1. Uczniowie prezentujà zgromadzone wczeÊniej materia∏y prasowe dotyczà-

ce in˝ynierii genetycznej. Przedstawiajà post´py w tej dziedzinie nauki,
wskazujà jej zalety i zwiàzane z nià zagro˝enia.

2. Wskazujà elementy wspólne, jakie mo˝na odnaleêç w dzisiejszym Êwiecie

i Êwiecie przedstawionym przez Huxleya:
– klonowanie – w Êwiecie Huxleya ludzi, w naszym zwierzàt (na razie?),
– udoskonalenia genetyczne,
– odhumanizowanie,
– dominacja techniki.

3. Opisujà „nowy, wspania∏y” Êwiat przedstawiony we fragmencie utworu

Aldousa Huxleya.

Sceneria

odhumanizowane laboratorium produkujàce ludzi

w Londynie

●

„Ch∏ód natrafia∏ na ch∏ód”,

●

dominujàcy kolor – bia∏y (pot´gujàcy wra˝enie zimna),

●

„Âwiat∏o – lodowate, martwe, upiorne”.

Obowiàzujàce zasady:

●

„Lubiç to, co si´ musi robiç”.

●

Praca przebiega harmonijnie i w idealnym porzàdku.

●

Ka˝dy pracownik wykonuje swoje zadania z zaanga˝owaniem i po-
Êwi´ceniem.

●

Osoby zajmujàce stanowiska kierownicze sà szanowane i podziwiane, np.
w czasie wywodu dyrektora „Rozrodu i Warunkowania” wszyscy studen-
ci aktywnie notujà informacje przekazywane przez „wielkiego cz∏owieka”.

●

Wyprodukowani ludzie otrzymujà zapisane genetycznie przeznaczenie
spo∏eczne, co zapobiega rozczarowaniom i pozwala na bardziej efek-
tywnà prac´ (np. pracownicy w tropikach, górnicy, hutnicy i w∏óknia-
rze sztucznego jedwabiu sà wytrzymali na upa∏; chemicy majà podnie-
siony poziom tolerancji na zwiàzki toksyczne; in˝ynierowie statków
kosmicznych majà udoskonalony zmys∏ równowagi).

●

Najwa˝niejszym elementem rozwoju sà osiàgni´cia naukowe ca∏ego
spo∏eczeƒstwa, a nie indywidualne potrzeby jednostek (przyk∏ad –
tworzenie osobników bezp∏odnych).

17

Nowy wspania∏y Êwiat – jeszcze wizja przysz∏oÊci
czy ju˝ diagnoza wspó∏czesnego Êwiata?
(fragment utworu Aldousa Huxleya)

18

●

U˝ywa si´ przejrzystego, konkretnego j´zyka, pos∏uguje si´ fachowym
s∏ownictwem (np. epsilonowoÊç dziedziczna, warunkowanie termiczne).

●

Emocjonalne podejÊcie do ˝ycia jest surowo zabronione.

4. Dyskusja na temat wizji nowego wspania∏ego Êwiata. Uczniowie podzieleni

na dwa stronnictwa (zwolenników i przeciwników takiego Êwiata) groma-
dzà argumenty za wizjà Huxleya i przeciw niej.

ZA PRZECIW

Âwiat jest uporzàdkowany,
panuje ∏ad i harmonia.

Cena tego ∏adu jest zbyt wysoka, cz∏o-
wiek przesta∏ si´ liczyç,
sta∏ si´ tylko trybikiem systemu.

Dzi´ki wyznaczeniu ludziom
ich miejsca w spo∏eczeƒstwie
(system kastowy),
ka˝dy jest szcz´Êliwy.

Cz∏owiek nie mo˝e byç szcz´Êliwy, je-
Êli nie ma prawa samodzielnie podej-
mowaç decyzji i cieszyç si´ wolnoÊcià.

Cz∏owiek nie potrzebuje wolnoÊci,
jeÊli in˝yniera genetyczna pozwala
na takie udoskonalenie ludzi, by
„lubili to, co muszà robiç”.

Ludziom nie mo˝na narzucaç stylu ˝y-
cia i zawodu. Powinni mieç prawo wy-
boru.

Ludzie nie potrzebujà prawa
wyboru. Sà bowiem omylni
i ich decyzje mog∏yby byç
b∏´dne, natomiast nauka
i maszyny si´ nie mylà.

Mylà si´, przyk∏adem takiej pomy∏ki
jest stworzenie osobników bez-
p∏odnych.

To nie jest pomy∏ka, lecz triumf
ludzkiej wynalazczoÊci
(wyprowadzenie ludzi
„z dziedziny niewolniczego
jedynie naÊladowania natury”).

Cz∏owiek nie powinien zmieniaç tego,
co funkcjonuje od poczàtku Êwiata.

