http:rcin.org.pl

Ä

Pl*-I

V

H

.v ‘ - ¡yí^^-¡M

I-!"!®

1#. 'Æ

http:rcin.org.pl

S P o S

o

B

N A

^ Ż

Y

D

Ó

W

C Z Y L I

■

ŚR O D K I N IE Z A W O D N E Z R O B IEN IA z NICH

Ł U D Z I U C Z C IW Y C H i D O B R Y C H OBY­

W A T E L I.

Dsuełho dedykowane P osłom

,

i Deputowanym na

Seym W arszawski

1818.

roku.

W W I L N I E

W Drukarni X X . Pijarów.

1 8 1 8 .

http:rcin.org.pl

Dozwala się drukować z warunkiem do­

stawienia do Komitetu Cenzury siedmiu exem-

plarzy dla mieysc prawem wskazanych. W ilno

dnia x

3

. Augusta 1818. r.

Ignacy Reszka Kom. Cenz. C zl.

http:rcin.org.pl

S P O S O B

n a

Z Y D O W .

S

z ANO W N Y nasz Ziomelv, którego mu­

si kochać każd y , kto tylko m a serce
P olskie, w yd ał p rzed kilLu dniami w je­
ż y k u F ra n c u z k im , św iatłe i bardzo

uczone pismo o żydach.

D alek i cd

uw łaczania korzyściom jakiem i się to

pism o zaleca, przedsi^‘w ziąłem ro zp ra ­

w ę , k tó r a się może nie zgodzi w czę­
ś c i , glów n ey Jednak m yśli ^ego p op ar-

*ciem będzie.

Chęć dobra publicznego i czysta

miłość Jiraju , k a za ły słusznie G enera­
łow i ‘K , . . . . ( t a k się bow iem podpisał)
uw ażać żydów jako plagę w gn iew ie
N ieba na Polskę zesłan ą: miłość atoli

ludzkości, l a p ra w a cecha ry c e rza , za­

broniła mu szuka'c le k a r s tw a , k tó re b y

skutecznie zaradzało chorobie. W e y d ż -

m y w rozb iór .^tanu żyd ów jak nam
ich A utor w ystaw ia i dochodźm y c z y ­
li środki p rze z niego podane , mogą
radykalnie złe uchylić.

T a k o w a p ra­

http:rcin.org.pl

ca poshiźy nam

do szuka nia

sposobów >

z i i

p o m o c ą k t ó r y c h

,

¿ y d z i

, z

ich

w ła­

s n y m i k ra ju p o ż y t k ie m ,

staćby się

m o ­

g li

na zaw śze

lu d ź m i u c z c iw e m i i n ie-

zaAVodnie d o b r e m ! o b y w a te la m i.

„ Ż y d zi , ( m ów i autor na poczijt-

k u pism a swojego ) składając po całym
sAviecie naród zupełnie o d d zie ln y, rzą­
dzeni praw am i d o m ow em i, Ictóre jak
m ów ią m ają od samego Boga nadane ,

poddający sie

powierzchownie ^vłii-

d zy ty c h

k r a j ÓA V

, gdzie są zamieszkii-

le m i, zachow ali po w szystkie w iek i ,
tego samego żydow skiego dnclia i sta^
w iają nieprzełainane trudności każde­

m u Rządowi^ któryby z nich chciał co

innego uczynić^ ja k żydów

T u zaraz zanotu ym y dobrze te osta­

tn ie w y ra z y .

Z ale żąc od naczelników nikomn nie*

zn an ych , uszykow ani w' porządne kor*

p o r a c y e , mie^rający tayn e schiidzki ^

p row ad zen i ręką niew idzialną , w szyst­
ko pośw ięcając dla in teresów żydów -
stAva; nie p rzyw iązan i do żadnego k ra ­

j u , nie m ający O y c z y zn y i nieznający,

co jest je y o b ro n a , żyd zi b yli zaAVSze

niebezpieczn em i w e w zględzie poU-

http:rcin.org.pl

tyc2in3'm i p ierw si p rzed n iep rzyjacie­

lem do korzystan ia z nieszczęść k ra ­
jow ych.

