pomiarowe.

Szczególnie polecana jest metoda projektów, która umo

liwia

kształtowanie umiej

tno

ci planowania, korzystania z ró

nych

ródeł

informacji, pracy zespołowej, stosowania wiedzy z innych obszarów
tematycznych, rozwi

zywania problemów, podejmowania decyzji oraz

prezentacji projektu. Podczas opracowywania dokumentacji projektowej
wybranych złó

, uczniowie powinni mie

liwo

ść

korzystania

z obowi

zuj

cych przepisów prawa, norm, poradników, instrukcji,

literatury zawodowej oraz specjalistycznych programów komputerowych.

Proces dydaktyczny zaleca si

wspomaga

filmami dydaktycznymi

przedstawiaj

cymi deformacj

krajobrazu oraz zanieczyszczenia gleby,

wody i powietrza wywołane eksploatacj

surowców kopalnianych.

Wskazana jest współpraca szkoły z instytucjami zajmuj

cymi si

badaniem i dokumentowaniem zasobów złó

oraz wiedzy na temat

stanu zasobów surowców w Polsce, wielko

ci wydobycia, stanu

rodowiska przyrodniczego oraz sposobów rekultywacji terenów

pokopalnianych.

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni

mineralogiczno-petrograficznej lub kartografii geologicznej. Zaj

cia

powinny odbywa

w grupie do 15 uczniów, podzielonych na zespoły 2–3

osobowe.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na
podstawie okre

lonych kryteriów. W kryteriach oceniania nale

uwzgl

dni

poziom oraz zakres opanowania przez uczniów umiej

tno

i wiadomo

ci wynikaj

cych ze szczegółowych celów kształcenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podczas kontroli i oceny nale

y sprawdza

umiej

tno

ci uczniów

operowania zdobyt

wiedz

, zwraca

uwag

na merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, wła

ciwe stosowanie poj

ęć

i poprawno

ść

wnioskowania.

Nauczyciel

powinien

opracowa

wymagania

edukacyjne

poszczególne stopnie szkolne.

Osi

gni

cia uczniów nale

y ocenia

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– sprawdzianów praktycznych,
– testów osi

gni

ęć

szkolnych,

– obserwacje czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

Obserwuj

c czynno

ci ucznia podczas wykonywania

wicze

i dokonuj

c oceny jego pracy, nale

y zwróci

uwag

na:

– korzystanie z ró

nych

ródeł informacji geologicznej,

– statystyczne przedstawianie danych geologicznych,
– opracowywanie dokumentacji,
– okre

lanie wpływu eksploatacji surowców na

rodowisko.

Ocena prac projektowych powinna by

dokonywana na etapie

planowania, realizacji i prezentacji projektu.

W ocenie ko

cowej nale

y wzi

ąć

pod uwag

wyniki wszystkich

stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osi

gni

ęć

uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z3.06
Stosowanie przepisów prawa podczas wykonywania
prac geologicznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– okre

znaczenie prawa geologicznego w ochronie zasobów

naturalnych,

– posłu

podstawowymi

przepisami

zakresu

prawa

geologicznego i górniczego,

– dokona

analizy przepisów prawa okre

laj

cych warunki prowadzenia

prac geologicznych,

– zastosowa

przepisy

prawa

dotycz

wykonywania

prac

geologicznych i górniczych,

– okre

wymagania warunkuj

ce prowadzenie prac geologicznych,

– wykona

prace geologiczne zgodnie przepisami prawa geologicznego

i górniczego,

– okre

rodzaje zagro

wynikaj

cych z działalno

ci górniczej

i geologicznej prowadzonej niezgodnie z przepisami prawa
górniczego i geologicznego,

– okre

procedur

uzyskania zezwolenia na korzystanie z naturalnych

surowców stałych i wód,

– posłu

dokumentacj

geologiczn

– okre

kwalifikacje osób prowadz

cych dozór i nadzór geologiczny,

– skorzysta

z przepisów prawa wodnego i budowlanego,

– okre

podstawy prawne wydobycia surowców z szelfu morskiego

i dna oceanicznego,

– zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska podczas wykonywania

prac geologicznych.

2. Materiał nauczania

Rola prawa w ochronie zasobów naturalnych.
Przepisy prawa geologicznego i górniczego obowi

zuj

ce przy

prowadzeniu prac geologicznych, ich dokumentacji i eksploatacji zło

Przepisy wykonawcze do Prawa geologicznego i górniczego.
Prawo budowlane i prawo wodne.
Przepisy prawa geologicznego i górniczego dotycz

ce poszukiwania,

rozpoznawania i wydobywania surowców mineralnych z szelfu
morskiego i dna oceanicznego.
Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy w prowadzeniu prac

geologicznych i górniczych. Kodeks Post

powania Administracyjnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenia

•

Analizowanie

przepisów

prawa

geologicznego,

górniczego,

budowlanego i wodnego.

•

Okre

lanie zasad i warunków wykonywania prac geologicznych.

•

Okre

lanie skutków nieprawidłowego stosowania przepisów prawa

geologicznego, górniczego, budowlanego i wodnego.

•

Okre

lanie procedury uzyskiwania uprawnie

do wykonywania prac

geologicznych.

•

Okre

lanie

zgodno

realizowanych

działa

górniczych

i geologicznych z przepisami prawa geologicznego i górniczego.

rodki dydaktyczne

Prawo geologiczne, górnicze, budowlane i wodne.
Opracowania bada

geologicznych.

Dokumentacja geologiczna.
Przezrocza i plansze przedstawiaj

ce dokumentacj

geologiczn

złó

Filmy dydaktyczne obrazuj

ce zagro

enia społeczne i przyrodnicze

wynikaj

ce z prowadzenia prac geologicznych, wiertniczych i górniczych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje podstawowe zagadnienia

dotycz

ce prawa geologicznego, górniczego, budowlanego i wodnego.

Podczas jego realizacji nale

y zwróci

uwag

na kształtowanie

umiej

tno

ci posługiwania si

dokumentacj

prowadzonych prac pod

wzgl

dem zgodno

ci z obowi

zuj

cym prawem. Umiej

tno

ci te s

konieczne

wykonywania

zada

zawodowych

zwi

zanych

z prowadzeniem okre

lonych prac geologicznych.

Poznanie uwarunkowa

prawnych dotycz

cych prowadzenia prac

geologicznych, odpowiedzialno

ci zawodowej, dyscyplinarnej oraz

karnej pozwoli przyszłym geologom unikn

ąć

prowadzenia działalno

niezgodnej z przepisami prawa.

W trakcie realizacji

wicze

, ucze

powinien opanowa

umiej

tno

dotycz

ce:

– okre

lania zasad obowi

zywania prawa geologicznego, górniczego,

budowlanego i wodnego,

– okre

lania warunków wykonywania prac geologicznych,

– stosowania przepisów dotycz

cych wykonywania prac geologicznych.

Zaj

cia powinny by

realizowane metodami aktywizuj

cymi, takimi

jak: metoda tekstu przewodniego, metoda gier dydaktycznych, metoda
sytuacyjna, metoda przypadków, pokazu z obja

nieniem oraz

wicze

praktycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni

mineralogiczno-petrograficznej lub kartografii geologicznej. Zaj

cia

dydaktyczne powinny odbywa

w grupie do 15 uczniów, a

wiczenia

w zespołach 2-3 osobowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

ucznia powinno odbywa

systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na
podstawie okre

lonych kryteriów. W kryteriach oceniania nale

uwzgl

dni

poziom oraz zakres opanowania przez uczniów umiej

tno

i wiadomo

ci, wynikaj

cych ze szczegółowych celów kształcenia

Podczas kontroli poziomu opanowania wiedzy, przeprowadzanej

w formie ustnej i pisemnej, nale

y sprawdza

umiej

tno

ci uczniów

w operowania zdobyt

wiedz

, zwraca

uwag

na merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, stosowanie poj

ęć

z zakresu prawa geologicznego,

górniczego, budowlanego i wodnego oraz poprawno

ść

wnioskowania.

Nauczyciel

powinien

opracowa

wymagania

edukacyjne

poszczególne stopnie szkolne.

Osi

gni

cia uczniów nale

y ocenia

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– sprawdzianów praktycznych,
– obserwacji czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

Oceniaj

c stopie

opanowania wiedzy nale

y zwróci

uwag

na:

– umiej

tno

ść

interpretacji przepisów prawa,

– okre

lanie warunków prowadzenia prac geologicznych,

– okre

lanie procedury uzyskiwania zezwolenia na korzystanie

z surowców naturalnych,

– okre

lanie

zakresu

obowi

zków

odpowiedzialno

osób

odpowiedzialnych

prowadzenie

prac

geologicznych

oraz

prowadz

cych dozór i nadzór geologiczny,

– przewidywanie

zagro

enia

wynikaj

cego

nieprzestrzegania

przepisów prawa.
Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

zastosowanie testu osi

gni

ęć

szkolnych wielokrotnego wyboru

z zadaniami zamkni

tymi.

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

ucznia nale

y uwzgl

dni

wyniki

sprawdzianów i testów osi

gni

ęć

szkolnych oraz wyniki obserwacji

ucznia podczas wykonywania

wicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z3.07
Stosowanie programów komputerowych w pracach
geologiczno-dokumentacyjnych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– posłu

programami komputerowymi: edytor tekstów, program

graficzny, baza danych, arkusz kalkulacyjny,

– przygotowa

dokument tekstowy wraz z tabelami, wykresami,

rysunkami i fotografiami,

– przedstawi

wyniki oblicze

w postaci wykresów i diagramów,

– posłu

programami

komputerowymi

przetwarzania

i archiwizowania danych geologicznych,

– skorzysta

z Internetu i narz

dzi internetowych w celu przesyłania

i gromadzenia informacji,

– posłu

skanerem,

– przetworzy

materiały kartograficzne i graficzne przy pomocy

programu Corel, GIMP lub innych,

– odczyta

obrazy graficzne,

– interpretowa

tabelaryczne zapisy,

– zredagowa

tekst o tematyce zawodowej w j

zyku obcym,

– przetłumaczy

teksty zawodowe napisane w j

zyku polskim na j

zyk

obcy,

– skorzysta

z obcoj

zycznych zasobów Internetu dotycz

cych tematyki

zawodowej.

2. Materiał nauczania

Pakiet Office.

Program graficzny.
Arkusz kalkulacyjny.
Baza danych.
Programy specjalistyczne.
Podstawowe poj

cia dotycz

ce pracy geologa w j

zyku obcym.

wiczenia

•

Przygotowywanie tekstu zawieraj

cego opracowane rezultaty

wicze

w postaci tabel i wykresów.

•

Przygotowywanie

rysunku

wł

czenie

pisemnego

sprawozdania i sprawdzianu kontrolnego.

•

Opracowywanie

równa

reakcji

chemicznych

oraz

wzorów

strukturalnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Wykonywanie szkiców, planów i map obiektów geologicznych.

•

Przetwarzanie, uzupełnianie i opisywanie zeskanowanych rysunków.

•

Selekcjonowanie i przetwarzanie danych geologicznych.

•

Odszukanie w bazie danych informacji geologicznych w j

zyku

polskim i obcym.

rodki dydaktyczne

Komputer z procesorem Pentium z systemem operacyjnym WINDOWS
XP lub nowszym wraz z drukark

i skanerem, w ilo

ci 1 zestaw

komputerowy na 1-2 osoby.
Pakiet programów u

ytkowych MS OFFICE 2003 lub nowszy

zawieraj

cy: arkusz kalkulacyjny, edytor tekstu, baz

danych, program

graficzny.
Power Point 2000.
Programy dostosowane do rozwi

zywania zada

geologicznych.

