NAJCZĘSTSZE WADY WYMOWY U DZIECI SZEŚCIOLETNICH ORAZ

ĆWICZENIA NARZĄDÓW MOWY DO OKREŚLONEJ WADY WYMOWY

1. SEPLENIENIE ( SYGMATYZM)

W obrębie sygmatyzmu (seplenienia) występują:

A) substytucje głosek, czyli zastępowanie jednych głosek dentalizowanych innymi, realizowanymi prawidłowo.

spółgłoski: sz, ż, cz, dż - zastępowane są szeregami: s, z, c, dz ; (przykład: myszy - mysy, szafa - safa, żaba - zaba, czekolada - cekolada) oba szeregi: s, z, c, dz, i sz, ż, cz, dż - zastępowane są przez szereg : ś, ź, ć, dź ; (przykład: szafa - śafa, żaba - źaba, czekolada - ćekolada, dżungla - dźungla) spółgłoski: c, , ć, , cz, - mogą też być zastępowane przez spółgłoski : s, ś, sz ; (przykład: cebula - sebula, ćma - śma, , czapka - szapka,)

B). elizje, czyli opuszczenie dźwięku- głoski dentalizowane w ogóle nie są realizowane przez dziecko, nie istnieją w jego systemie fonetycznym (przykład: szafa - afa, koza - koa, świnka -

finka).

C) deformacje głosek, czyli seplenienie właściwe. Polega na nieprawidłowej (zdeformowanej) wymowie głosek dentalizowanych. Deformacje są wynikiem zmiany miejsca artykulacji głosek, co powoduje zniekształcenie ich brzmienia. Najczęstsze postacie takich deformacji to: seplenienie międzyzębowe

Przy artykulacji głosek dentalizowanych (niektórych lub wszystkich) język wsuwa się między zęby w linii środkowej lub bocznej. W taki sam sposób mogą być wypowiadane głoski : t, d, n.

seplenienie przyzębowe

Charakteryzuje się płaskim ułożeniem przodu języka, który zbyt mocno przylega do wewnętrznej strony siekaczy. Nie tworzy się wzdłuż języka rowek i dlatego powietrze przechodzi szerokim strumieniem. W efekcie brzmienie głosek jest przytępione, szmer powstający na krawędziach dolnych siekaczy jest osłabiony lub w ogóle się nie pojawia.

seplenienie boczne

Artykulacja polega na niesymetrycznym ułożeniu całego języka, szczelina nie tworzy się w linii środkowej lecz z boku przy kłach, zębach przedtrzonowych lub trzonowych.

seplenienie świszczące

Cechuje się bardzo ostrym brzmieniem głosek dentalizowanych, które powodują silny prąd powietrza powstały w wyniku utworzenia się głębokiego rowka wzdłuż linii środkowej języka.

seplenienie podniebienne

W wyniku zbliżenia czubka języka do podniebienia twardego powstaje trący, nieprzyjemny szmer. Wymowa głosek : sz, ż(rz), cz, dż zbliżona jest do wymowy miękkich: ś, ź, ć, dź .

2. ROTACYZM

W obrębie rotacyzmu występuje:

A) zastępowanie (substytucja ) głoski r innymi głoskami wymawianymi prawidłowo np.: j, ł, d, w, l; (przykład: rower - jowej, rower - łoweł, rower - dowed, rower - wowew, rower -

lowel).

B) opuszczenie (elizja) głoski r. Głoska r w systemie fonetycznym dziecka nie istnieje.

(przykład: ryba - yba).

C) deformacja głoski r, czyli tworzeniu dźwięku nie występującego w systemie fonetycznym naszego języka. Na skutek zmiany miejsca artykulacji głoska r powstaje w innym miejscu i brzmienie jej jest zdeformowane. Najczęstsze deformacje tego rodzaju to: reranie języczkowe

Zamiast czubka języka, drgania wykonywane są przez języczek znajdujący się na końcu podniebienia miękkiego.

reranie międzyzębowe

Polega na drganiu czubka języka wsuniętego między zęby.

reranie policzkowe lub boczne

Prąd powietrza skierowany jest w bok, wprawiając w drgania policzki. Przy takiej realizacji głoski r drga czubek języka lub krawędzie języka oraz jeden lub dwa policzki.

reranie podniebienne

Polega na zbliżeniu tylnej części języka do podniebienia miękkiego. Podczas artykulacji wibruje całe podniebienie miękkie.

reranie gardłowe

Powstaje między nasadą języka a tylną ścianą gardła (możliwe testowanie ręką). Wymowa głoski r gardłowa z wibracją języka i podniebienia miękkiego - zbliżona jest do wymowy francuskiej dźwięku r.

reranie boczne

Wadliwa, boczna realizacja głoski r. Strumień powietrza przeciskając się między krawędzią boczną języka a górnymi dziąsłami, powoduje powstanie nieprzyjemnego brzmienia.

reranie krtaniowe

Polega na wadliwej, krtaniowej realizacji głoski r.