„ Pogardzając rolnictAvem i za je-»

dyne zródlo zbogacenia się mając ro z­
w olnione sumienie, które p ozw ala krzy-«

w o przysiądz i oszukać Chrześcianina-,,
iy d ii nie ty lk o b y li istoln yiii cięźarenx

to w a r z y s tw a ,

¿ile nadto

p raw d ziw ą

p rzy czy n ą skażenia obyczćijów ; z nie-^
jni pom nażają się zbrodnie , oni

są

przedm iotem n a yp ićrw szym re k ry m i-
nacyi *

Zu cln vali dostatkitmi i powiększoną,

niezm iernie lu d n ością, dali p rzy k ła d

fanatyzinu

za W ło d zim ie rza W ie lk ie ­

go

, kn ow ali spiski za

Z ygm unta

I. i

b y li p ierw szym po^v^odem do

buntÓAV

U kraińskich. „ K tó r y ż fest k ra y m ów i

a u t o r , Goby spokpynte cierp ieć

mógł

w swojem łonie taką Icłassę lud zi , k tó ­

ra z n a tu ry p ra w i obyczajów sobie

w yłączn ie w łaściw ych , staw a na p rze ­

szkodzie w szelk im zam iarom R ządu

i

składa oddzielny naród w narodzie ? ”

„ D ośw iadczenie ośmiu ivieków , mó­

w i d alćy G en erał, pokazało jak niepo­
dobna jest w P o lszczę reform a żydów ,

http:rcin.org.pl

doświadczenie

ostatniego i

p ółw ieku

przekonało b ąrd ziey je s z c z e , jak jest
niebeśpieczna icli c y w iliz a c ja . Nie bro­

da i nie suknia stanow ią ch arakter ż y ­
da , ale jego w ychow an ie i rcligia.

p rzy p u szcza ć żyd a do korzyści O b y ­

w a te lstw a dla tego

ze się ogolił i nic

w ięcey , jest to przyd aw ać p aln ey pło-
rrnei^dowi m ateryi, otw ierać szerszą do,

am bicyi drogę i podżegać nienasyconą

tak n azw an ych neofitów chciwość. ( *)

O krzesan i polorem, c y w iliz a c y i, w szę­

dzie się w ciskając,, idąc zaw sze do ce~

lu , ch oćb y drogą podłości i p o d stęp u ,

ocz3aviście będą zaw sze p ierw szem i od
tych^ k tó r y m łionor i delikatność w ąską

ty lk o zo staw iły ścieszkę cn oty : osi^ęgną,

w yższe stopnie, nie ty lk o J ie z z a s łu g i,

ałe posiadać je będą. bez, p rzym io tów

p o trzeb n ych do u trzym an ia charakteru^

—

6

( * ) Obacz pismo Generała-, wzgledem- sekty

Frarikistów, którzy, ani, są przechrztami ,

ani żydami.. Ich celem jest, porzucać re-

ligią żydowską, zeby wpływać do naywaz-

nif

5

yszych w kraju czynności i nie łączyć

tylko z istotami sobie podobnémi.

http:rcin.org.pl

narodow ego; zniżą go do bezczelności
z y d o w s k ie y , skaza p rzykład em p rze ­
ku p stw a AYszystkie uczu cia honoru i
m oridn ości, i zatrą ślady n a w et cnót

staropolskich. ”

„ Z d ru giey strony, m ów i zn ow u au­

tor., zostaw iać żydów w tym^ stanie

w. jakim są d z is ia y , jeąt to p rzed łu żać

skażenie pospólstw a i uAvięczniać nę­
dzę w ło śc ia n , jest nadto doczekiw aó
się p o r y , k tó ra w k ró tce z P olsld m a

zrob ić Judeę. ” ’

W y sta w ia ją c G e n e r a ł,, jakeśm y-w i­

d z ie li, ż y d ó w , czu ł barcłziey. niż k to ­

k o lw ie k bądź , niepodobieństw o , sku- .
tecznego złem u zaradzenia , p rze z spo­

soby zw y e za y n e ad m in istra cyi. i poli- .

tyk i.

Szukał w ięc w św ietle i w y m o -.

w ie sw o jey łagod zących śro d k ó w , k tó ­

r e dla tego samego , źe nie goją z gru n ­
tu rany,, nie zdają się bydź^ dogodnem ^
na cierp ien ia lelcarstw em .