Komputery poł

czone w sie

z dost

pem do Internetu.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie

umiej

tno

posługiwania

programami

komputerowymi,

umo

liwiaj

cymi wykonanie: dokumentów tekstowych, rysunków,

opracowa

kartograficznych, opracowa

i zestawie

danych w postaci

tabel oraz wykresów.

Ponadto po zrealizowaniu programu jednostki modułowej ucze

dzie posiadał umiej

tno

ść

skanowania oraz korzystania z zasobów

Internetu.

Podczas korzystania ze specjalistycznych programów komputerowych

nale

y dobra

tematy prac z zakresu geologii, które ucze

opanował

w trakcie realizacji programów jednostek modułowych dotycz

cych

dokumentowania, wykonywania prac geologicznych oraz inne zgodne
z zainteresowaniami uczniów.

W trakcie wykonywania

wicze

nale

y zwróci

uwag

umiej

tno

ść

korzystania ze słowników internetowych do tłumaczenia

podstawowych poj

ęć

dotycz

cych geologii.

Czas przeznaczony na kształtowanie zało

onych w programie celów

kształcenia zale

y od rodzaju oraz stopnia opanowania obsługi

programu komputerowego oraz dotychczasowych wyników nauczania.
Program komputerowy powinien by

dostosowany do mo

liwo

uczniów.

Zaj

cia

dydaktyczne

powinny

realizowane

metodami

aktywizuj

cymi, takimi jak: metoda tekstu przewodniego, metoda pokazu

z obja

nieniem, pokazu z instrukta

em oraz

wicze

praktycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni

komputerowej, w grupach do 15 osób, a

wiczenia indywidualnie lub

w zespołach 2 osobowych pracuj

cych przy jednym stanowisku

komputerowym.

Ze wzgl

du na stosowanie w geologii coraz to nowszych programów

komputerowych nauczyciel powinien dokona

doboru odpowiedniego

sprz

tu oprogramowania komputerowego oraz literatury zawodowej.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Osi

gni

cia uczniów nale

y ocenia

systematycznie w trakcie

realizacji programu jednostki modułowej na podstawie okre

lonych

kryteriów.

Ocena osi

gni

ęć

szkolnych powinna aktywizowa

i mobilizowa

pracy zarówno ucznia jak i nauczyciela.

Oceny uczniów nale

y dokona

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– sprawdzianów praktycznych,

– testów osi

gni

ęć

szkolnych,

– obserwacji czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

i prowadzonych dyskusji.
W

ocenie

cowej

osi

gni

ęć

uczniów

nale

uwzgl

dni

wykorzystanie

programów

komputerowych

sporz

dzania

dokumentów

tekstowych,

zestawie

tabelarycznych,

wykresów

graficznych, rysunków a tak

e estetyk

prezentowanych rozwi

oraz

zastosowanie

ró

nych

rodzajów

czcionki,

kolorów,

podkre

wstawianie inicjałów, rysunków oraz umiej

tno

ść

dokonywania przez

ucznia zmian w sporz

dzonych opracowaniach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[12].Z4
Praktyka zawodowa

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– rozpoznawa

stan

rodowiska przyrodniczego,

– wykonywa

prace terenowe i kameralne wchodz

ce w zakres

obowi

zków technika geologa,

– posługiwa

terenowym sprz

tem geologiczno-pomiarowym,

– analizowa

funkcjonowanie przedsi

biorstwa na rynku,

– okre

pochodzenie i warunki powstawania skał na podstawie

bada

– okre

pozycj

stratygraficzn

skał na podstawie zawartych

w nich skamieniało

ci,

– okre

wpływ robót geologicznych na

rodowisko,

– posługiwa

dokumentacj

geologiczno-techniczn

, przepisami

prawa geologicznego i górniczego,

– posługiwa

dokumentacj

geologiczn

opracowan

przez słu

geologiczne,

– przestrzega

przepisów prawa, bezpiecze

stwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska podczas

wykonywania prac geologicznych.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

311[12].Z4.01

Rozpoznawanie produktów procesów
geologicznych w terenie

311[12].Z4.02

Wykonywanie pomiarów sytuacyjno-
wysoko

ciowych

311[12].Z4.03

Analizowanie dokumentacji geologicznej złó

surowców u

ytecznych

311[12].Z4.04

Sporz

dzanie dokumentacji wyników bada

geologicznych

311[12].Z4.05

Wykonywanie prac geologicznych w terenie

Razem

175

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Schemat układu jednostek modułowych

Praktyka zawodowa powinna by

realizowana w formie

wicze

terenowych w wymiarze 5 tygodni po zrealizowaniu programów modułów
311[12].Z1, 311[12].Z2, 311[12].Z3.

Poniewa

moduł 311[12].Z4 mo

e by

realizowany równolegle

z modułami 311[12].Z5 i 311[12].Z6 wskazane jest, aby program
jednostki

modułowej

311[12].Z4.04

był

poprzedzony

realizacj

programów jednostek modułowych 311[12].Z5.01 i 311[12].Z5.02.

Moduł 311[12].Z4

Praktyka zawodowa

311[12].Z4.02

Wykonywanie pomiarów sytuacyjno-

wysoko

ciowych

311[12].Z4.01

Rozpoznawanie produktów procesów

geologicznych w terenie

311[12].Z4.03

Analizowanie dokumentacji geologicznej złó

surowców u

ytecznych

311[12].Z4.04

Sporz

dzanie dokumentacji i wyników bada

geologicznych

311[12].Z4.05

Wykonywanie prac geologicznych w terenie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z4.01
Rozpoznawanie produktów procesów geologicznych
w terenie

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– scharakteryzowa

procesy

egzogeniczne

zachodz

obserwowanym terenie,

– scharakteryzowa

procesy endogeniczne zaobserwowane w terenie,

– opisa

i wykona

pomiary deformacji kompleksów skalnych,

– rozpozna

i opisa

okazy mineralogiczne, petrograficzne

i paleontologiczne,

– opisa

skały wyst

puj

ce w regionie i dokona

ich klasyfikacji na

podstawie cech makroskopowych,

– scharakteryzowa

skład petrograficzny skał,

– spreparowa

zebrane okazy skał w warunkach terenowych,

– wykona

szkic morfologiczny obserwowanego terenu,

– okre

wpływ robót geologicznych na

rodowisko przyrodnicze,

– zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska podczas wykonywania

prac geologicznych.

2. Materiał nauczania

Prowadzenie obserwacji geologicznych procesów dynamicznych.
Rozpoznawanie okazów skał zawieraj

cych szcz

tki paleontologiczne.

Wykonywanie pomiarów petrograficznych.

Dokumentowanie form tektonicznych.
Rejestrowanie i analizowanie zmian w

rodowisku przyrodniczym

spowodowanych działalno

geologiczn

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest doskonalenie

umiej

tno

ci uczniów nabytych w procesie kształcenia, poznanie

rzeczywistych warunków pracy, przygotowanie do pracy w zawodzie
oraz opanowanie umiej

tno

ci praktycznych dotycz

cych rozpoznawania

produktów procesów geologicznych w terenie.

Program jednostki modułowej powinien by

realizowany po

zrealizowaniu programów jednostek modułowych wyodr

bnionych

w modułach 311[12].O1 oraz 311[12].Z3.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazane jest zwracanie uwagi na wykorzystywanie w praktyce

posiadanej przez uczniów wiedzy z zakresu geologii dynamicznej,
tektoniki, mineralogii i petrografii.

Realizacj

wicze

terenowych nale

y rozpoczyna

od zapoznania

uczniów z programem oraz szczegółowym harmonogramem praktyki,
zasadami bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej

oraz ochrony

rodowiska obowi

zuj

cymi podczas wykonywania bada

geologicznych.

wiczenia terenowe maj

na celu:

– przygotowanie uczniów do pracy w ró

nych warunkach,

– kształtowanie

umiej

tno

wykonywania

prac

terenowych

i kameralnych wchodz

cych w zakres obowi

zków technika geologa,

– okre

lanie zmian zachodz

cych w

rodowisku przyrodniczym pod

wpływem prac geologiczno-górniczych.

wiczenia powinny by

wykonywane na obszarach, na których mo

wyra

nie zaobserwowa

skutki procesów geologicznych, głównie

procesów egzogenicznych, doliny rzeczne, osuwiska, obrywy, skutki
wietrzenia skał, zjawiska oraz formy krasowe. Teren powinien by

zró

nicowany geomorfologiczne, o wyra

nie widocznych wychodniach

i odsłoni

ciach skalnych obrazuj

cych struktur

wgł

. Warunki takie

spełniaj

Sudety,

Pieniny,

Tatry,

Karpaty

Zewn

trzne,

Góry

tokrzyskie.

W czasie odbywania praktyki uczniowie powinni wykonywa

ró

prace

umo

liwiaj

kształtowanie

umiej

tno

praktycznych

niezb

dnych do wykonywania okre

lonych zada

zawodowych oraz

zapozna

z materiałami archiwalnymi na temat terenu, w którym

wykonuj

wiczenia.

Prowadz

c obserwacje mineralogiczne i petrograficzne nale

y na

bie

żą

co sporz

dza

opis struktury i tekstury skał oraz dokonywa

ich

makroskopowego rozpoznania.

Opiekun praktyki powinien rozwija

u uczniów umiej

tno

ść

samodzielnego planowania pracy, efektywnego wykorzystania czasu
pracy, rozwi

zywania problemów i komunikowania si

z otoczeniem.

Zaj

cia powinny by

realizowane w terenie, w grupach 2-3 osobowych.

4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Opiekun praktyki powinien systematycznie sprawdza

poziom

umiej

tno

ci uczniów poprzez obserwacj

wykonywanych zada

Umiej

tno

ci uczniów nale

y sprawdza

obserwuj

c ich prac

w czasie wykonywania zda

zawodowych, zwracaj

c szczególn

uwag

na:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– zainteresowanie wykonywan

prac

– zdyscyplinowanie i sumienno

ść

– odpowiedzialno

ść

za bezpiecze

stwo własne i współpracowników,

– przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska,

– sporz

dzanie dokumentacji zebranych w terenie okazów w postaci

opisów, szkiców i rysunków,

– wykonywanie prac kameralnych,
– kultur

osobist

i zawodow

ucze

zobowi

zany

jest

prowadzenia

notatnika

terenowego.

Po zako

czeniu realizacji programu praktyki zawodowej opiekun

praktyki powinien sporz

dzi

opini

o pracy ucznia oraz wystawi

ocen

cow

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z4.02
Wykonywanie pomiarów sytuacyjno-
wysoko

ciowych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– zaplanowa

i zorganizowa

prace zwi

zane z wykonywaniem

pomiarów

sytuacyjno-wysoko

ciowych,

– obliczy

brakuj

podziałk

mapy na podstawie pomiarów

terenowych,

– zorientowa

map

– zorientowa

w terenie,

– nanie

ść

na map

stanowiska, przedmioty terenowe,

– wyznaczy

w terenie stanowiska zlokalizowane na mapie,

– zmierzy

długo

ść

własnego dwukroku,

– posłu

prostymi instrumentami geodezyjnymi,

– wyznaczy

kierunek północy geograficznej i magnetycznej,

– wyznaczy

kierunek północy topograficznej,

– wykona

pomiary k

ta nachylenia terenu ró

nymi sposobami,

– wykona

pomiary wysoko

ciowe ró

nymi metodami,

– przeprowadzi

obserwacje geologiczne wzdłu

wyznaczonej trasy

marszrutowej,

– wykona

schematyczne szkice odsłoni

ęć

naturalnych i sztucznych

w terenie,

– sporz

dzi

dokumentacj

geodezyjn

prac terenowych w postaci

opisowej, graficznej i fotograficznej zgodnie z instrukcjami i normami,

– zachowa

szczególn

ostro

ść

podczas marszruty po nieznanym

terenie,

– dokona

asekuracji osoby wykonuj

cej pomiary na zboczu skalnym,

– wykona

prace zgodnie z przepisami bezpiecze

stwa i higieny pracy,

– zastosowa

przepisy dotycz

ce ochrony

rodowiska na stanowisku

pracy.

