TRANSPORT

www.FirmaTransportowa.pl

JAK

SFORMUŁOWAĆ

UMOWĘ O PRACĘ

Z KIEROWCĄ?

JAK

SFORMUŁOWAĆ

UMOWĘ O PRACĘ

Z KIEROWCĄ?

2

www.FirmaTransportowa.pl

JAK SFORMUŁOWAĆ UMOWĘ O PRACĘ Z KIEROWCĄ?

Spis treści

Jak sformułować nazwę stanowiska pracy, czyli rodzaj pracy? .........................................................3
Miejsce wykonywania pracy .............................................................................................................5
Jak zapisać w umowie wynagrodzenie? ...........................................................................................5
Jak zapisać wymiar czasu pracy? ......................................................................................................7
Kiedy stosować termin rozpoczęcia pracy? ......................................................................................8
Zapisy dotyczące organizacji pracy ...................................................................................................8
Zakres obowiązków a umowa o pracę .............................................................................................9
Informacja o podstawowych warunkach zatrudnienia ...................................................................12

Autorzy

Agata Lankamer-Prasołek

prawnik specjalizujący się w zagadnieniach z zakresu prawa pracy i czasu pracy kierowców, były pracownik

PIP, wspólnik w firmie doradczo-szkoleniowej „Pogotowie Kadrowe – Lankamer – Prasołek” sp. j.

Łukasz Prasołek

asystent sędziego w  Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i  Spraw Publicznych Sądu Najwyższego,

specjalista z zakresu czasu pracy kie rowców, były pracownik PIP

Redakcja

Aldona Kapica

Korekta

Zespół

CBP 366 ISBN 978-83-269-0049-5

Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

Warszawa 2010

Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a,

www.wip.pl

tel. [phone], faks 0 22 617 60 10

Praktyczny raport „Jak sformułować umowę o pracę z kierowcą?” chroniony jest prawem autorskim.

Przedruk materiałów opublikowanych w raporcie „Jak sformułować umowę o pracę z kierowcą?” – bez

zgody wydawcy – jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło.

Niniejszy raport został przygotowany z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich

kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia. Zaproponowane w raporcie „Jak sformułować umowę o pracę

z kierowcą?” wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkret-

nym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie

mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych.

W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawar-

tych w raporcie „Jak sformułować umowę o pracę z kierowcą?” wskazówek, przykładów, informacji itp.

do konkretnych przypadków.

3

www.FirmaTransportowa.pl

JAK SFORMUŁOWAĆ UMOWĘ O PRACĘ Z KIEROWCĄ?

Kierowcy to szczególna grupa pracowników – podlegają odrębnym przepisom związanym

z czasem pracy, a także regulacjom zawartym w ustawie o transporcie drogowym. Warto więc

zawierać z nimi szczególne umowy o pracę. Co w nich zapisać, żeby Twoja firma miała z pracy

kierowców jak najwięcej korzyści, a z drugiej strony – uniknęła poważnych problemów?

W raporcie:

•

Jakie elementy musi zawierać umowa?

•

Jak sformułować nazwę stanowiska pracy, czyli rodzaj pracy?

•

Czy kierowca musi mieć umowę jako kierowca?

•

Miejsce wykonywania pracy

•

Jak zapisać wynagrodzenie?

•

Jak zawrzeć w umowie wymiar czasu pracy?

•

Zapisy dotyczące organizacji pracy

•

Zakres obowiązków a umowa o pracę

•

Informacja o podstawowych warunkach zatrudnienia

Jakie elementy musi zawierać umowa?

Kierowcy mają odrębne przepisy normujące ich czas pracy, czyli ustawę o czasie pracy kierowców.

Nie reguluje ona kwestii związanych z zatrudnianiem kierowców, ale w wielu miejscach daje wskazówki,

co trzeba zamieścić w treści umowy o pracę zawieranej z kierowcą. Jednak przy przygotowywaniu

umowy należy przede wszystkim pamiętać, żeby zawierała ona wszystkie elementy wymagane przez

Kodeks pracy, a dokładniej przez jego art. 29. Są to:

•

określenie rodzaju pracy,

•

miejsce pracy,

•

wynagrodzenie,

•

wymiar czasu pracy,

•

termin rozpoczęcia pracy oraz

•

tzw. limit godzin ponadwymiarowych (art. 151 § 5 kp) – w przypadku kierowców zatrudnianych

na część etatu.

Pozostałe elementy umowy o pracę nie mają charakteru obowiązkowego. Zamieszczanie ich w umo-

wach o pracę zawieranych z kierowcami zależy od decyzji pracodawców.

Jak sformułować nazwę stanowiska pracy, czyli rodzaj pracy?

