WYKŁAD II

PROCES DECYDOWANIA

EMOCJONALNEGO

PROCES DECYDOWANIA

EMOCJONALNEGO

decyzje emocjonalne są najbardziej pierwotną

(zwierzęcą) formą reakcji na bodźce, natomiast

decyzje racjonalne charakteryzują typowo „ludzki”

sposób rozwiązywania problemów

w normalnych sytuacjach podejmowane są decyzje

racjonalne, choć na ogół wspomagane intuicyjnie; natomiast w sytuacjach kryzysowych często

przeważają bardziej prymitywne sposoby zachowani stosunki społeczne, mają swą stronę psychologiczną, ponieważ angażują ludzkie emocje i opierają się na cechach osobowościowych jednostek, które są w nie uwikłane

Wykład nr 2

2

PROCES DECYDOWANIA

EMOCJONALNEGO

Mózg emocjonalny jest

zaangażowany w podejmowanie

racjonalnych decyzji, ale rolę

kierowniczą pełni mózg myślący,

z wyjątkiem momentów

„emocjonalnego porwania”, gdy

emocje wyrywają się spod

kontroli, a człowiekiem zaczyna

rządzić mózg emocjonalny;

zasadniczym problemem jest więc

znalezienie punktu równowagi

pomiędzy tymi dwoma

podsystemami

Wykład nr 2

3

BIOLOGICZNE UWARUNKOWANIA

PROCESU DECYZYJNEGO

Na poziomie ogólnej rozważane są

następujące zagadnienia:

– Czynniki wewnętrzne, będące

charakterystycznymi cechami decydenta

– Czynniki zewnętrzne o charakterze

naturalnym oraz pochodzącym do innych

ludzi

– Problemy komunikacji niewerbalnej

Wykład nr 2

4

BIOLOGICZNE UWARUNKOWANIA

PROCESU DECYZYJNEGO

Czynniki wewnętrzne:

– Zdrowie

– Płeć

– Wiek

– Zmęczenie

– rytm biologiczny

Wykład nr 2

5

BIOLOGICZNE UWARUNKOWANIA

PROCESU DECYZYJNEGO

Czynniki zewnętrzne:

– Naturalne: są związane ze stanami natury i

człowiek nie ma nad nimi bezpośredniej

kontroli (temperatura, wilgotność

powietrza, pora roku)

– Pochodzące od ludzi – stanowią funkcję

zachowań innych ludzi

Wykład nr 2

6

PSYCHOLOGICZNE

UWARUNKOWANIA PROCESU

DECYZYJNEGO - OSOBOWOŚĆ

Dzięki osobowości człowiek posiada zdolność

integrowania napływających informacji i

tworzenia jednolitego obrazu sytuacji

decyzyjnej, integrowania możliwych

kierunków działań w kilka tendencji

kierunkowych oraz integrowania różnych

technik i sposobów zachowania się; umożliwia

to spójne regulowanie zachowań człowieka i

stałość jego reakcji na wydarzenia

zewnętrzne

Wykład nr 2

7

PSYCHOLOGICZNE

UWARUNKOWANIA PROCESU

DECYZYJNEGO - OSOBOWOŚĆ

osoby o silnej osobowości posługują się

swoim umysłem i mają skłonność do

podejmowania decyzji racjonalnych, a więc

ich zachowania mogą w zasadzie podlegać

wyjaśnieniu w oparciu o założenia teorii gier;

natomiast w przypadku ludzi o słabej

osobowości decyzje stanowią funkcję cech

osobowościowych, lęków i emocji, a zdolność

racjonalizacji zachowań jest zakłócona

Wykład nr 2

8

PSYCHOLOGICZNE

UWARUNKOWANIA PROCESU

DECYZYJNEGO - OSOBOWOŚĆ

Typy osobowości:

– sangwinicy – twórczy, kochający ludzi, ekscytujący i towarzyski, mający poczucie humoru, doskonały gawędziarz; jego wady stanowią: emocjonalność decyzyjna,

przyjmowanie na siebie zbyt wielu obowiązków, niechęć do działania według przyjętego planu, słabe poczucie czasu oraz skłonność do rozpraszania się,

– cholerycy– człowiek potrafiący rozwiązywać problemy, aktywny, zdecydowany, pewny siebie, nakierowany na pokonywanie trudności, urodzony przywódca; wady: żądza władzy, upór, arogancja, brak uczuć, pracoholizm oraz manipulacyjne podejście do innych