P o ło ż y w s z y , źe w ych o w an ie i re li-

gia stanow ią dwde z n aygłó w n ieyszych

p rz y c z y n szkodliw ości w p ły w u , jaki

m ają Izra e lici do Polski z pow odu sw e­
go u nas p o b y t u , zostaw ia G en era ł

jednę z nich , to jest różnicę r e lig ii ja.-

http:rcin.org.pl

—

^

ko łiietykaln£|, a drugą to jest różnicy

w y c h o w a n ia , podęiagii pod p rzep isy
p clicyin e i z oporu w zaiem nego tych

rożnie ^ tw o rz y Surogat C h rześe ia n ,

Gzyli żydów na sposób Ghrześciańsko

O b y w a te lsk i form ow ać sie majj^jcych.

9, P ra w a ., m ów i , nie zniieniają w je-
dn ey ch w ili postaci N arod u , potrzeba:
do czekiw ać się^ n ow ych pokoleń ^ żeb y
doyść do celu

k tó r y sobie zakłada,

m oralność

rządzącego.

W ych o w a n ie

od dzieciń stw a w zn ieci uczucia, z k tó ­
ry c h się cn oty bedą w yrad zały. ”

P rzy p u ściw szy podług planu Gene-^

r a ł a , źe Rziid może- p.olicyinie Idero-
w ać w ych ow an iem Ż j dów i dla w iek-
szey n aw et pew ności u trzy m y w a ć kol-«
le g i a , gd zieb y w olne od nauki godziny
m łodzież nie w dom owem , lecz w pu*-

bliczn em niejako tra w iła ż y c iu , czyliź
jest n a św iecie gdzie w ła d z a ,. k tó rab y
ta k n atu raln y zw iązek, jakim, jest dzie­

ci z rodzicam i, przer^\^ać mogła, i po-
tra iiła sposób m yślenia starych żydów

z a k ry ć p rze d pojęeiem m łodych ?

G d yb y to n aw et b yło rzeczą podo­

b n ą , jeszcze i ta k pozostaje w p ły w
n ieró w n ie siln ieyszy r e li g ii, k tó ra po-

http:rcin.org.pl

«wala oszukać Chrześcianiiia, kfcóra po­

święca Av^szystkie podłości podeymowa--
ne dla iiite re sa k orp oracyi , a k tó ra ,
podług planu G en erała , ze ^yzględów

tolerai>cyi , nauczana b y d i pow inna
Av oddzielnych szkolacli źydoAvskich.

Z e AvychoA\ anie liheraln ieysze i sto­

sunki cy wilne z nami jednakow e , nie-^
z^mic;nialą w tak zAvanycb p rzech rztach

ch arakteru zydo^yskiego,; di>wodem sa

u nas. Frankiści-. T a sama co ich praod--

k ó w , obojętność na wszelkip u czucia

moł^alne ^ t a sama cliciwość zy s.koAv,
ta chęć laczenia się z istotam i sabie po-»

d o b n e m i, to samo kaźd ey życia chAvili:

pośw ięcenie dobra krajoAvego- dla do­

bra o sob istego ,, ta sama jednem. sio-
Avem, naturću

O golony nie jest m niey ¿ydem od

tego , k tó ry nosi brodę

lep szy ow^

szeni ostatniego ch arak ter , bo w id o cz­

n y ; tam ten zaś u k r y w a zdradę po(t

maską cyw iliza cyi i n ow y SAvóy stan
UAvaźa tylk o jćiko noAj:e do zbogacenia

się narzędzie..

Jeśli Avięc

jak to G e n e ra l sam na

poczi|tku pism a A vyraził, zydzi staAA'ia->-

nieprzełamaue trudności kaźdemiŁ

—

9

—

http:rcin.org.pl

—

iO- ---

Ęsiądowi , k tó r y b y chciały z nich co-in­
nego u czyn ić jak źydó,Av , i, żydzi czy

to goleni czynnie goleni, p ierw si m njćy,
d ru d zy w ięcey , zaw sze jednak w s z y -,
s c y szkodUwemi są dla kraju naszego
jestestw ami; jakiź^ pozostanie nakoniec

środek k tó ry b y nas od tego p rzyk rego

i coraz^ b ard ziey powdekszającęgo się

"wpływu źydó\T^ m ógł uwrolnić ? Odpo­
w iedź :.t e u sam zastosow any do-cłiiriu"~

g i i , ze tak. ppwdem p o lity c z n e y , któ­

r y jest, u żyw a n y w chirurgii, n atural-

ney, na .w^szystkie czlonld zbolałe nie- ,

mogące; się zagoić , to jest odosobnienie.

