Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego

WYCHOWAWCA A/I RODZIC

W SYTUACJACH TRUDNYCH WYCHOWAWCZO

projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013

Konflikty oraz ich rozwiązywanie w procesie kształcenia i

wychowania

mgr Małgorzata Skierczyńska

Szkoła jest miejscem różnych konfliktów i kryzysów. Szkołę tworzą osoby w różnym wieku,

o zróznicowanym doświadczeniu życiowym i zawodowym, mający różne potrzeby,

wyznający różne wartości.

W szkole, mała, zwarta przestrzeń, gdzie przebywa równocześnie wiele osób sprzyja

pojawieniu sie konfliktów.

Definicja konfliktu

Konflikt

to swoisty stan rozbieżności pomiędzy poszczególnymi elementami jakiegoś

systemu lub pomiędzy systemami, albo jest to wszelkie zetknięcie się sprzecznych dążeń, czy

tendencji.

W kontekście stosunków interpersonalnych, jest to taki rodzaj interakcji pomiędzy

partnerami, w której wyraźnie uświadamiają oni sobie dzielące ich różnice interesów,

potrzeb, dążeń, w związku z czym podejmują czynności, których celem jest, albo osiągnięcie

własnego celu kosztem eliminacji celu drugiej osoby, bądź samego partnera, albo dążenie do

obopólnie korzystnego rozwiązania problemu.

Podział konfliktów

Konflikty

Destruktywne



Uniemożliwiają rozwój

organizacji i ludzi.



Szkoła jest nośnikiem

określonych standardów

zachowań ludzi - konflikty

tam ujawniające się

modelują określone style

zachowań społecznych

wśród uczniów, często

pozostające w sprzeczności z

przyjętymi celami

wychowania i kształcenia.

Konstruktywne



Są zjawiskiem naturalnym,

źródłem zmiany.



Jednomyślność i brak

konfliktów pozwala często

na nieracjonalne

utrzymywanie się złych,

nieskutecznych, a często

wręcz szkodliwych

rozwiązań w organizacji.

Przedmiot konfliktu

Przedmiot konfliktu to widoczny jego powód, sprawy i rzeczy o które kłócą sie strony, różnica stanowisk.

Przedmiot konfliktu ma dwojaki charakter:



jawny – stanowisko



ukryty – motyw, interes

Źródła konfliktów w szkole



Wzajemne oczekiwania w relacjach nauczyciel – rodzic.

np. subiektywnie spostrzegane przez rodzica wymagania nauczyciela wobiec dziecka i oczekiwania

rodzica dotyczące działań wychowawcy



Wzajemne oczekiwania w relacjach nauczyciel – dyrektor.

np. nadmierna i ciągła krytyka dyrektora, wobec pracy nauczyciela i jego poczucie niesprawiedliwego

traktowania



Wzajemne oczekiwania w relacjach nauczyciel – nauczyciel.

np. wzajemne oczekiwania co do dostępu do informacji przy tworzeniu scenariuszy jednostek lekcyjnych,

a także pełnienia roli opiekuna stażu przez kolegę nauczyciela



Z badań Bogusława Śliwerskiego

wynika, że jedynie 14% nauczycieli
jest zadowolonych z panujących
w szkole stosunków.



33% z nich twierdzi, że w szkole nie

ma miejsca na szczerość i przyjaźń.



25% nauczycieli spotyka się ze strony innych kolegów,

koleżanek z dużą obojętnością , zaś 20% z silną zazdrością.



Emocją najczęściej panująca w polskiej szkole jest lęk!

Rodzaje konfliktów pojawiących się w szkole

Konflikty danych



Powstają na skutek niepełnej, nieprawdziwej, czasem niesprawdzonej informacji lub

nieprawidłowej interpretacji danych, błędnego ich rozumienia.



Rozwiązujemy je wyrównując poziom wiedzy stron, ilość i jakość informacji.

Konflikt

danych

Wyszukiwanie

informacji

dodatkowych

Sprawdzenie

wiarygodności

źródła

Internet

Celowe

wprowadzanie w

błąd?

Manipulacja

Czy zbierano

informacje w

sposób

niebudzący

zastrzeżęn?

Sprawdzenie u

eksperta

Konflikty wartości



Powstają na skutek prezentowania przez ludzi różnych systemów wartości i związanych

z tym postaw, przekonań i zachowań.