W praktyce rodzaj pracy jest najczęściej określany w umowach o pracę przez wskazanie stanowiska

zajmowanego przez pracownika. W naszym przypadku będzie to po prostu stanowisko kierowcy.

Czasem firmy wskazują bardzo dokładnie rodzaj wykonywanych przewozów, czyli przykładowo, że

chodzi o kierowcę w przewozach regularnych osób na trasach do 50 km lub kierowcę w międzyna-

rodowym transporcie towarów.

Takie dokładne precyzowanie rodzaju pracy nie jest jednak niezbędne. Rodzaj pracy, który pozostaje

kluczową informacją w umowie o pracę, będzie taki sam w obu tych przypadkach – chodzi o pracę

kierowcy. Tak dokładne określanie stanowiska kierowcy niekiedy wręcz ograniczy przewoźnika

w późniejszym planowaniu pracy. Może się przecież okazać, że powstanie konieczność wykonania

transportu niezgodnego z określonym w umowie stanowiskiem.

4

www.FirmaTransportowa.pl

JAK SFORMUŁOWAĆ UMOWĘ O PRACĘ Z KIEROWCĄ?

PRZYKŁAD

Jak sformułować opis rodzaju pracy?

Firma zajmująca się przewozami osób ma w zakresie swojej działalności 3 rodzaje przewozów:

•

regularne przewozy na liniach do 50 km – komunikacja miejska,

•

regularne przewozy na liniach do 200 km – komunikacja międzymiastowa,

•

przewozy okazjonalne, głównie turystyczne.

Pracodawca określił jednak wszystkim kierowcom w umowach o pracę takie samo stanowisko

– „kierowca”. Nie wskazał rodzaju wykonywanych przewozów. Dzięki temu wszyscy kierowcy mogą

w razie potrzeby wykonywać każdy z trzech rodzajów przewozów wykonywanych przez pracodawcę.

Czy kierowca musi mieć umowę jako kierowca?

Część firm decyduje się na określanie stanowisk pracy swoich pracowników w sposób łączony:

kierowca magazynier, kierowca mechanik czy kierowca konwojent. Chcą w ten sposób podkreślić

specyficzny charakter zatrudnienia i konieczność wykonywania także innych obowiązków niż kiero-

wanie pojazdem.

Działania takie są oczywiście dopuszczalne, choć w takich przypadkach pojawia się wątpliwość,

czy do czasu pracy tych osób powinno się stosować regulacje szczególne, dotyczące kierowców, czy

ogólne, wynikające z Kodeksu pracy.

Co więcej – zdarza się, że firmy, chcąc uniknąć stosowania do kierowców regulacji dotyczących ich

czasu pracy, określają im stanowiska pracy w inny sposób, np. „dostawca”.

Zgodnie ze stanowiskiem Głównego Inspektoratu Pracy z 11 sierpnia 2008 r. (GPP-302-4560-609/08/PE)

umowa o pracę określa w szczególności rodzaj wykonywanej pracy.

Jednak inspektor dokonujący kontroli w zakresie przepisów o czasie pracy sprawdza zgodność

organizacji pracy z wymogami ustawy o czasie pracy kierowców tylko wtedy, gdy pracownik

jest zatrudniony na stanowisku kierowcy.

Jeżeli pracodawca i pracownik ustalą, że ten ostatni będzie wykonywał pracę jako magazynier,

ale w rzeczywistości, zdaniem podwładnego, charakter jego zatrudnienia bardziej przypomina

pracę kierowcy, będzie mógł dochodzić swoich roszczeń z tego tytułu wyłącznie przed sądem

pracy.

Jeśli więc napiszesz, że stanowisko pracy Twojego pracownika to „kierowca”, kontrole PIP będą

sprawdzać zgodność zatrudnienia z przepisami o czasie pracy kierowców. Jeżeli natomiast określisz

stanowisko pracy w inny sposób, pracownik, żeby dochodzić swoich praw z racji bycia kierowcą,

musi wystąpić do sądu pracy. Konieczne jest bowiem powództwo o ustalenie na podstawie art. 189

kpc, że charakter jego pracy odpowiada stanowisku kierowcy.

Z kolei przy stanowiskach łączonych (jak np. kierowca magazynier) należałoby zdecydować, która

cecha zatrudnienia jest dominująca – i takie przepisy stosować.

UWAGA!

5

www.FirmaTransportowa.pl

JAK SFORMUŁOWAĆ UMOWĘ O PRACĘ Z KIEROWCĄ?

