OPERATOR MASZYN I URZADZEN DO PRZETWORSTWA TWORZYW SZTUCZNYCH 823[01]

Krajowy O

rodek Wspierania Edukacji Zawodowej

i Ustawicznej

PROGRAM NAUCZANIA

OPERATOR MASZYN I URZ

DZE

DO PRZETWÓRSTWA TWORZYW SZTUCZNYCH

823[01]

Warszawa 2010

823[01]/ZSZ/KOWEZiU/2010

Autorzy:
dr hab. in

. Wojciech Fabianowski

dr in

. Zbigniew Fr

szczak

mgr in

. Jolanta Pietrzyk

mgr in

. Szymon Zi

Recenzenci:
dr Maciej Heneczkowski
dr hab. in

. Joachim Zimniak

Opracowanie redakcyjne:
mgr Anna Wojciechowska

Opracowanie techniczne:
mgr Rafał Auch-Szkoda

Spis tre

Plan nauczania

II.

Programy nauczania przedmiotów zawodowych

1. Podstawy techniki

2. Materiałoznawstwo

3. Maszyny i urz

dzenia

4. Technologia przetwórstwa tworzyw sztucznych

5. Zaj

cia praktyczne

I. PLAN NAUCZANIA

Zasadnicza szkoła zawodowa
Zawód: Operator maszyn i urz

dze

do przetwórstwa tworzyw

sztucznych 823[01]
Podbudowa programowa: gimnazjum

Lp.

Przedmioty nauczania

Dla młodzie

Dla dorosłych

Liczba godzin

tygodniowo

w dwuletnim

okresie

nauczania

Liczba godzin

tygodniowo

w dwuletnim

okresie

nauczania

Liczba godzin

w dwuletnim

okresie

nauczania

Klasy I – II

Forma

stacjonarna

Forma

zaoczna

1. Podstawy techniki

2. Materiałoznawstwo

3. Maszyny i urz

dzenia

Technologia przetwórstwa
tworzyw sztucznych

5. Zaj

cia praktyczne

275

Razem

468

II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW

ZAWODOWYCH

PODSTAWY TECHNIKI

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−−−−

okre

znaczenie techniki w przetwórstwie tworzyw sztucznych,

−

wyja

znaczenie rysunku w technice,

−−−−

rozró

rodzaje rysunków technicznych,

−−−−

posłu

normami dotycz

cymi rysunku technicznego,

−

odczyta

uproszczenia i symbole rysunkowe na schematach

i rysunkach technicznych,

−−−−

odczyta

schematy blokowe prostych poł

cze

elektrycznych

i kinematycznych,

−−−−

sporz

dza

szkice cz

ęś

ci maszyn,

−

posłu

normami dotycz

cymi materiałów konstrukcyjnych,

maszyn i urz

dze

, aparatury kontrolno-pomiarowej oraz instalacji

technicznych,

−

sklasyfikowa

ęś

ci maszyn oraz scharakteryzowa

ich cechy

ytkowe,

−

scharakteryzowa

poł

czenia cz

ęś

ci maszyn,

−

zidentyfikowa

podzespoły maszyn i urz

dze

−

rozró

mechanizmy zmiany ruchu w maszynach do przetwórstwa

tworzyw sztucznych,

−

rozró

rodzaje zaworów oraz okre

ich przeznaczenie,

−

scharakteryzowa

parametry pr

du stałego i przemiennego,

−

wyja

budow

zastosowanie

układów

elektrycznych

i elektronicznych,

−

okre

rezystywno

ść

materiałów stosowanych w elektrotechnice,

−

okre

rodzaje obwodów elektrycznych,

−

rozpozna

maszyny

urz

dzenia

elektryczne

stosowane

w przetwórstwie tworzyw sztucznych,

−

scharakteryzowa

budow

oraz zasad

działania maszyn i urz

dze

elektrycznych,

−

zmierzy

wielko

ci elektryczne za pomoc

przyrz

dów pomiarowych,

−−−−

rozró

sposoby zabezpiecze

stosowanych w maszynach

i urz

dzeniach elektrycznych,

−

scharakteryzowa

czynniki

energetyczne

wykorzystywane

w procesach technologicznych,

−

scharakteryzowa

instalacje

elektryczne,

wodoci

gowe,

kanalizacyjne, gazowe, wentylacyjne i klimatyzacyjne stosowane
w przedsi

biorstwach przetwórstwa tworzyw sztucznych,

−

rozpozna

instalacje techniczne na podstawie ich znakowania,

−

okre

rodzaje urz

dze

energetycznych stosowanych podczas

produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych,

−

okre

rodzaje i zastosowanie urz

dze

pomocniczych,

−

scharakteryzowa

rodzaje oraz zasady działania przyrz

dów

urz

dze

kontrolno-pomiarowych

wykorzystywanych

w przetwórstwie tworzyw sztucznych,

−

wykona

pomiary

parametrów

okre

lonych

procesów

technologicznych,

−

odczyta

wyniki pomiarów na podstawie zapisów rejestratorów,

−

wyja

zasad

działania układów: mechanicznych, hydraulicznych,

pneumatycznych i elektrycznych steruj

cych prac

maszyn,

−−−−

okre

rodzaje i zastosowanie układów sterowania i regulacji,

−−−−

okre

zasady

automatycznego

sterowania

maszynami

i urz

dzeniami, z wykorzystaniem technik komputerowych,

−−−−

wyja

zasady obsługi układów steruj

cych prac

maszyn

i urz

dze

−−−−

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy.

Materiał nauczania

1. Znaczenie techniki w przetwórstwie tworzyw sztucznych

Rozwój techniki w Polsce i na

wiecie. Wpływ techniki na

ycie

człowieka. Działy techniki według Mi

dzynarodowej Klasyfikacji

Patentowej. Znaczenie techniki w rozwoju i produkcji tworzyw
sztucznych. Podstawowe poj

cia techniczne. Rodzaje norm.

wiczenia:

•

Rozpoznawanie symboli stosowanych do oznaczania działów

techniki.

•

Analizowanie tre

ci wybranych norm dotycz

cych produkcji tworzyw

sztucznych.

2. Elementy rysunku technicznego
Znaczenie rysunku w technice. Formaty arkuszy rysunkowych. Linie
rysunkowe. Pismo techniczne. Podziałki rysunków. Szkice rysunkowe.
Widoki, przekroje. Rzutowanie. Materiały i przybory rysunkowe. Rodzaje
rysunków technicznych. Szkice cz

ęś

ci maszyn. Zasady wymiarowania

i opisywania rysunków technicznych. Uproszczenia rysunkowe. Rysunki
schematyczne.

wiczenia:

•

Rozpoznawanie linii i symboli graficznych na rysunkach technicznych.

•

Wykonywanie rzutów prostok

tnych figur płaskich, prostych brył

geometrycznych oraz cz

ęś

ci maszyn.

•

Odczytywanie rysunków technicznych wykonawczych, zło

eniowych,

zespołowych i monta

owych.

•

Wykonywanie szkiców roboczych cz

ęś

ci maszyn.

•

Sporz

dzanie schematów instalacji technicznych.

3. Cz

ęś

ci maszyn i urz

dze

Klasyfikacja i normalizacja cz

ęś

ci maszyn i urz

dze

. Poł

czenia

rozł

czne i nierozł

czne. Osie i wały. Rodzaje ło

yskowania. Rodzaje

i zastosowanie nap

dów: przekładnie, sprz

gła oraz hamulce.

Poł

czenia rurowe. Zawory.

wiczenia:

•

Rozpoznawanie cz

ęś

ci maszyn na podstawie eksponatów.

•

Dobieranie cz

ęś

ci maszyn na podstawie katalogów.

•

Rozpoznawanie poł

cze

rozł

cznych i nierozł

cznych na podstawie

eksponatów lub katalogów.

•

Rozpoznawanie przekładni, sprz

gieł i ło

ysk na podstawie

eksponatów lub katalogów.

•

Rozpoznawanie

mechanizmów

korbowych,

krzywkowych,

zapadkowych na podstawie eksponatów lub katalogów.

•

Rozpoznawanie zaworów: odcinaj

cych, dławi

cych, zwrotnych

oraz bezpiecze

stwa, na podstawie eksponatów lub katalogów.

4. Maszyny i urz

dzenia elektryczne

Parametry pr

du stałego i przemiennego. Budowa i zastosowanie

rezystorów, kondensatorów i cewek w elektrotechnice. Rodzaje
urz

dze

elektrycznych:

transformatory,

elektromagnesy

oraz urz

dzenia grzewcze. Budowa i zasady działania maszyn

elektrycznych:

dnic

silników.

Zabezpieczenia

stosowane

w maszynach i urz

dzeniach elektrycznych. Przyrz

dy pomiarowe

wielko

ci elektrycznych: próbniki, amperomierze, woltomierze. Elementy

układów elektronicznych: diody, tranzystory, tyrystory, fotoelementy.
Zastosowanie

elementów

elektronicznych

maszynach

i urz

dzeniach mechanicznych.

wiczenia:

•

Analizowanie schematów obwodów elektrycznych pr

du stałego

i przemiennego.

•

Rozró

nianie materiałów przewodz

cych, oporowych i izolacyjnych

stosowanych w elektrotechnice.

•

Rozpoznawanie rodzajów silników elektrycznych na schematach.

•

Rozpoznawanie rodzajów zabezpiecze

stosowanych w maszynach

i urz

dzeniach elektrycznych na podstawie schematów lub

eksponatów.

•

Rozpoznawanie rodzajów mierników poboru pr

du.

•

Mierzenie napi

cia w obwodzie elektrycznym przy pomocy

przyrz

dów pomiarowych.

•

Rozpoznawanie elementów elektronicznych na podstawie oznacze

graficznych.

5. Instalacje techniczne
Rodzaje czynników energetycznych wykorzystywanych w procesach
technologicznych przetwórstwa tworzyw sztucznych. Rodzaje instalacji
technicznych: elektryczne, gazowe, wodoci

gowe, kanalizacyjne,

wentylacyjne, klimatyzacyjne. Instalacje

pneumatyczne. Znakowanie

instalacji technicznych. Urz

dzenia energetyczne. Urz

dzenia do

termostatowania form. Urz

dzenia do oczyszczania

cieków oraz

oczyszczania powietrza. Obsługa instalacji technicznych.

Przepisy

dotycz

ce bezpiecznej eksploatacji instalacji technicznych.

wiczenia:

•

Rozpoznawanie instalacji technicznych na schematach.

•

Rozpoznawanie

instalacji

technicznych

podstawie

ich

oznakowania.

•

Rozpoznawanie elementów instalacji elektrycznych na podstawie

modeli lub instalacji znajduj

cej si

w pracowni technicznej.

•

Okre

lanie

przyczyn

powstawania

arów

instalacjach

technicznych.

6. Aparatura kontrolno-pomiarowa
Rodzaje pomiarów wykonywanych w procesach przetwórstwa tworzyw
sztucznych.

Przyrz

pomiarowe:

manometry,

wakuometry,

termometry,

poziomowskazy,

wagi,

suwmiarki,

mikrometry,

sekundomierze. Urz

dzenia do pomiaru masy, obj

ci oraz

temperatury. Metody rejestracji pomiaru parametrów. Automatyczne
sterowanie przyrz

dami i urz

dzeniami pomiarowymi.

wiczenia:

•

Wykonywanie pomiarów temperatury cieczy i powietrza.

•

Wykonywanie pomiaru ci

nienia gazu w zbiorniku spr

ęż

onego gazu.

•

Wykonywanie pomiaru poziomu cieczy w zbiorniku medium

termostatuj

cego form

•

Wykonywanie pomiarów obj

ci i masy substancji płynnych

i stałych.

•

Odczytywanie wyników pomiarów na urz

dzeniach analogowych oraz

cyfrowych.

•

Dobieranie urz

dze

kontrolno – pomiarowych w zale

od rodzaju mierzonej wielko

ci fizycznej, wymaganej dokładno

pomiaru oraz warunków wykonania.

7. Układy sterowania i regulacji
Poj

cie

procesu

regulacji.

Układy

cznej

regulacji

procesów

technologicznych.

Układy

automatycznej

regulacji

procesów

technologicznych.

Dynamika

obiektu

regulacji.

Sterowanie

pneumatyczne,

hydrauliczne

oraz

mikroprocesorowe.

Kontrola

sterowanie

procesem

poprzez

ekrany

dotykowe

terminali

komputerowych.

wiczenia:

•

Analizowanie schematu blokowego układu regulacji.

•

Rozpoznawanie rodzajów układów sterowania na podstawie

eksponatów.

•

Okre

lanie zagro

wynikaj

cych z niewła

ciwej obsługi układów

regulacji r

cznej i automatycznej.

•

Rozpoznawanie elementów składowych struktury układu sterowania

hydraulicznego na podstawie schematu.

•

Odczytywanie

dko

obrotowej

limaka

terminalu

komputerowym wytłaczarki.