Rozwiązujemy je poprzez budowanie takich sytuacji, w których strony mogłyby

realizować swoje wartości w sposób nieszkodzący innym.

Wartości innych ludzi

Wartości innych ludzi

Moje

wartości

Twoje

wartości

Konflikty relacji pomiędzy ludźmi



Powstają na skutek:

- negatywnych, wzajemnych emocji przeżywanych w relacji z drugą osobą, w sytuacji

różnicy zdań i przekonań

-

stereotypów we wzajemnym ocenianiu się i przypisywaniu nieistniejących intencji

-

odmiennych oczekiwań co do sposobu pełnienia roli i prezentowanych zachowań w danej

sytuacji

-

niepełnej, zaburzonej komunikacji

-

gdy odrzucenie odmiennej opinii generalizuje się na odrzucenie osoby



Rozwiązujemy je poprzez rozmowę, wyjaśnienie sobie nawzajem jakie mamy potrzeby, co

możemy zrobić by nie wchodzić sobie w drogę.

Strona

konfliktu

Strona

konfliktu

Rozmowa, wspólna miła

aktywność, bliższe poznanie się z

dobrej strony, wspólny cel

Konflikty strukturalne



Powstają na skutek zajmowania przez osoby określonych miejsc w strukturze organizacji i

co z tym związane:

-

niejednakowego dostępu do dóbr ( informacji, komputera itp. )

-

pełnieniem opozycyjnych ról ( nauczyciel – uczeń )

-

podleganiem presji czasowej ( natłok zadań )

-

problemami technicznymi (godziny rozpoczynania lekcji )

-

trudnościami w komunikowaniu się i integracją działań ( niedrożne kanały

komunikacyjne np. rodzice - nauczyciele )



Ten rodzaj konfliktów powstaje najczęściej niezależnie od intencji ludzi.

Nierozwiązywane i bagatelizowane mogą jednak byc początkiem konfliktów relacji i

wartości.

Konflikty interesów lub potrzeb



Powstają na skutek:

-

utrudnionej możliwości zaspokajania określonych potrzeb

-

braku akceptacji dla przyjętego dla kogoś sposobu postępowania

-

gdy działanie jednej osoby uniemożliwia zaspokajanie potrzeb psychologicznych drugiej,

zwłaszcza potrzeby bezpieczeństwa i szacunku



Rozwiązywanie konfliktów dotyczących potrzeb psychologicznych to szukanie

rozwiązań, w których nie są podważane czy faworyzowane potrzeby żadnej ze stron.

Strona konfliktu

Strona konfliktu

Negocjacje

Mediator

Rozwój konfliktu w czasie



W praktyce szkolnej trudno mówić o wystepowaniu konfliktów w „czystej” formie. W

sytuacjach trudnych zachowania ludzi zmieniają się w zależności od rozwoju sytuacji i

reakcji drugiej strony.



Każdy konflikt ma własną dynamikę i przechodzi kilka faz.

Etapy eskalowania konfliktu

Etap I – Dokonywanie rozróżnienia: „my” – „oni”, zapowiedź konfliktu.

Etap II – Pogłębienie się podziału, coraz niższe wartościowanie tych, którzy są spostrzegani

jako „oni”.

Etap III – Ograniczanie komunikacji ze stroną przeciwną, zbieranie informacji

potwierdzających negatywne opinie, kumulowanie się napięcia.

Etap IV – Przypisywanie „im” złych intencji, selektywna negatywna percepcja tego, co mówi

i robi druga strona.

Etap V – Zachowania obronne, agresywne „wet za wet”, chęć zemsty.

Etap VI – Budowanie własnej siły jako strony konfliktu, tworzenie koalicji z osobami lub

instytucjami zewnętrznymi.

Etap VII – Przesilenie, rozwiązanie konfliktu

Głównym problemem dla szkoły są nie tyle spektakularne,

nagłaśniane w mediach czyny, ile zachowania związane z

oziębieniem relacji międzyludzkich, swoistą „szorstkością”
wzajemnych odniesień i obniżeniem ogólnej kultury bycia!

Przyczyny konfliktów w szkole



Zamykanie się na komunikację.



Błąd komunikacji

– nierespektowanie przez strony ważnych potrzeb emocjonalnych,

głównie potrzeby szacunku i poczucia wartości, nieuważne słuchanie i interpretowanie

usłyszanych treści po swojemu.