W każdym przypadku trzeba jednak pamiętać, że określanie stanowiska pracy w sposób specyficzny

(bardzo zawężony) może być przyczyną sporów sądowych. Dodatkowo określanie w umowie stano-

wiska pracy tak, żeby nie brzmiało „kierowca”, nie ma większego sensu, w przypadku gdy kierowca

ma prowadzić pojazdy o dmc powyżej 3,5 t lub przystosowane do przewozu więcej niż 9 osób. Wów-

czas z punktu widzenia ITD za kierowcę uważana jest każda osoba prowadząca pojazd, bez względu

na nazwę stanowiska, na którym pracuje.

Miejsce wykonywania pracy

Od 3 kwietnia 2010 r. sposób określenia miejsca pracy dla kierowcy stracił na znaczeniu. Tego dnia

weszły w życie zmiany dotyczące podróży służbowych kierowców. Wprowadzono zasadę, że podróżą

służbową jest każdy wyjazd poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub jego

filia, oddział czy przedstawicielstwo.

Miejsce pracy a prawo do diet

Wcześniej od miejsca pracy kierowcy zależało to, czy jego wyjazdy mogą być uważane za podróże

służbowe, a więc czy pracownik ten ma prawo do diet i innych świadczeń z tego tytułu. Obecnie nie

ma żadnej różnicy, czy kierowca ma określone miejsce pracy jako Unia Europejska, Polska, województwo

mazowieckie czy „Warszawa, ul. Przy Agorze 120”. W każdym z tych przypadków będzie wykonywał

podróż służbową, jeśli wyjedzie poza granice administracyjne miejscowości, w której siedzibę ma

jego pracodawca, czyli np. poza teren Warszawy.

Miejsce pracy jest jednak ciągle ważne, jeśli chodzi o inne grupy zawodowe i ich podróże służbowe.

PRZYKŁAD

Kierowcy odbywają podróże służbowe bez względu na miejsce zatrudnienia

Firma z siedzibą w Warszawie zatrudnia przedstawicieli handlowych, którzy podpisują umowy handlo-

we z klientami i umawiają się na dostawy towarów wykonywane przez firmowych kierowców.

Zakresem działania firmy jest województwo mazowieckie, a więc takie miejsce pracy określono

w umowach o pracę wszystkich pracowników. W przypadku kierowców nie ma to jednak żadnego

wpływu na rozumienie i rozliczanie podróży służbowych, które i tak rozpoczynają się zawsze po

opuszczeniu granic administracyjnych stolicy. Jednak jeśli chodzi o przedstawicieli handlowych, tak

określone miejsce pracy ma znaczenie przy ustalaniu, kiedy ich wyjazdy są podróżami służbowymi,

a kiedy nie.

Jak zapisać w umowie wynagrodzenie?

Kolejnym elementem umowy o pracę jest określenie wynagrodzenia, co powinno nastąpić ze wska-

zaniem jego elementów.

Jak nie wolno ustalić wynagrodzenia dla kierowcy?

W tym zakresie w przypadku kierowców należy pamiętać o regulacji art. 26 ustawy o czasie pracy

kierowców. Zgodnie z nim warunki wynagradzania kierowców nie mogą przewidywać składników

wynagrodzenia, których wysokość jest uzależniona od liczby przejechanych kilometrów lub ilości

6

www.FirmaTransportowa.pl

JAK SFORMUŁOWAĆ UMOWĘ O PRACĘ Z KIEROWCĄ?

przewiezionego ładunku, jeżeli ich stosowanie mogłoby zagrażać bezpieczeństwu na drogach lub

zachęcać do naruszania przepisów rozporządzenia WE) nr 561/2006.

Należy więc ostrożnie podchodzić do wszelkich składników płacy o charakterze akordowym, prowi-

zyjnym czy też premii naliczanej za przejechane kilometry albo za przewiezione frachty. Bez wątpie-

nia najbezpieczniejsze są stałe pensje w wysokości miesięcznej lub określone w stawkach godzino-

wych. Oprócz nich można zastosować dodatki stażowe oraz za trudne warunki pracy czy premie lub

nagrody, ale nie uzależnione od kilometrówki czy frachtów.

Jak podzielić wynagrodzenie, żeby zmniejszyć koszty pracy?

Jeśli chcesz zmniejszyć koszty wynagrodzenia za nadgodziny czy dyżury kierowców, pamiętaj, że

korzystniejsze jest rozbicie stawki zasadniczej na kilka elementów. Na przykład warto ustalić pensję

zasadniczą 1.000 zł, dodatek stażowy 500 zł i premię regulaminową o stałym charakterze 1.500 zł

zamiast pensji jednoskładnikowej w wysokości 3.000 zł. A to dlatego, że wynagrodzenie za dyżury

i dodatki za godziny nadliczbowe są liczone od pensji zasadniczej.

Pensja zasadnicza wcale nie musi być mieć wysokości większej niż wynagrodzenie minimalne.