P o łoźęm y p ie r w e y punkta, jako tez ^

zasady na k tó rych budowap m am y p ro­

je k t , nowy^^ to praw d a , ale bardzo pod ;
pew^nemi. w a ru n k a m i, do wykonania^
podobny.

P ie rw s z y p u n k t : żyd zi są plagą n a ,

P olskę w . gniew ie N ieba zesłaną; ojLem^

juz n ić ma źadn ey w ątpliw ości.

P u n k t' d r u g i: reform a ,źydÓAV jest

niepodobna.iWi żadnym w zględzie; o tern ,

p rzekon ało , nas doświadczenie ośmiu

w ie k ó w , a m ianow icie ostatniego pół-

(wiecza.

Odosobnienie żydów ,od Chrześcian,

http:rcin.org.pl

11

jako jed yn y środek p rzyprow ad zen ia
polski do stanu kw itnącego i zrobienia

z Izraelitó w ludzi u czciw ych i dobrych

O b y w a t e lip u n k t , trzeci.

Zasady odosóbnienia>pod względem^

przym usu , są nastepujące :

K o n sty tu cya , u życza w szelkich swo­

bód m ieszkańcom t ć y ziem i, bez w zglę­
du, na Aviare, stan i pow ołanie każde­

go , ide K o n s ty tu c y a . zape^vnia także

p okó y , bezpieczeństwo,, i-całość naro­
du.

Idzie te ra z , kogo p o św ię c ić , czy

żydów, dla Chr^eściiin, czy Chrześcian

dla zydoAV , czy m ieszkańców odAviecz-.

n ych t ć y z ie m i, czy lud ustaw icznie

w łó czący się po św iecie? a jeśli w oczach ,

K osm o p o lity ta k o w e p ytan ie oboję-

tn ćm bydź m o ż e , idzie je s z c z e , czy
pośw ięcić trz y k ro ć sto ty się cy lud zi dla

trzecia milionóiY , czy_ te ą tr z y m iliony

dla trzech k ro ć sto ty się c y ? ;

Odosóbnienie , zeby^ skuteczne b y ­

ło w celu zam ierzonym ,, p ow in n a p rze ­
rw a ć w szelk i w e w n ę trzn y zw iązek m ię­

dzy obiemą,.narodąmi,’ pow inno się od-
bydz sposobem- emigracyi.'

Z e b y nikogo nie obrazić,; przypu sz--

c za m , jako rze cz łątw ieyszt| do wyko-;

http:rcin.org.pl

Iłanui, źe nie Chrześcianie źydoin , ale
żydzi Chrześcianom ustępując, będa m u­

sieli wyemigrować. W yp ad a piem \sza

potrze]>a i p ierw sze pytan ie , gdzie i

w k tóra stronę udać się będzie m ial

lud Izraela ?

A je źli ziiaydzie żyzną

krain ę, gdzieby mógł osie^ e i nową za-

ło żyć G u b e rn ią , w ypada drugie pytar
n ie ; kto mu u ła tw i koszta en iigrticyi,

kto da zasiłki w’^

zbozu i narzędziacli

p otrzeb n ycli do założenia np^vey kolo­

n ii ?

W s z y s t k i e

te

p ytan ia

stałyb y się

zapew ne trudiiem i do odj)owiedzi, gdy^
byśm y nie b yli n^iocznemi świadkamii

w ięk szycli i bąrdziey nie podobnych

zm ian, Jakicłi pod w p ływ em naylepsze­
go & panuj ąc3"ch dziś Mon ar clió^^r dor

zn ała uszczęśliw iona ziem ia.