•

Wprowadzanie do terminala komputerowego wtryskarki okre

lonych

parametrów temperatury stref grzejnych cylindra wtryskarki.

rodki dydaktyczne

Maszyny i urz

dzenia elektryczne.

Elementy elektryczne i elektroniczne stosowane w maszynach.
Elementy automatyki.
Osprz

t instalacyjny, próbki przewodów.

Modele urz

dze

energoelektrycznych.

Modele i eksponaty: poł

cze

rozł

cznych i nierozł

cznych, spr

ęż

i elementów spr

ęż

ystych, wałów i osi, ło

ysk

lizgowych i tocznych,

przekładni z

batych, ci

gnowych, ciernych, mechanizmów krzywkowych

i d

wigniowych, zaworów, silników elektrycznych, cz

ęś

ci maszyn

o ró

nym stopniu zu

ycia.

Przyrz

dy pomiarowe.

Materiały i przybory kre

larskie.

Modele do rysowania i szkicowania.
Instrukcje obsługi maszyn.
Plansze obrazuj

ce budow

i zasad

działania maszyn i urz

dze

elektrycznych oraz przyrz

dów kontrolno-pomiarowych.

Schematy instalacji elektrycznych, elektronicznych, hydraulicznych.
Schematy instalacji pneumatycznych.
Materiały dydaktyczne ilustruj

ce: budow

maszyn elektrycznych,

przyrz

dy pomiarowe, diod

, tranzystor i tyrystor, schematy układów

regulacji temperatury, ci

nienia, poziomu płynów, elementy automatyki,

procesy sterowania i regulacji.
Wydruki zapisów rejestratorów monitoruj

cych prac

maszyn.

dzynarodowa Klasyfikacja Patentowa.

Normy dotycz

ce maszyn i urz

dze

do przetwórstwa tworzyw

sztucznych.
Poradniki, prospekty, katalogi producentów maszyn i urz

dze

zawieraj

ce przyrz

dy i urz

dzenia kontrolno-pomiarowe.

Katalogi silników, ł

czników, przewodów oraz elementów elektrycznych

i elektronicznych.
Plansze terminali komputerowych.
Programy komputerowe stosowane do sterowania przyrz

dami

kontrolno-pomiarowymi.

Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu przedmiotu Podstawy techniki jest

kształtowanie

umiej

tno

sporz

dzania

szkiców,

odczytywania

rysunków technicznych, rozpoznawania cz

ęś

ci maszyn i urz

dze

, oraz

posługiwania si

normami technicznymi, a tak

e podstawow

terminologi

z zakresu elektrotechniki, elektroniki i automatyki.

Podczas realizacji tre

ci programowych dotycz

cych budowy

oraz zasad działania maszyn i urz

dze

nale

y wykorzystywa

wiedz

uczniów z zakresu pr

du elektrycznego oraz elektromechaniki zdobyt

na lekcjach fizyki, pozwoli to na lepsze zrozumienie zasad eksploatacji
maszyn i urz

dze

stosowanych w przetwórstwie tworzyw sztucznych.

W procesie dydaktycznym wskazane jest stosowanie nast

puj

cych

metod nauczania: wykładu informacyjnego, pokazu z obja

nieniem,

pokazu z instrukta

em, metody przypadków oraz

wicze

praktycznych.

Zamieszczone w programie

wiczenia stanowi

propozycje, które

nauczyciel mo

e wykorzysta

w czasie zaj

ęć

lub opracowa

inne

wiczenia wspomagaj

ce realizacj

programu przedmiotu.

Przed przyst

pieniem do wykonywania

wicze

, nale

y zapozna

uczniów z przepisami bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz instrukcjami

obsługi maszyn i urz

dze

na stanowisku pracy.

wiczenia powinny odbywa

w pracowni technicznej, w grupie do

15 osób, z podziałem na 2-4 osobowe zespoły.

Zaleca si

równie

organizowanie wycieczek dydaktycznych na targi

oraz wystawy maszyn i urz

dze

stosowanych w przetwórstwie tworzyw

sztucznych. Podczas realizacji programu nauczania wskazane jest
korzystanie z eksponatów oraz modeli maszyn, filmów dydaktycznych
i prezentacji multimedialnych.

W trakcie zaj

ęć

dydaktycznych nale

y zapewni

uczniom dost

p do

Internetu oraz mo

liwo

ść

korzystania z norm, literatury i czasopism

zawodowych.

Na realizacj

poszczególnych działów tematycznych proponuje si

nast

puj

cy podział godzin:

Lp.

Działy tematyczne

Orientacyjna

liczba godzin

1. Znaczenie techniki w przetwórstwie tworzyw sztucznych

2. Elementy rysunku technicznego

3. Cz

ęś

ci maszyn i urz

dze

4. Maszyny i urz

dzenia elektryczne

5. Instalacje techniczne

6. Aparatura kontrolno-pomiarowa

7. Układy sterowania i regulacji

Razem

Podana w tabeli liczba godzin na realizacj

poszczególnych działów

ma charakter orientacyjny. Nauczyciel mo

e wprowadza

zmiany

w zale

ci od potrzeb edukacyjnych.

Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu przedmiotu, na podstawie
okre

lonych kryteriów. Systematyczne sprawdzanie i ocenianie

dostarcza nauczycielowi informacji o efektach jego pracy, o post

pach

ucznia w nauce oraz ułatwia zaplanowanie procesu kształcenia.

Osi

gni

cia uczniów nale

y ocenia

na podstawie:

−−−−

sprawdzianów ustnych i pisemnych,

−−−−

testów osi

gni

ęć

szkolnych,

−−−−

obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania

wicze

Sprawdzenie

osi

gni

ęć

powinno

dostarczy

nauczycielowi

i uczniom informacji o zakresie i poziomie opanowania umiej

tno

okre

lonych w szczegółowych celach kształcenia.

Podczas oceniania osi

gni

ęć

uczniów szczególn

uwag

nale

zwraca

na:

−−−−

wykonywanie szkiców roboczych oraz rysunków schematycznych,

−−−−

rysunków technicznych,

−−−−

rozró

nianie maszyn i urz

dze

−−−−

identyfikowanie cz

ęś

ci maszyn,

−−−−

rozró

nianie

instalacji

technicznych

przedsi

biorstwach

przetwórstwa tworzyw sztucznych,

−−−−

wyja

nianie działania instalacji technicznych,

−−−−

posługiwanie si

instrukcjami i schematami maszyn i urz

dze

−−−−

okre

lanie zastosowania maszyn i urz

dze

elektrycznych,

−−−−

okre

lanie zastosowania aparatury kontrolno-pomiarowej i układów

automatycznej regulacji w procesach technologicznych.
Dokonuj

c kontroli i oceny w formie ustnej nale

y zwraca

uwag

na merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, posługiwanie si

terminologi

zawodow

, poprawno

ść

wnioskowania, umiej

tno

ść

rozwi

zywania

problemów.

W celu zbadania poziomu osi

gni

ęć

uczniów po realizacji ka

dego

działu, proponuje si

przeprowadzenie testu osi

gni

ęć

szkolnych

z zadaniami wielokrotnego wyboru.

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

uczniów po zrealizowaniu programu

nauczania nale

y uwzgl

dni

wyniki sprawdzianów ustnych i pisemnych,

testów osi

gni

ęć

szkolnych oraz poziom wykonania

wicze

Literatura

Augustyniak K., Augustyniak W.: Elektryczno

ść

wokół nas. WKiŁ,

Warszawa 1994
Ditrich

M.:

Podstawy

konstrukcji

maszyn.

Tom

I-III.

WNT,

Warszawa 1995
Hansen A.: Bezpiecze

stwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 2000

Jabło

ski W., Płoszajski G.: Elektrotechnika z automatyk

. WSIP,

Warszawa 1999
Kacperski T.: Podstawy konstrukcji maszyn. WNT, Warszawa 1994
Kacprzak K.: Wagi handlowe i przemysłowe. Alfa, Warszawa 1987
Kaczorowska A.: Pr

d elektryczny i pole magnetyczne.

ak,

Warszawa 1994
Kaczorowska A.: Termodynamika.

ak, Warszawa 1994

Kordowicz-Sot A.: Automatyka i robotyka. Elementy aparatury kontrolno-
pomiarowej. WSiP, Warszawa 1999

Kordowicz-Sot

A.:

Automatyka

robotyka.

Układy

regulacji

automatycznej. WSiP, Warszawa 1999
Lipski J.: Nap

dy i sterowania hydrauliczne. WKŁ, Warszawa 1981

Mac S., Leowski J.: Bezpiecze

stwo i higiena pracy. WSiP,

Warszawa 2000
Michalski L., Eckersdorf K.: Pomiary temperatury. WNT, Warszawa 1986
Muszy

ski W.: Elementy maszyn. Tom I-III. PWN, Warszawa 1995

Paprocki K.: Zasady zapisu konstrukcji. PWN, Warszawa 1992
Pochopie

B.: Automatyzacja procesów przemysłowych. WSiP,

Warszawa 1993
Popek M., Wapi

ska B.: O instalacjach sanitarnych najkrócej. WSiP,

Warszawa 2001
Rutkowski A.: Cz

ęś

ci maszyn. WSIP, Warszawa 2000

Szejnach W.: Nap

d i sterowane pneumatyczne. WNT, Warszawa 1997

Praca zbiorowa: Mały poradnik mechanika. WNT, Warszawa 2005
Czasopisma specjalistyczne: Mechanik, Przegl

d techniczny.

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

MATERIAŁOZNAWSTWO

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−−−−

dokona

klasyfikacji materiałów według stanu skupienia, składu

chemicznego, zastosowania, pochodzenia,

−−−−

okre

budow

chemiczn

i krystalograficzn

materiałów,

−−−−

wyja

budow

substancji czystych, mieszanin, roztworów

oraz stopów,

−−−−

okre

sposoby oznakowania, przechowywania i obchodzenia si

z materiałami niebezpiecznymi,

−−−−

okre

rodzaje, wła

ciwo

ci oraz zastosowanie metali i ich stopów,

−−−−

wyja

zjawisko korozji,

−−−−

okre

rodzaje i wła

ciwo

ci materiałów niemetalowych oraz ich

zastosowanie,

−−−−

posłu

podstawow

terminologi

dotycz

tworzyw

sztucznych,

−−−−

dokona

klasyfikacji tworzyw sztucznych,

−−−−

scharakteryzowa

metody otrzymywania polimerów,

−−−−

scharakteryzowa

budow

polimerów,

−−−−

okre

rodzaje i wła

ciwo

ci składników dodatkowych stosowanych

do produkcji tworzyw sztucznych,

−−−−

okre

stany fizyczne tworzyw sztucznych,

−−−−

okre

podstawowe wła

ciwo

ci u

ytkowe tworzyw sztucznych,

−−−−

okre

podstawowe wła

ciwo

ci technologiczne tworzyw sztucznych,

−−−−

okre

metody identyfikacji tworzyw sztucznych,

−−−−

scharakteryzowa

metody otrzymywania, wła

ciwo

ci i zastosowanie

tworzyw termoplastycznych,

−−−−

okre

skład i metody wytwarzania mieszanin i kompozytów,

−−−−

scharakteryzowa

metody otrzymywania, wła

ciwo

ci i zastosowanie

tworzyw utwardzalnych,

−−−−

rozpozna

podstawowe rodzaje tworzyw sztucznych.

Materiał nauczania

1. Podstawowe poj

cia z zakresu materiałoznawstwa

Klasyfikacja materiałów według stanu skupienia, składu chemicznego,
pochodzenia i zastosowania. Budowa chemiczna i krystalograficzna
materiałów – atomy, cz

steczki, komórki elementarne, kryształy. Budowa

substancji czystych, mieszanin, roztworów oraz stopów. Zasady
oznakowania, przechowywania i obchodzenia si

z materiałami

niebezpiecznymi.

wiczenia:

•

Rozró

nianie metali i niemetali na podstawie próbek.

•

Dobieranie sposobów rozdzielania ró

nego typu mieszanin: wody

z piaskiem, wody z sol

, soli z piaskiem.

•

Analizowanie budowy wewn

trznej kryształów na podstawie

schematów.

•

Odczytywanie

interpretacja

piktogramów

ostrzegawczych

umieszczonych na opakowaniach materiałów niebezpiecznych.

2. Metale i ich stopy
Klasyfikacja metali i stopów. Wła

ciwo

ci fizyczne, chemiczne,

mechaniczne i technologiczne metali i stopów. Stopy

elaza z w

glem.

Klasyfikacja stali ze wzgl

du na skład i zastosowanie. Wpływ domieszek

na wła

ciwo

ci stali. Znakowanie stali. Najwa

niejsze stopy metali

nie

elaznych: miedzi, glinu, niklu, cynku i ich zastosowanie. Wyroby

spiekane. Korozja metali.

wiczenia:

•

Okre

lanie rodzaju stali na podstawie oznaczenia.

•

Okre

lanie składu chemicznego stali na podstawie tablic i norm.