Do pensji minimalnej nie wlicza się tylko 3 elementów płac:

•

wynagrodzenia za nadgodziny,

•

nagród jubileuszowych oraz

•

odpraw emerytalno-rentowych.

Wystarczy więc, że pozostałe składniki wynagrodzenia po zsumowaniu dadzą wysokość większą niż

1.317 zł bądź równą, czyli kwotę minimalnego wynagrodzenia.

Dodatki nie muszą być w umowie

W umowach o pracę nie trzeba przewidywać szczegółowo wysokości dodatków stażowych czy

„szkodliwych”, jeśli ich wysokość jest ustalona w regulaminie wynagradzania czy układzie zbioro-

wym pracy. W takich przypadkach wystarczy odesłanie do przepisów wewnątrzzakładowych.

Jeśli jednak Twoja firma jest mała i nie ma w niej ani układu zbiorowego, ani regulaminu wynagra-

dzania, to umowa powinna szczegółowo określać wysokość poszczególnych elementów siatki wyna-

grodzeń kierowcy.

Unikaj premii uznaniowych!

Przedsiębiorcy, którzy borykają się z okresami zwiększonych i zmniejszonych zamówień na przewozy,

coraz częściej decydują się na mniejsze stałe kwoty wynagrodzeń i wprowadzanie w zamian tzw. części

ruchomej pensji, czyli premii lub nagród.

W takich przypadkach należy z kolei pamiętać, aby nie wprowadzać tzw. premii uznaniowych. W świetle

orzecznictwa Sądu Najwyższego są to świadczenia niewłaściwe – już sama ich nazwa zawiera w sobie

wewnętrzną sprzeczność, gdyż premia z natury ma charakter roszczeniowy, a uznaniowa może być

tylko i wyłącznie nagroda.

UWAGA!

7

www.FirmaTransportowa.pl

JAK SFORMUŁOWAĆ UMOWĘ O PRACĘ Z KIEROWCĄ?

Jak zapisać wymiar czasu pracy?

Jednym z prostszych do ustalenia elementów umowy o pracę zawieranej z kierowcą jest wymiar cza-

su pracy. W tym zakresie wystarczy jedynie ocenić, czy jesteś w stanie zapewnić kierowcy pracę na

pełen etat, czy też nie. Jeśli nie, należy określić dokładny wymiar etatu, który chcesz, aby kierowca

wypracowywał.

Niepełny etat

W umowie postanowienia z tego zakresu mogą być bardzo lakoniczne. Wystarczy napisać, że praca

będzie świadczona na 1/2, 3/4 etatu albo pełen etat.

Od 2004 r. w treści każdej umowy o pracę zawieranej z kierowcą zatrudnianym w niepełnym wymia-

rze czasu pracy należy przewidzieć dodatkowe postanowienie. Trzeba w nim określić limit godzin

ponadwymiarowych, po którego przekroczeniu kierowca będzie otrzymywał wynagrodzenie jak za

godziny nadliczbowe. Jest to więc specyficzne postanowienie umowne, obowiązkowy element umowy

z niepełnoetatowcem.

Przepisy Kodeksu pracy nie przewidują, w jaki sposób masz określić taki limit. Państwowa Inspekcja

Pracy dopuszcza zapisanie go na różne sposoby, aby tylko mieścił się w przedziale pomiędzy wymia-

rem etatu określonym w umowie tego kierowcy a pełnym etatem. PIP i większość ekspertów przyj-

mują bowiem zgodnie, że limit nie może zostać określony na poziomie pełnego etatu. Przekroczenie

tej granicy powoduje bowiem tak czy siak pracę w godzinach nadliczbowych, więc w takim przypadku

postanowienie umowne nie spełniałoby swojego celu – byłoby martwą klauzulą.

PRZYKŁAD

Jak można określić limit?

Firma transportowa prowadzi różnego rodzaju przewozy. Jej właściciel zdecydował się w przypadku

kierowców zatrudnianych na część etatu na wpisywanie różnych limitów godzin ponadwymiarowych

ze względu na specyfikę poszczególnych przewozów. Postanowienia te miały następującą treść:

•

„Do dodatku w wysokości dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych uprawnia kierowcę praca

powyżej 9/10 etatu” – taką formułę zastosowano w przypadku kierowców zatrudnionych na

1/2 – 3/4 etatu w transporcie międzynarodowym, zatrudnionych w równoważnym systemie cza-

su pracy. W ich przypadku trudno byłoby określić limit godzin ponadwymiarowych w odniesieniu

do doby lub tygodnia czy miesiąca, gdyż w zależności od zamówień ich czas pracy podlega dużym

wahaniom.

•

„Do dodatku w wysokości dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych uprawnia kierowcę praca

powyżej 7. godziny w danej dobie pracowniczej” – taką formułę zastosowano do kierowców za-

trudnionych na 1/2 etatu i pracujących po 4 godziny od poniedziałku do piątku, którzy zajmują

się zaopatrzeniem firmy i nie wykonują żadnych dłuższych przewozów.