T rafem

O p a trzn o ści dostiiło nam się łioldowaó
K r ó l o w i , którego potęga rów nie si^

daleko rozciąga , jak jest nie ograniczo-.;
ną Jego m iłość lud^kości^

Sam jeden

w c a łć y E u rop ie, posiadając nie p rze y -
rzan e ni^yy, czekające

tyłlvO

ręk i łudz-r

lviey do w yd ania w szystkich swoicli

sk arb ó w ,, m ógłby na prośby narodu

P olskiego w y zn a czy ć żydom na grani^i

' - —

1 2

------

http:rcin.org.pl

cacłi Nvielkiey T a r ta r y i lub gdzie in^

dziey w południow ych częściach obszer-
łiego P aństw a swojego, taką część zie-^

mi, k tórab y im pozw oliła źy€ wygodnie^
i Avygodiiie płem ie swoje iozmnaźaó*

P rzyp u szczam , źe T E N , k tó ry nam

p rzy w ró cił im ie i b y t P o ls k i, po nay-

w iększem dobrodzieystw ie ż y c ia , ze­

chcę p rzy w ró cić dobrodzieystw o zdro­

w i a , odjęciem nam żydÓAV; oł)aczmy ^

jaki jest ])orządek, podług którego by^-

śmy ohcieli transm igracyą tę uskutecz­

nić i jakie b y iy łjy skutki noAvego rz e ­

czy slaim , tak dla obu Narodów P ol­

skiego i żydow skiego , jako też obu

respective Skarbów Rossyiskiego i P o l­

skiego.

Podług w yrach ow ań statystyczn ych

jest Narodu żydow skiego w KrolestAvie

Połskiem około trzyl^roć sto tysięcy.
T o czyn i massę jak gd yb y tylko Arm ii
jakiey.

Jeśli Arm ija złożona z trzecłi-

Icroć sto ty się cy ludzi potrafi z amu-
n ic y a m i, la za re ta m i, bćigażem , t r z y ­

mać kam panią sześć , ośm a naw et i
w ięcey m iesięcy, nie jest n iepo d o b ień ­
stw em , ażeb y takaż sama ilość żyd ów

bez am m unicyi i nie p otrzebując do

i 5

—

http:rcin.org.pl

bagażów oddzielnego personale nie mo­
gła odbydź ośm iom iesięczney albo i

dłu źszey podróży.

P o d zieliw szy całą massę na trzy sta

kolum n złożonych każda z tysii|ca lu ­

d zi , m ożnaby trzem a głów nem i tra k ta ­

m i przepisać im n iiirs zru tę , podług

k tó r e y postępując kolum na za kolumną

o dzień jeden od legło ści, m iałaby t y l­

ko do zrobienia dw ie nule w p rzecią­

gu

godzin dAVudziestu czterech .
W roku jesz

0256

bieżącym moźna-

b y zało żyć m agazyny E tapow e , aby

z wiosną 1819 r. zaraz po żydow skiey

’W ielkanocy m ógł się m arsz odbywać.

K a żd y żyd , ab y ty lk o należący do

k o lu m n y , do k tó r e y się p r z y c z c p ił,

m iałby praw o na stacyi do pąbierania
z m agazynu Etapow ego żyw ności p rze-

pisaney.

D la zachow ania porządku w m ar­

szu

możnaby ustanoAvić

m ilicyą

z po­

m iędzy

iyd ó w , którzyb y

załatw iali spo­

r y w drodze

zachodzące.

Jeden tylk o

K om m issarz C h rześcian in ,

przeprowa­

dzający k o lu m n ę, b y łb y

postanoAviony

do

stosunkÓAV

z w ładzam i krajow em i

yf m ieyscu przechodów .

http:rcin.org.pl

K a żd y źyd j k tó r y b y się pokazał na

jżiemi P o lskiey po u skiiteczn ion ey emi-

g r a c y i, skazanym b y łb y na karę de-

p o rta cy i i ten p r z e p is ’na w ieczne cza­

sy zachow aćby należało.

Nad brzegam i D n iepru w ypadałaby

p otrzeb a założenia »magazynów składo­

w y ch z b o ż a , ta k dla dow ozu z ia r n a ,

już to na z a s ie w y , już na żyw ność

n o w ey k o lo n ii, jako te ż dla zasilenia
m agazynów E tap o w ych w głębi krajó w

Rossyiskich.