•

Porównywanie wła

ciwo

ci wybranych metali i stopów na podstawie

tablic.

3. Materiały niemetalowe
Wła

ciwo

ci i zastosowanie drewna, szkła, materiałów ceramicznych.

Budowa drewna. Szkło – struktura amorficzna, stan szklisty. Materiały
ceramiczne, jako elementy konstrukcyjne, uszczelniaj

ce i izolacyjne.

Kauczuk, guma, ebonit. Farby, lakiery, emalie. Kleje.

wiczenia:

•

Rozpoznawanie materiałów niemetalowych na podstawie próbek.

•

Analizowanie struktury drewna na podstawie jego przekroju.

•

Analizowanie składu surowcowego materiałów ceramicznych i szkła

na podstawie odpowiednich receptur.

4. Tworzywa sztuczne
Podstawowe poj

cia: monomer, polimer, mer, homopolimer, kopolimer,

tworzywo sztuczne.

ywice, tłoczywa, półfabrykaty. Zalety i wady

tworzyw sztucznych, jako surowców do produkcji wyrobów. Klasyfikacja
chemiczna i technologiczna tworzyw sztucznych.

wiczenia:

•

Rozpoznawanie tworzyw sztucznych na podstawie ró

nych próbek.

•

Okre

lanie rodzaju tworzywa na podstawie oznakowania wyrobów.

•

Porównywanie wła

ciwo

ci u

ytkowych wyrobów wykonanych

z drewna oraz z tworzywa sztucznego.

5. Otrzymywanie tworzyw sztucznych
Surowce do otrzymywania polimerów. Metody otrzymywania polimerów.
Polimeryzacja. Metody polimeryzacji. Polikondensacja. Poliaddycja.
Rodzaje składników dodatkowych. Wpływ składników dodatkowych na
wła

ciwo

ci tworzyw.

wiczenia:

•

Analizowanie procesu wytwarzania wyrobów z tworzyw sztucznych

na podstawie schematu.

•

Porównywanie procesów polimeryzacji i polikondensacji na podstawie

zapisów równa

reakcji.

•

Dobieranie składników dodatkowych w celu modyfikacji okre

lonych

wła

ciwo

ci tworzywa sztucznego.

6. Budowa i wła

ciwo

ci tworzyw sztucznych

Struktura makrocz

steczek. Struktura fazowa polimerów. Stany fizyczne

polimerów. Wła

ciwo

ci fizyczne, chemiczne, mechaniczne, cieplne,

elektryczne, optyczne, odporno

ść

na starzenie. Metody i urz

dzenia

badania

wła

ciwo

tworzyw

sztucznych.

Wła

ciwo

technologiczne tworzyw sztucznych: wska

nik szybko

ci płyni

cia,

skurcz, czas utwardzania. Metody identyfikacji tworzyw sztucznych.

wiczenia:

•

Okre

lanie struktury makrocz

steczek polimerów na podstawie

schematów ich budowy.

•

Obliczanie chłonno

ci wody i g

sto

ci wybranych tworzyw na

podstawie wzorów.

•

Analizowanie warto

ci wska

nika tlenowego i klasy palno

ci tworzyw

sztucznych na podstawie tablic.

•

Porównywanie wła

ciwo

ci mechanicznych polietylenu, polistyrenu

i poliamidu na podstawie kart materiałowych.

•

Porównywanie g

sto

ci, temperatury topnienia, zachowania si

w płomieniu oraz w rozpuszczalnikach: polietylenu, polistyrenu
i poliamidu, na podstawie tabel do identyfikacji tworzyw sztucznych.

7. Tworzywa termoplastyczne
Otrzymywanie, wła

ciwo

ci i zastosowanie najwa

niejszych tworzyw

termoplastycznych: polietylenu, polipropylenu, poli(chlorku winylu),
polistyrenu, poli(metakrylanu metylu), politetrafluoroetylenu, poliw

glanu,

poliamidu, poliestrów, tworzyw celulozowych, poliuretanów. Mieszaniny
i kompozyty. Metody rozpoznawania tworzyw termoplastycznych.

wiczenia:

•

Analizowanie zmian zachodz

cych w polietylenie, polistyrenie,

poliamidzie, poli(chlorku winylu) pod wpływem podgrzewania
w płomieniu, na podstawie tabel.

•

Analizowanie zmian w próbkach polietylenu, polistyrenu, poliamidu,

zachodz

cych pod wpływem podgrzewania w płomieniu, na

podstawie obserwacji.

•

Porównywanie

odporno

polietylenu,

polistyrenu,

poliamidu,

poli(chlorku winylu) na działanie rozpuszczalników, na podstawie
tabel.

8. Tworzywa utwardzalne
Otrzymywanie, wła

ciwo

ci i zastosowanie najwa

niejszych tworzyw

utwardzalnych: fenoplastów, aminoplastów, poliestrów nienasyconych,
tworzyw epoksydowych. Metody rozpoznawania tworzyw utwardzalnych.

wiczenia:

•

Porównywanie g

sto

ywicy fenolowo-formaldehydowej i

ywicy

epoksydowej na podstawie tabel.

•

Porównywanie g

sto

ci utwardzonej nienasyconej

ywicy poliestrowej

i polietylenu na podstawie próby wodnej.

•

Porównywanie zachowania si

w płomieniu

ywicy fenolowo-

-formaldehydowej i polietylenu, na podstawie tabel.

rodki dydaktyczne

Układ okresowy pierwiastków.
Schemat podstawowych typów komórek elementarnych kryształów.
Przykładowe opakowania wyrobów z piktogramami ostrzegawczymi.
Zestawy próbek materiałów niemetalowych, metali i stopów.
Zestawy próbek ró

nego rodzaju tworzyw sztucznych.

Wyroby i półwyroby z tworzyw sztucznych.
Zlewki z wod

wiece.

Szczypce metalowe.
Tablice przedstawiaj

ce piktogramy ostrzegawcze.

Tablice przedstawiaj

ce skład chemiczny i wła

ciwo

ci stali.

Foliogramy, plansze i schematy przedstawiaj

ce: podział materiałów,

klasyfikacj

tworzyw sztucznych, metody wytwarzania polimerów.

Tabele do identyfikacji tworzyw sztucznych.
Tabele porównawcze wła

ciwo

ci tworzyw sztucznych.

Polskie Normy.
Katalogi producentów materiałów.
Komputerowa baza danych o materiałach.
Teksty przewodnie do

wicze

Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu przedmiotu Materiałoznawstwo jest

wyposa

enie ucznia w wiedz

na temat rodzajów, budowy,

otrzymywania, wła

ciwo

ci i zastosowania tworzyw sztucznych oraz

zapoznanie uczniów z asortymentem najcz

ęś

ciej stosowanych metali,

stopów i tworzyw niemetalicznych.

Podczas realizacji programu nale

y zwróci

uwag

na wymagania,

jakie powinny spełnia

okre

lone materiały stosowane w maszynach

i urz

dzeniach do przetwórstwa tworzyw sztucznych. Wiedza z tego

zakresu stanowi podbudow

do realizacji programów nauczania

przedmiotów: Maszyny i urz

dzenia oraz Technologia przetwórstwa

tworzyw sztucznych.

W procesie nauczania-uczenia si

nale

y zwróci

szczególn

uwag

na wła

ciwo

ci najwa

niejszych rodzajów tworzyw sztucznych, co

pozwoli na ich prawidłow

identyfikacj

Kształtowanie umiej

tno

ci wynikaj

cych ze szczegółowych celów

kształcenia, wymaga stosowania ró

nych metod i form nauczania oraz

wła

ciwego doboru

rodków dydaktycznych.

Proponowane metody nauczania: wykład informacyjny, dyskusja

dydaktyczna, pokaz z obja

nieniem oraz

wiczenia. Ró

norodno

ść

form

pracy b

dzie sprzyja

kształtowaniu umiej

tno

ci zawodowych.

Zamieszczone w programie

wiczenia stanowi

propozycj

, któr

nauczyciel mo

e wykorzysta

w czasie zaj

ęć

lub opracowa

inne

wiczenia wspomagaj

ce realizacj

programu przedmiotu. Wykonywanie

wicze

pozwala na efektywne kształtowanie umiej

tno

ci zawartych

w szczegółowych celach kształcenia. Nauczyciel powinien przygotowa

materiały potrzebne do wykonania pokazów i

wicze

oraz zgromadzi

w pracowni niezb

dne

rodki dydaktyczne.

Podczas realizacji tre

ci kształcenia zaleca si

wykorzystywanie

filmów dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek dydaktycznych do
przedsi

biorstw produkuj

cych polimery, w celu zapoznania uczniów

z nowoczesnymi metodami ich wytwarzania.

Zalecane jest korzystanie z Internetu w celu pozyskiwania informacji

na temat tworzyw sztucznych, zamieszczanych przez producentów lub
przedsi

biorstwa zajmuj

ce si

ich dystrybucj

dy ucze

powinien mie

liwo

ść

bezpo

redniej identyfikacji

materiałów. Nale

y równie

kształtowa

umiej

tno

ci trafnego doboru

materiałów z uwzgl

dnieniem ich trwało

ci, jako

ci, mo

liwo

zastosowania oraz wpływu na

rodowisko.

wiczenia powinny odbywa

w pracowni technologicznej,

w grupie, osób indywidualnie lub z podziałem na zespoły 2-3 osobowe.

Uczniowie powinni mie

liwo

ść

korzystania z ró

nych

ródeł

informacji, takich jak: normy, poradniki, katalogi, materiały informacyjne
producentów oraz zasoby Internetu.

Proponuje si

nast

puj

cy podział godzin na realizacj

działów

tematycznych:

Lp.

Działy tematyczne

Orientacyjna

liczba godzin

1. Podstawowe poj

cia z zakresu materiałoznawstwa

2. Metale i ich stopy

3. Materiały niemetalowe

4. Tworzywa sztuczne

5. Otrzymywanie tworzyw sztucznych

6. Budowa i wła

ciwo

ci tworzyw sztucznych

7. Tworzywa termoplastyczne

8. Tworzywa utwardzalne

Razem

Podane w tabeli liczby godzin przeznaczone na realizacj

poszczególnych działów tematycznych maj

charakter orientacyjny.

Nauczyciel mo

e wprowadzi

zmiany, maj

ce na celu dostosowanie

programu do potrzeb edukacyjnych.

Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno by

prowadzone systematycznie w trakcie procesu kształcenia, na podstawie
okre

lonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny dotyczy

poziomu

oraz zakresu opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

okre

lonych

w szczegółowych celach kształcenia.

Osi

gni

cia uczniów mo

na ocenia

na podstawie:

−−−−

sprawdzianów ustnych i pisemnych,

−−−−

testów osi

gni

ęć

szkolnych,

−−−−

obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania

wicze

Dokonuj

c kontroli w formie ustnej nale

y zwraca

uwag

na poprawne posługiwanie si

terminologi

zawodow

, jako

ść

wypowiedzi, wła

ciwe stosowanie poj

ęć

technicznych oraz poprawno

ść

wnioskowania.

Umiej

tno

ci praktyczne proponuje si

sprawdza

na podstawie

obserwacji czynno

ci ucznia w trakcie wykonywania

wicze

Szczególn

uwag

nale

y zwróci

na:

−−−−

klasyfikowanie tworzyw sztucznych,

−−−−

okre

lanie wła

ciwo

ci tworzyw sztucznych,

−−−−

rozpoznawanie rodzajów tworzyw sztucznych,

−−−−

korzystanie z norm, poradników i katalogów.

Po zako

czeniu realizacji programu, w celu zbadania poziomu

osi

gni

ęć

uczniów, proponuje si

zastosowanie testu osi

gni

ęć

szkolnych z zadaniami wielokrotnego wyboru z zakresu poszczególnych
działów tematycznych.

W ocenie ko

cowej osi

gni

ęć

ucznia nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania
osi

gni

ęć

ucznia.

Literatura

Broniewski T., Iwasiewicz A., Kopka J.: Metody bada

i ocena własno

tworzyw sztucznych. WNT, Warszawa 2000
Bukowski A.: Technologia tworzyw sztucznych. WSiP, Warszawa 1980
Czaja K.: Poliolefiny. WNT, Warszawa 2005
Dobrosz K., Matysiak A.: Tworzywa sztuczne, materiałoznawstwo
i przetwórstwo. WSiP, Warszawa 1994
Górecki A.: Technologia ogólna, podstawy technologii mechanicznych.
WSiP, Warszawa 2000
Hyla I.: Tworzywa sztuczne, wła

ciwo

ci, przetwórstwo, zastosowanie,

Wydawnictwo Politechniki

skiej, Gliwice 2000

Kucharczyk W.,

urowski W.: Przetwórstwo tworzyw sztucznych

dla mechaników. Wydawnictwo Politechniki Radomskiej, Radom 2005
Marciniak J., Szwegd G.: Materiały konstrukcyjne i korozja metali.
Wydawnictwo AR Lublin, Lublin 1997
Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1995
Pielichowski J., Puszy

ski A.: Technologia tworzyw sztucznych. WNT,

Warszawa 2003
Saechtling H.,

ebrowski W.: Tworzywa sztuczne. WNT, Warszawa 2002

Saechtling H.: Tworzywa sztuczne. Poradnik. WNT, Warszawa 2007
Sikora

R.:

Przetwórstwo

tworzyw

polimerowych.

