M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Polityka pieniężna NBP

1

Polityka pieniężna NBP

Warunki początkowe:

• hiperinflacja ponad 250% średniorocznie w 1989 r.

• niedobory na rynku

• załamanie produkcji

• niskie zaufanie do złotego

• gospodarka zdolaryzowana

01.01.1990
• Kurs sztywny wzgl. USD; 9500 zł/USD

Cel: dostosowanie kursu do sytuacji rynkowej; nominalna
kotwica; stabilizacja oczekiwań inflacyjnych oraz cen
importowych.

• Polityka dodatnich realnie stóp procentowych.

Cel: Zwiększenie oszczędności, zmniejszenie akcji kredytowej.
Problem: nierynkowe zachowanie podmiotów gospodarczych.

• Podatek od ponadnormatywnego wzrostu wynagrodzeń

(popiwek)

Cel: przerwanie spirali inflacyjnej przy płacach. Szczególnie
istotne w przypadku miękkiego ogranicznie budżetowego.

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Polityka pieniężna NBP

2

• Dewaluacja (05.1991). Kurs sztywny wzgl. koszyka walut

(USD 45%; DEM 35%; GBP 10%; FRF 5%; CHF 5%) 11.100
zł/USD.

Cel: Osłabienie realnej aprecjacji złotego.

• System pełzającej dewaluacji (crawling peg – 10.1991).

Stopniowe zmniejszanie tempa dewaluacji z 1.8% do 1.2%
miesięcznie w lutym 1995.

Cel: kompromis pomiędzy tłumieniem inflacji a ochroną realnej
sfery gospodarki (eksport). Dostosowanie koszyka do struktury
eksportu.

Od 1995
Nowe uwarunkowania: znaczący napływ kapitału zagranicznego
i przyrost rezerw walutowych oraz bazy monetarnej. Pojawia się
nadpłynność. Sterylizacja na krajowym rynku pieniężnym.

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

1990

1992

1994

1996

1998

2000

oficjalne aktywa rezerwowe, do 1997 rezerwy oficjalne brutto

Źródło: NBP

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Polityka pieniężna NBP

3

Wprowadzenie dopuszczalnego pasma wahań wokół parytetu
(crawling band – 05.1995). Dalsze stopniowe zmniejszanie
tempa dewaluacji z 1.2% do 0.3% miesięcznie oraz rozszerzanie
pasma wahań z +/- 7% do +/- 15%.

Cel: zwiększenie niepewności wśród inwestorów portfelowych;
zmniejszenie napływu kapitału krótkoterminowego.

Polityka niespójna wewnętrznie. NBP zostaje dłużnikiem netto
sektora bankowego. Wysoki koszt sterylizacji. Ale też znaczące
obniżenie inflacji:

Średnie w miesiącu saldo podstawowych operacji otwartego rynku

w latach 1998-2004

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

sty 9

8

kw

i 9

8

lip

9

8

pa

ź 98

sty 9

9

kw

i 9

9

lip

9

9

pa

ź 99

sty 0

0

kw

i 0

0

lip

0

0

pa

ź 00

sty 0

1

kw

i 0

1

lip

0

1

pa

ź 01

sty 0

2

kw

i 0

2

lip

0

2

pa

ź 02

lu

t 0

3

ma

j 0

3

si

e

0

3

lis 0

3

lu

t 0

4

ma

j 0

4

si

e

0

4

lis 0

4

ml

n

z

ł

bony pieniężne NBP

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Polityka pieniężna NBP

4

100

120

140

160

180

200

1991 1992 1993 1994

1995 1996 1997 1998

CPIYOY

Lata 1998 - 2000
• 1998: Strategia BCI, cel średniookresowy na 2003: CPI

poniżej 4%

• Stopniowa zmiana systemu kursowego. Kurs płynny od

04.2000.