ETAPY TERAPII LOGOPEDYCZNEJ

1. Terapię logopedyczną rozpoczyna się od ćwiczeń narządów mowy, które mają usprawnić głównie pracę języka i warg, by umożliwić prawidłową wymowę głoski.

2. Równocześnie z takimi ćwiczeniami należy usprawniać słuch fonematyczny (

fonemowy), który pozwala różnicować głoski. Jest to szczególnie ważne w przypadku substytucji głosek.

3. Potem następuje etap wywołania głoski.

4. Kolejny etap to żmudny proces utrwalania dźwięku: najpierw w izolacji, potem w sylabach i wyrazach.

5. Terapia jest zakończona jeżeli dziecko realizuje poprawnie głoskę w mowie spontanicznej ( w czasie codziennych czynności).

EFEKTY TERAPII UZALEŻNIONE SĄ MIĘDZY INNYMI OD :

Częstotliwości i systematyczności ćwiczeń .

Zaangażowania, cierpliwości rodziców i współpracy z logopedą .

Motywacji dziecka do spełnienia zaleceń ( dostosowanie formy ćwiczeń do potrzeb dziecka , dbanie o atrakcyjność ćwiczeń, wprowadzenie elementów zabawy).

Stworzenia właściwych warunków do ćwiczeń ( wyciszone miejsce,

poświęcenie wyłącznej uwagi dziecku przez 15-20 minut dziennie).

Zauważenia i docenienia najmniejszych sukcesów dziecka.

ZAPEWNE KAŻDY RODZIC WIE, JAKĄ WADĘ MA JEGO

DZIECKO, WIĘC NIE ZAPOMINAJMY O ĆWICZENIACH

TAKŻE PODCZAS WAKACJI. TYLKO SYSTEMATYCZNOŚĆ

ZAPEWNI EFEKTY.

Poniżej podaję podstawowe ćwiczenia narządów mowy do określonej

wady wymowy.

ĆWICZENIA LOGOPEDYCZNE

SZEREG SYCZĄCY „S , Z , C , DZ”

ĆWICZENIA SŁUCHU FONEMOWEGO

ĆWICZENIA NARZĄDÓW MOWY

1. Wymawianie głoski s i tej z którą dziecko ją utożsamia .

1. Wargi

2. Wymawianie głoski w sylabach : sa - sza +

ćwiczenia na samogłoskach ,

wskazywanie klaśnięciem , stuknięciem w stół , itp. sylaby

rozciąganie i zwężanie warg - na przemian ,

sa(później ćwiczenie asa - asza , as - asz ) .

to samo z wymową u-e ,

3. Klaśnij w ręce , gdy usłyszysz s na początku wyrazu .

krzywienie ust w lewo , prawo

sala sad szyba sałata szum sobota szmata ser sosna szopa sen kosz los 2. Język

pies mysz lis grosz wąs pas kapelusz tygrys wirus basen pasek depesza wysuwanie języka na brodę i cofanie do buzi płaskiego ,

ptaszek kosa oset pasza

oblizywanie dolnej wargi , oblizywanie dolnych zębów ,

wahadełko ( język w kącikach ust ) ,

ĆWICZENIA NA SYLABACH

język unosimy i opuszczamy za dolne zęby

1. Powtarzanie sylab

sa sa sa so so so se se se su su su sy sy sy PRZYGOTOWANIE DO WYWOŁANIA GŁOSKI

asa oso usu ese ysy as os us es ys

2 .Zabawy w wymyślanie słów zaczynających się na

rozciągamy wargi i wypowiadamy eeee

wyćwiczone sylaby :

język leży za dolnymi zębami , zęby zbliżamy do siebie , utrzymując sa (samolot)

podany układ ust

so (sos)

przed lustrem wypowiadamy sssssss-eeeeee

se (serek)

su (sum)

ĆWICZENIA NA WYRAZACH

sad , sala , salon , sanki , sałata , samolot , samochód , sok ,

sobota , sól , sufit , sowa , sopel , supeł , sukienka , sen , syn masa , kasa , pasek , basen , fasola , nosek , piosenka , włosy , wesele

, pisanka , wąsy , mięso , osada , kosa

as , las , kwas , hałas , nos , los , włos , pies , autobus , lis , napis , kaktus , kleks , konkurs , sos , spis , sosna , sposób