Wydawnictwo

Politechniki Lubelskiej. Lublin 2006
Szlezyngier W.: Tworzywa sztuczne. OWPRz, Rzeszów 1998

Wilczy

ski K.: Reologia w przetwórstwie tworzyw sztucznych. WNT.

Warszawa 2001
Wilczy

ski K. i inni.: Przetwórstwo tworzyw sztucznych. Wydawnictwo

Politechniki Warszawskiej. Warszawa 2000
Zawora J.: Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2001
Ziencik H.: Tworzywa sztuczne i ich przetwórstwo. Wydawnictwo
Politechniki Białostockiej, Białystok 1992
Czasopisma specjalistyczne: Polimery, Przetwórstwo tworzyw, Przemysł
chemiczny, Chemik.

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

MASZYNY I URZ

DZENIA

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−−−−

okre

rodzaje maszyn i urz

dze

oraz narz

dzi stosowanych

w przetwórstwie tworzyw sztucznych,

−−−−

okre

dane techniczne maszyn i urz

dze

−−−−

odczyta

dokumentacj

techniczn

i eksploatacyjn

−−−−

posłu

instrukcjami obsługi maszyn i urz

dze

, normami

i katalogami,

−−−−

rozró

narz

dzia warsztatowe oraz specjalistyczne narz

dzia

stosowane w przetwórstwie tworzyw sztucznych,

−−−−

wyja

podstawowe zasady eksploatacji maszyn i urz

dze

−−−−

okre

wpływ tarcia oraz smarowania na stopie

ycia cz

ęś

maszyn,

−−−−

scharakteryzowa

materiały

eksploatacyjne

oraz

urz

dzenia

smarownicze,

−−−−

okre

czynno

zwi

zane

przygotowaniem

pracy

i uruchamianiem maszyn i urz

dze

−−−−

okre

czynno

ci zwi

zane z obsług

maszyn i urz

dze

stosowanych w przetwórstwie,

−−−−

okre

metody diagnozowania usterek wyst

puj

cych podczas pracy

maszyn i urz

dze

oraz dokona

drobnych napraw,

−−−−

okre

przyczyny nieprawidłowego działania maszyn, urz

dze

i narz

dzi oraz zasady zapobiegania uszkodzeniom,

−−−−

okre

procedury usuwania zakłóce

pracy maszyn,

−−−−

dobra

metody

przeciwdziałania

powstawaniu

awarii

i przyspieszonemu zu

yciu maszyn i urz

dze

stosowanych

w przetwórstwie tworzyw sztucznych,

−−−−

scharakteryzowa

rodzaje oraz zasady działania zabezpiecze

stosowanych w maszynach i urz

dzeniach,

−−−−

wyja

budow

i działanie wtryskarek,

−−−−

scharakteryzowa

budow

i sposoby mocowania form wtryskowych,

−−−−

okre

zasady obsługi wtryskarek i form wtryskowych,

−−−−

wyja

budow

i działanie wytłaczarek,

−−−−

scharakteryzowa

budow

głowic,

−−−−

wyja

budow

urz

dze

peryferyjnych stosowanych w procesie

wytłaczania,

−−−−

okre

konfiguracj

linii technologicznych do wytłaczania wyrobów,

−−−−

okre

zasady obsługi wytłaczarek, głowic oraz urz

dze

peryferyjnych,

−−−−

wyja

działanie i zasady obsługi pras,

−−−−

scharakteryzowa

budow

form do prasowania,

−−−−

okre

zasady obsługi pras i form do prasowania,

−−−−

wyja

budow

i działanie urz

dze

do termoformowania,

−−−−

scharakteryzowa

budow

form do termoformowania,

−−−−

okre

zasady obsługi maszyn i form do termoformowania,

−−−−

wyja

budow

i działanie zgrzewarek,

−−−−

okre

zasady obsługi zgrzewarek,

−−−−

wyja

budow

i działanie urz

dzenia do kalandrowania,

−−−−

okre

zasady obsługi urz

dzenia do kalandrowania,

−−−−

wyja

budow

, działanie i zasady obsługi urz

dze

do obróbki

powierzchniowej wyrobów z tworzyw sztucznych,

−−−−

wyja

budow

, działanie i zasady obsługi urz

dze

pomocniczych,

−−−−

okre

zasady czyszczenia i konserwacji maszyn i urz

dze

−−−−

wyja

zasady obsługi urz

dze

komputerowych wykorzystywanych

w procesach wytwarzania, sterowania i kontroli,

−−−−

okre

wymagania dotycz

ce bezpiecze

stwa na stanowisku pracy,

−−−−

scharakteryzowa

zagro

enia wynikaj

ce ze stosowania spr

ęż

onych

gazów, substancji palnych, toksycznych, szkodliwych dla zdrowia
i

rodowiska,

−−−−

dobra

metody zapobiegania zagro

eniom wyst

puj

cym podczas

stosowania substancji szkodliwych i niebezpiecznych,

−−−−

zastosowa

przepisy i zasady bezpiecze

stwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpo

arowej,

−−−−

dobra

sprz

t ga

niczy w zale

ci od rodzaju po

aru,

−−−−

zastosowa

procedury udzielania pierwszej pomocy w przypadku

urazów mechanicznych, zatru

i pora

enia pr

dem elektrycznym.

Materiał nauczania

1. Wiadomo

ci wst

pne

Klasyfikacja maszyn i urz

dze

. Charakterystyka techniczna maszyn

i urz

dze

. Dokumentacja techniczna. Rodzaje i przeznaczenie narz

dzi

warsztatowych

oraz

specjalistycznych

narz

dzi

stosowanych

w przetwórstwie tworzyw sztucznych.

wiczenia:

•

Okre

lanie

danych

technicznych

maszyny

podstawie

jej charakterystyki.

•

Rozpoznawanie urz

dze

na podstawie dokumentacji technicznej.

•

Rozpoznawanie

narz

dzi

warsztatowych

oraz

okre

lanie

ich przeznaczenia.

•

Rozpoznawanie

specjalistycznych

narz

dzi

stosowanych

przetwórstwie

tworzyw

sztucznych

oraz

okre

lanie

ich

przeznaczenia, na podstawie katalogów.

2. Podstawy eksploatacji maszyn i urz

dze

Podstawowe poj

cia dotycz

ce eksploatacji obiektów technicznych:

obiekt techniczny, u

ytkowanie, niezawodno

ść

, trwało

ść

, obsługiwanie,

system eksploatacji, proces eksploatacji. Tarcie i smarowanie. Materiały
eksploatacyjne i techniki smarowania. Urz

dzenia smarownicze

stosowane

konserwacji

maszyn

urz

dze

smarownice

automatyczne, półautomatyczne i r

czne. Zu

ywanie si

maszyn

i urz

dze

, metody zapobiegania nadmiernemu ich zu

yciu. Instrukcje

obsługi maszyn i urz

dze

. Czynno

ci zwi

zane z przygotowaniem do

pracy i uruchamianiem maszyn i urz

dze

. Przyczyny nieprawidłowego

działania maszyn i urz

dze

. Procedury diagnozowania i usuwania

zakłóce

pracy maszyn. Wpływ stanu technicznego maszyn, urz

dze

i instalacji na wydajno

ść

procesu produkcyjnego oraz ochron

rodowiska.

Dokumentacja

eksploatacyjna

maszyn

urz

dze

Zabezpieczenia stosowane w maszynach i urz

dzeniach. Zasady

bezpiecze

stwa obowi

zuj

ce podczas eksploatacji maszyn i urz

dze

wiczenia:

•

Rozpoznawanie rodzajów olejów i smarów na podstawie katalogów

i próbek.

•

Rozpoznawanie rodzajów i przyczyn zu

ycia elementów maszyn na

podstawie eksponatów.

•

Ocenianie stopnia zu

ycia ło

ysk i kół z

batych na podstawie

eksponatów.

•

Rozpoznawanie rodzajów urz

dze

smarowniczych na podstawie

katalogów.

•

Analizowanie instrukcji obsługi maszyn.

3. Wtryskarki i formy wtryskowe
Rodzaje wtryskarek. Budowa i działanie wtryskarek. Układ sterowania
i regulacji. Rodzaje form wtryskowych. Budowa i sposoby mocowania
form wtryskowych. Wymiana form wtryskowych. Obsługa wtryskarek
i form wtryskowych. Czyszczenie i konserwacja wtryskarek i form
wtryskowych.

wiczenia:

•

Rozpoznawanie rodzajów wtryskarek na podstawie katalogów.

•

Analizowanie cyklu pracy wtryskarki na podstawie schematu cyklu

formowania wtryskowego wypraski.

•

Rozpoznawanie rodzajów form wtryskowych na podstawie katalogów.

•

Ustawianie form wtryskowych na podstawie instrukcji obsługi.

•

Analizowanie wskaza

układu sterowania i regulacji panelu

sterowniczego na podstawie prezentacji komputerowej.

•

Lokalizowanie punktów smarowniczych wtryskarki na podstawie

instrukcji obsługi.

4. Wytłaczarki, głowice wytłaczarskie i urz

dzenia peryferyjne

Rodzaje wytłaczarek. Budowa i działanie wytłaczarek. Układ sterowania
i regulacji. Rodzaje głowic wytłaczarskich. Budowa i sposoby mocowania
głowic wytłaczarskich. Regulacja głowic wytłaczarskich. Budowa
i

działanie

urz

dze

peryferyjnych:

kalibruj

cych,

chłodz

cych,

odci

gaj

cych, odbieraj

cych i nawijaj

cych. Linie technologiczne

do wytłaczania wyrobów. Obsługa wytłaczarek i głowic wytłaczarskich.
Obsługa

urz

dze

peryferyjnych.

Czyszczenie

konserwacja

wytłaczarek, głowic wytłaczarskich i urz

dze

peryferyjnych.

wiczenia:

•

Rozpoznawanie rodzajów wytłaczarek na podstawie katalogów.

•

Planowanie kolejno

ci czynno

ci zwi

zanych z wymian

limaka

wytłaczarki.

•

Planowanie kolejno

ci czynno

ci zwi

zanych z wymian

głowicy

wytłaczarskiej.

•

Sporz

dzanie schematu linii technologicznej produkcji rur z tworzyw

sztucznych.

•

Sporz

dzanie schematu linii technologicznej do produkcji folii metod

rozdmuchiwania.

•

Rozpoznawanie rodzajów głowic wytłaczarskich na podstawie

katalogów.

•

Regulowanie głowicy płasko szczelinowej, zgodnie z instrukcj

obsługi.

•

Rozpoznawanie rodzajów kalibratorów na podstawie katalogów.

•

Analizowanie wskaza

układu sterowania i regulacji panelu

sterowniczego na podstawie prezentacji komputerowej.

5. Prasy i formy do prasowania
Rodzaje pras. Budowa i działanie pras. Układ sterowania i regulacji.
Rodzaje form prasowniczych. Budowa i sposoby mocowania form
prasowniczych. Obsługa pras i form prasowniczych. Czyszczenie
oraz konserwacja pras i form prasowniczych.

wiczenia:

•

Rozpoznawanie rodzajów pras na podstawie katalogów.

•

Analizowanie cyklu pracy prasy na podstawie schematu cyklu

prasowania.

•

Rozpoznawanie rodzajów form prasowniczych na podstawie

katalogów.

•

Lokalizowanie punktów smarowniczych prasy na podstawie instrukcji

obsługi.

6. Urz

dzenia i formy do termoformowania

Rodzaje urz

dze

do termoformowania. Budowa i działanie urz

dze

do termoformowania. Układ sterowania i regulacji. Rodzaje form
do

termoformowania.

Budowa

sposoby

mocowania

form

do termoformowania. Obsługa urz

dze

i form do termoformowania.

Czyszczenie oraz konserwacja urz

dze

i form do termoformowania.

wiczenia:

•

Rozpoznawanie

rodzajów

urz

dze

termoformowania

na podstawie katalogów.

•

Analizowanie

cyklu

pracy

urz

dze

termoformowania

na podstawie schematu cyklu termoformowania.

•

Rozpoznawanie rodzajów form do termoformowania na podstawie

katalogów.

•

Analizowanie parametrów układu sterowania i regulacji, na podstawie

wskaza

panelu sterowniczego urz

dzenia do termoformowania,

podczas prezentacji komputerowej cyklu produkcyjnego.

7. Zgrzewarki
Rodzaje zgrzewarek. Budowa i działanie zgrzewarek. Układ sterowania
i regulacji. Obsługa zgrzewarek. Czyszczenie i konserwacja zgrzewarek.

wiczenia:

•

Rozpoznawanie rodzajów zgrzewarek na podstawie katalogów.