Wykład nr 2

9

PSYCHOLOGICZNE

UWARUNKOWANIA PROCESU

DECYZYJNEGO - OSOBOWOŚĆ

Typy osobowości:

– melancholicy - zalety: działanie według przyjętego planu, dobra organizacja pracy, dokładność,

analityczny umysł oraz poczucie sprawiedliwości; wady: depresyjność, brak spontaniczności, naiwny idealizm, perfekcjonizm i brak odporności na presję

– flegmatycy – zalety: opanowanie, wewnętrzna równowaga, skromność, wiarygodność, uprzejmość i zgodność; wady: upór, brak zaangażowanie, powolne wykonywanie pracy, brak entuzjazmu, niechęć do

zmian i sytuacji konfliktowych

Wykład nr 2

10

PSYCHOLOGICZNE

UWARUNKOWANIA PROCESU

DECYZYJNEGO - OSOBOWOŚĆ

Wysoki wpływ osobowości na podejmowane

decyzje będzie w następujących przypadkach:

– Zupełnie nowa sytuacja

– Sytuacja bardzo złożona i skomplikowana

– Sytuacja zawierające wewnętrzne sprzeczności

– Sytuacja kryzysowa

– Brak doświadczenia decydenta

Wykład nr 2

11

PSYCHOLOGICZNE

UWARUNKOWANIA PROCESU

DECYZYJNEGO - OSOBOWOŚĆ

Wpływ frustracji na procesy decydowania

politycznego:

– Pojęcie frustracja jest zdefiniowane jako taki stan ludzkiego organizmu, wywołany pojawieniem się przeszkody na drodze do celu, który powoduje zachowanie nieadekwatne w stosunku do sytuacji decyzyjnej

– Frustracja powstaje wtedy, gdy jednostka świadomie dąży do jakiegoś celu, natrafia na opór rzeczywistości, którego ni potrafi lub nie może przełamać, a równocześnie nie chce lub nie może odstąpić od realizacji celu i wycofać się

– Każdy proces podejmowania decyzji wywołuje stany frustracji jego uczestników; zarówno bowiem poszczególni politycy, jak i całe grupy decyzyjne, dokonują wyboru celów swego działania, a następnie, w trakcie podejmowania i realizacji decyzji zawsze okazuje się, że cele te nie mogą być w pełni urzeczywistnione

Wykład nr 2

12

PSYCHOLOGICZNE

UWARUNKOWANIA PROCESU

DECYZYJNEGO - STRES

podejmowanie jakichkolwiek decyzji, a w szczególności politycznych, jest związane z umiejętnością reagowania w sytuacjach, które prawie zawsze należą do kategorii „sytuacji trudnych”, a więc wywołujących stres,

przyczyny powstawania stresu są najogólniej określane za pomocą pojęcia „stresor”; jest to taki element sytuacji decyzyjne, który powoduje przeciążenie systemu psychologicznej regulacji zachowań jednostki i tym samym, narusza równowagę pomiędzy człowiekiem i jego środowiskiem; stres może więc być rozpatrywany jako zmienna niezależna, a więc jako cecha środowiska (stresor), albo jako zmienna zależna, czyli zespół

subiektywnych reakcji człowieka na obiektywnie istniejącą sytuację; stres powstaje wtedy, gdy nacisk środowiskowy przekracza możliwości adaptacyjne człowieka

Wykład nr 2

13

PSYCHOLOGICZNE

UWARUNKOWANIA PROCESU

DECYZYJNEGO - STRES

Objawy stresu:

– Fizyczne: np. pocenie się

– Umysłowe: zakłócenie zdolności

koncentracji

– Emocjonalne: większa skłonność do

wybuchu gniewu

– Behawioralne: zaburzenie w spożywaniu

posiłków, sięganie po używki, zaburzenie

snu, strzelanie palcami, zagryzanie warg

Wykład nr 2

14

WPŁYW KRYZYSU NA PROCESY

PODEJMOWANIA DECYZJI

Kryzysowa sytuacja decyzyjna

powstaje wtedy, gdy jakościowe

zmiany środowiska systemu

politycznego w sposób istotny

destabilizują go, naruszając jego

podstawowe wartości, związki z czym

decyzje muszą być podejmowane

natychmiast; najważniejsze,

obiektywnie istniejące, kryteria

wyodrębniania takiej sytuacji spośród

innych to: poważna destabilizacja,

oraz krótki czas na reakcję

Wykład nr 2

15