•

„Do dodatku w wysokości dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych uprawnia kierowcę praca

powyżej 39 godzin przeciętnie w skali tygodnia” – taką formułę zastosowano do kierowców zaj-

mujących się krajowymi przewozami towarowymi, którzy pracują na 3/4 etatu w równoważnym

systemie czasu pracy. Było to możliwe ze względu na większą przewidywalność liczby i czasu prze-

wozów, ponieważ firma ma długofalowe umowy o współpracy z sieciami super- i hipermarketów.

Wszystkie zaproponowane postanowienia umowne wprowadzające limit godzin ponadwymiarowych

są poprawne punktu widzenia przepisów. Ustalone w nich limity mieszczą się poniżej norm czasu

pracy obowiązujących dla pełnego etatu, czyli 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie

5-dniowym tygodniu pracy.

8

www.FirmaTransportowa.pl

JAK SFORMUŁOWAĆ UMOWĘ O PRACĘ Z KIEROWCĄ?

Kiedy stosować termin rozpoczęcia pracy?

Termin rozpoczęcia pracy to element, który nie musi pojawiać się w umowie. Jego zamieszczenie za-

leży właściwie od tego, kiedy pracownik ma rozpocząć pracę. Jeśli od razu, to nie wpisuje się żadnej

daty, gdyż wtedy stosunek pracy nawiązuje się z dniem podpisania umowy i od tej daty kierowca po-

winien wykonywać swoje obowiązki.

Jeżeli jednak umowa o pracę jest podpisywana z wyprzedzeniem, to należy określić konkretną datę

rozpoczęcia pracy. Będzie to dzień, w którym kierowca powinien się stawić do pracy po raz pierwszy.

PRZYKŁAD

Kiedy może się przydać umowa z wyprzedzeniem?

Firma transportowa „podkupuje” kierowcę od konkurencji. Kierowca pracuje w tamtej firmie na pod-

stawie umowy na czas nieokreślony i ma ponad 10-letni staż, w związku z czym obowiązuje go

3-miesięczne wypowiedzenie. Jego dotychczasowy pracodawca nie zgadza się na rozwiązanie sto-

sunku pracy za porozumieniem stron.

Biorąc to pod uwagę, nowy pracodawca decyduje się na podpisanie umowy o pracę z datą 30 czerw-

ca 2010 r., ale wpisuje do niej jako datę rozpoczęcia pracy 1 października 2010 r., czyli dzień przypa-

dający po upływie 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia kierowcy w poprzedniej firmie. Dzięki

temu kierowca nie będzie się bał złożyć wypowiedzenia umowy u dotychczasowego pracodawcy,

gdyż ma zagwarantowaną nową pracę. Co więcej – zna z wyprzedzeniem zagwarantowane mu

warunki wynagradzania w nowej firmie, gdyż taka informacja musi wynikać z umowy o pracę.

Zapisy dotyczące organizacji pracy

W umowie o pracę można zawierać także inne postanowienia. Najczęściej robią to mali pracodawcy,

u których nie obowiązuje ani regulamin wynagradzania, ani regulamin pracy. Robią to, żeby uniknąć

tworzenia dodatkowych dokumentów. Działanie takie jednak nie zawsze będzie dla nich korzystne.

Dlaczego lepiej nie umieszczać zbyt wielu postanowień w umowie?

Nie ma przeszkód, żeby w umowie o pracę ustalić organizację pracy (system lub rozkład czasu pracy).

Postanowienie takie może mieć charakter istotnego elementu indywidualnego stosunku pracy,

a w konsekwencji jego zmiana będzie wymagała porozumienia stron lub wypowiedzenia zmieniają-

cego (wyrok SN z 17 lipca 2009 r., I BP 6/09, LEX nr 523547).

Z przytoczonego wyroku wynika więc wyraźnie, że lepiej nie wpisywać do umów o pracę elementów

organizacji pracy, które mają charakter zmienny. Ich zamieszczenie w umowie spowoduje, że praco-

dawca będzie musiał zmieniać wszystkie umowy o pracę, gdy zechce dokonać jakichkolwiek zmian

organizacyjnych w swojej firmie.

Dlatego korzystniej jest, jeśli firma zatrudniająca do 19 pracowników, nieposiadająca regulaminu

pracy, określi systemy, rozkłady i okresy rozliczeniowe czasu pracy w specjalnie wydanym obwieszczeniu.

Obwieszczenie takie będzie można w przyszłości zmieniać bez konieczności podpisywania

aneksów do umów z kierowcami lub dokonywania wypowiedzeń zmieniających warunki za-

trudnienia.