•

Analizowanie budowy i zasady działania zgrzewarek na podstawie

dokumentacji technicznej i instrukcji obsługi.

•

Dobieranie metody zgrzewania do rodzaju tworzywa sztucznego,

na podstawie tabel.

8. Urz

dzenia kalandruj

Rodzaje urz

dze

kalandruj

cych. Budowa i działanie urz

dze

kalandruj

cych. Układy kalandrów. Układ sterowania i regulacji. Obsługa

urz

dze

kalandruj

cych. Zasady bezpiecznej pracy podczas obsługi

urz

dze

kalandruj

cych. Czyszczenie i konserwacja urz

dze

kalandruj

cych.

wiczenia:

•

Rozpoznawanie układów kalandrów na podstawie schematów.

•

Analizowanie budowy i zasad działania urz

dze

kalandruj

cych

na podstawie instrukcji obsługi.

•

Okre

lanie zagro

wyst

puj

cych podczas obsługi kalandrów oraz

sposobów zapobiegania potencjalnym zagro

eniom.

•

Lokalizowanie punktów smarowniczych urz

dze

kalandruj

cych,

na podstawie instrukcji obsługi.

9. Urz

dzenia do obróbki powierzchniowej wyrobów z tworzyw

sztucznych

Rodzaje urz

dze

do obróbki powierzchniowej. Budowa i działanie

urz

dze

do obróbki powierzchniowej: urz

dzenia do lakierowania,

metalizowania, zadrukowywania, dekorowania i flokowania. Obsługa
urz

dze

do obróbki powierzchniowej. Czyszczenie i konserwacja

urz

dze

do obróbki powierzchniowej.

wiczenia:

•

Rozpoznawanie rodzajów urz

dze

do obróbki powierzchniowej

wyrobów z tworzyw sztucznych, na podstawie schematów.

•

Okre

lanie przyczepno

ci farby do folii przy pomocy testerów.

•

Dobieranie narz

dzi i przyborów do lakierowania powierzchni wyrobu

z tworzyw sztucznych.

10. Urz

dzenia pomocnicze

Rodzaje, budowa oraz działanie urz

dze

pomocniczych: suszarek,

podajników,

dozowników,

termostatów,

granulatorów,

młynów,

aglomeratorów oraz przemysłowych robotów odbieraj

cych. Obsługa

urz

dze

pomocniczych.

Czyszczenie

konserwacja

urz

dze

pomocniczych.

wiczenia:

•

Rozpoznawanie rodzajów urz

dze

pomocniczych na podstawie

schematów.

•

Dobieranie rodzaju suszarki do suszenia poliamidu i poliw

glanu.

•

Dobieranie parametrów temperatury do procesu wtryskiwania.

11. Bezpiecze

stwo i higiena pracy, ochrona przeciwpo

arowa

Wymagania dotycz

ce stanowisk pracy i procesów pracy. Przepisy

bezpiecze

stwa i higieny pracy dotycz

ce obsługi maszyn i urz

dze

stosowanych w przetwórstwie tworzyw sztucznych. Zagro

enia

wyst

puj

ce podczas stosowania spr

ęż

onych gazów, substancji palnych,

toksycznych,

szkodliwych

dla

zdrowia

rodowiska.

Zasady

zapobiegania

zagro

eniom

wyst

puj

cym

podczas

stosowania

substancji

szkodliwych

niebezpiecznych.

Przepisy

ochrony

przeciwpo

arowej.

Rodzaje

rodków

ochrony

przeciwpo

arowej

i ochrony indywidualnej. Pierwsza pomoc w przypadku urazu
mechanicznego, zatrucia substancjami chemicznymi oraz pora

enia

dem elektrycznym.

wiczenia:

•

Opracowywanie procedury bezpiecznej obsługi młyna do tworzyw

sztucznych, na podstawie instrukcji obsługi.

•

Planowanie sposobów eliminowania lub ograniczania zagro

zwi

zanych z obsług

wtryskarki.

•

Planowanie sposobów zapobiegania zatruciom substancjami palnymi

i toksycznymi podczas wykonywania nadruku oraz lakierowania
wyrobów.

•

Stosowanie podr

cznego sprz

tu i

rodków ga

niczych do gaszenia

aru – symulacja.

•

Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku urazów mechanicznych

– symulacja.

•

Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku poparzenia – symulacja.

•

Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku zatrzymania kr

ąż

enia

i oddychania – symulacja.

•

Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku pora

enia pr

dem

elektrycznym – symulacja.

rodki dydaktyczne

Modele i eksponaty maszyn i urz

dze

do przetwórstwa tworzyw

sztucznych.
Modele, eksponaty narz

dzi do przetwórstwa tworzyw sztucznych.

Zestaw narz

dzi warsztatowych.

ęś

ci maszyn: ło

yska, koła z

bate, wały,

ruby, nakr

tki, wpusty, kliny

o ró

nym stopniu zu

ycia.

Próbki materiałów eksploatacyjnych: smarów olejów.

rodki i przybory do czyszczenia i konserwacji.

Przyrz

dy pomiarowe: suwmiarka, grubo

ciomierz.

Karty charakterystyk maszyn i urz

dze

Katalogi maszyn i urz

dze

do przetwórstwa tworzyw sztucznych.

Schematy: linii do przetwórstwa tworzyw sztucznych, cykli wtryskiwania
oraz prasowania.
Plansze, tablice z panelami steruj

cymi.

Instrukcje obsługi maszyn.
Dokumentacja eksploatacyjna.
Filmy instrukta

owe i programy komputerowe dotycz

ce eksploatacji

maszyn, urz

dze

, instalacji oraz aparatury kontrolno-pomiarowej.

Polskie Normy dotycz

ce przetwórstwa tworzyw sztucznych.

Przepisy

bezpiecze

stwa

higieny

pracy

oraz

ochrony

przeciwpo

arowej.

Sprz

t ga

niczy.

Zestawy do

wicze

udzielania pierwszej pomocy w przypadku urazów

mechanicznych, oparze

, pora

enia pr

dem elektrycznym oraz zatrucia

substancjami chemicznymi.
Fantom do resuscytacji.

Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu przedmiotu Maszyny i urz

dzenia jest

zdobywanie przez uczniów wiedzy na temat budowy, zasad działania
i

eksploatacji

maszyn,

urz

dze

oraz

narz

dzi

stosowanych

w przetwórstwie tworzyw sztucznych, a tak

e kształtowanie umiej

tno

posługiwania si

dokumentacj

techniczn

, instrukcjami obsługi,

przestrzegania przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej i ochrony

rodowiska oraz udzielania pierwszej

pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy.

W procesie nauczania-uczenia si

nale

y wykorzysta

wiedz

uczniów z zakresu fizyki oraz umiej

tno

ci nabyte podczas realizacji

przedmiotu Podstawy techniki.

W procesie dydaktycznym wskazane jest stosowanie nast

puj

cych

metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji problemowej,
pokazu z obja

nieniem, pokazu z instrukta

em, tekstu przewodniego

oraz

wicze

praktycznych.

Podczas realizacji programu nale

y umo

liwi

uczniom korzystanie

z katalogów, norm, literatury zawodowej oraz dokumentacji technicznej.

Zaj

cia nale

y prowadzi

w pracowni technicznej lub technologicznej

wyposa

onej w modele maszyn i urz

dze

, instrukcje obsługi maszyn,

katalogi i czasopisma specjalistyczne, dokumentacje techniczn

maszyn

i urz

dze

, a tak

rodki dydaktyczne umo

liwiaj

ce prezentacje

multimedialne oraz symulacje komputerowe.

wiczenia powinny

odbywa

w grupie do 15 osób, z podziałem na 2-4 osobowe zespoły.

Ze wzgl

du na post

p techniczno-technologiczny w przetwórstwie

tworzyw sztucznych wskazane jest prezentowanie filmów dydaktycznych

oraz organizowanie wycieczek do przedsi

biorstw przetwórstwa tworzyw

sztucznych, podczas których nale

y zwróci

uwag

na: gospodark

surowcami i produktami, stosowane rozwi

zania technologiczne,

specyfik

produkcji, przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpo

arowej, a tak

e na zagro

enia wynikaj

niewła

ciwej

eksploatacji

maszyn,

urz

dze

oraz

instalacji

technicznych. Nale

y równie

zwróci

uwag

na wykonywanie

okresowych przegl

dów, konserwacji oraz napraw maszyn i urz

dze

Zaproponowane w programie

wiczenia nale

y traktowa

, jako

propozycje. Nauczyciel mo

e zaplanowa

szereg innych

wicze

o zró

nicowanym stopniu trudno

ci, dostosowanych do mo

liwo

ucznia i szkoły.

Na realizacj

poszczególnych działów tematycznych proponuje si

nast

puj

cy podział godzin:

Lp.

Działy tematyczne

Orientacyjna

liczba godzin

1. Wiadomo

ci wst

pne

2. Podstawy eksploatacji maszyn i urz

dze

3. Wtryskarki i formy wtryskowe

4. Wytłaczarki, głowice wytłaczarskie i urz

dzenia peryferyjne

5. Prasy i formy do prasowania

6. Urz

dzenia i formy do termoformowania

7. Zgrzewarki

8. Urz

dzenia kalandruj

Urz

dzenia do obróbki powierzchniowej wyrobów

z tworzyw sztucznych

10. Urz

dzenia pomocnicze

11. Bezpiecze

stwo i higiena pracy, ochrona przeciwpo

arowa

Razem

180

Podana w tabeli liczba godzin na realizacj

poszczególnych działów

ma charakter orientacyjny. Nauczyciel mo

e wprowadza

zmiany

w zale

ci od potrzeb edukacyjnych.

Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów nale

y prowadzi

systematycznie podczas realizacji programu nauczania przedmiotu,
na podstawie okre

lonych kryteriów.

W wyniku procesu sprawdzania i oceniania osi

gni

ęć

uczniów

uzyskuje si

informacje dotycz

ce poziomu i zakresu opanowania

umiej

tno

ci okre

lonych w szczegółowych celach kształcenia.

Ocenianie powinno u

wiadomi

uczniom poziom ich osi

gni

ęć

w odniesieniu do wymaga

edukacyjnych oraz motywowa

samodzielnej pracy.

Kontrola i ocena osi

gni

ęć

uczniów mo

e by

dokonywana przy

pomocy:

−−−−

sprawdzianów ustnych i pisemnych,

−−−−

testów osi

gni

ęć

szkolnych,

−−−−

obserwacji czynno

ci ucznia podczas wykonywania

wicze

Podczas oceniania osi

gni

ęć

uczniów nale

y zwraca

uwag

na:

−−−−

prawidłowe stosowanie terminologii technicznej,

−−−−

posługiwanie si

dokumentacj

techniczn

−−−−

posługiwanie si

normami i instrukcjami obsługi,

−−−−

okre

lanie zasad eksploatacji maszyn i urz

dze

−−−−

przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska,

−−−−

udzielanie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

−−−−

poprawno

ść

i staranno

ść

wykonania

wicze

−−−−

aktywno

ść

ucznia na zaj

ciach.

Po zako

czeniu realizacji programu nauczania proponuje si

zastosowanie testu osi

gni

ęć

szkolnych.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

ucznia, po zako

czeniu realizacji

programu nauczania, nale

y uwzgl

dni

wyniki wszystkich metod

sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.