2. Materiał nauczania

Organizacja pracy, przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy podczas

prowadzenia zaj

ęć

w terenie.

Wykonywanie prostych oblicze

matematycznych z wykorzystaniem

mapy.
Orientowanie mapy w terenie.
Wykonywanie prostych pomiarów geodezyjnych w terenie.
Wykonywanie krokówki geodezyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sporz

dzanie dokumentacji geodezyjnej.

Wykonywanie pomiarów na zboczach skalnych.
Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska.

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest doskonalenie

nabytych

procesie

kształcenia

wiadomo

umiej

tno

zawodowych, w rzeczywistych warunkach pracy.

Praktyk

nale

y organizowa

w terenie oddalonym od miasta, tam

gdzie istniej

odsłoni

cia naturalne i sztuczne oraz w terenie

zró

nicowanym pod wzgl

dem morfologicznym.

Realizacj

prac terenowych nale

y rozpoczyna

od zapoznania

uczniów z programem oraz szczegółowym harmonogramem praktyki,
zasadami bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej

oraz ochrony

rodowiska obowi

zuj

cymi podczas wykonywania prac

geologicznych.

Wykonywanie zada

praktycznych powinno by

poprzedzone

instrukta

em wst

pnym dotycz

cym zasad wykonywania pomiarów

sytuacyjno – wysoko

ciowych oraz sporz

dzania dokumentacji

geodezyjnej.

wiczenia terenowe mo

na realizowa

według nast

puj

cego planu:

– przygotowanie pomocy dydaktycznych oraz materiałów archiwalnych

dotycz

cych terenu,

– rozpoznanie terenu,
– wykonywanie w terenie prostych pomiarów geodezyjnych,
– prowadzenie obserwacji geologicznych wzdłu

wyznaczonej trasy,

– wykonywanie prac kameralnych,
– opracowanie

dokumentacji

geologicznej

pomieszczeniu

dydaktycznym.
Ostatni dzie

praktyki powinien by

przeznaczony na zaliczenie

i sprawdzenie przez opiekuna praktyki poprawno

ci wykonanych zada

Wszystkie wyniki pomiarów i obserwacji oraz uwagi dotycz

realizacji wykonywanych prac podczas praktyki zawodowej ucze

powinien odnotowa

w notatniku terenowym.

4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Opiekun praktyki zobowi

zany jest do systematycznego sprawdzania

i oceniania osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów, na podstawie okre

lonych

kryteriów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kryteria oceniania powinny dotyczy

poziomu oraz zakresu

opanowania

przez

uczniów

umiej

tno

wynikaj

cych

szczegółowych celów kształcenia.

W procesie oceniania ze wzgl

du na charakter prowadzonych zaj

ęć

dominowa

dzie obserwacja pracy uczniów oraz ocena efektów

pracy.

Dokonuj

c oceny pracy uczniów nale

y zwróci

uwag

na:

– opracowywanie dokumentacji na podstawie pomiarów sytuacyjno –

wysoko

ciowych oraz prowadzonych obserwacji,

– przestrzeganie dyscypliny pracy,
– organizacj

pracy,

– samodzielne wykonywanie zada

– jako

ść

wykonywanej pracy.

ucze

zobowi

zany

jest

prowadzenia

notatnika

terenowego.

Po zako

czeniu realizacji programu praktyki zawodowej opiekun

praktyki powinien sporz

dzi

opini

o pracy ucznia oraz wystawi

ocen

cow

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z4.03
Analizowanie

dokumentacji

geologicznej

złó

surowców u

ytecznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– scharakteryzowa

struktur

organizacyjn

przedsi

biorstwa

prowadz

cego prace geologiczne,

– okre

zadania poszczególnych wydziałów przedsi

biorstwa,

– odczyta

i zinterpretowa

dokumentacj

geologiczno-zło

– wykona

opracowania warunków tektonicznych i litologicznych zło

na podstawie dokumentacji geologicznej złó

– wykona

prace laboratoryjne konieczne do opracowania dokumentacji

zło

– narysowa

profile geologiczne, przekroje geologiczno-in

ynierskie

i hydrogeologiczne,

– zgromadzi

dane do wykre

lenia mapy geologiczno-in

ynierskiej,

– sporz

dzi

wykresy oraz wykona

zał

czniki graficzne do opracowa

geologiczno - in

ynierskich i hydrogeologicznych,

– scharakteryzowa

warunki wydobywania surowców u

ytecznych oraz

zagro

enia dla

rodowiska podczas eksploatacji złó

– skorzysta

z ró

nych

ródeł informacji geologicznej.

2. Materiał nauczania

Poznawanie organizacji pracy przedsi

biorstwa prowadz

cego prace

geologiczne.
Analizowanie zada

poszczególnych wydziałów przedsi

biorstwa

geologicznego.

Posługiwanie si

dokumentacj

geologiczno-zło

Okre

lanie

rodzaju

prac

geologicznych

prowadzonych

przez

przedsi

biorstwo.

Wykonywanie prac kameralnych.
Wykonywanie prac laboratoryjnych koniecznych do opracowania
dokumentacji zło

Sporz

dzanie dokumentacji złó

surowców u

ytecznych.

Korzystanie z ró

nych

ródeł informacji geologicznych oraz zasobów

Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest doskonalenie

umiej

tno

ci posługiwania si

dokumentacj

geologiczn

złó

surowców

ytecznych oraz wykonywania prac zwi

zanych z jej sporz

dzaniem.

Przed rozpocz

ciem praktyki zawodowej nale

y zapozna

uczniów ze

struktur

organizacyjn

przedsi

biorstwa,

wyposa

eniem

poszczególnych wydziałów, rodzajem prowadzonych prac, przepisami
bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej, ochrony

rodowiska oraz obowi

zuj

cymi regulaminami.

Zaj

cia nale

y realizowa

, jako prace:

– kameralne, polegaj

ce na wykonaniu opracowa

mineralogicznych,

petrograficznych, hydrogeologicznych, kartograficznych i innych,
prowadzonych na podstawie danych pozyskanych z dokumentacji
geologicznej,

– laboratoryjne

podczas

wykonywania

analiz

sitowych,

bada

chemicznych, fizykochemicznych i mechanicznych wła

ciwo

ci skał

i gruntów.
W czasie odbywania praktyki zawodowej nale

y wdra

uczniów do

samodzielnej pracy, studiowania czasopism i literatury zawodowej oraz
korzystania z ró

nych

ródeł informacji. Wskazane jest równie

kształtowanie

takich

cech

jak:

dokładno

ść

systematyczno

ść

odpowiedzialno

ść

, umiej

tno

ść

pracy w zespole.

Zaj

cia powinny by

realizowane w grupach 2-3 osobowych pod

kierunkiem opiekuna praktyki zawodowej.

4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki

modułowej na podstawie okre

lonych kryteriów.

Umiej

tno

ci uczniów nale

y sprawdza

obserwuj

c ich prac

podczas wykonywania zada

zawodowych. Szczególn

uwag

nale

zwraca

na:

– organizowanie stanowiska pracy do wykonywania prac kameralnych

i laboratoryjnych,

– planowanie opracowa

kameralnych,

– dobieranie materiałów do wykonania prac laboratoryjnych,
– wykonywanie prac kameralnych i laboratoryjnych,
– odczytywanie i interpretacje danych geologiczno-zło

owych,

– staranno

ść

wykonywania szkiców, map, przekrojów i profili

geologicznych w oparciu o dokumentacj

geologiczno-zło

– zdyscyplinowanie, sumienno

ść

oraz umiej

tno

ść

pracy w zespole,

100

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz

ochrony

rodowiska.

ucze

zobowi

zany

jest

prowadzenia

notatnika

terenowego.

Po zako

czeniu realizacji programu praktyki zawodowej opiekun

praktyki powinien sporz

dzi

opini

o pracy ucznia oraz wystawi

ocen

cow

101

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z4.04
Sporz

dzanie dokumentacji wyników bada

geologicznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– scharakteryzowa

budow

geologiczn

terenu,

– wykona

aktualizacj

podkładu topograficznego,

– rozpozna

odsłoni

cia naturalne i sztuczne skał,

– wykona

kartowanie punktów dokumentacyjnych i obszarów mi

dzy

nimi,

– wykona

interpolacj

przebiegu granic geologicznych pomi

dzy

punktami obserwacyjnymi,

– wykona

wyrobiska dokumentacyjne w celu lepszego rozpoznania

terenu,

– wykona

kartowanie pokrywy czwartorz

dowej,

– sporz

dzi

map

geologiczn

zakryt

badanego terenu,

– wykona

pomiary zwierciadła wody gruntowej w studniach kopanych,

– pobra

i zabezpieczy

próbki skał,

– pobra

i zabezpieczy

próbki gruntu i wody,

– przedstawi

zebrane dane z prac terenowych w formie dokumentacji

tekstowej, tabelarycznej i graficznej,

– zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska.

2. Materiał nauczania

Zapoznanie z topografi

terenu.

Okre

lenie budowy geologicznej terenu.

Aktualizowanie podkładu topograficznego terenu.
Kartowanie geologiczne wyznaczonego obszaru.
Prowadzenie obserwacji geologicznych w odsłoni

ciach.

Prowadzenie obserwacji geologicznych mi

dzy odsłoni

ciami.

Kartowanie pokrywy czwartorz

dowej.

Prowadzenie prac dokumentacyjnych.
Sporz

dzanie mapy zakrytej.

Pobieranie i przechowywanie próbek skał, gruntu i wody.
Wykonywanie prac kameralnych.
Sporz

dzanie dokumentacji w formie opisowej, tabelarycznej i graficznej.

Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska.

102

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest doskonalenie

umiej

tno

praktycznych

terenie,

ró

nych

warunkach

geologicznych i atmosferycznych.

Podczas praktyki zawodowej uczniowie wykonuj

prace terenowe

oraz prace kameralne, sporz

dzaj

zestawienia wszystkich prac oraz

opracowuj

dokumentacj

w formie opisowej, tabelarycznej i graficznej.

Obszar, na którym maj

prowadzone badania powinien mie

powierzchni

około 1,5-2,5 km². Kartowanie nale

y przeprowadzi

podkładzie topograficznym, maj

c do dyspozycji map

geologiczn

terenu. Wskazane jest, aby na obszarze tym oprócz pokrycia
czwartorz

dowego, odsłaniały si

utwory starsze, o zró

nicowanej

tektonice i wieku.

Podczas

realizacji

programu

jednostki

modułowej

nale

wykorzystywa

– mapy topograficzne, turystyczne, geologiczne, przekroje geologiczne,

robocze podkłady map topograficznych,

– podstawowy sprz

t terenowy: ta

my i ruletki miernicze, dalmierze,

– kompasy, klizymetry, spadkomierze,
– młotki geologiczne,

wistawki, saperki,

– 10% kwas solny,
– pojemniki na próbki skalne i próbki wody,
– sondy geologiczno - in

ynierskie,

– przewodniki geologiczne, turystyczne,
– atlasy o tematyce geologicznej.