PAMIĘTAJ!

9

www.FirmaTransportowa.pl

JAK SFORMUŁOWAĆ UMOWĘ O PRACĘ Z KIEROWCĄ?

Wyjątkiem jest jedynie system przerywanego czasu pracy. W tym przypadku art. 18 ust. 3 ustawy o

czasie pracy kierowców stanowi wyraźnie, że system ten może zostać wprowadzony jedynie:

•

w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy, a

•

w przypadku gdy u przewoźnika nie działają związki zawodowe – w treści umów o pracę zawie-

ranych z kierowcami.

Pozostałe systemy czasu pracy można bez problemu wprowadzić w drodze obwieszczenia.

Wprowadź zapisy o dyżurze

Jeśli nie obowiązuje u Ciebie regulamin wynagradzania, gdyż zatrudniasz do 19 osób, to w umo-

wach o pracę zawieranych z kierowcami powinieneś przewidzieć stawkę wynagrodzenia za:

•

czas dyżuru określanego potocznie jako „dyżur 50%” oraz

•

czas przerw poza 15-minutową przerwą wliczaną do czasu pracy.

Chodzi o ten czas dyżuru, gdy kierowca, który jeździ w załodze, nie prowadzi pojazdu, ale siedzi

obok prowadzącego kierowcy w jadącym samochodzie. Ustawa o czasie pracy kierowców przewiduje,

że za czas takiego dyżuru kierowca powinien otrzymać wynagrodzenie w wysokości nie niższej od

50% stawki godzinowej wynikającej z kategorii zaszeregowania kierowcy. Nie określa jednak dokładnie

wysokości wynagrodzenia za taki dyżur, pozostawiając tę kwestię regulacjom wewnątrzzakładowym.

Zapis o przekształceniu umowy w umowę na czas nieokreślony

Pracodawcy dla ułatwienia sobie pracy czasem decydują się na zawieranie w umowach na okres

próbny terminowych klauzul. Zgodnie z nimi po upływie danej umowy, jeśli nie została rozwiązana,

stosunek pracy przekształca się w pracę na podstawie umowy na czas nieokreślony. W takim przy-

padku pracodawca nie musi zawierać kolejnej umowy o pracę.

Działanie takie zaakceptował Sąd Najwyższy, potwierdzając w wyroku z 4 listopada 2009 r. (I PK 105/09,

LEX nr 558562), że jest to możliwe w odniesieniu do umowy o pracę na okres próbny. Stwierdził, iż

„zasadniczo dopuszczalne jest zawarcie w umowie na okres próbny postanowienia o tym, że po jej

zakończeniu umowa ta staje się umową na czas nieokreślony”.

Zapis o wypowiedzeniu

Postanowieniem nieobowiązkowym, ale w praktyce stosowanym prawie zawsze w umowach na czas

określony, jest klauzula o dopuszczalności jej wypowiedzenia z zachowaniem 2-tygodniowego okresu

wypowiedzenia. Jest to jednak dopuszczalne tylko w przypadku zawierania umowy na czas określony

przekraczający 6 miesięcy (art. 33 kp).

Umieszczenie takiej klauzuli w umowie jest bardzo ważne, gdyż jeśli jej zabraknie, umowy nie da się

w ogóle wypowiedzieć. Jedynymi możliwościami, żeby ją wcześniej zakończyć, będą:

•

zawarcie porozumienia stron, na które kierowca musi się przecież zgodzić, albo

•

zwolnienie kierowcy bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Zakres obowiązków a umowa o pracę

Elementem umowy o pracę lub załącznikiem do niej często jest także zakres obowiązków. Stanowi

on uszczegółowienie rodzaju pracy powierzanej pracownikowi.

10

www.FirmaTransportowa.pl

JAK SFORMUŁOWAĆ UMOWĘ O PRACĘ Z KIEROWCĄ?

Należy jednak pamiętać, że nie ma konieczności ustalania zakresu obowiązków w formie pisemnej.

Artykuł 94 pkt 1 kp nakazuje jedynie zaznajamiać pracowników z zakresem obowiązków – nie wymaga

dokonywania tego na piśmie. Z punktu widzenia pracodawcy korzystne jest jednak, aby zakres obo-

wiązków miał formę pisemną.

Lepiej nie zawierać zakresu obowiązków w umowie

Sąd Najwyższy w wyroku z 2 października 2008 r. (I PK 73/08, LEX nr 509025) wskazał, że zakres

obowiąz ków może być określony w sposób bardziej lub mniej szczegółowy. W ocenie SN, jeśli stro-

ny stosunku pracy oznaczają rodzaj pracy w sposób ogólny, to pozostawiają pracodawcy (w ramach

jego uprawnień kierowniczych) uszczegółowienie zakresu czynności pracownika. Zakres obowiąz-

ków pracownika stanowi bowiem konkretyzację umówionego rodzaju pracy, czyli niejako zbiorcze

polecenie pracodawcy.

