„Nie ma dobrego nauczyciela bez dobrego ucznia i dobrego

ucznia bez dobrego nauczyciela.”

Ideał szkoły, nauczyciela jak i ucznia wyznaczył już w starożytnej Grecji niejaki

Kwintylian. W swoim dziele pt. „O wychowaniu mówcy” w dwunastu księgach opisuje ideał,

który miał być zobrazowaną definicją osoby, dysponującą umiejętnościami nauczania.

Nauczyciel jest osobą cierpliwą, wyrozumiałą, która powinna posiadać zdolność do zniżania

się do pojęć dzieci i tempa ich pracy. Cechować ją powinny opanowanie, naturalność, chęć do

udzielania odpowiedzi oraz obserwacja i rozpoznawalność ich zdolności. Czy wartości

wymienione przez Kwintyliana przetrwały do dzisiaj? Czy za pomocą tych samych słów

można przestawić współczesny ideał nauczyciela i ucznia? Czy między nauczycielem, a

uczniem konieczna jest współpraca?

Zgadzam się z tezą zawartą w tytule mojej pracy - nie ma dobrego nauczyciela bez

dobrego ucznia i dobrego ucznia bez dobrego nauczyciela. Aby osiągnąć zamierzone wyniki,

jakimi są: wiedza, zdobycie dobrej oceny bądź zdanie egzaminu na wysokim poziomie

potrzebna jest współpraca. Stosunki między nauczycielem, a uczniem będą dobre, jeżeli będą

je cechować wzajemna szczerość i otwartość. Przyznanie się do błędu nie jest oznaką słabości

a siły. Kolejną bardzo ważną cechą jest wzajemna troska i poszanowanie, świadomość tego,

że jest się docenianym przez drugą osobę. Przykładem może być cisza podczas

prezentowanego tematu, zebranie uwagi nieprzerywanej szeptami czy zabawą. Jeżeli w grupie

uczniów znajdzie się osoba nagminnie przeszkadzająca najlepszym wyjściem w porównaniu

do walki słownej, będzie pozyskanie współpracy. Kolejną dość istotną rzeczą jest

poszanowanie odrębności pozwalające na rozwój zamierzeń i indywidualności. Obecnie w

szkołach gdzieś zanika nasza samodzielność myślenia, a wpajany jest konkretny wzór i

sposób narzucony przez programy nauczania. Każdy uczeń jest uzdolniony na różne sposoby,

wyzwaniem dla nauczyciela jest obserwacja i wyzwolenie drzemiącego potencjału. To samo

dotyczy uczenia się – każdy ma własny styl, jest on indywidualny jak nasz kod genetyczny.

Żaden z nich nie jest ani lepszy ani gorszy. Istotą dobrego nauczyciela jest wybór

odpowiedniej metody nauczania oraz formy do preferencji ucznia. Od motywacji nauczyciela

zależy wiedza ucznia, ale także od zaangażowania się samego ucznia. Bez ciężkiej pracy

jeszcze nikt nic nie osiągnął. Nadmiar negatywnych ocen nie wywołuje zmian, lecz je tłumi.

Nikt nie lubi być ciągle osądzanym źle ocenianym. Pomyślmy, który uczeń będzie odnosił

lepsze wyniki ten, u którego na zajęciach panuje swobodna atmosfera, pełna pomocy, czy u

drugiego, gdzie w czasie lekcji uczeń nie może się koncentrować nawet na najprostszym

zadaniu, czuje się napiętą atmosferę, którą nauczyciel wniósł za pomocą negatywnych emocji.

Forma i treść werbalnej oceny tych zachowań wpływa na kształtowanie dobrych lub złych

kontaktów nauczyciel – uczeń. Nie wystarczy monotonnie „odbębnić” materiał lub program,

a zaktywizować ucznia za pomocą ciekawych metod i technik pedagogicznych. Nauka jest

najbardziej efektywna, kiedy sprawia przyjemność i daje radość. Zachowanie

charakteryzujące efektywnych pedagogów to, między innymi, „właściwie” przygotowanie,

nieustanna potrzeba rozwoju, fascynacja nauczanym językiem i satysfakcja z wykonywanej

pracy.

Kolejną bardzo ważną cechą argumentującą tezę „Nie ma dobrego nauczyciela bez

dobrego ucznia i dobrego ucznia bez dobrego nauczyciela” jest wzajemne uwzględnianie

oczekiwań i potrzeb, tak by nic się nie działo kosztem którejś ze stron. Thomas Gordon

stworzył i opisał 12 blokad – język nieakceptacji. Wśród nich znalazły się reakcje blokady,

czyli hamujące proces komunikacji. Posługiwanie się takim językiem jest niewłaściwe

zarówno, gdy uczeń ma problem i gdy ma go nauczyciel. Wśród nich znalazły się groźby,

sugerowanie rozwiązań, pouczanie, osądzanie, krytykowanie, przesłuchiwanie, odwracanie

uwagi, zmiana tematu i inne. Uczeń w efekcie będąc odbiorcą takich komunikatów przestaje

mówić, izoluje się, ma poczucie winy i czuje presję. Czasem wystarczy samo wysłuchanie

ucznia. Pozwalajmy pytać! Według sentencji Paula MacCready „Jedyne głupie pytania to te,

których nie zadajemy”.

1

Podsumowując twierdzenie, nie ma dobrego nauczyciela, jeżeli uczeń nie jest dobry i

na odwrót. Tylko wzajemna współpraca może doprowadzić do upragnionego celu, jakim jest

wiedza, ale nie tylko ona, a sama umiejętność uczenia się. Zawód nauczyciela cechuje

nieustanna konieczność podejmowania decyzji uzależnionej od wydarzeń mających miejsce w

klasie. Ma on kontakt z dziećmi, kiedy rozwijają się procesy poznawcze należy, więc zwrócić

szczególną uwagę na indywidualny rozwój oraz indywidualność. Ideał nauczyciela oraz

ucznia określony w starożytności przetrwał do dziś, wartości i cechy nie uległy zmianie,

jednak obecnie brakuje współpracy, która dałaby wspaniały owoc, jakim jest wiedza.

Thomas Gordon „Wychowanie bez porażek”, PAX Instytut Wydawniczy 2007
Stanisław Litak „Historia wychowania. Do Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Tom 1, wyd. WAM 2010