SZEREG CISZĄCY „Ś , Ź , Ć , DŹ”

klaśnij w ręce , gdy usłyszysz „ś”

samolot , śnieg , skarpety , sierp , samochód , siekiera , siatka , sieć , sadzawka , serce , sen , sień , siano , sopel , śmiech , sosna , sarna , 1. ĆWICZENIA NARZĄDÓW MOWY .

siać , siennik , siedem , samowar

wysuwanie i cofanie języka za zęby - płaszczyzna pozioma ,

4.ĆWICZENIA NA SYLABACH.

liczenie zębów dolnych językiem ,

i , i , ichi , ichi

opieranie czubka języka o dolne zęby i wypychanie go ,

sia , sio , sie , siu

ściskanie warg w dzióbek ,

asia , asio , asie , asiu

rozszerzanie warg w uśmiechu ,

esia , esio ,esie , esiu

wciąganie i wypychanie policzków do środka i na zewnątrz

osia , osio , osie , osiu

jamy ustnej ,

aś , oś , uś , eś , yś , iś

ruchy wargi dolnej w prawo i w lewo

5.ĆWICZENIA NA WYRAZACH .

2. PRZYGOTOWANIE DO WYWOŁANIA GŁOSKI

siano , siatka , siodło , sierp , siedem , siniak , sito ,

przedłużanie głoski „i” lub „x’” powoli zbliżając siekacze , nasiona , gosposia , mamusia , jesień , sąsiad

wymawianie przedłużonego „s” i cofanie języka od zębów w głąb

oś , coś , ktoś , struś , tatuś , łoś , wieś , miś , ptyś , ryś

jamy ustnej

ślad , ślub , ślina , śliwka , śmiech , ślimak , śmietnik , świat, śnieg , śniadanie , śpiew , światło , świerk , środa

maślak , myśl , taśma , pieśń , wiśnia , naleśnik , baśń , uśmiech , myśliwy , huśtawka , jaśmin , maślanka

3.SŁUCH FONEMATYCZNY .

SZEREG SZUMIĄCY

1. Wargi

samogłoski

ĆWICZENIA NARZĄDÓW MOWY

demonstracja układów ( u-i , o-e )

cmokanie

gwizdanie

wymowa a-l , l-a (samym j. )

buziaczki

sylaby la la , la

nadmuchiwanie policzków ( balonik )

lo , lo , lo

2. Język

le ,le , le

wysuwanie języka do przodu i chowanie go

układ ( j. dotyka górnych dziąseł , zęby zwarte , ryjek )

j. szeroki i wąski

szum wiatru szszsz

dotykanie j. wargi dolnej i górnej

oblizywanie warg

2. Ćwiczenia na sylabach .

wahadełko

kląskanie

sza szo sze szu szy

otwieranie i zamykanie zębów bez odrywania j. od podniebienia

asza oszo uszu esze yszy

asz osz usz esz ysz isz

SŁUCH FONEMATYCZNY

3. Ćwiczenia na wyrazach .

1. Klaśnij w ręce , gdy usłyszysz sz

szafa sala szop sok szopa solniczka sad szabla

szafa szata salik szachy szabla

szyja syn szeroki serek sen szew supeł szuflada

szopa szorty szofer szop

synek szynka sól szufelka szampon sanki

szum szuflada szufla szuwary

szelki szef szept szewc szereg

szyja szyba szyna szynka szydełko

ĆWICZENIA POCZĄTKOWE

1. Przygotowanie do wywołania głoski .

GŁOSKA „R”

j. dotyka górnych i dolnych dziąseł

kląskanie

ĆWICZENIA NARZĄDÓW MOWY

masaż j. między zębami

1. Język

wysuwanie i chowanie j.

ĆWICZENIA PRZYGOTOWAWCZE

j. szeroki - wąski

unoszenie j. do dziąseł + dmuchanie

j. dotyka górnej i dolnej wargi

wymowa a-l

j. między parskające wargi

tda tda tda tdo tdo tdo tdu tdu tdu tde tde tde

gra na trąbce

udu odo ada tedu tedo teda

parskanie

trla trla trla trlo trlo trlo

zimno br

tra tro tru atra atro atru otro otru otra otre edre edru edro

la la la

dmuchanie na papierek przyklejony do czubka j. (wymowa tr t tr )

lo lo lo

lu lu lu

ĆWICZENIA POCZĄTKOWE

le le le

llllllllllll

tra tro tru tre try atra atro utru etre ytry otro

wymowa dziąsłowa : tttttttt ddddddd nnnnnnnn td td td td dra dro dru dry dre dry adra adro odro udru edre ydry

tdn tdn tdn

ra ro re ry ara oro uru ere yry ar or ur er yr