Generalizowanie

– używanie słów „zawsze”, „nigdy”.



Niespójność komunikacji niewerbalnej i przekazywanych treści.



Stosowanie blokad komunikacyjnych i stoperów

przez nauczyciela, takich jak:

- moralizowanie i pouczanie

- uogólnianie i ocenianie

- powoływanie się na dobro wspólne lub drugiej strony, doradzanie

- chwalenie połączone z oceną

- krytykowanie, obrażanie

Strategie rozwiązywania konfliktów w szkole



Rozwiązanie z użyciem różnych form przewagi

– władzy, siły, stanowiska, roli, pełnionej

funkcji.

W relacjach szkoła – rodzic, ten sposób rozwiązywania konfliktów nie powinien

funkcjonowac, ponieważ w tej relacji mamy do czynienia z równoprawnymi partnerami!



Arbitraż –

narzucenie rozwiązania sporu przez bezstronnego eksperta np. psychologa,

pedagoga szkolnego, pracownika poradni psychologiczno – pedagogicznej, Rzecznika

Praw Dziecka, dyrektora szkoły, władz oświatowych.



Rozstrzygnięcie sądowe



Głosowanie –

poddanie się woli większości.



Losowanie

– metoda rzadko stosowana, choć czasami użyteczna.



Negocjacje ( bezpośrednie rozmowy stron) i mediacje ( rozmowy prowadzone z czynnym

udziałem osoby trzeciej )

– poszukiwanie rozwiązań satysfakcjonujących dla wszystkich

stron konfliktu.

Negocjacje w szkole



Celem negocjacji

jest osiąganie w różnych spornych sprawach porozumień – przyjęcie

takich wspólnych decyzji, by można było oderwać się od tego co dzieli strony, bez

koncentrowania się na żalu, krzywdzie, czy poczuciu niesprawiedliwości, skupienie się na

przyszłości i rozwiązaniach pozwalających na dalszą wspólną pracę i rozwój.



Negocjacje opierają się na trzech przesłankach:

-

strony są od siebie zależne

-

gdy pojawia się konflikt strony zdają sobie z niego sprawę, są świadome istnienia sporu

-

strony nie pomagają sobie w rozwiązaniu problemu

Rodzaje negocjacji

Negocjacje pozycyjne



Nastawione na

obronę stanowiska



Partner negocjacyjny

postrzegany jest jako

przeciwnik



Często wygrywa

jedna strona

kosztem drugiej

Negocjacje problemowe



Nastawione na

współpracę



Partner negocjacyjny

postrzegany jest jako

partner



Wspólne

poszukiwanie

rozwiązań

Strategie negocjacji pozycyjnych

Negocjacje pozycyjne twarde

Negocjacje pozycyjne miękkie



Uczestnicy są przeciwnikami



Celem jest zwycięstwo



Żądaj ustępstw jako warunku

stosunków wzajemnych



Bądź twardy wobec ludzi i

problemu



Nie ufaj innym



Okop się na swoim stanowisku



Stosuj groźby



Wprowadzaj w błąd co do dolnej

granicy porozumienia



Żądaj jednostronnych korzyści jako

warunek zawarcia porozumienia



Poszukaj jednego rozwiązania,

które ty akceptujesz



Upieraj się przy swoim stanowisku



Staraj się wygrać walkę woli



Wywieraj presję



Uczestnicy są przyjaciółmi



Celem jest porozumienie



Ustępuj, aby pielegnować

wzajemne stosunki



Bądź miękki wobec problemu i

wobec ludzi



Ufaj innym



Łatwo zmieniaj stanowisko



Składaj oferty



Odkryj dolną granicę porozumienia



Akceptuj jednostronne straty w

imię osiągnięcia porozumienia



Poszukaj jednego rozwiązania,

które oni zaakceptują



Upieraj się przy porozumieniu



Staraj się unikać walki woli



Poddaj się presji

Strategia negocjacji problemowych



Staraj się o pogodzenie twardego stosunku do kwestii spornej, z miękkim stosunkiem

wobec partnera



Oddziel ludzi od problemów



Poszukuj wielu rozwiązań potencjalnie satysfakcjonujących dla obu stron



Odwołuj się do obiektywch kryteriów w trakcie negocjacji, unikaj subiektywnych ocen



Korzystaj z tych technik wpływu społecznego, które przed przystąpieniem do negocjacji

wspólnie z partnerem zostały uznane za dopuszczalne



Skoncentruj się na przyjęciu obiektywnych kryteriów rozwiązania sporu

Zasady prowadzenia negocjacji problemowych



Kontakt, dobra atmosfera



Ustalenie reguł



Określenie stanowisk



Nazwanie potrzeb, interesów



Sformułowanie problemu negocjacyjnego: „ Co zrobić w danej sprawie, by pogodzić

sprzeczne interesy obu stron?”