W trakcie praktyki zawodowej uczniowie powinni wykona

badania

geologiczne, a na ich podstawie opracowa

map

oraz szkice odsłoni

ęć

Umiej

tno

ci praktyczne zdobyte podczas realizacji programu

jednostki modułowej powinny w przyszło

ci umo

liwi

samodzielne

podejmowanie decyzji dotycz

cych przeprowadzania prac terenowych.

wiczenia nale

y wykonywa

w grupach 2 – 3 osobowych pod

kierunkiem opiekuna praktyki zawodowej.

4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno by

prowadzone

systematycznie na podstawie okre

lonych kryteriów.

Oceniaj

c prac

ucznia nale

y zwraca

uwag

na:

– zdyscyplinowanie, sumienno

ść

, umiej

tno

ść

pracy w zespole,

– kartowanie punktów dokumentacyjnych,
– wykonanie pomiarów zwierciadła wody gruntowej w studniach

kopanych,

103

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– opracowywanie wyników prac terenowych w formie dokumentacji

opisowej, tabelarycznej i graficznej,

– przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz

ochrony

rodowiska.

dy ucze

zobowi

zany jest do prowadzenia notatnika terenowego.

Po zako

czeniu realizacji programu praktyki zawodowej opiekun

praktyki powinien sporz

dzi

opini

o pracy ucznia oraz wystawi

ocen

cow

104

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z4.05
Wykonywanie prac geologicznych w terenie

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– przygotowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

– posłu

dokumentacj

geologiczn

wiercenia,

– pobra

próbki wiertnicze z ró

nych typów wierce

– opisa

skrzynki rdzeniowe i uło

w nich rdzenie,

– okre

procent uzysku rdzenia wiertniczego,

– wykona

pomiary parametrów płuczki wiertniczej oraz zaczynu

cementowego,

– okre

obowi

zki i zadania dozoru geologicznego,

– wykona

prace badawcze w laboratorium polowym,

– wykona

profilowanie odkrywek metod

kartowania,

– wykona

pomiar biegu i upadu warstw geologicznych,

– rozpozna

budow

geologiczn

terenu,

– pobra

i udokumentowa

skamieniało

ci,

– opracowa

dokumentacje prac terenowych,

– zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska podczas prowadzenia prac terenowych.

2. Materiał nauczania

Przygotowanie stanowiska pracy.
Pobieranie próbek wiertniczych.
Pobieranie i opis rdzeni, wykonywanie pomiarów parametrów płuczki
wiertniczej oraz zaczynu cementowego.
Obsługa geologiczna wierce

Wykonywanie prac badawczych w laboratorium polowym.
Profilowanie odkrywek.
Wykonywanie pomiarów biegu i układu warstw geologicznych.
Rozpoznawanie budowy geologicznej terenu.
Dokumentowanie skamieniało

ci.

Sporz

dzanie dokumentacji prac terenowych.

Odczytywanie i interpretacja dokumentacji geologicznej.
Stosowanie zasad ochrony

rodowiska podczas prowadzanych prac

wiertniczych.

105

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz

wykonywania

prac

badawczych,

profilowania

odkrywek

oraz

sporz

dzania dokumentacji geologicznej wybranego obszaru Polski.

Prace dotycz

ce geologicznych wierce

powinny by

poprzedzone

pokazem procesu wiercenia. Szczególn

uwag

nale

y zwróci

czynno

ci i zadania, które wykonuje technik geolog: tj. pobieranie i opis

rdzeni, wykonywanie pomiarów parametrów płuczki wiertniczej oraz
zaczynu cementowego.

Prace zwi

zane z geologiczn

obsług

wyrobisk górniczych powinny

realizowane na terenie kopalni odkrywkowej lub w kamieniołomie,

gdy

maj

na celu zapoznanie uczniów z metodami eksploatacji

odkrywkowej kopalin.

Podczas obserwacji paleontologicznych, szczególn

uwag

nale

zwróci

na prawidłowe pobieranie okazów minerałów i skał oraz

okre

lenie rodzaju skamieniało

ci.

Do wykonywania prac terenowych zaleca si

wybiera

regiony

o skomplikowanej budowie geologicznej, gdzie prowadzone s

prace

poszukiwawcze lub rozpoznawcze przy pomocy otworów wiertniczych
oraz

prowadzona

jest

eksploatacja

surowców

mineralnych

w kamieniołomie lub kopalni odkrywkowej. Celem tych bada

jest

rozpoznanie geologiczne wybranego obszaru, analiza jego historii,
przeobra

i okre

lanie zasobów surowcowych oraz wpływu na

rodowisko przyrodnicze.

Podczas prowadzenia prac geologicznych na wiertni, w kopalni lub

kamieniołomie,

nale

post

powa

zgodnie

obowi

zuj

cymi

przepisami bezpiecze

stwa i higieny pracy.

Opiekun powinien rozwija

u uczniów umiej

tno

ść

samodzielnego

planowania

pracy,

efektywnego

wykorzystania

czasu

pracy,

rozwi

zywania problemów i komunikowania si

z otoczeniem.

Prace nale

y wykonywa

w grupach 2 – 3 osobowych pod kierunkiem

opiekuna praktyki zawodowej.

4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu praktyki zawodowej na podstawie
okre

lonych kryteriów.

Umiej

tno

ci uczniów nale

y sprawdza

obserwuj

c ich prac

w terenie podczas wykonywania zada

zawodowych, zwracaj

szczególn

uwag

na:

– przygotowanie stanowisk pracy do bada

geologiczno – in

ynierskich,

106

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– wykonanie prac badawczych w laboratorium polowym,
– rozpoznanie zebranych w terenie okazów minerałów, skał,

skamieniało

ci,

– sporz

dzenie dokumentacji w formie opisowej i graficznej,

– sporz

dzenie dokumentacji fotograficznej.

Dokonuj

c oceny pracy uczniów nale

y zwróci

uwag

na:

– stosowanie nabytych wiadomo

ci i umiej

tno

ci w praktyce,

– zdyscyplinowanie i punktualno

ść

– odpowiedzialno

ść

za mienie powierzone na czas praktyki,

– pracowito

ść

, dokładno

ść

i rzetelno

ść

w wykonywaniu zada

zawodowych,

– kultur

osobist

i zawodow

dy ucze

zobowi

zany jest do prowadzenia notatnika terenowego,

w którym codziennie opisuje wykonywane czynno

ci.

Po zako

czeniu realizacji programu praktyki zawodowej opiekun

praktyki powinien sporz

dzi

opini

o pracy ucznia oraz wystawi

ocen

cow

107

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[12].Z5
Geologia stosowana

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– oblicza

podstawowe parametry hydrostatyczne,

– wyja

nia

obieg wody w przyrodzie,

– charakteryzowa

zbiorniki wód podziemnych,

– wykonywa

pomiary zwierciadła wody podziemnej,

– wykonywa

próbne pompowanie studni,

– oblicza

dopływ wody do studni pojedynczej i zespołu studni przy

ró

nym poło

eniu zwierciadła wody,

– posługiwa

mapami hydrogeologicznymi,

– klasyfikowa

grunty budowlane,

– pobiera

i opisywa

próbki gruntu,

– bada

wła

ciwo

ci fizyczne i mechaniczne gruntów budowlanych,

– wykonywa

badania gruntu za pomoc

sondowania i próbnego

obci

ąż

enia,

– okre

zakres i metodyk

bada

geologiczno - in

ynierskich

ró

nych obszarów geologicznych,

– charakteryzowa

obszary wyst

powania gruntów budowlanych

w Polsce.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin na

realizacj

311[12].Z5.01

Okre

lanie wła

ciwo

ci fizyko-chemicznych

wód podziemnych

311[12].Z5.02

Dokumentowanie regionów hydrogeologicznych
Polski i zasobów wód podziemnych

311[12].Z5.03

Badanie wła

ciwo

ci fizyko-mechanicznych

gruntów budowlanych

311[12].Z5.04

Wykonywanie terenowych bada

geologiczno-

ynierskich

Razem

188

108

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

ski J., Turek S.: Słownik hydrogeologii i geologii in

ynierskiej.

Wyd. Geologiczne, Warszawa 1969
Ba

ski J., Dr

gowski A., Frankowski Z., Kaczy

ski R., Rybicki S.,

Wysoko

ski L.: Zasady sporz

dzania dokumentacji geologiczno-

ynierskich. Ministerstwo

rodowiska, Warszawa 1999

Glazer Z., Malinowski J.: Geologia i geotechnika dla in

ynierów

budownictwa. PWN, Warszawa 1991
Grochowska E., Korytkowski J.: Ochrona przyrody i wód. Wyd. Szkolne
i Pedagogiczne, Warszawa 1996
Kleczkowski A., Ró

kowski A.: Słownik hydrogeologiczny. MO

ZNiL,

Warszawa 1997
Kowalski J.: Hydrogeologia z podstawami geologii. PWN, Warszawa
1987
Kowalski W., C.: Geologia in

ynierska. Wyd. Geologiczne, Warszawa

1988
Macioszczyk A.: Hydrogeochemia. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1987
Macioszczyk T., Rodzych A., Fr

czek E.: Projektowanie stref ochronnych

ródeł i uj

ęć

wód podziemnych. MO

ZNiL, Warszawa 1994

Paczy

ski B.: Ramowa instrukcja sporz

dzania Mapy Hydrogeologicznej

Polski w skali 1:50000. MO

ZNiL, Warszawa 1996

311[12].Z5.01

Okre

lanie wła

ciwo

ci fizyko-chemicznych wód podziemnych

311[12].Z5

Geologia stosowana

311[12].Z5.02

Dokumentowanie regionów hydrogeologicznych Polski

i zasobów wód podziemnych

311[12].Z5.03

Badanie wła

ciwo

ci fizyko-chemicznych gruntów budowlanych

311[12].Z5.04

Wykonywanie terenowych bada

geologiczno-in

ynierskich

109

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pazdro Z.: Hydrogeologia ogólna. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1990
Plewa M.: Geologia in

ynierska z petrografi

. Wyd. Politechniki

Krakowskiej, Kraków 1992
Płochniewski Z.: Hydrogeologia i geologia in

ynierska. T. I, II, III. Wyd.

Geologiczne, Warszawa 1986
Przewodnik

wycieczek

hydrogeologicznych.

stwowy

Instytut

Geologiczny, Warszawa 1999
Wacławski M.: Zarys geologii i hydrogeologii. Wyd. Politechniki
Krakowskiej, Kraków 2005
Wiłun Z.: Zarys geotechniki. Wyd. Komunikacji i Ł

czno

ci, Warszawa

2003

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

110

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z5.01
Okre

lanie wła

ciwo

ci fizyko - chemicznych wód

podziemnych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– scharakteryzowa

działy hydrogeologii,

– okre

cel i zakres bada

hydrogeologicznych,

– wyja

poj

cia: ci

nienie hydrostatyczne, parcie hydrostatyczne,

wyporno

ść

hydrostatyczn

i spadek hydrostatyczny,

– opisa

ruch swobodny cieczy, ruch wody w przewodach otwartych

i zamkni

tych,

– wyja

obieg wody w przyrodzie,

– obliczy

bilans wodny dla okre

lonego obszaru,

– scharakteryzowa

zjawiska i procesy zwi

zane z wyst

powaniem wód

podziemnych,

– okre

formy oraz strefy wyst

powania wód podziemnych,

– sklasyfikowa

zbiorniki wód podziemnych,

– scharakteryzowa

zbiorniki wód podziemnych na obszarze Polski,

– okre

wpływ wody na przebieg procesów geologicznych,

– okre

wła

ciwo

ci fizyczne, chemiczne i bakteriologiczne wód

podziemnych,

– wykona

pomiary poziomu zwierciadła wody podziemnej,

– odwzorowa

graficznie zwierciadło wody podziemnej,

– obliczy

współczynniki hydrogeologiczne skał,

– wyja

proces migracji zanieczyszcze

w wodach podziemnych,

– scharakteryzowa

klasy czysto

ci wód w Polsce,

– scharakteryzowa

stan zanieczyszczenia wód podziemnych w Polsce,

– scharakteryzowa

metody ochrony wód przed zanieczyszczeniami,

– zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska.