19

5. Uczniowie wyjaÊniajà poj´cia „utopia” i „antyutopia” (podr´cznik, s. 349

i 357). Nast´pnie przyporzàdkowujà utwór Huxleya do odpowiedniego ty-
pu powieÊci.

Utopia – gatunek literatury dydaktycznej, bioràcy swà nazw´ od tytu∏u
dzie∏a T. Morusa (1516), w którym przedstawiony zosta∏ obraz ˝ycia ide-
alnej spo∏ecznoÊci na wyimaginowanej wyspie Utopii. Utwory tego ga-
tunku ukazujà wzorowo zorganizowane spo∏eczeƒstwa, rysujà projekty
sprawiedliwych paƒstw i niezawodnie dzia∏ajàcych instytucji.
Mogà te˝ podaç przyk∏ady utopii: T. Campanella Paƒstwo S∏oƒca, F. Bacon
Nowa Atlantyda, H. G. Wells Ludzie jak bogowie

, I. Krasicki Miko∏aja Do-

Êwiadczyƒskiego przypadki

, cz. II.

Antyutopia – przeciwieƒstwo utopii, utwory ukazujàce pesymistycznà
wersj´ utopijnych idea∏ów: negatywny obraz przysz∏oÊci, nieludzki, biu-
rokratycznie zorganizowany Êwiat, w którym prawa jednostki sà ograni-
czane przez totalitarne mechanizmy.
Mogà te˝ podaç przyk∏ady antyutopii: fragmenty Podró˝y Guliwera
J. Swifta, G. Orwell Rok 1984, E. Zamiatin My.

Nowy wspania∏y Êwiat to antyutopia, gdy˝ pokazuje ciemnà stron´ niepoha-
mowanego rozwoju nauki i odhumanizowanà rzeczywistoÊç, w której lu-
dzie zniewoleni sà przez biurokratyczne mechanizmy. Jest to obraz Êwiata
totalitarnego, w którym prawa jednostki si´ nie liczà, ludzie nie mogà doko-
nywaç swobodnych wyborów.
Tytu∏ powieÊci jest przewrotny. WSPANIA¸Y Êwiat jest w istocie okrutny, to-
talitarny, odra˝ajàcy.

6. Polecamy uczniom wczuç si´ w rol´ bohaterów powieÊci Huxleya i napisaç

podanie do dyrektora „Rozrodu i Warunkowania” z proÊbà o przyj´cie
do pracy w laboratorium lub z proÊbà o zmian´ statusu (np. z intelektualisty
na in˝yniera statku kosmicznego).

Przedstawiamy struktur´ podania – pisma urz´dowego.

●

MiejscowoÊç, data.

●

Dane osobowe nadawcy: imi´ i nazwisko, adres, telefon kontaktowy.

●

Dane adresata (nazwa instytucji lub nazwisko osoby, adres).

●

TreÊç w∏aÊciwa podania:
I akapit – sformu∏owanie proÊby:
Zwracam si´ z uprzejmà proÊbà…
Uprzejmie prosz´ o…
II akapit – uzasadnienie proÊby:
ProÊb´ swà uzasadniam…
Chcia∏bym / Pragn´ nadmieniç / wyjaÊniç, ˝e…

●

Podpis.

●

Za∏àczniki, np. kopie dokumentów, Êwiadectwa lekarskie.

7. Zadanie domowe:

a) W imieniu jednego ze studentów zwiedzajàcych laboratorium „Rozród

i Warunkowanie” napisz sprawozdanie z wizyty w tej placówce nauko-
wej.

b) Napisz artyku∏ do szkolnej gazetki „K∏opoty z in˝ynierià genetycznà”.

XY

Londyn, 15.11.2013 r.

Londyn
ul. WynalazczoÊci 5

Dyrektor „Rozrodu i Warunkowania”
Londyn Centralny

Zwracam si´ z uprzejmà proÊbà o zmian´ mojego statusu z intelektuali-

sty na in˝yniera statków kosmicznych.

W uzasadnieniu mojego podania pragn´ zwróciç uwag´ na fakt, ˝e od 5

lat sumiennie wype∏niam swoje obowiàzki wobec naszego paƒstwa. Zdaj´
sobie spraw´, ˝e obowiàzuje u nas zasada „Lubiç to, co si´ musi robiç”, wi´c
by∏bym bardzo odpowiedzialnym i zaanga˝owanym in˝ynierem statków ko-
smicznych. Poza tym zmiana mego statusu mo˝e stanowiç wspania∏e wy-
zwanie dla ludzkiej wynalazczoÊci.

Dzi´kuj´ za pozytywne rozpatrzenie mojej proÊby.

Z powa˝aniem,

XY

Za∏àczniki:
1) Êwiadectwo pracy,
2) wyniki badaƒ genetycznych.

20