Literatura

Figurski J.: Podstawy eksploatacji obiektów technicznych. MCNEMT,
Radom 1990
Hansen A.: Bezpiecze

stwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998

Johannaber F.: Wtryskarki, poradnik u

ytkownika. Plastech WPiKT,

Warszawa 2000
Lawrowski Z.: Tribologia. Tarcie, zu

ywanie i smarowanie. PWN,

Warszawa 1993
Marciniak J., Szwegd G.: Materiały konstrukcyjne i korozja metali.
Wydawnictwo AR Lublin, Lublin 1997
Seachtling: Tworzywa sztuczne. Poradnik. WNT, Warszawa 2000
Sikora R.: Przetwórstwo tworzyw polimerowych. Podstawy logiczne,
formalne i terminologiczne. WPL, Lublin 2006
Sikora. R.: Przetwórstwo tworzyw wielkocz

steczkowych. WE

ak,

Warszawa 1993
Stasiek J.: Wytłaczanie tworzyw polimerowych. Zagadnienia wybrane.
WU UT-P, Bydgoszcz 2007
Urbaniak A.: Zgrzewanie tworzyw sztucznych. Zgrzewarki i generatory
w.cz. WNT, Warszawa 1997
Wilczy

ski K. i inni: Przetwórstwo tworzyw sztucznych. OWPW,

Warszawa 2000

Wojciechowska E.: Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach. O

rodek

Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gda

sk 1998

Woropay M.: Podstawy racjonalnej eksploatacji maszyn. ITE,
Radom. 1996
Zawistowski H., Zi

ba Sz.: Ustawianie procesu wtrysku. Wydawnictwo

Poradników i Ksi

ąż

ek Technicznych Plastech, Warszawa 1999

Zawistowski H., Frenkler D.: Konstrukcje form wtryskowych do tworzyw
termoplastycznych. WNT, Warszawa 1984
Praca zbiorowa: Mały poradnik mechanika. WNT, Warszawa 2005
Polski Komitet Normalizacyjny: Maszyny do przetwórstwa tworzyw
sztucznych i mieszanek gumowych - Wtryskarki - Wymagania
bezpiecze

stwa PN-EN 201: 1999/A2. PKN, 2006

Polski Komitet Normalizacyjny: Maszyny do przetwórstwa tworzyw
sztucznych i mieszanek gumowych - Kalandry - Wymagania
bezpiecze

stwa PN-EN 12301+A1. PKN, 2008

Czasopisma specjalistyczne: Polimery, Przetwórstwo tworzyw, Przemysł
chemiczny, Mechanik, Opakowania, In

ynieria i aparatura chemiczna,

Chemik, Kunststoffe, Bezpiecze

stwo pracy – Nauka i Praktyka CIOP

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych

TECHNOLOGIA PRZETWÓRSTA TWORZYW

SZTUCZNYCH

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

(słuchacz) powinien umie

−−−−

scharakteryzowa

struktur

procesu produkcji,

−−−−

scharakteryzowa

procesy technologiczne produkcji jednostkowej,

seryjnej i masowej,

−−−−

scharakteryzowa

tworzywa sztuczne w postaci stałej i płynnej,

−−−−

scharakteryzowa

metody sporz

dzania granulatów,

−−−−

scharakteryzowa

metody barwienia tworzyw,

−−−−

scharakteryzowa

metody suszenia tworzyw,

−−−−

wyja

metody przygotowywania tworzyw utwardzalnych do

przetwórstwa,

−−−−

okre

metody przygotowywania roztworów, emulsji lub zawiesin

z tworzyw,

−−−−

scharakteryzowa

sposoby przygotowywania

rodków pomocniczych,

−−−−

wyja

przebieg procesów technologicznych wytwarzania wyrobów

metodami wtryskiwania,

−−−−

wyja

zasady wytwarzania rur, profili i kabli metodami wytłaczania,

−−−−

scharakteryzowa

proces wytwarzania folii metodami wytłaczania

z rozdmuchiwaniem,

−−−−

scharakteryzowa

proces wytwarzania folii i płyt metodami

kalandrowania,

−−−−

wyja

przebieg procesów technologicznych wytwarzania wyrobów

wewn

trz pustych metodami wytłaczania lub wtryskiwania,

−−−−

scharakteryzowa

metody

termoformowania

stosowane

wytwarzania wyrobów z tworzyw sztucznych,

−−−−

scharakteryzowa

procesy

wytwarzania

wyrobów

metodami

prasowania,

−−−−

wyja

przebieg procesów wytwarzania wyrobów metodami

spieniania,

−−−−

wyja

przebieg procesów technologicznych podczas wytwarzania

wyrobów z tworzyw chemoutwardzalnych,

−−−−

scharakteryzowa

metody ł

czenia elementów z tworzyw sztucznych,

−−−−

scharakteryzowa

metody ł

czenia tworzyw sztucznych z innymi

materiałami,

−−−−

wyja

zasady wykonywania nadruków oraz zdobienia wyrobów

z tworzyw sztucznych,

−−−−

scharakteryzowa

metody

obróbki

powierzchniowej

wyrobów

z tworzyw sztucznych,

−−−−

scharakteryzowa

technologie laminowania,

−−−−

dobra

maszyny i urz

dzenia do produkcji wyrobów z tworzyw

sztucznych,

−−−−

obliczy

zapotrzebowanie na surowce, dodatki i opakowania,

−−−−

zorganizowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−−−−

dobra

rodki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy,

−−−−

posłu

instrukcjami obsługi maszyn,

−−−−

posłu

normami i dokumentacj

technologiczn

wytwarzania

wyrobów z tworzyw sztucznych,

−−−−

zastosowa

zasady racjonalnego wykorzystania surowców, dodatków

i materiałów pomocniczych do produkcji wyrobów,

−−−−

posłu

specjalistycznymi

programami

komputerowymi

wykorzystywanymi w procesie produkcji wyrobów,

−−−−

okre

wpływ parametrów technologicznych, na jako

ść

gotowego

wyrobu,

−−−−

skontrolowa

przebieg procesu technologicznego,

−−−−

zastosowa

metody oceny jako

ci gotowych wyrobów,

−−−−

scharakteryzowa

metody obróbki wyko

czeniowej wyrobów,

−−−−

okre

sposoby pakowania i znakowania wyrobów,

−−−−

okre

sposoby

segregowania

odpadów

produkcyjnych

i technologicznych,

−−−−

scharakteryzowa

metody recyklingu odpadów z tworzyw sztucznych,

−−−−

okre

metody odzyskiwania energii z odpadów,

−−−−

scharakteryzowa

sposoby składowania i transportu wewn

trznego

wyrobów,

−−−−

okre

zagro

enia

rodowiska zwi

zane z działalno

zakładów

przetwórstwa tworzyw sztucznych oraz zaplanowa

sposoby

zapobiegania,

−−−−

okre

obieg dokumentów technologicznych,

−−−−

zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa, higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej i ochrony

rodowiska dotycz

ce produkcji wyrobów

z tworzyw,

−−−−

skorzysta

z ró

nych

ródeł informacji dotycz

cych przetwórstwa

tworzyw sztucznych.

Materiał nauczania

1. Wprowadzenie

Struktura

procesu

produkcyjnego.

Podział

procesów.

Proces

technologiczny produkcji jednostkowej, seryjnej i masowej. Zasady
bezpiecznej pracy. Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej i ochrony

rodowiska dotycz

ce produkcji wyrobów

z tworzyw sztucznych.

wiczenia:

•

Analizowanie przebiegu procesu produkcji wybranego wyrobu

tworzywa

sztucznego,

podstawie

karty

procesu

technologicznego.

•

Analizowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy dotycz

cych

przetwórstwa tworzyw sztucznych.

•

Dobieranie

rodków ochrony indywidualnej do prac zwi

zanych

z przygotowaniem surowców do przetwórstwa.

2. Przygotowanie surowców do produkcji wyrobów
Tworzywa termoplastyczne w postaci płynnej i stałej. Metody
sporz

dzania granulatów. Barwienie tworzyw. Metody suszenia. Metody

przygotowania tworzyw utwardzalnych do przetwórstwa. Tabletkowanie,
suszenie i podgrzewanie wst

pne. Przygotowanie tworzyw w postaci

roztworów, emulsji lub zawiesin (dyspersji).

wiczenia:

•

Rozpoznawanie

tworzyw

termoplastycznych

tworzyw

termoutwardzalnych na podstawie próbek.

•

Rozpoznawanie rodzajów barwników stosowanych do tworzyw

sztucznych na podstawie katalogów i próbek.

•

Ocenianie

przydatno

tworzyw

ró

nych

postaciach

wytwarzania okre

lonych wyrobów, na podstawie kart procesów

technologicznych.

3. Proces wtryskiwania
Metody

wtryskiwania.

Wtryskiwanie

tworzyw

termoplastycznych

i termoutwardzalnych. Przebieg i parametry procesu. Parametry
wtryskiwania w maszynach sterowanych mikroprocesorowo. Kontrola
jako

ciowa

procesu.

Wtryskiwanie

jednokomponentowe

i wielokomponentowe. Wtryskiwanie ze zdobieniem. Ocena jako

wyrobów wytwarzanych metodami wtryskiwania.

wiczenia:

•

Analizowanie

parametrów

nienia

wtryskiwania

nienia

hydraulicznego wtryskarki, na podstawie dokumentacji technicznej.

•

Analizowanie

cyklu

pracy

wtryskarki

podczas

formowania

wtryskowego okre

lonych wyrobów na podstawie dokumentacji

technicznej.

•

Analizowanie parametrów wtrysku polistyrenu oraz poliamidu, na

podstawie kart materiałowych producentów tworzyw.

•

Porównywanie parametrów technicznych wybranych wtryskarek,

na podstawie danych technicznych maszyn podanych przez
producentów.

•

Rozpoznawanie wad wyprasek na podstawie wzorców.

4. Proces wytłaczania
Metody wytłaczania. Przebieg i parametry procesu wytłaczania. Kontrola
procesu technologicznego. Wytłaczanie rur, profili, płyt. Wytłaczanie folii
r

kawowej i płaskiej. Wytłaczanie wyrobów spienionych. Powlekanie

drutów i kabli. Ocena i kontrola stanowiskowa wyrobów.

wiczenia:

•

Analizowanie cyklu procesu wytłaczania na podstawie karty procesu

technologicznego.

•

Analizowanie

systemów

mocowania

głowic

wytłaczarek,

na podstawie dokumentacji technicznej.

•

Analizowanie układu linii technologicznej do wytłaczania rur oraz linii

do wytłaczania folii r

kawowej na podstawie dokumentacji

technicznej.

•

Porównywanie wydajno

ci wytłaczarki przy zastosowaniu ró

nych

dko

obrotowych

limaka,

podstawie

dokumentacji

technicznej.

•

Porównywanie parametrów technicznych wybranych wytłaczarek,

na podstawie danych technicznych producentów maszyn.

•

Porównywanie parametrów wytłaczania rur z twardego poli(chlorku

winylu) i polietylenu, na podstawie zalece

producentów tworzyw.

•

Wykonywanie pomiarów grubo

cianek rur przy pomocy

grubo

ciomierza oraz analizowanie wyników wykonanych pomiarów.

•

Rozpoznawanie wad wyrobów wytłaczanych na podstawie wzorców.

5. Proces prasowania
Metody prasowania. Cykl i parametry procesu prasowania. Obróbka
wyko

czeniowa wyprasek. Narz

dzia stosowane do obróbki. Kontrola

procesu technologicznego. Ocena jako

ci wyprasek.

wiczenia:

•

Okre

lanie czasu prasowania tłoczywa w zale

ci od jego rodzaju

i grubo

cianek wyrobu, na podstawie kart materiałowych.

•

Analizowanie przebiegu cyklu prasowania tłocznego i prasowania

przetłoczonego, na podstawie dokumentacji technologicznej.

•

Porównywanie wymiarów wyprasek z wymiarami na rysunku

technicznym.

•

Dobieranie narz

dzi do obróbki wyko

czeniowej wyprasek.

•

Dobieranie

rodków

ochrony

indywidualnej

obróbki

wyko

czeniowej wyprasek.

•

Rozpoznawanie wad wyprasek na podstawie wzorców.

6. Procesy kształtowania wtórnego
Półwyroby. Metoda kształtowania wtórnego – wykonywanie butelek
z preform. Metody termoformowania. Metody ł

czenia: spawanie,

zgrzewanie, klejenie, laminowanie. Metody wytwarzania styropianu.
Ocena jako

ci wyrobów.

wiczenia:

•

Analizowanie procesu termoformowania na podstawie karty procesu

technologicznego.

•

Porównywanie metod wytwarzania butelek przez formowanie

z rozdmuchiwaniem oraz produkcji z preform.

•

Porównywanie parametrów procesu zgrzewania dwóch ró

nych

polimerów termoplastycznych.

•

Porównywanie grubo

ci wyrobów termoformowanych z wymiarami

na rysunku technicznym.

•

Wykonywanie pomiarów grubo

ci wytworzonych laminatów oraz

porównywanie wyników z wymiarami na rysunku technicznym.

•

Ocenianie jako

ci wyrobów z tworzyw spienionych.

•

Rozpoznawanie wad wyrobów na podstawie wzorców.

7. Obróbka wyko

czeniowa, konfekcjonowanie wyrobów

Metody

uszlachetniania

powierzchni:

wykonywanie

nadruków,

lakierowanie, natryskiwanie, metalizowanie, zamszowanie. Ocena
jako

ci wyrobów. Metody pakowania i magazynowania wyrobów.

Transport wewn

trzny. Rodzaje opakowa

. Zapotrzebowanie na

materiały opakowaniowe.

wiczenia:

•

Analizowanie procesu wykonywania nadruku na powierzchni wyrobu,

na podstawie karty procesu technologicznego.

•

Ocenianie wpływu parametrów procesu metalizowania pró

niowego

na jako

ść

otrzymywanej powłoki metalicznej.

•

Ocenianie jako

ci wyrobów zamszowanych na podstawie wzorców.

•

Sporz

dzanie zapotrzebowania na opakowania wyrobów z tworzyw

sztucznych.

8. Dokumentacja technologiczna
Skład

dokumentacji

technologicznej.

Obieg

dokumentów

technologicznych. Karta technologiczna, instrukcja procesowa, instrukcja
operacyjna, karta kalkulacyjna, instrukcja bezpiecze

stwa i higieny

pracy, instrukcja kontroli jako

ci, instrukcja odbioru i pakowania

wyrobów.

wiczenia:

•

Analizowanie dokumentacji okre

lonego procesu technologicznego.