Zmiana w zakresie obowiązków nie wymaga zgody pracownika. Z jednym wyjątkiem – jeśli wylicze-

nie obowiązków znalazło się w treści umowy o pracę, ustalenia te stają się z woli obu stron istotnym

elementem umowy. Wówczas ich zmiana wymaga zgody pracownika, a w razie jej braku – wypowie-

dzenia zmieniającego.

Jeżeli rodzaj pracy został w umowie o pracę określony w sposób ogólny, to pilnuj, żeby ewentualna

zmiana obowiązków mieściła się w granicach tego określenia. Wówczas nie będzie uważana za zmianę

warunków pracy, a jedynie za ich konkretyzację, dokonywaną w ramach uprawnień kierowniczych

pracodawcy. Do istoty stosunku pracy należy bowiem jej świadczenie pod kierownictwem pracodawcy.

A zatem z punktu widzenia pracodawcy lepiej, żeby zakres obowiązków stanowił odrębny

od umowy o pracę dokument. W takim przypadku jego zmiana nie będzie pociągała za sobą

konieczności dokonywania zmian w treści samej umowy o pracę i pracodawca będzie mógł jej

dokonać jednostronnie.

Z „Poradnika Przewoźnika” dowiesz się m.in.:

•

Jaką ponosisz odpowiedzialność z tytułu prowadzenia firmy transportowej?

•

Jak uniknąć kar Inspekcji Transportu Drogowego (ITD)?

•

Jak płacić niższe podatki?

•

Jak prawidłowo obliczyć czas pracy kierowcy?

•

Jak najkorzystniej rozliczać kierowców? 

•

Jak zachować się podczas kontroli ITD? 

•

Jak korzystnie zdobyć samochód dla firmy? 

•

Jak się zabezpieczyć przed nieuczciwymi pracownikami? 

•

Jak odzyskać należności? 

•

Czy i jaką ponosisz odpowiedzialność za przewożone towary? 

•

Jak najkorzystniej sformułować w umowie obowiązki pracownika?

Obniż koszty prowadzenia firmy i zwiększ jej konkurencyjność na rynku! Sięgnij

po poradnik i dowiedz się, jak właściwie wykorzystywać najnowsze przepisy oraz

jak uniknąć popełniania kosztownych błędów w ich interpretacji.

„Poradnik Przewoźnika” – teraz na 2 tygodnie, na próbę! Całkowicie bezpłatnie!

PAMIĘTAJ!

11

www.FirmaTransportowa.pl

JAK SFORMUŁOWAĆ UMOWĘ O PRACĘ Z KIEROWCĄ?

Jeśli zakres obowiązków ma samodzielny charakter, to pracodawca może go zmienić mocą jedno-

stronnej czynności. Wtedy taki dokument i jego zmiany powinny zostać włączone do części B akt

osobowych pracownika (§ 6 ust. 2 pkt 2 lit. a rozporządzenia MPiPS w sprawie zakresu prowadzenia

przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu pro-

wadzenia akt osobowych pracownika).

Nieprzyjęcie zakresu obowiązków może być przyczyną wypowiedzenia

Zakres czynności jest szczególnego rodzaju poleceniem służbowym stałego wykonywania pracy okre-

ślonego rodzaju. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 3 kwietnia 1997 r. (I PKN 77/97, OSNAPiUS

1998 nr 3, poz. 75) odmowa przyjęcia i podpisania zakresu czynności, ustalonego zgodnie z umową

o pracę, może stanowić uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy.

Uzasadnioną przyczyną wypowiedzenia jest również przeciwwskazanie lekarskie do wykonywania

choćby jednego z obowiązków objętych zakresem czynności na danym stanowisku pracy (wyrok

Sądu Najwyższego z 16 grudnia 1999 r., I PKN 469/99, OSNAPiUS 2000 nr 10, poz. 346).

Wydziel obowiązki podstawowe

Warto konstruować zakres obowiązków w sposób szczegółowy, określając w nim również te o cha-

rakterze podstawowym, gdyż ułatwi to ewentualne zwolnienie dyscyplinarne pracownika. Według

art. 52 kp przyczyną zwolnienia dyscyplinarnego jest bowiem ciężkie naruszenie podstawowych obo-

wiązków pracowniczych. Tymczasem przepisy Kodeksu pracy nie ustalają wcale, o które obowiązki chodzi.

W praktyce podstawowe obowiązki pracownicze najczęściej wskazuje się w regulaminach pracy lub

właśnie w zakresach obowiązków.