2. Materiał nauczania

Podział hydrogeologii.
Zadania, zakres bada

hydrogeologicznych.

Hydrostatyka cieczy.
Hydrodynamika cieczy.
Obieg wody w przyrodzie.
Zasady obliczania bilansu wodnego.
Warunki wyst

powania wód podziemnych.

Formy oraz strefy wyst

powania wód podziemnych.

111

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Klasyfikacja wód podziemnych.
Rola wody w przyrodzie oraz jej wpływ na przebieg procesów
geologicznych.
Wła

ciwo

ci fizyczne wód podziemnych.

Wła

ciwo

ci organoleptyczne wód podziemnych.

Wła

ciwo

ci chemiczne wód podziemnych.

Wła

ciwo

ci bakteriologiczne wód podziemnych.

Wyst

powanie wód podziemnych w strukturach geologicznych.

Pomiary gł

boko

ci wyst

powania zwierciadła wody oraz graficzne

odwzorowanie tych pomiarów.
Wła

ciwo

ci hydrogeologiczne skał.

Klasy czysto

ci wód.

Zanieczyszczenie wód podziemnych i powierzchniowych.
Ochrona wód przed zanieczyszczeniami.
Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej

oraz ochrony

rodowiska.

wiczenia

•

Obliczanie ci

nienia hydrostatycznego, parcia, wyporno

ci i spadku

hydraulicznego cieczy znajduj

cej si

w spoczynku.

•

Analizowanie obiegu wód w przyrodzie.

•

Obliczanie bilansów wodnych krótko- i długoterminowych, na

podstawie przypływów i odpływów wody.

•

Okre

lanie wła

ciwo

ci fizycznych, chemicznych i organoleptycznych

wody na podstawie pobranych próbek z ró

nych punktów.

•

Sporz

dzanie map hydroizohips i hydroizobat oraz wyznaczanie

lokalnych kierunków przepływu wód podziemnych na podstawie
pomiarów zwierciadła wody.

•

Obliczanie

współczynnika

porowato

ci,

wodochłonno

ci,

ods

czalno

ci i wska

nika nasycenia skał na podstawie danych

pomiarowych.

•

Rozpoznawanie przyczyn i procesów imigracji zanieczyszcze

rodki dydaktyczne

Plansze pogl

dowe przedstawiaj

ce wyst

powanie wód w przyrodzie.

Mapy geologiczne, fizyczne i hydrogeologiczne Polski i

wiata.

Zestaw przezroczy obrazuj

cych własno

ci hydrostatyczne wody.

Dokumentacja hydrogeologiczna.
Komputer z dost

pem do Internetu

112

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie

umiej

tno

ci:

– okre

lania fizyko – chemicznych wła

ciwo

ci wód podziemnych,

– wykonywania oblicze

hydraulicznych.

Zaj

cia dydaktyczne powinny by

realizowane metodami nauczania,

takimi jak: metoda tekstu przewodniego, metoda projektów, metoda
sytuacyjna, metoda przypadków, pokaz z obja

nieniem, pokaz

z instrukta

em oraz

wiczenia praktyczne.

Nauczyciel powinien przygotowa

niezb

dne materiały dydaktyczne

wspomagaj

ce proces nauczania, takie jak: schematy, plansze,

instrukcje, mapy, dane statystyczne. Uczniowie powinni korzysta

z Internetu jako

ródła pozyskiwania informacji.

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni bada

wód i gruntów oraz bada

chemicznych. Zaj

cia powinny odbywa

w grupie do 15 uczniów, podzielonych na zespoły 2-3 osobowe.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Ocenianie post

pów edukacyjnych uczniów powinno odbywa

systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na
podstawie okre

lonych kryteriów.

W kryteriach oceniania nale

y uwzgl

dni

poziom oraz zakres

opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

ci wynikaj

cych ze

szczegółowych celów kształcenia. Nauczyciel powinien opracowa

wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne.

Podczas

kontroli

oceny

poziomu

opanowania

wiedzy

przeprowadzonej w formie ustnej i pisemnej nale

y sprawdza

umiej

tno

ść

operowania

zdobyt

wiedz

zwraca

uwag

merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, stosowanie poj

ęć

technicznych

i poprawno

ść

wnioskowania.

Osi

gni

cia uczniów nale

y ocenia

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– sprawdzianów praktycznych,
– testów osi

gni

ęć

szkolnych,

– obserwacji czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

zastosowanie testu osi

gni

ęć

szkolnych wielokrotnego wyboru

z zadaniami zamkni

tymi oraz testu praktycznego z zadaniami typu

próba pracy.

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

ucznia po zako

czeniu realizacji

programu jednostki modułowej nale

y uwzgl

dni

wyniki testów

i sprawdzianów oraz poziom wykonania

wicze

113

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z5.02
Dokumentowanie regionów hydrogeologicznych
Polski i zasobów wód podziemnych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– wyja

prawo Darcy

’

ego i okre

liwo

ci jego zastosowania,

– obliczy

dko

ść

filtracji wody dla ruchu turbulentnego,

– przeprowadzi

próbne pompowania studni,

– wyliczy

ilo

ść

wypompowanej ze studni wody,

– obliczy

depresj

w studni, promie

leja depresji,

– obliczy

współczynnik filtracji na podstawie wyników próbnego

pompowania studni,

– obliczy

współczynnik filtracji metodami laboratoryjnymi,

– rozpozna

typowe uj

cia wód powierzchniowych i wód podziemnych,

– obliczy

dopływy wody do studni pojedynczej i zespołu studni przy

napi

tym i swobodnym zwierciadle wody,

– scharakteryzowa

metody ochrony uj

ęć

wodnych,

– scharakteryzowa

rodzaje zasobów wód podziemnych i kategorie ich

rozpoznawania,

– scharakteryzowa

regiony hydrogeologiczne Polski,

– scharakteryzowa

rodzaje map hydrogeologicznych,

– odczyta

mapy hydrogeologiczne,

– opracowa

dokumentacj

hydrogeologiczn

regionu.

2. Materiał nauczania

Prawo Darcy

’

ego.

Nieliniowe prawo filtracji.
Próbne pompowanie: wyznaczanie wydajno

ci, depresji i zasi

gu leja

depresyjnego.
Uj

cia wód podziemnych i powierzchniowych.

Dopływ wody do studni pojedynczej i zespołu studni, przy swobodnym
i napi

tym zwierciadle wody.

Ochrona uj

ęć

wodnych.

Zasoby wód podziemnych.
Kategorie rozpoznawania zasobów wód podziemnych.
Regiony hydrogeologiczne Polski.
Rodzaje map hydrogeologicznych.
Dokumentacja hydrogeologiczna.

114

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenia

•

Obliczanie współczynnika filtracji wody metodami laboratoryjnymi.

•

Obliczanie współczynnika filtracji wody na podstawie wyników

próbnego pompowania.

•

Obliczanie dopływu wody do rowu na podstawie wzorów.

•

Obliczanie dopływu wody do studni ze zwierciadłem swobodnym na

podstawie wzorów.

•

Obliczanie dopływu wody do studni ze zwierciadłem napi

tym na

podstawie wzorów.

•

Opracowywanie

charakterystyki

hydrogeologicznej

wybranych

rejonów Polski na podstawie map hydrogeologicznych.

rodki dydaktyczne

Plansze pogl

dowe dotycz

ce wyst

powania wód w przyrodzie, obiegu

wody.
Mapy geologiczne, fizyczne i hydrogeologiczne Polski.
Zestaw przezroczy przedstawiaj

cych budow

studni.

Dokumentacja hydrogeologiczna otworów studziennych.
Filmy dydaktyczne dotycz

ce wyst

powania i przepływu wód

podziemnych oraz obszarów ich zasilania.
Komputer z dost

pem do Internetu

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu nauczania

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce okre

lania

regionów hydrogeologicznych zasobów wód podziemnych oraz
opracowywanie dokumentacji hydrologicznej.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej szczególn

uwag

nale

y zwróci

na pochodzenie, warunki wyst

powania, ruch wód

podziemnych. Nale

y równie

wyja

ich wpływ na wła

ciwo

fizyczne skał oraz na ró

ne procesy geologiczne. Ze wzgl

du na szeroki

zakres wykorzystania wód podziemnych - w celu zaspokojenie potrzeb
ludno

ci, przemysłu oraz innych działów gospodarki, konieczne jest

ustalenie zasobów wodnych wyst

puj

cych na okre

lonych obszarach.

Zaj

cia dydaktyczne nale

y realizowa

metodami nauczania, takimi

jak:

metoda

tekstu

przewodniego,

metoda

sytuacyjna,

pokaz

obja

nieniem,

pokaz

instrukta

em,

metoda

przypadków,

metoda projektów oraz

wiczenia praktyczne.

Szczególnie polecana jest metoda sytuacyjna, która umo

liwia

kształtowanie umiej

tno

ci badania ró

nych układów i poziomów

hydrogeologicznych,

gromadzenia

informacji,

stosowania

wiedzy

w sytuacjach typowych i problemowych, podejmowania decyzji.

115

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podczas realizacji programu jednostki modułowej nale

y wdra

uczniów do samodzielnej pracy, studiowania literatury i czasopism
zawodowych oraz korzystania z zasobów Internetu.

Wskazane jest zorganizowanie wycieczki dydaktycznej do uj

cia wód

powierzchniowych lub podziemnych w celu poznania sposobów ochrony
uj

ęć

wodnych przeznaczonych dla potrzeb konsumpcyjnych, leczniczych

i przemysłowych.

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni badania

wód i gruntów oraz bada

chemicznych, w grupie do 15 uczniów,

podzielonych na zespoły 2-3 osobowe.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
okre

lonych kryteriów.

Osi

gni

cia uczniów nale

y ocenia

systematycznie w trakcie

realizacji programu jednostki modułowej stosuj

– sprawdziany ustne i pisemne,
– sprawdziany praktyczne,
– testy osi

gni

ęć

szkolnych,

– obserwacje wykonywanych czynno

ci przez ucznia podczas

wicze

Podczas sprawdzianów ustnych nale

y zwraca

uwag

umiej

tno

ść

operowania

zdobyt

wiedz

merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, stosowanie poj

ęć

technicznych i poprawne wnioskowanie.

W procesie oceniania szczególn

uwag

nale

y zwraca

obliczanie:
– pr

dko

ci filtracji wody,

– współczynnika filtracji,
– ilo

ci wypompowanej ze studni wody,

– depresji poziomu wody w studni,
– promienia leja depresyjnego.

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

zastosowanie testu pisemnego z zadaniami wielokrotnego wyboru.
Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych

uczniów umo

liwia korygowanie stosowanych metod nauczania oraz

form organizacyjnych pracy.