•

Wypełnianie karty kontroli jako

ci.

•

Wypełnianie dokumentacji magazynowej gotowych wyrobów.

9. Zagro

enia

rodowiska wyst

puj

ce podczas przetwórstwa

tworzyw sztucznych

Zanieczyszczenie

rodowiska wyst

puj

ce podczas przetwórstwa

tworzyw sztucznych. Recykling materiałowy. Odzyskiwanie energii.
Racjonalna gospodarka odpadami.

Przepisy ochrony

rodowiska

obowi

zuj

ce w przedsi

biorstwach przetwórstwa tworzyw sztucznych.

Zagro

enia ekologiczne wynikaj

ce ze stosowania tworzyw sztucznych.

wiczenia:

•

Analizowanie

przepisów

ochrony

rodowiska,

obowi

zuj

cych

w przedsi

biorstwach przetwórstwa tworzyw sztucznych.

•

Analizowanie

wpływu

wybranego

procesu

technologicznego

przetwórstwa tworzyw sztucznych na

rodowisko.

•

Okre

lanie przyczyn wytwarzania nadmiernej ilo

ci odpadów

powstaj

cych podczas produkcji okre

lonych wyrobów z tworzyw

sztucznych.

•

Okre

lanie potencjalnych zagro

rodowiska, które mog

wyst

podczas sporz

dzania roztworów z rozpuszczalników organicznych.

•

Analizowanie

instrukcji

dotycz

cych

sporz

dzania

roztworów

do mycia odpadów z tworzyw sztucznych.

•

Okre

lanie skutków nadmiernego stosowania wyrobów z tworzyw

sztucznych w

yciu codziennym.

rodki dydaktyczne

Eksponaty i modele maszyn i urz

dze

stosowanych w przetwórstwie

tworzyw sztucznych.
Modele, eksponaty wyrobów z tworzyw sztucznych otrzymywanych
metodami wtrysku, wytłaczania, prasowania, termoformowania.
Wyroby z tworzyw sztucznych: prawidłowe i z ró

nymi wadami.

Płytki wzorcowe barwionych tworzyw sztucznych.

Przyrz

dy pomiarowe: suwmiarka, grubo

ciomierz.

Schematy linii technologicznych procesów przetwórstwa tworzyw.
Schemat cyklu procesu wtryskowego.
Katalogi maszyn i urz

dze

do przetwórstwa tworzyw sztucznych.

Plansze, foliogramy, prospekty przedstawiaj

ce maszyny, urz

dzenia

oraz podstawowe procesy i operacje technologiczne.
Dokumentacja techniczna, normy techniczne.
Karty procesów technologicznych.
Instrukcje obsługi maszyn stosowanych w przetwórstwie tworzyw
sztucznych.
Filmy dydaktyczne, prezentacje multimedialne dotycz

ce produkcji

wyrobów z tworzyw oraz obsługi maszyn i urz

dze

stosowanych

w przetwórstwie tworzyw sztucznych.

rodki ochrony indywidualnej.

Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej

oraz

ochrony

rodowiska

obowi

zuj

przedsi

biorstwach

przetwórstwa tworzyw sztucznych.

Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu przedmiotu Technologia przetwórstwa

tworzyw sztucznych jest opanowanie przez uczniów wiedzy dotycz

cej

przygotowywania surowców do produkcji wyrobów z tworzyw,
wytwarzania wyrobów ró

nymi metodami oraz obsługi maszyn

i urz

dze

stosowanych w procesach przetwórstwa tworzyw sztucznych.

Wiedza z tego zakresu stanowi podbudow

do kształtowania

umiej

tno

ci praktycznych, jakie ucze

dzie mógł zdobywa

podczas

zaj

ęć

praktycznych w warsztatach szkolnych oraz w przedsi

biorstwach

przetwórstwa tworzyw sztucznych.

W trakcie realizacji programu nauczania szczególn

uwag

nale

zwraca

na przebieg operacji produkcyjnych w procesie przetwórstwa

tworzyw sztucznych, parametry danego procesu produkcyjnego,
kontrolowanie procesu produkcji oraz konieczno

ść

przestrzegania norm

i wymaga

technologicznych. W procesie dydaktycznym nale

kształtowa

u uczniów poczucie odpowiedzialno

ci za jako

ść

wyrobów.

W procesie dydaktycznym zaleca si

stosowanie nast

puj

cych

metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, pogadanki dydaktycznej,
pokazu z obja

nianiem, pokazu z instrukta

em oraz

wicze

Zamieszczone w programie

wiczenia nale

y traktowa

, jako

propozycje, nauczyciel mo

e opracowa

inne

wiczenia mo

liwe do

wykonania w warunkach szkoły.

Podczas realizacji programu przedmiotu, szczególn

uwag

nale

zwraca

na:

−−−−

zasady obsługi maszyn i urz

dze

wchodz

cych w skład linii

produkcyjnej,

−−−−

operacje i czynno

ci wła

ciwe dla danej metody przetwórstwa

tworzyw sztucznych,

−−−−

wpływ warunków produkcji na jako

ść

otrzymywanego wyrobu,

−−−−

posługiwanie si

dokumentacj

techniczn

i technologiczn

−−−−

zasady kontroli pracy maszyn i urz

dze

stosowanych w procesie

produkcyjnym,

−−−−

zasady gospodarki odpadami powstaj

cymi w procesie produkcyjnym,

−−−−

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej

oraz ochrony

rodowiska dotycz

ce produkcji wyrobów z tworzyw

sztucznych.
Organizowanie wycieczek dydaktycznych do ró

nych przedsi

biorstw

produkcyjnych zajmuj

cych si

przetwórstwem tworzyw sztucznych

pozwoli na poznanie wyposa

enia technicznego przedsi

biorstwa,

procesu produkcyjnego oraz zastosowania przepisów bezpiecze

stwa

i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo

arowej.

Zaj

cia dydaktyczne nale

y prowadzi

w pracowni technologicznej.

Podczas

wicze

uczniowie powinni pracowa

w grupie do 15 osób,

z podziałem na 2-4 osobowe zespoły.

Proponuje si

nast

puj

cy podział godzin na realizacj

działów

tematycznych:

Lp.

Działy tematyczne

Orientacyjna

liczba godzin

1. Wprowadzenie

2. Przygotowanie surowców do produkcji wyrobów

3. Proces wtryskiwania

4. Proces wytłaczania

5. Proces prasowania

6. Procesy kształtowania wtórnego

7. Obróbka wyko

czeniowa, konfekcjonowanie wyrobów

8. Dokumentacja technologiczna

Zagro

enia

rodowiska wyst

puj

ce podczas przetwórstwa

tworzyw sztucznych

Razem

180

Podana w tabeli liczba godzin na realizacj

poszczególnych działów

ma charakter orientacyjny. Nauczyciel mo

e wprowadza

zmiany

w zale

ci od potrzeb edukacyjnych.

Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów nale

y prowadzi

systematycznie podczas realizacji programu nauczania przedmiotu,
na podstawie okre

lonych kryteriów. Opracowuj

c kryteria oceniania

nale

uwzgl

dni

poziom

zakres

opanowania

wiadomo

i umiej

tno

ci uczniów wynikaj

cych ze szczegółowych celów

kształcenia. Ocena powinna stymulowa

aktywno

ść

ucznia i zapewni

mu poczucie satysfakcji na ka

dym etapie kształcenia.

Osi

gni

cia uczniów proponuje si

ocenia

na podstawie:

−−−−

sprawdzianów ustnych i pisemnych,

−−−−

testów osi

gni

ęć

szkolnych,

−−−−

obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania zada

Przed przyst

pieniem do wykonywania

wicze

nale

y sprawdzi

poziom wiedzy i umiej

tno

ci uczniów, niezb

dnych do realizacji

okre

lonych zada

. Umiej

tno

ci praktyczne proponuje si

sprawdza

poprzez obserwacj

czynno

ci wykonywanych przez ucznia podczas

wicze

Kontrol

poprawno

wykonywania

wiczenia

nale

przeprowadzi

w trakcie i po jego wykonaniu, oceniaj

c poprawno

ść

dokładno

ść

i staranno

ść

wykonania zadania.

Podczas oceniania wiadomo

ci i umiej

tno

ci uczniów szczególn

uwag

nale

y zwraca

na:

−−−−

posługiwanie si

terminologi

zawodow

−−−−

posługiwanie si

dokumentacj

techniczn

i technologiczn

−−−−

dobieranie

maszyn

urz

dze

okre

lonych

procesów

technologicznych,

−−−−

odczytywanie schematów technologicznych,

−−−−

posługiwanie si

instrukcjami obsługi maszyn,

−−−−

kontrolowanie procesów przetwórstwa tworzyw sztucznych,

−−−−

gospodark

surowcami, gotowymi wyrobami oraz odpadami

powstałymi w procesie przetwórczym,

−−−−

dobieranie

rodków ochrony indywidualnej,

−−−−

przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska w procesie produkcji

wyrobów z tworzyw.
Po zako

czeniu realizacji programu w celu zbadania poziomu

osi

gni

ęć

uczniów proponuje si

zastosowanie testu osi

gni

ęć

szkolnych

z zakresu poszczególnych działów tematycznych.

W ocenie ko

cowej nale

y uwzgl

dni

wyniki wszystkich stosowanych

przez nauczyciela metod sprawdzania osi

gni

ęć

ucznia.

Literatura

Czaja K.: Poliolefiny. WNT, Warszawa 2005
Dobrosz K., Matysiak A.: Tworzywa sztuczne. Materiałoznawstwo
i przetwórstwo. WSiP, Warszawa 1994
Haponiuk J.T.red.: Tworzywa Sztuczne w Praktyce: wytwarzanie,
zastosowanie, przetwórstwo, recykling. Wydawnictwo Verlag Dashofer,
Warszawa 2007
Heneczkowski M., Oleksy M., Wojturska J.: Technologia przetwórstwa
tworzyw sztucznych, z przykładami

wicze

laboratoryjnych. Oficyna

Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 1999
Hyla I.: Tworzywa sztuczne, wła

ciwo

ci, przetwórstwo, zastosowanie,

Wydawnictwo Politechniki

skiej, Gliwice 2000

Jasiulek P.: Ł

czenie tworzyw sztucznych metodami spawania,

zgrzewania, klejenia i laminowania. KaBe, Krosno 2006
Kapko J., Czekaj T., Huczkowski P., Polczak J.: Podstawy przetwórstwa
tworzyw sztucznych. Politechnika Krakowska, Kraków 1994
Kozłowski M.: Podstawy recyklingu tworzyw sztucznych. Wydawnictwo
Politechniki Pozna

skiej, Pozna

1998

Kucharczyk W.,

urowski W.: Przetwórstwo tworzyw sztucznych dla

mechaników. Wydawnictwo Politechniki Radomskiej, Radom 2005
Pielichowski J., Puszy

ski A.: Technologia tworzyw sztucznych. WNT,

Warszawa 2003
Saechtling H.: Tworzywa sztuczne. Poradnik. WNT, Warszawa 2007
Schrader W.: Tworzywa sztuczne. Przeróbka i spawanie. WNT,
Warszawa 1973
Sikora

R.:

Przetwórstwo

tworzyw

polimerowych.