Co zamieścić w zakresie obowiązków dla kierowców?

W zakresie obowiązków można zawrzeć katalog czynności, które kierowca powinien wykonywać,

takich jak codzienna obsługa pojazdu, utrzymywanie go w czystości, przełączanie w odpowiedni

sposób selektora tachografu, czy też obowiązków związanych z przewozami, jak prawidłowe zamo-

cowanie ładunku, sprawdzenie dokumentów przewozowych itp.

Dobrą praktyką będzie z całą pewnością wpisanie jako ostatniego punktu w zakresie obowiązków

postanowienia, że zalicza się do nich także wykonywanie innych poleceń pracodawcy (przełożo-

nych), które mają związek z pracą. Takie działanie zabezpieczy Cię przed ewentualnymi sporami co

do tego, czy jakaś czynność, niewymieniona wprost w zakresie obowiązków kierowcy, musi zostać

przez niego zrealizowana, czy nie.

„Podręczniki” dla kierowców

Duzi przewoźnicy często decydują się na opracowanie rozbudowanych dokumentów, z którymi kie-

rowcy muszą się zapoznać przed rozpoczęciem pracy w ich firmie. Zawierają one, oprócz elementów

charakterystycznych dla zakresu obowiązków, także informacje o przepisach z zakresu czasu pracy

kierowców i prawa przewozowego. Są to więc swoiste podręczniki dla kierowców.

W ten sposób pracodawcy zapewniają kierowcom wiedzę niezbędną do pracy na tym stanowisku,

a z drugiej strony lepiej zabezpieczają się przed ich nieuczciwością czy łamaniem przepisów dotyczą-

cych czasu pracy, co naraża przewoźników na wysokie kary pieniężne.

12

www.FirmaTransportowa.pl

JAK SFORMUŁOWAĆ UMOWĘ O PRACĘ Z KIEROWCĄ?

Ponadto dzięki przekazaniu kierowcy takiego dokumentu pracodawca wykonuje jednocześnie dwa

obowiązki wynikające z różnych przepisów prawnych – zapoznania kierowcy:

•

z jego zakresem czynności, do czego zobowiązuje go Kodeks pracy, i

•

z przepisami dotyczącymi czasu pracy kierowców, do czego z kolei zobowiązuje ustawa o czasie

pracy kierowców.

Informacja o podstawowych warunkach zatrudnienia

Wraz z umową o pracę kierowca dostaje zazwyczaj od razu informację o podstawowych warunkach

zatrudnienia. Powinny z niej wynikać następujące dane:

•

obowiązująca dobowa i tygodniowa norma czasu pracy,

•

częstotliwość wypłaty wynagrodzenia za pracę,

•

wymiar urlopu wypoczynkowego,

•

długość okresu wypowiedzenia,

•

informacja o układzie zbiorowym pracy, jeśli taki istnieje w firmie.

Jeżeli w Twojej firmie nie obowiązuje regulamin wynagradzania, informacja powinna mieć większy

zakres. Musi z niej wynikać również:

•

w jakich godzinach przypada pora nocna w firmie,

•

w jakim miejscu, terminie i czasie następuje wypłata wynagrodzenia oraz

•

w jaki sposób potwierdza się obecność w pracy i usprawiedliwia nieobecności.

Gdzie przewoźnicy robią błędy?

W praktyce w informacji o warunkach zatrudnienia najwięcej błędów jest w rubryce dotyczącej norm

czasu pracy. Wiele firm myli regulacje czasu pracy z normami czasu prowadzenia pojazdu i wpisuje

w treści informacji dopuszczalny czas pracy w wymiarze 9 godzin na dobę, z możliwością wydłuże-

nia do 10 godzin dwa razy w tygodniu i 56 godzin na tydzień.

Jest to błąd, gdyż powyższe informacje nie odnoszą się do czasu pracy, którego normy wynoszą

8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy. Co ważne

– normy czasu pracy są takie same dla wszystkich kierowców, bez względu na wymiar etatu,

w jakim pracują, oraz na obowiązujący ich system czasu pracy.

Ponadto informacja o warunkach zatrudnienia nie powinna stanowić elementu umowy o pracę ani

załącznika do tego dokumentu. Wtedy każda jej zmiana będzie wymagała zmiany treści umowy

o pracę, co jest niepraktyczne. Informacja powinna więc być oddzielnym dokumentem, wręczanym

kierowcy w momencie zatrudnienia albo w ciągu 7 dni od zawarcia umowy o pracę.

Podstawa prawna

•

Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).

•

Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz.U. nr 92, poz. 879 ze zm.).

•

Ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. nr 200, poz.

1679 ze zm.).

•

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowa-

dzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz spo-

sobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. nr 62, poz. 286 ze zm.).

UWAGA!