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia po zako

czeniu

realizacji programu jednostki modułowej nale

y uwzgl

dni

wyniki testów

i sprawdzianów oraz poziom wykonania

wicze

116

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z5.03
Badanie wła

ciwo

ci fizyko-chemicznych gruntów

budowlanych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– sklasyfikowa

grunty budowlane,

– okre

znaczenie wody w geologii in

ynierskiej,

– pobra

, opisa

i przechowa

próbki gruntów i wody,

– wykona

badania wła

ciwo

ci fizycznych gruntów,

– wykona

badania wła

ciwo

ci mechanicznych gruntów,

– oceni

skały pod wzgl

dem ich zastosowania jako podło

budowlanego,

– opisa

procesy geologiczne zmieniaj

ce wła

ciwo

ci podło

geologicznego,

– scharakteryzowa

metody wzmacniania i uszczelniania gruntów

budowlanych,

– wyja

wpływ wód na fundamenty budowli,

– wykona

badania gruntów za pomoc

sondowania,

– wykona

badania gruntów za pomoc

próbnego obci

ąż

ania,

– scharakteryzowa

badania geologiczno-in

ynierskie wykonywane na

potrzeby budowy ró

nych obiektów budowlanych,

– sporz

dzi

dokumentacj

geologiczno-in

yniersk

– zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska.

2. Materiał nauczania

Klasyfikacja i opis gruntów budowlanych.
Znaczenie wody w geologii in

ynierskiej.

Zasady pobierania próbek wody i gruntów.
Wła

ciwo

ci fizyczne gruntów.

Wła

ciwo

ci mechaniczne gruntów.

Ocena skał pod wzgl

dem przydatno

ci jako podło

a budowlanego.

Procesy geologiczne zmieniaj

ce własno

ci podło

a budowlanego.

Wpływ gruntów na stateczno

ść

budowli.

Metody wzmacniania i uszlachetniania gruntów budowlanych.
Obserwacje geologiczne jako wst

p do bada

geotechnicznych.

Badania gruntów za pomoc

sondowa

Badania gruntów za pomoc

próbnego obci

ąż

ania.

Badania geotechniczne dla ró

nych obiektów budowlanych.

Sporz

dzanie dokumentacji geologiczno - in

ynierskiej.

117

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej

oraz ochrony

rodowiska.

wiczenia

•

Wykonanie analizy aerometrycznej i sitowej gruntów.

•

Okre

lenie przydatno

ci skał w budownictwie.

•

Pobieranie i opisywanie próbek gruntów budowlanych.

•

Badanie gruntów za pomoc

sondowa

•

Badanie gruntów za pomoc

próbnego obci

ąż

ania.

•

Sporz

dzanie dokumentacji geologiczno-in

ynierskiej dla ró

nych

obiektów budowlanych na podstawie danych pomiarowych.

rodki dydaktyczne

Mapy i atlasy geologiczno-in

ynierskie.

Tabele i schematy pogl

dowe dotycz

ce klasyfikacji gruntów

mineralnych.
Polskie Normy Bran

owe.

Próbki gruntów budowlanych.

Sprz

laboratoryjny

oznaczania

wła

ciwo

fizycznych

i mechanicznych gruntów.
Zestaw przezroczy i plansz przedstawiaj

cy budow

urz

dze

stosowanych do badania wła

ciwo

ci gruntów.

Komputer z dost

pem do Internetu.

Polskie Normy dotycz

ce gruntów budowlanych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz

badania wła

ciwo

ci fizycznych i mechanicznych gruntów oraz

okre

lania ich przydatno

ci do celów budowlanych.

Zaj

cia dydaktyczne powinny by

realizowane nast

puj

cymi

metodami: metod

sytuacyjn

, metod

tekstu przewodniego, metod

projektów, pokazu z obja

nieniem, pokazu z instrukta

em oraz

wicze

praktycznych.

wiczenia praktyczne powinien poprzedzi

pokaz z obja

nieniem,

podczas którego nale

y demonstrowa

czynno

ci zwi

zane z badaniem

wła

ciwo

ci gruntów ró

nymi metodami.

Wskazane

jest

zorganizowanie

wycieczki

dydaktycznej

laboratorium,

które

prowadzi

badania

przydatno

gruntów

w budownictwie.

Podczas realizacji programu jednostki nale

y umo

liwi

uczniom

korzystanie z norm, poradników, instrukcji do

wicze

, dokumentacji

geologiczno – in

ynierskiej. Zaleca si

równie

korzystanie z literatury

118

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zawodowej i zasobów Internetu, jako

ródła pozyskiwania informacji

zawodowych.

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni bada

wód i gruntów oraz bada

chemicznych. Zaj

cia powinny odbywa

w grupie do 15 uczniów, a

wiczenia w zespołach 2–3 osobowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie
okre

lonych kryteriów. Powinno ono dostarczy

informacji o zakresie

i stopniu realizacji celów kształcenia wyodr

bnionych w programie

jednostki modułowej.

Nauczyciel powinien opracowa

wymagania edukacyjne na

poszczególne stopnie szkolne.

Oceny

osi

gni

ęć

uczniów

dokona

podstawie:

sprawdzianów pisemnych i ustnych, sprawdzianów praktycznych, testów
osi

gni

ęć

szkolnych. Umiej

tno

ci praktyczne proponuje si

sprawdza

podczas obserwacji czynno

ci uczniów wykonywanych w trakcie

wicze

Podczas obserwacji pracy uczniów nale

y zwraca

uwag

na:

– organizacj

stanowiska pracy,

– przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy,

– wykonywanie bada

wła

ciwo

ci gruntów,

– interpretacj

wyników bada

– korzystanie z ró

nych

ródeł informacji.

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

zastosowanie testu z zadaniami wielokrotnego wyboru oraz testu

praktycznego z zadaniami typu próba pracy.

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

ucznia po zako

czeniu realizacji

programu jednostki modułowej nale

y uwzgl

dni

wyniki sprawdzianów,

testów osi

gni

ęć

szkolnych oraz poziom wykonania

wicze

119

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z5.04
Wykonywanie terenowych bada

geologiczno -

ynierskich

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– wymieni

czynniki decyduj

ce o sposobie udost

pniania zło

– okre

warunki geologiczne decyduj

ce o sposobie udost

pnienia

zło

– okre

czynniki wpływaj

ce na stan równowagi górotworu,

– zaplanowa

wykonanie bada

geologiczno - in

ynierskich na

obszarach górniczych,

– okre

zakres oraz dobra

metodyk

bada

geologiczno-

ynierskich na obszarach krasowych,

– okre

zakres oraz dobra

metodyk

bada

geologiczno-

ynierskich na terenach lessowych,

– okre

zakres oraz dobra

metodyk

bada

geologiczno-

ynierskich na obszarach osuwiskowych,

– scharakteryzowa

regiony i obszary gruntów budowlanych w Polsce,

– posłu

dokumentacj

geologiczno - in

yniersk

– opracowa

dokumentacj

geologiczno-in

yniersk

terenu

budowlanego,

– zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska.

2. Materiał nauczania

Czynniki geologiczne decyduj

ce o sposobie udost

pniania zło

Równowaga górotworu, zawały i t

pni

cia.

Zasady planowania wykonania bada

geologiczno - in

ynierskich na

obszarach górniczych.
Zasady prowadzenia bada

geologiczno - in

ynierskich na obszarach

krasowych.
Wyznaczanie parametrów geologiczno - in

ynierskich na obszarach

lessowych.
Prowadzenie

bada

geologiczno-in

ynierskich

obszarach

osuwiskowych.
Regiony i obszary gruntów budowlanych w Polsce.
Charakterystyka wybranych regionów i obszarów gruntów budowlanych
w Polsce.
Rodzaje map geologiczno - in

ynierskich.

Sporz

dzanie dokumentacji geologiczno - in

ynierskiej.

120

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej

oraz ochrony

rodowiska.

wiczenia

•

Porównywanie wyników bada

gruntów budowlanych wyst

puj

cych

na ró

nych obszarach geologicznych.

•

Sporz

dzanie mapy geologiczno-in

ynierskiej na podstawie danych

pomiarowych.

•

Sporz

dzanie dokumentacji geologicznej terenu budowy na podstawie

wyników prac geologiczno-in

ynierskich.

•

Wykonanie analizy sitowej i granulometrycznej próbki gruntu

budowlanego.

•

Wykonywanie bada

terenowych gruntów z wykorzystaniem sondy

geologiczno-in

ynierskiej.

rodki dydaktyczne

Przyrz

dy do oznaczania spoisto

ci gruntów.

Zestaw sond wkr

canych i wbijanych.

Sprz

t i materiały laboratoryjne do okre

lania wła

ciwo

ci fizyko-

chemicznych gruntów.
Mapy geologiczno - in

ynierskie.

Materiały udost

pnione przez firmy geologiczno-in

ynierskie.

Zestaw Polskich Norm i Norm Bran

owych.

Komputer z dost

pem do Internetu

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem

realizacji

programu

jednostki

modułowej

jest

kształtowanie

umiej

tno

wykonywania

bada

geologiczno-

ynierskich oraz sporz

dzania dokumentacji geologiczno-in

ynierskiej

terenu budowy.

W pracy nauczyciela powinny znale

źć

zastosowanie metody podaj

i aktywizuj

ce. Szczególnie zalecane s

metody: tekstu przewodniego,

przypadków, projektów, pokazu z obja

nieniem oraz

wicze

praktycznych. Metoda tekstu przewodniego wymaga przygotowania
przez

nauczyciela

materiałów

wykonania

wicze

pyta

prowadz

cych i formularzy do wypełnienia.

Przykładowe

wiczenia zamieszczone w programie stanowi

propozycj

do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres

wicze

rozszerzony w zale

ci od potrzeb edukacyjnych i mo

liwo

szkoły. Stanowiska

wiczeniowe powinny by

wyposa

one w niezb

dne

materiały oraz sprz

t laboratoryjny. Nale

y uczniom umo

liwi

121

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

korzystanie z ró

nych

ródeł informacji, jak: normy, instrukcje, poradniki,

mapy, czasopisma specjalistyczne, Internet.

Wskazane

jest

zorganizowanie

wycieczki

dydaktycznej

przedsi

biorstwa geologicznego, w celu zapoznania uczniów

z zasadami sporz

dzania dokumentacji oraz opracowa

geologiczno-

ynierskich.
Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni bada

wód i gruntów oraz bada

chemicznych w grupie do 15 uczniów.

wiczenia praktyczne uczniowie powinni wykonywa

w zespołach 2-3

osobowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie post

pów edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

systematycznie, w trakcie realizacji programu jednostki

modułowej, na podstawie okre

lonych kryteriów. Powinno ono

dostarczy

informacji o zakresie i stopniu opanowania umiej

tno

okre

lonych w szczegółowych celach kształcenia jednostki modułowej.

Osi

gni

cia uczniów nale

y ocenia

systematycznie w trakcie

realizacji programu jednostki modułowej stosuj

– sprawdziany ustne i pisemne,
– sprawdziany praktyczne,
– testy osi

gni

ęć

szkolnych.

Podczas

kontroli

oceny

poziomu

opanowania

wiedzy

przeprowadzonej w formie ustnej i pisemnej nale

y zwraca

uwag

umiej

tno

ść

operowania

zdobyt

wiedz

merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, stosowanie poj

ęć

technicznych i poprawne wnioskowanie.

Sprawdzanie umiej

tno

ci praktycznych mo

e odbywa

podstawie obserwacji czynno

ci uczniów w trakcie wykonywania

wicze

. Podczas obserwacji pracy uczniów nale

y zwraca

uwag

na:

– organizowanie stanowiska pracy,
– samodzielno

ść

wykonania zadania,

– jako

ść

, dokładno

ść

wykonania bada

gruntów budowlanych,

– sporz

dzanie dokumentacji geologicznej terenu budowy,

– przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska.