Z a p y ta mnie kto , czyim kosż>.em

te w szystkie składy i z sypki czynione
bydź m ają ? O czyw iście kosztem sa­

m y chże iz r a e litó w ! Posiadając znaczne
nieruchom ości i w ierzyteln o ści hipote-

kow ane

W

kraju naszym , dla nie

Ogo­

łocenia nas z kapitałów -, żydzi m usie­

lib y ustąpić p raw swoich R ządow i, k tó ­

ry b y ich naw zajem ż y w ił

p rzech o-

dzie i o p a trzył w p ierw sze p o trze b y

kolonii.

'Przyszeiiłszy na m ieysce , ci tylko

ż y d z i, którzy w ierzytelności swoich
odstąpili R ządow i, m ieliby sami pra­

w o do zajęcia gruntów.

Inni ubożsi ,

m usieliby u bogatych wyrabiać pau-

— . 1 5

—

http:rcin.org.pl

s z c zy zn ę , albo od nich n ab yw ać ^run?*

ta za p ien iąd ze, k tóreb y z sobą przy-^

nieśli.

Inni nareszcie oddać się han­

dlow i w ew nętrznem u kolonii i stosun­

kom z guberniam i pogranicznem i. In­

w e n tarze m ieliby z Krasnorossyi za
swoje p ie n ią d ze , 2 tam tąd dostatecz­

ną żyw n o ść, w m ięsie, dopókiby się
trzód w łasnych nie dochowali.

K ie d y śm y nakoniec żydów tak p rze ­

p row ad zili w m yśli do m ieysca ich

przezn aczen ia , obaczm y teraz , jaki

b y ib y n a yp ie rw szy te y em igracyi dla
nich skutek.

N asam przód, uczu cie pośw ięcenia

się czy li duch o b yw atelstw a.

Nie m a­

jąc włościan P o lsk ic h , k tó ry ch b y mo­
g li w ysysać , ani szlachty , z k tórąb y
się zyskam i p rop in acyi dzielić m ogli,

ani zapew ne m anny, k tó rab y im z n ie­

b a sp a d a ła , żydzi m usieliby sami zająć
s ię , u praw ą z ie m i, i sami odbyw ać

w

szelkie p ow in n ości, jakich w ym aga

p orządek, bezp ieczeństw o i całość Na­
rodu. Stan rze czy taki pop row ad ziłby

koniecznie do róźn ycłi zasług, k tó ry ch
p ierw szy m skutkiem b y ły b y m iędzy

niem i uczucia honoru i sławy. Żydzi

i 6

—

http:rcin.org.pl

jeszcze nie mając pom iędzy sobą niko­

go do oszukiw ania, a nie niosąc oszu­

kiwać sami sie b ie , zaprzestaliby trzy­

mać się tych obrzydłych zasad , które
poświęca ich ta lm u t, a które są hań­
bą moralności i źrzódłem <Biieskońc«o*-
nych u nas rekrynunacyi. -SDrugi więc
skutek odosóbnienia byłby t e n , źe po^
niewolnie czy ch ętn ie, żydzi staćby się
m usieli ludźmi poczciwemi.

Skutek dla Skarbu Hosśyiskiego

"z em igracyi‘’byłby ten znow u , ^e for­

mując oddzielną Gubernią żydzi , -pła­

ciliby do niego ofiarę gruntow ą, to

jest daninę, nie wycisnioną na iiinycli

poddanych Państwa R ossyiskiego, ale

'zapracowaną własnem i rękoma.

P o w tó r e , składając oddzielny Ka-

’5r6d , jak jest Tip. ilaród K ozak ów ,

T a ta r ó w , i t. p. m usieliby na czas

\voyn y dostawiać kontyngens, to jest:

pełnić obowiązek powszechney obrony,
już nie przez zastępców jak dotąd, ale
sami przez siebie. S ło w em , z szer­

szeni zjadających m iód, cudzą zarobio­

ny starannością, staliby się pszczołami
pracow item i i byliby nowym zu p e łn ie ,
źe tak pow iem , ulem.