Wydawnictwo

Politechniki Lubelskiej, Lublin 2006

Smorawi

ski A.: Technologia wtrysku. WNT, Warszawa 1984

Wilczy

ski K.: Reologia w przetwórstwie tworzyw sztucznych. WNT,

Warszawa 2001

uchowska D.: Polimery konstrukcyjne. WNT, Warszawa 1995

Praca

zbiorowa:

Rozwi

zywanie

technicznych

problemów

w przetwórstwie tworzyw sztucznych. Cz

ęść

pierwsza. Wydawnictwo

Business Image, Warszawa 2007

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

ZAJ

CIA PRAKTYCZNE

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

−−−−

zastosowa

obowi

zuj

ce regulaminy oraz przepisy bezpiecze

stwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska

dotycz

ce produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych,

−−−−

posłu

sprz

tem przeciwpo

arowym,

−−−−

okre

wyposa

enie magazynów,

−−−−

zastosowa

sposoby przechowywania materiałów podstawowych,

dodatków i materiałów pomocniczych,

−−−−

posłu

rodkami transportu wewn

trznego,

−−−−

sporz

dzi

dokumentacj

magazynow

−−−−

oceni

jako

ść

dodatków, surowców i materiałów pomocniczych

stosowanych do produkcji wyrobów z tworzyw,

−−−−

dobra

surowce podstawowe do produkcji okre

lonych wyrobów

z tworzyw sztucznych,

−−−−

dobra

surowce pomocnicze i dodatki do okre

lonych procesów

technologicznych,

−−−−

dobra

opakowania do okre

lonego asortymentu wyrobów,

−−−−

dobra

maszyny i urz

dzenia do produkcji wyrobów z tworzyw

sztucznych,

−−−−

dobra

rodki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy,

−−−−

posłu

dokumentacj

techniczn

i technologiczn

−−−−

odczyta

schematy technologiczne produkcji okre

lonych wyrobów,

−−−−

zorganizowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−−−−

oceni

stan techniczny maszyn i urz

dze

−−−−

wykona

obróbk

wst

surowców: suszenie, nawa

anie,

mieszanie,

−−−−

odczyta

oraz zinterpretowa

wskazania urz

dze

steruj

cych

i kontrolno-pomiarowych podczas rozruchu maszyn,

−−−−

obsłu

maszyny i urz

dzenia zgodnie z instrukcjami obsługi,

−−−−

obsłu

układy steruj

ce prac

maszyn i urz

dze

stosowanych

w przetwórstwie tworzyw,

−−−−

obsłu

urz

dzenia termostatuj

ce stosowane w procesach

technologicznych,

−−−−

wykona

poszczególne operacje procesu produkcyjnego,

−−−−

skontrolowa

przebieg operacji i procesów technologicznych podczas

produkcji wyrobów z tworzyw,

−−−−

zidentyfikowa

wady wyrobów, okre

przyczyny ich powstawania

oraz sposoby zapobiegania,

−−−−

wypełni

dokumentacj

kontroli jako

ci stanowiskowej,

−−−−

wypełni

dokumentacj

kontroli nastaw parametrów technologicznych,

−−−−

ustali

przyczyny

zakłóce

pracy

maszyn

urz

dze

oraz zastosowa

sposoby zapobiegania,

−−−−

dokona

bie

żą

cej konserwacji elementów maszyn i urz

dze

−−−−

podj

ąć

działania

zapobiegaj

przedwczesnemu

ywaniu

elementów maszyn i urz

dze

−−−−

oceni

jako

ść

gotowych wyrobów,

−−−−

dokona

segregacji wyrobów wadliwych oraz odpadów powstaj

cych

w procesie produkcyjnym,

−−−−

zastosowa

programy komputerowe do prowadzenia procesów

produkcyjnych,

rozliczania

produkcji

zarz

dzania

obiegiem

dokumentów,

−−−−

sporz

dzi

dokumenty zwi

zane z rozliczaniem surowców,

−−−−

sporz

dzi

raport zmianowy produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych,

−−−−

zidentyfikowa

przyczyny powstawania zakłóce

w organizacji pracy,

przebiegu operacji i procesów produkcji wyrobów,

−−−−

skorzysta

z ró

nych

ródeł informacji zawodowej.

Materiał nauczania

1. Wprowadzenie

Poznawanie organizacji produkcji. Poznawanie regulaminów i przepisów
dotycz

cych bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej,

ochrony

rodowiska. Posługiwanie si

sprz

tem przeciwpo

arowym.

Analizowanie zada

na okre

lonych stanowiskach pracy. Dobór

rodków

ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy.

2. Magazynowanie materiałów i wyrobów
Analizowanie wyposa

enia magazynów w zale

ci od rodzaju

przechowywanych materiałów podstawowych, dodatków i materiałów
pomocniczych. Składowanie i przemieszczanie materiałów z u

yciem

palet i

rodków transportu. Sporz

dzanie dokumentacji magazynowej.

Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej

oraz

ochrony

rodowiska

obowi

zuj

cych

w magazynach.

3. Przygotowanie produkcji
Planowanie czynno

ci zwi

zanych z produkcj

wyrobów. Sporz

dzanie

zapotrzebowania na surowce i materiały pomocnicze. Dobór surowców,
dodatków i materiałów pomocniczych stosowanych do produkcji
wyrobów z tworzyw. Dobieranie opakowa

Posługiwanie si

instrukcjami, normami, dokumentacj

technologiczn

oraz dokumentacj

techniczn

maszyn i urz

dze

. Dobieranie narz

dzi warsztatowych.

Organizowanie stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii.
Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej i ochrony

rodowiska na stanowisku pracy.

4. Wytwarzanie wyrobów z tworzyw sztucznych
Wykonywanie czynno

ci zwi

zanych z obróbk

wst

surowców.

Obsługiwanie maszyn i urz

dze

do przetwórstwa tworzyw sztucznych.

Obsługiwanie maszyn do pakowania i transportu gotowych wyrobów
zgodnie z przepisami bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska. Wytwarzanie wyrobów

z tworzyw sztucznych z zastosowaniem procesów wtryskiwania,
wytłaczania i prasowania oraz kształtowania wtórnego. Monitorowanie
procesów produkcji. Wykonywanie czynno

ci zwi

zanych z obróbk

wyko

czeniow

wyrobów z tworzyw sztucznych. Kontrolowanie pracy

maszyn i urz

dze

. Odczytywanie i interpretowanie wskaza

przyrz

dów

kontrolno-pomiarowych. Ocenianie jako

ci gotowych wyrobów według

obowi

zuj

cych norm.

Konserwacja maszyn, urz

dze

i narz

dzi.

Okre

lanie przyczyn zakłóce

pracy maszyn i urz

dze

. Stosowanie

przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej

i ochrony

rodowiska na stanowisku pracy.

5. Rozliczanie produkcji
Sporz

dzanie raportów zmianowych i dziennych produkcji wyrobów.

Obliczanie zu

ycia surowców, dodatków, materiałów pomocniczych.

Planowanie zagospodarowania odpadów produkcyjnych oraz ich
segregowanie.

Wykorzystywanie

programów

komputerowych

prowadzenia procesów produkcyjnych oraz rozliczania produkcji.

rodki dydaktyczne

Maszyny i urz

dzenia do przetwórstwa tworzyw sztucznych.

Aparatura i przyrz

dy kontrolno-pomiarowe.

Narz

dzia i sprz

t pomocniczy w stosowany podczas produkcji wyrobów

z tworzyw sztucznych.
Materiały podstawowe i pomocnicze do produkcji wyrobów z tworzyw
sztucznych.
Normy, instrukcje technologiczne, receptury dotycz

ce produkcji

wyrobów z tworzyw sztucznych.

Instrukcje obsługi maszyn.
Instrukcje dotycz

ce bezpiecze

stwa i higieny pracy.

Przykładowa dokumentacja techniczna.

Specjalistyczne programy komputerowe do prowadzenia procesów
produkcyjnych, rozliczania produkcji.
Katalogi handlowe maszyn i urz

dze

stosowanych w przemy

przetwórstwa tworzyw sztucznych.
Katalogi surowców podstawowych, dodatków i materiałów pomocniczych
stosowanych w produkcji tworzyw sztucznych.

rodki ochrony indywidualnej.

Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej

oraz ochrony

rodowiska.

Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu Zaj

ęć

praktycznych jest kształtowanie

umiej

tno

praktycznych

niezb

dnych

wykonania

zada

zawodowych.

Przed rozpocz

ciem zaj

ęć

praktycznych nale

y zapozna

uczniów

z przepisami bezpiecze

stwa i higieny pracy, a tak

e u

wiadomi

uczniom mo

liwo

ść

wyst

pienia zagro

podczas wykonywania

ró

nych prac zwi

zanych z produkcj

wyrobów z tworzyw.

Wykonywanie czynno

ci praktycznych przez uczniów powinno by

poprzedzone instrukta

em na stanowisku pracy. Pokaz czynno

zwi

zanych z obsług

i konserwacj

maszyn, prowadzeniem operacji

i procesów technologicznych powinien by

wykonany przez nauczyciela

lub pracownika przedsi

biorstwa.

Zaj

cia praktyczne powinny odbywa

w warsztatach szkolnych

wyposa

onych w odpowiednie urz

dzenia oraz w przedsi

biorstwach

produkuj

cych wyroby z tworzyw sztucznych. W czasie zaj

ęć

praktycznych uczniowie powinni pracowa

na okre

lonych stanowiskach

pracy, pod kierunkiem nauczyciela lub instruktora praktycznej nauki
zawodu. Uczniowie mog

pracowa

w 1- 4 osobowych zespołach.

Podczas

zaj

ęć

praktycznych

nale

wdra

uczniów

do wykonywania wszystkich zada

operatora maszyn i urz

dze

do przetwórstwa tworzyw sztucznych. Ze wzgl

du na specyfik

produkcji

wyrobów z tworzyw nale

y zwraca

uwag

na utrzymanie porz

dku

i czysto

ci na stanowisku pracy.

Na zaj

ciach praktycznych szczególn

uwag

nale

y zwraca

na:

−−−−

wykonywanie operacji i procesów jednostkowych podczas produkcji

wyrobów z tworzyw,

−−−−

obsług

maszyn i urz

dze

stosowanych w przetwórstwie tworzyw,

−−−−

kontrol

parametrów pracy maszyn i urz

dze

−−−−

kontrol

procesów

technologicznych

produkcji

wyrobów

z tworzyw,

−−−−

ocenianie jako

ci wyrobów,

−−−−

korzystanie z norm, receptur oraz instrukcji technologicznych podczas

produkcji ró

nych wyrobów z tworzyw sztucznych,

−−−−

rozliczanie z surowców stosowanych do wykonania wyrobów,

−−−−

przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz

procedur zapewnienia jako

ci wyrobów.

Na zako

czenie ka

dych zaj

ęć

praktycznych nauczyciel powinien

dokona

analizy wyników pracy, której celem b

dzie potwierdzenie

poprawno

ci zada

wykonanych przez uczniów oraz dokonanie korekty

ewentualnych bł

dów.

Na realizacj

poszczególnych działów tematycznych proponuje si

nast

puj

cy podział godzin:

Lp.

Działy tematyczne

Orientacyjna

liczba godzin

1. Wprowadzenie

2. Magazynowanie materiałów i wyrobów

3. Przygotowanie produkcji

4. Wytwarzanie wyrobów z tworzyw sztucznych

550

5. Rozliczanie produkcji

Razem

720

Podana w tabeli liczba godzin na realizacj

poszczególnych działów

ma charakter orientacyjny. Nauczyciel mo

e wprowadza

pewne zmiany,

maj

ce na celu dostosowanie programu do potrzeb edukacyjnych.

Propozycje

metod

sprawdzania

oceny

osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów nale

y prowadzi

systematycznie na podstawie okre

lonych kryteriów przedstawionych

przed rozpocz

ciem zaj

ęć

praktycznych. Sprawdzenie osi

gni

ęć

powinno dostarczy

nauczycielowi i uczniowi informacji o zakresie

i poziomie opanowania umiej

tno

ci okre

lonych w celach kształcenia.

Osi

gni

cia uczniów mo

na ocenia

na podstawie:

−−−−

sprawdzianów ustnych,

−−−−

obserwacji

czynno

ucznia

podczas

wykonywania

zada

na okre

lonych stanowiskach pracy,

−−−−

sprawdzianów praktycznych.

Ze wzgl

du na charakter zaj

ęć

, w procesie oceniania dominowa

dzie obserwacja czynno

ci wykonywanych przez uczniów w trakcie

wicze

oraz ocena efektów ich pracy.

Podczas sprawdzania i oceniania post

pów uczniów na zaj

ciach

praktycznych nale

y zwraca

uwag

na:

−−−−

organizacj

stanowiska pracy do wykonywania okre

lonych zada

−−−−

przygotowanie surowców, dodatków i materiałów pomocniczych

do produkcji zgodnie z dokumentacj

technologiczn

−−−−

dobór sprz

tu, narz

dzi i przyrz

dów pomiarowych,

−−−−

dobór

rodków ochrony indywidualnej,

−−−−

posługiwanie si

dokumentacj

techniczn

−−−−

sprawdzanie sprawno

ci maszyn i urz

dze

zgodnie z instrukcj

obsługi,

−−−−

ustawianie parametrów maszyn i urz

dze

według karty procesu,

−−−−

obsługiwanie maszyn i urz

dze

podczas operacji i procesów

jednostkowych,

−−−−

odczytywanie wskaza

aparatury kontrolno-pomiarowej,

−−−−

rejestracj

bie

żą

zmian parametrów,

−−−−

gospodarowanie surowcami, dodatkami i surowcami pomocniczymi,

−−−−

przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska podczas wykonywania

zada

praktycznych.

Na ocen

osi

gni

ęć

ucznia w czasie zaj

ęć

praktycznych składaj

−−−−

opanowanie poziomu umiej

tno

ci praktycznych umo

liwiaj

cych

wykonanie zada

na okre

lonych stanowiskach pracy,

−−−−

przestrzeganie dyscypliny pracy, poczucie odpowiedzialno

ci za

powierzone mienie, umiej

tno

ść

współpracy w zespole.

Po zako

czeniu realizacji tre

ci programowych w celu zbadania

poziomu osi

gni

ęć

uczniów, proponuje si

zastosowanie sprawdzianu

praktycznego z zadaniami próby pracy.

Ocen

cow

, po zako

czeniu realizacji programu wystawia

nauczyciel zaj

ęć

praktycznych uwzgl

dniaj

c wyniki wszystkich

stosowanych

metod

sprawdzania

osi

gni

ęć

uczniów

oraz

zaanga

owanie ucznia w wykonywanie powierzonych zada