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

zastosowanie testu z zadaniami wielokrotnego wyboru oraz testu

praktycznego z zadaniami typu próba pracy.

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

ucznia po zako

czeniu realizacji

programu jednostki modułowej nale

y uwzgl

dni

wyniki wszystkich

metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.

122

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 311[12].Z6
Prace wiertnicze i geofizyczne

Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– rozpoznawa

elementy składowe urz

dzenia wiertniczego,

– okre

zadania oraz parametry płuczki wiertniczej,

– charakteryzowa

proces wiercenia,

– rozpoznawa

podstawowe narz

dzia wiertnicze,

– wykonywa

czynno

ci zwi

zane z dozorem geologicznym podczas

wierce

– charakteryzowa

konstrukcje stref przyodwiertowych,

– rozró

nia

elementy uzbrojenia wylotu otworu wiertniczego i okre

ich przeznaczenie,

– korzysta

z aparatury kontrolno-pomiarowej stosowanej na wiertni,

– pobiera

próbki skał z wierce

bezrdzeniowych,

– wykonywa

pomiary hydrogeologiczne,

– pobiera

próbki wody z wierce

bez płuczki,

– dobiera

metody udost

pniania poziomów produktywnych oraz ich

opróbowania,

– okre

zadania nadzoru geologicznego w trakcie prac wiertniczych,

– okre

zastosowanie podstawowej aparatury geofizycznej,

– korzysta

z dokumentacji technicznej dotycz

cej prac wiertniczych

i geofizycznych,

– kontrolowa

gł

boko

ść

otworu wiertniczego,

– kontrolowa

zgodno

ść

wykonania prac z zatwierdzonym projektem

gł

bienia otworu, wykonywania robót pomocniczych i bada

specjalnych w otworze,

– okre

zastosowanie metod geofizycznych do bada

geologiczno-

ynierskich gruntów,

– stosowa

metody geofizyczne w badaniach hydrogeologicznych,

– charakteryzowa

proces wykonywania wiercenia w zale

ci od

technologii i celu wiercenia otworów,

– ocenia

przebieg

robót

instrumentacyjnych

oraz

rodzaj

zastosowanych narz

dzi w zale

ci od rodzaju awarii w otworach

wiertniczych,

– dobiera

sposób cementowania i likwidacji otworów wiertniczych,

– stosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy w pracach

wiertniczych i geofizycznych.

123

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

311[12].Z6.01

Wykonywanie otworów wiertniczych

311[12].Z6.02

Dowiercanie i udost

pnianie złó

otworami

wiertniczymi

311[12].Z6.03

Stosowanie metod geofizyki powierzchniowej
i otworowej.

112

Razem

244

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Gonet A., Stryczek St., Rzyczniak M.: Projektowanie otworów
wiertniczych. Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne AGH,
Kraków 2004
Hansen A.: Bezpiecze

stwo i higiena pracy. Podr

cznik dla technikum.

WSiP, Warszawa 1996
Kozera A., Makojnik Z.,

cicka-Pawliszyn J., Pawliszyn J., Plewa St.,

Osiecki J.: Wiertnictwo i udost

pnianie złó

. Wyd. Geologiczne,

Warszawa 1985
Plewa St.: Geofizyka wiertnicza. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1970
Szostak L., Chrz

szcz W.: Wybrane zagadnienia wiercenia otworów

kierunkowych. Wydawnictwo AGH, Kraków 1996
Szostak L., Chrz

szcz W., Wi

niowski R.: Wyposa

enie odwiertów ropy

naftowej i gazu ziemnego. Wyd. AGH, Kraków 1998

311[12].Z6

Prace wiertnicze i geofizyczne

311[12].Z6.01

Wykonywanie otworów wiertniczych

311[12].Z6.02

Dowiercanie i udost

pnianie złó

otworami wiertniczymi

311[12].Z6.03

Stosowanie metod geofizyki powierzchniowej i otworowej

124

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Szostak L., Chrz

szcz W., Wi

niowski R.: Narz

dzia wierc

ce.

Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków 1996
Szostak L.: Wiertnictwo. Wyd. Geologiczne, Warszawa 1989
Tarnowski H.: Geofizyka poszukiwawcza. Wyd. Geologiczne, Warszawa
1987
Wojnar K.: Wiertnictwo: technika i technologia. PWN, Warszawa 1993
Słownik

angielsko-polski,

polsko-angielski

terminów

wiertnictwa

dowego i morskiego oraz technicznych i ogólno u

ytecznych

ywanych podczas prac wiertniczych dla pracowników wiertni l

dowych

i platform wiertniczych. Wyd. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo
S.A., Warszawa 2001

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

125

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z6.01
Wykonywanie otworów wiertniczych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– okre

cel wykonywania otworów wiertniczych,

– rozpozna

elementy składowe urz

dze

wiertniczych,

– scharakteryzowa

funkcje poszczególnych elementów przewodu

wiertniczego,

– okre

rol

i zadania płuczki w procesie wiercenia,

– wykona

pomiary podstawowych parametrów płuczki wiertniczej,

– zaplanowa

proces wiercenia w zale

ci od przyj

tej technologii

i celu wierce

– dobra

urz

dzenia wiertnicze do wykonywania otworów,

– okre

przyczyny awarii wyst

puj

cych podczas wykonywania

otworów wiertniczych,

– okre

przebieg robót instrumentacyjnych,

– dobra

narz

dzia w zale

ci od przyczyny awarii wiertniczej,

– dobra

sposób likwidacji otworów wiertniczych w zale

ci od

rodzaju przewiercanych skał oraz przeznaczenia otworu,

– odczyta

i zinterpretowa

wskazania aparatury kontrolno-pomiarowej,

– zastosowa

zasady bezpiecze

stwa i higieny pracy podczas prac

wiertniczych.

2. Materiał nauczania

Wiertnictwo: historia, cel, podział, poj

cia techniczne.

Wiertnia: zakład górniczy w uj

ciu Prawa Górniczego i Geologicznego,

elementy składowe.
Budowa i zastosowanie urz

dze

wiertniczych.

Elementy przewodu wiertniczego.
Płuczki wiertnicze: cel stosowania, rodzaje, wła

ciwo

ci oraz ich

badanie.
Przygotowywanie, zatłaczanie i oczyszczanie płuczki wiertniczej.
Technologia wiercenia otworów pionowych i kierunkowych.
Wiercenie otworów specjalnego przeznaczenia.
Przyczyny powstawania awarii wiertniczych oraz sposoby ich usuwania.
Likwidacja otworów wiertniczych.
Aparatura kontrolno-pomiarowa stosowana podczas wiercenia.
Zasady bezpiecze

stwa i higieny pracy podczas prac wiertniczych.

126

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenia

•

Rozpoznawanie na schemacie i modelu elementów urz

dzenia

wiertniczego.

•

Obliczanie ci

ęż

aru elementów przewodu wiertniczego oraz jego

wyporno

ci.

•

Wykonywanie

pomiarów

podstawowych

parametrów

płuczki

wiertniczej.

•

Odczytywanie parametrów wiercenia z wydruków aparatury kontrolno-

pomiarowej.

•

Analizowanie wydruków aparatury kontrolno-pomiarowej stosowanej

na urz

dzeniu wiertniczym.

rodki dydaktyczne

Schematy i modele podzespołów urz

dzenia wiertniczego.

Narz

dzia, podzespoły wiertnicze.

Filmy dydaktyczne dotycz

ce monta

u, procesu wiercenia otworów,

organizowania akcji ratowniczych.
Przyrz

dy pomiarowe do badania wła

ciwo

ci płuczki.

Instrukcje stanowiskowe.

Wydruki aparatury kontrolno-pomiarowej.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce budowy

urz

dze

wiertniczych oraz technologii prowadzenia prac wiertniczych.

Do osi

gni

cia zało

onych celów kształcenia zaleca si

stosowanie

nast

puj

cych metod nauczania: metody tekstu przewodniego, metody

sytuacyjnej,

metody

przypadków,

metody

projektów,

pokazu

z obja

nieniem oraz

wicze

praktycznych.

W procesie nauczania – uczenia si

nale

y zapozna

uczniów

z budow

i z działaniem urz

dze

wiertniczych oraz z aparatur

kontrolno-pomiarow

stosowan

podczas procesu wiercenia.

Dominuj

metod

nauczania powinny by

wiczenia praktyczne

obliczeniowe i pomiarowe dotycz

ce parametrów wiercenia i wła

ciwo

płuczki.

W procesie kształcenia zaleca si

stosowanie zasady pogl

dowo

oraz ł

czenia teorii z praktyk

. W tym celu wskazane jest

zorganizowanie wycieczki dydaktycznej na wiertnie. Przed wycieczk

dydaktyczn

nale

y zapozna

uczniów z zasadami bezpiecze

stwa

i higieny pracy.

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni bada

wód i gruntów oraz bada

chemicznych. Zaj

cia powinny odbywa

w grupie do 15 uczniów, a

wiczenia w zespołach 2-3 osobowych.

127

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na
podstawie okre

lonych kryteriów.

Oceny osi

gni

ęć

uczniów nale

y dokona

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– sprawdzianów praktycznych,
– testów osi

gni

ęć

szkolnych,

– obserwacji czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

Podczas sprawdzianów ustnych nale

y zwraca

uwag

umiej

tno

ść

operowania

zdobyt

wiedz

merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, stosowanie poj

ęć

technicznych i poprawno

ść

wnioskowania.

Proces oceniania powinien obejmowa

– diagnoz

stanu wiedzy i umiej

tno

ci uczniów z uwzgl

dnieniem

zało

onych celów kształcenia,

– identyfikowanie post

pów uczniów w trakcie realizacji tre

kształcenia oraz rozpoznawanie trudno

ci w osi

ganiu zało

onych

celów,

– sprawdzanie wiedzy i umiej

tno

ci ucznia po zrealizowaniu programu

jednostki modułowej.
Obserwuj

c czynno

ci ucznia podczas

wicze

i dokonuj

c oceny

jego pracy, nale

y zwróci

uwag

na:

– wykonywanie

podstawowych

pomiarów

parametrów

płuczki

wiertniczej,

– posługiwanie si

sprz

tem pomiarowym,

– stosowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska,

– korzystanie z ró

nych

ródeł informacji,

– jako

ść

wykonanej pracy.

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

zastosowanie testu z zadaniami wielokrotnego wyboru oraz testu

praktycznego z zadaniami typu próba pracy.

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

sprawdzianów, testów osi

gni

ęć

szkolnych oraz poziom wykonania

wicze

128

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 311[12].Z6.02
Dowiercanie

udost

pnianie

złó

otworami

wiertniczymi

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– scharakteryzowa

konstrukcje strefy przyodwiertowej,

– dobra

rednice rur okładzinowych,

– okre

gł

boko

ść

posadowienia rur okładzinowych w zale

ci od

planowanego profilu geologicznego otworu,

– obliczy

ilo

ść

zaczynu cementowego w zale

ci od sposobu

cementowania kolumny rur okładzinowych,

– rozró

elementy uzbrojenia wylotu otworu wiertniczego,

– obliczy

nienia podczas wykonywaniu prób szczelno

ci uzbrojenia

otworu wiertniczego i prób chłonno

ci po zwierceniu korka

cementowego,

– rozpozna

objawy erupcji oraz zastosowa

zasady post

powania po

ogłoszeniu alarmu erupcyjnego,

– dobra

metody udost

pniania poziomów produktywnych,

– dobra

sposoby opróbowania poziomów produktywnych,

– scharakteryzowa

metody intensyfikacji przypływu płynu zło

owego

do odwiertu,

– okre

zadania nadzoru geologicznego w trakcie prac wiertniczych,

– sporz

dzi

dokumentacj

geologiczn

i wiertnicz

– zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej

oraz

ochrony

rodowiska

podczas

prac

wiertniczych.