—

1 7

—

2

http:rcin.org.pl

L ecz kiedy sposoby zrobienia z iy^

dów ludzi uí;zci^y

5

’c h , i dobrych O by­

w ateli nie są niepodobne; a korzyści
ztąd wynikające dla Skarbu Rossyy-
skiego ^ aź nadto widocznemi się oka­

zują ; wróćm y się do Nas samych i oba-

czm y jakie byłyby dla nas i dla Skarbu
Polskiego skutki, z téy emigracyi w y­
nikaj ąc€.

K rólew stw o Pohkie , jak wszystkie

c ia ła , z którem i robiono gwałtowne

operacye, znalazłoby się nayprzód osła­

bione i chore.

Mnićysze miasteczka

praw ieby znikły 7ia m om ent z posady

ziemskiéy*

Cały nie ledw ie handel

kramarski upadłby na czas niejaki.
Skarb utraciłby dziesiątą część konsu­

m entów , kray znączną część kapitału

pieniężnego.

Lecfe o jak szczęśliv»y

ten kray b y łb y , który p tzez lat kilka

nie w ięcey jak tylko to w ycierpiaw ­

sz y , pozbył się na wieczne czasy raka

ustaw icznie ¡piérsi toczącego!

Naypiérwszyin skutkiem amputacji^

byłoby powiększanie u nas ludności.

Niedostatek

kraju kramarzy jakiby

się pokazał z em igracyi żydów , otwo­

rzyłby zyskowne pole tak mieszczanom

—

i S

----

http:rcin.org.pl

j&ko i śmielszym z pomiędzy naszych
W łościan do róznycłi spekulacyi han-
dlowycli (*).

T aki obrót przemysłu ,

odją\yszy rolnictwu znaczną liczbę rąk,
skłoniłby znowu dziedziców ziemi do

otworzenia spichrzów , czyli

innycłi

słowach do w ypuszczenia na świat lur'
d noście

W e wszystkicłi krajach , gdzie tyl^

ko zachodzi potrzeba rąk, a jest możność

iph utrzymania., tam się ludność po­
dwaja w ciągu lat piętnastu.

Daym y

tylko jęśę

dostarczmy ty lk o . cłileb a ,

^

1 9

—

* ) Nasz Włościan nie może dzisiay. wznieść

vmysłu do źadney sp ek u lacji. handlow.ey,

bp go zgłuszy za każdy r a z , korporacya ży­

dów.

W ęgrowie na Podlasiu, ubogi je­

den Chrześcianin, podjął się fabrykować

świece.

Cała gromada żydów złożyła się

natychmiast, przedając swoje świece na pól

ze stratą, żeby tamtemu pokup odjąć. Upadł

Chrześcijanin , a żydzi podnieśli znowu ce­

nę świec i w yżey jak nigdy. W dawney

Rossyi gdzie nie ma ż y d ó w , W łościanie

Rosyyscy rozciągają swoje Spekulacje, az

nad brzegi Renu.

http:rcin.org.pl

a pew no się i?ebki znaydą.

M ałżeń­

stw a bedą zachecąnem i, łatw em d zieci
w y ż y w ie n ie m , a; cudzoziem ęy ła tw y m
i niezaw odnym , zyskiem , sprow adzili­
b y w krótce za sobą ludność może i nay-.

p e w n ie y w iększą nad istotne p o tr z e b y

te ra żn ie y sze y c y w ilizacyi naszey : spro­

w a d zilib y nie te ludność oszukującą po­
dług p rzepisów w ia r y ,, ale v/ychowanąj

W p ryn cyp ia ch m oraln o ści, czerstw ą,^
silną do p ra cy i chętną do robót roi--

iiictwa»,

Miasteczlca, podniosłyby się.

ta k że p rzem ysłem tych now ycli lu d z i,

ale juz nie brudne i sm rodliw e , lecz-
porząd n e i czyste ( * ) ; hajidel kram ar- .

sk i p ow stałb y, nie ten handel zasadzo­

n y na.złey w ierze , a łe handel p olega-,

ją c y na w zajem n ey dogodności strouj

obu ; k ra y by

, yv i dz i a ł

W łościan tr z e ­

ź w y ch , garn ących się do porządku
w szystk ie inne kłassy b y ły b y zachowa--^

n e od w p ły w u szkodliw ego tak zw a ­
n y ch n e o fitó w , skarb nie ty le b y de-^