Poszukiwanie rozwiązań:

-

formułowanie różnych pomysłów z powstrzymaniem się od ich oceny

-

analiza i weryfikacja pomysłów

-

wybór najlepszego, maksymalnie satysfakcjonującego obie strony

Konflikty z rodzicami

Częstym typem relacji między szkołą a rodzicami jest relacja konfliktu. Źródła
negatywnych kontaktów, prowadzące do pojawienia się konfliktów występują zarówno
po stronie rodziców jak i nauczycieli. Źródłem konfliktów po stronie nauczycieli jest
zazwyczaj sposób w jaki nauczyciele traktują rodziców – nieświadomie nauczyciel stosuje
wobec rodziców podobne jak do dzieci strategie postępowania ( np. reprymende )
wywołujące reakcje obronne. Również rodzic, świadek reprymendy koncentruje się na
obronie, a nie jakbyśmy oczekiwali, na poszukiwaniu strategii korzystnych dla dziecka.
Z psychologicznego punktu widzenia, sytuacja bycia świadkiem reprymendy udzielanej,
nawet anonimowo, innym rodzicom jest sytuacją emocjonalnie bardzo zbliżoną do tej ,
gdy rodzic sam jest pouczany.

Jedynym skutkiem pouczania rodzica przez nauczyciela jest niechęć rodzica do szkoły i
nauczyciela, unikanie z nią kontaktu. W rodzicu pojawia się lęk przed przykrymi
doświadczeniami oraz poczucie braku pomocy i wsparcia w rozwiązywaniu trudnego
problemu z dzieckiem!

Blokady utrudniające porozumienie rodzic – nauczyciel

Blokady występujące po stronie rodziców



Rodzice mają poczucie, że nie będa wysłuchani przez nauczycieli, ich wysiłki by dojść do

porozumienia pójdą na marne, a rozmowa nic nie zmieni.



Wolą unikać kontaktów, bojąc się urazić nauczyciela, wywołać jego niechęć. Uważają, że

to może mieć negatywny wpływ na sposób traktowania ich dzieci.



Nie chcą słuchać negatywnych informacji o własnym dziecku. Powoduje to obniżanie

poczucia własnej wartości jako rodziców.



Czują się bezradni wobec problemu, jaki sprawia dziecko. Nie widzą szansy na

otrzymanie konstruktywnej pomocy.



Szkoła jako taka żywo przypomina im okres, gdy sami byli uczniami.



Nauczyciele nie wzbudzają w rodzicach dostatecznego zaufania.



Rodzice bywają obiektem lub świadkami zachowań nauczyciela poniżających w ich

poczuciu godność dziecka lub rodzica.



Rodzice nie mają poczucia, iż są osobami rzeczywiście pożądanymi w szkole. Czują, że

zabierają nauczycielowi czas, a najważniejsze decyzje w sprawie ich dzieci podejmowane

są arbitralnie, bez pytania ich o zdanie.

Blokady występujące po stronie nauczycieli



Nauczyciele odczuwają lęk przed agresją rodziców, a także ich przewagą, argumentami,

atakami obniżającymi poczucie kompetencji.



Maja poczucie, że rodzice nie słuchają wystarczająco uważnie, nie doceniają

zaangażowania nauczycieli w sprawę dziecka i wątpią w dobre intencje nauczycieli.



Odczuwają brak realnego wpływu na postępowanie rodziców wobec własnych dzieci.



Nie posiadają umiejętności pracy z tzw. trudnym rodzicem.



Odczuwają niechęć do doświadczania frustracji i negatywnych emocji wynikających z

braku efektów dotychczasowych oddziaływań na rodziców nieradzących sobie z

problemem własnego dziecka



Spostrzegając, że problem tkwi nie w dziecku, lecz w rodzinie, są bezradni wobec całej

złożoności sytuacji.