2. Materiał nauczania

Konstrukcje strefy przyodwiertowej.
Rurowanie i cementowanie otworów wiertniczych.
Zabezpieczenie otworu przed erupcj

Zasady post

powania w czasie erupcji.

Udost

pnianie poziomów produktywnych.

Opróbowanie złó

ropy i gazu.

Metody intensyfikacji przypływu płynu zło

owego do odwiertu.

Geologiczna obsługa wierce

Dokumentacja wiercenia.
Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej

oraz ochrony

rodowiska podczas prac wiertniczych.

129

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenia

•

Dobieranie

konstrukcji

strefy

przyodwiertowej

warunków

geologicznych zalegania zło

•

Wykonywanie

projektu

cementowania

jednostopniowego

na podstawie okre

lonych danych.

•

Rozpoznawanie na schematach elementów uzbrojenia otworu

wiertniczego.

•

Obliczanie ci

nie

przy wykonywaniu prób szczelno

ci uzbrojenia

otworu wiertniczego.

•

Obliczanie ci

nie

wywieranych na spód otworu wiertniczego podczas

wykonywania prób chłonno

ci.

•

Sporz

dzanie dokumentacji geologicznej i wiertniczej wierconego

otworu na podstawie okre

lonych danych.

rodki dydaktyczne

Plansze pogl

dowe: stref przyodwiertowych, schematów rurowania,

zabezpieczenia przeciwerupcyjnego otworu.
Dokumentacja geologiczna i wiertnicza.
Filmy dydaktyczne i materiały dotycz

ce zapobiegania i likwidacji erupcji

płynu zło

owego, procesu rurowania i cementowania, zabezpieczenia

przeciwerupcyjnego i likwidacji erupcji oraz dowiercania, udost

pniania

i opróbowania skał zbiornikowych.
Komputer z dost

pem do Internetu

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki jest kształtowanie umiej

tno

ci:

projektowania stref przyodwiertowych, dobierania konstrukcji otworów
wiertniczych, cementowania rur okładzinowych, udost

pniania poziomów

produktywnych i ich opróbowywania, doboru metod intensyfikacji
przypływu płynu zło

owego do odwiertu, okre

lania zada

nadzoru

geologicznego w trakcie wykonywania prac wiertniczych, sporz

dzania

dokumentacji geologicznej i wiertniczej.

W osi

gni

ciu zało

onych celów kształcenia istotne znaczenie ma

dobór metod nauczania oraz odpowiednich

rodków dydaktycznych.

Szczególnie zalecane s

: metoda tekstu przewodniego, metoda

sytuacyjna,

metoda

przypadków,

metoda

projektów,

pokazu

z obja

nieniem, pokazu z instrukta

em oraz

wicze

praktycznych.

Realizacja programu jednostki modułowej wspomagana

wiczeniami

praktycznymi powinna umo

liwi

uczniom kształtowanie umiej

tno

podejmowania decyzji w zakresie wykonywanych zada

zawodowych,

radzenia sobie w sytuacjach problemowych, efektywnego współdziałania
w zespole.

130

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazane jest zorganizowanie wycieczki dydaktycznej na wiertnie,

w celu poznania warunków i zasad wykonywania prac wiertniczych. Ze
wzgl

du na wyst

puj

ce zagro

enia, przed wycieczk

nale

y zapozna

uczniów z zasadami bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska.

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni badania

wód i gruntów oraz bada

chemicznych. Zaj

cia powinny odbywa

w grupie do 15 uczniów, a

wiczenia w zespołach 2-3 osobowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na
podstawie okre

lonych kryteriów.

Podczas kontroli i oceny osi

gni

ęć

uczniów nale

y sprawdza

umiej

tno

ci operowania zdobyt

wiedz

, zwraca

uwag

merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, stosowanie poj

ęć

i poprawno

ść

wnioskowania.

W procesie oceniania proponuje si

stosowanie sprawdzianów

ustnych i pisemnych oraz ukierunkowanej obserwacji czynno

ci uczniów

podczas wykonywania

wicze

Podczas oceniania szczególn

uwag

nale

y zwraca

na:

– okre

lanie gł

boko

ci posadowienia rur okładzinowych w zale

od planowanego profilu geologicznego otworu,

– obliczanie ci

nienia przy wykonywaniu prób szczelno

ci uzbrojenia

otworu i prób chłonno

ci po zwierceniu korka cementowego,

– rozpoznawanie objawów erupcji,
– stosowanie zasad post

powania po ogłoszeniu alarmu erupcyjnego,

– sporz

dzanie dokumentacji geologicznej i wiertniczej.

Po zako

czeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje

zastosowa

test praktyczny z zadaniami typu próba pracy.

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

testów osi

gni

ęć

szkolnych, sprawdzianów oraz poziom wykonania

wicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

131

Jednostka modułowa 311[12].Z6.03
Stosowanie

metod

geofizyki

powierzchniowej

i otworowej

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

– scharakteryzowa

wła

ciwo

ci fizyczne skał,

– wyja

podstawy fizyczne wykonywania bada

geofizycznych,

– zastosowa

metody

geofizyki

powierzchniowej

otworowej

badaniach

geologicznych,

geologiczno

ynierskich,

hydrogeologicznych,

– zastosowa

metody geofizyki powierzchniowej i otworowej do oceny

stanu technicznego otworu,

– scharakteryzowa

zasady bada

grawimetrycznych magnetycznych,

radiometrycznych, termicznych, geoelektrycznych, sejsmicznych,

– dobra

metody bada

geofizycznych do rodzaju zada

badawczych

lub instrumentacyjnych,

– wyja

budow

i działanie podstawowej aparatury geofizycznej,

– okre

zastosowanie podstawowej aparatury geofizycznej,

– posłu

aparatur

geofizyczn

– dobra

metodyk

prac

pomiarowych

dla

ró

nych

bada

geofizycznych,

– wykona

badania geofizyczne,

– zinterpretowa

wyniki bada

geofizycznych,

– okre

rodzaje awarii zwi

zanych z pracami wiertniczymi,

– dobra

metody geofizyczne przy usuwaniu awarii wiertniczych,

– posłu

dokumentacj

techniczn

– zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska, obowi

zuj

ce przy

pracach geofizycznych.

2. Materiał nauczania

Fizyczne wła

ciwo

ci skał.

Badania grawimetryczne: podstawy fizyczne, metodyka pomiarów,
aparatura geofizyczna, interpretacja wyników.
Badania magnetyczne: podstawy fizyczne, metodyka pomiarów,
interpretacja wyników.
Badania radiometryczne: podstawy fizyczne, metodyka pomiarów,
aparatura geofizyczna, interpretacja wyników.
Badania termiczne: podstawy fizyczne, metodyka pomiarów, aparatura
geofizyczna, interpretacja wyników.

132

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Badania geoelektryczne: podstawy fizyczne, metodyka pomiarów,
aparatura geofizyczna, interpretacja wyników.
Badania sejsmiczne: podstawy fizyczne, metodyka pomiarów, aparatura
geofizyczna, interpretacja wyników.
Badania stanu technicznego otworu: metodyka pomiarów, aparatura
geofizyczna, interpretacja wyników.
Stosowanie metod geofizycznych przy usuwaniu awarii wiertniczych.
Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz ochrony

rodowiska

podczas prowadzenia pomiarów geofizycznych.

wiczenia

•

Obliczanie g

sto

ci, porowato

ci i przepuszczalno

ci skał na

podstawie okre

lonych danych.

•

Interpretowanie bada

geofizyki powierzchniowej na podstawie

wyników bada

geotermicznych i sejsmicznych.

•

Interpretowanie bada

geofizyki otworowej w oparciu o profilowania

przeprowadzone w otworach wiertniczych.

•

Okre

lenie stanu zacementowania otworu wiertniczego na podstawie

wyników bada

wykonanych cementomierzem akustycznym.

•

Ocenianie stanu technicznego otworu wiertniczego na podstawie

wyników pomiarów geofizycznych.

•

Interpretowanie wyników pomiarów geofizycznych wykonanych

podczas usuwania awarii wiertniczych.

rodki dydaktyczne

Plansze pogl

dowe przedstawiaj

ce schematy sond, wła

ciwo

fizyczne skał.
Filmy dydaktyczne przedstawiaj

ce zasady prowadzenia bada

metodami geofizyki powierzchniowej i otworowej.
Modele sond pomiarowych stosowanych w geofizyce otworowej.
Materiały wynikowe z pomiarów geofizycznych (krzywe profilowa

zdj

cia geofizyczne).

Komputer z dost

pem do Internetu.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce stosowania

metod geofizycznych w badaniach geologicznych, hydrogeologicznych,
geologiczno-in

ynierskich oraz okre

lania stanu technicznego otworów

wiertniczych.

Kształtowanie umiej

tno

ci wynikaj

cych ze szczegółowych celów

kształcenia wymaga stosowania ró

nych metod i form pracy z uczniami

oraz wła

ciwego doboru

rodków dydaktycznych. Wskazane jest, aby

program jednostki modułowej realizowa

nast

puj

cymi metodami

133

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

nauczania: wykładu konwersatoryjnego, pokazu z obja

nieniem, metod

projektów, tekstu przewodniego oraz

wicze

praktycznych.

Proces dydaktyczny nale

y wspomaga

filmami dydaktycznymi

i wycieczkami do baz geofizycznych, w celu zapoznania uczniów
z zasadami wykonywania bada

powierzchniowych, bada

w otworach

wiertniczych, ze sprz

tem stosowanym podczas bada

oraz metodami

interpretacji wyników pomiarów.

Nale

y pami

, aby przed projekcj

filmu lub wycieczk

dydaktyczn

ukierunkowa

obserwacj

uczniów oraz zapozna

z przepisami bezpiecze

stwa i higieny pracy.

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w pracowni bada

wód i gruntów oraz bada

chemicznych. Zaj

cia powinny odbywa

w grupie do 15 uczniów, a

wiczenia w zespołach 2-3 osobowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie

post

pów

uczniów

powinno

odbywa

systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na
podstawie okre

lonych kryteriów.

Proces oceniania powinien obejmowa

: bie

żą

diagnoz

stanu

wiedzy i umiej

tno

ci uczniów z uwzgl

dnieniem zało

onych celów

kształcenia oraz sprawdzanie wiedzy i umiej

tno

ci ucznia po

zrealizowaniu programu jednostki modułowej.

Oceny nale

y dokona

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych i pisemnych,
– sprawdzianów praktycznych,
– obserwacji czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

Podczas obserwacji nale

y zwróci

uwag

na:

– dobranie metod bada

geofizycznych do okre

lonych zada

badawczych lub instrumentacyjnych,

– prezentowanie i uzasadnianie wyników własnej pracy,
– korzystanie z ró

nych

ródeł informacji zawodowych,

– przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy podczas

wykonywania

wicze

Na zako

czenie realizacji programu jednostki modułowej, nale

przeprowadzi

badanie osi

gni

ęć

w formie sprawdzianu teoretycznego

oraz sprawdzianu umiej

tno

ci praktycznych.

Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny osi

gni

ęć

uczniów

umo

liwia korygowanie stosowanych metod nauczania i form

organizacyjnych pracy uczniów.

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

stosowanych sprawdzianów, testów osi

gni

ęć

szkolnych oraz poziom

wykonania

wicze