----

2 0 ,

----

( * ) Dowodem są miasteczka Krasnystaw

i

R a-,

dziejewo, IcŁófe mają p rzyw ilej wyrzuca­

nia żydów z swego łona.

http:rcin.org.pl

---

21

---

fraudacyi’ miał w podatkach celnych, i;
nakoniec m iałby tę same i większą licz­
bę konsumentów , którzyby nie tylko,

składęłli daniny do kass publicznych,,

ale i na przypadek, woyny mogli zaw'--
sze stanąć pod bronią.

Nie jest moim zamiarem, wchodzić*

w e w^szystkie szczegóły planu przeze^.

rpnie podanego ,^ani tez we wszystkie

dalsze korzyścią jakieby pod Ayzgledem,
podwóynym ekonomiki, i m oralności,
spłynęły na nasz naród przez odłączę-'

nie od nas żydów : dosyć dla mnie bę-

d zie, jeśli potrafiłem dobitnie okazać*

konieczność tey emigracyi, a to w oczach,
ludzi, którym się dostało si sęście ota­
czać osobę świętą Mona

^ i. tlóma-

czyć^ przed, Tronem KrOiwWskim ży­

czenia narodu. Materya żj^dów jest tak

dalece v\azną , że . przechodzi ważno­

ścią swoją naył^ardynalnieysze praw’a

i^ r a jo w e b o ,o n a godzi prosto do serca
narodu.

Nie ma tUj środka: albo się

^ydów pozbędziem y, albo żydzi skażą
całkow'icie. charalitęr- mieszkańców.

Dopóki jeszcze, nie przyszła nikomu d

(0

głowy ta myśl, nieszczęśliwa cyw ilizo-

dopót;^ wzgarda byłą.

http:rcin.org.pl

2 2

jpi niejako zap o ry : źyd nie golony
szkodliw ym się s ta w a ł, ale p rzy n a y-
m n iey tylk o p osp ólstw u , bo nie

w c

H

ot

dził n aw et do p rze d p o k o ju ; lecz jak
ty lk o zapuściliśm y tak zw an ych prze-r

ch rztó w do św iątyni p rzy w ile jó w Oby-»

vvatelskich, nie ma tamy^ k tó rab y mo­

gła zepsuciu koniec położyć.

Poświ<jT

cając w szystkie Av,evv^n.ętrzae uczucia,,
ąb y ty lk o dopiąć swego c e lu , w k ró tce

p rzy y d z ie len czas, kied y się stan;|

p ierw szem i w k ra ju fig u ra m i, a ja k i
będzie w te d y wypływ, ich ną moralność,,

s tr a c h . pom yśleć.

P o lity k a P io tra W ie lk ie g o , któ^y

izabronił pod karą d e p o rta c ji p ok azy­

w ać si:ę źydoni w G uberniach R ossyy-
sk ic h , ja s n o 'n a u c z a , ze t y c h k t ó r y m >
relig ia pozw ala k rzy woprzysi%dz i oszu­

k a ć , należy starannie odłi^czać od lu ­
d zi , k tó rzy m ają czyste, m oralności

pra'W’idła.

O śm ieleni przykład em ta-;,

k im , nieśm y błagalne iy c ze n ia do K r a ­

la , k tó r y zaw sze dobrotliw ie słuchał;

p r o ib n a s z y c h , ab y ra czy ł w e sp rzeć

nais niezachw ianą w olą . i potęgą sw^oją.

W przedm iocie ty m koniecznym odłą-

iJzenia od aas iydóvy. Spieszm y si^ dg-

http:rcin.org.pl

r

2 a

póki jeszcze opinija za nam i, korzy­

stajm y ze zdarzon^y pory, bo jeźli tę

ostatnią i może jedyną op u ściem y,

wkrótce w pływ żydowski weźmie górę^

wkrótce już będzie za p ó źn o !

http:rcin.org.pl

( r -

ir

http:rcin.org.pl

Æ,

>1^'

'm w

7 , ,

,

http:rcin.org.pl

http:rcin.org.pl