• W 1999 r. nagły wzrost inflacji i zacieśnienie polityki

pieniężnej

Cel: Przywrócenie spójności polityki pieniężnej, usunięcie
inflacjogennego mechanizmu kursowego, stabilizacja
oczekiwań, likwidacja nadpłynności

Lata 2001 - 2003

• Szybka dezinflacja okupiona spowolnieniem gospodarczym

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Polityka pieniężna NBP

5

Stopa referencyjna

0

5

10

15

20

25

30

sty-

98

kwi

-9

8

lip-

98

pa

ź-9

8

sty-

99

kwi

-9

9

lip

-99

pa

ź-9

9

sty-

00

kw

i-0

0

lip

-0

0

pa

ź-0

0

sty-

01

kw

i-0

1

lip

-0

1

pa

ź-0

1

sty-

02

kwi

-0

2

lip

-0

2

pa

ź-02

Źródło: NBP

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

I 98

I 99

I 00

I 01

I 02

PKB

Popyt krajowy

Źródło: GUS

• Doprowadzenie inflacji do poziomu krajów rozwiniętych

• Zrealizowanie średniookresowego celu polityki pieniężnej

– inflacja w 2003 r. poniżej 4%

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Polityka pieniężna NBP

6

100

105

110

115

01/98

01/99

01/00

01/01

01/02

01/03

Inflation

Band

Band

Target

Źródło: GUS

Polityka pieniężna po 2003 roku:

Zakończenie dezinflacji umożliwia przyjęcie Strategii Polityki
Pieniężnej po 2003 r:

• ciągły cel inflacyjny 2,5% z dopuszczalnym przedziałem

wahań +/- 1 punkt procentowy

• płynny kurs do wejścia do systemu ERM II

Cel: stabilizacja inflacji na niskim poziomie, wprowadzenie
Polski do strefy euro

• 2004: wstrząs inflacyjny wywołany przystąpieniem Polski

do UE

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Polityka pieniężna NBP

7

• reakcja banku centralnego – zaostrzenie polityki pieniężnej

zapobiegające wystąpieniu efektów drugiej rundy

100

101

102

103

104

105

01/0404/0407/0410/0401/0504/0507/0510/0501/0604/0607/0610/0601/0704/0707/0710/0701/0804/0807/0810/08

Inflacja

Dolna granica

Górna granica

Cel

Źródło: GUS

Stopa referencyjna

3

3,5

4

4,5

5

5,5

6

6,5

7

7,5

8

sty-

03

m

aj-

03

wr

z-0

3

sty-

04

m

aj-

04

wr

z-0

4

sty-

05

m

aj-

05

wr

z-0

5

sty-

06

m

aj-

06

wr

z-0

6

sty-

07

m

aj-

07

wr

z-

07

sty-

08

m

aj-

08

wr

z-

08

Źródło: NBP

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Polityka pieniężna NBP

8

Od 2004 r. NBP publikuje projekcje inflacji. Projekcje mają
charakter warunkowy (założenie stałej stopy) – pomagają
stwierdzić co się stanie, jeśli bank centralny nie będzie reagował.

Źródło: NBP

• 2006-07: szybki wzrost gospodarczy prowadzi do wzrostu

presji popytowej. Ponadto wzrost cen paliw i żywności.
Czynniki te prowadzą do wzrostu inflacji. NBP zaostrza
politykę pieniężną.

• 2008: światowy kryzys finansowy zaczyna wpływać na

sytuację w Polsce:

- problemy z płynnością na rynku międzybankowym
- banki ograniczają podaż kredytu
- recesja w USA i w strefie euro zaczyna wpływać na sytuację
w Polsce

Reakcja NBP:
- działania na rzecz zapewnienia bankom dostępu do
płynności: swapy walutowe, operacje REPO
- łagodzenie polityki pieniężnej

M.Brzoza-Brzezina Polityka pieniężna: Polityka pieniężna NBP

9

Źródło: NBP