Obawiają się wystąpień publicznych, pracy z dorosłymi, mają poczucie niskiej

kompetencji w tym zakresie.



Często przeżywają syndrom wypalenia zawodowego.



Nie otrzymują pozytywnych informacji zwrotnych ze strony rodziców w odpowiedzi na

własne zaangażowanie.

Jak się układa współpraca nauczycieli i rodziców?

Sonda zamieszczona na stronach internetowych Centrum

Metodycznego Pomocy Psychologiczno – Pedagogicznej w

2008 r., w której wzięło udział 223 respondentów dała

następująca odpowiedź na to pytanie:



Bardzo dobrze i dobrze – 19%



Słabo i bardzo źle – 81%

Przykłady konfliktów nauczyciel – rodzic



Nadmierne, zdaniem nauczyciela, usprawiedliwianie nieobecności przez rodziców.



Dodatkowe zajęcia pozalekcyjne – liczba, rodzaj.



Odrabianie lekcji za dzieci przez rodziców i liczba zadawanych prac domowych.



Pretensje rodziców, że nauczyciel jest jedynie dydaktykiem, nie spełnia dobrze zasad

wychowawcy.



Kwestionowanie przez rodziców informacji o zachowaniu się dziecka w szkole.



Niesprawiedliwa ocena z zachowania lub przedmiotu.



Wyrażana przez nauczyciela opinia o braku wystarczającego zainteresowania rodziców

dzieckiem.



Nadopiekuńczość rodzica.



Agresja i przemoc w klasie.



Nauczyciel nie chce wyjechać na wycieczkę.



Rodzice postulują zmianą nauczyciela.



Nauczyciel chce zorganizować warsztaty w klasie np. w sprawie AIDS, rodzice są

przeciwni.

„Trudni rodzice”

Trudni rodzice w szkole stanowią około 20% wszystkich rodziców, ale przy tym są
źródłem około 80% istotnych konfliktów na styku szkoła – rodzice.

Rodzice ci przyjmują różne strategie zachowań w stosunku do nauczyciela.
Są to w miare stałe schematy zachowań uruchamiane przez rodzica w subiektywnie
trudnych sytuacjach zarówno w szkole jak i poza nią.

Typologia tzw. „trudnych rodziców”



Rodzic namolny



Rodzic roszczeniowy agresywny



Rodzic roszczeniowy uległy



Rodzic grożący



Rodzic pochlebca



Rodzic rywalizujący



Rodzic podporządkowany, przestraszony



Rodzic filozof



Rodzic żartowniś



Rodzic zagadujący



Rodzic „ważny”



Rodzic nadopiekuńczy



Rodzic krytykant



Rodzic doradca

Zachowania prezentowane przez „trudnych rodziców” można interpretować w
kategoriach gier międzyludzkich, będących formą manipulacji.

Etapy radzenia sobie z tzw. „trudnym rodzicem”

Etap I – Rozpoznanie gry – obserwując rozmówcę możemy stawiać hipotezę, jaki
stereotyp stoi za prezentowanym przez rodzica zachowaniem



Rodzic namolny – „tylko wielokrotne i uporczywe upominanie się o swoje daje profit”



Rodzic roszczeniowy agresywny – „mnie i mojemu dziecku się należy, nie mogę odpuścić”



Rodzic grożący - „tylko wtedy mogę coś osiągnąć, gdy ludzie będą się mnie bać”



Rodzic pochlebca – „tylko pochlebstwem można coś załatwić”



Rodzic rywalizujący – „co tam nauczyciel wie, ja wiem lepiej”



Rodzic podporządkowany – „nie warto mówić co myślę, bo nauczyciel zemści się na dziecku”



Rodzic filozof – „z teorii wychowania wynika, że..., w TV powiedziano...”



Rodzic żartowniś –”tylko wesoły, równy gość może coś zdziałać”



Rodzic zagadujący –”trzeba dużo mówić by zwrócić uwagę na mój problem”



Rodzic „ważny” – „nie ma sprawy, ja to załatwię”



Rodzic nadopiekuńczy – „moje dziecko jest wyjątkowe, tylko ja wiem co mu potrzeba”



Rodzic krytykant - „ja wiem jak trzeba robić, inni robią źle”



Rodzic doradca - „ja wiem lepiej, muszę innych o tym przekonać”

Etap II – Wprowadzenie antygry – brak zgody na grę



Grzeczne, stanowcze, łagodne, jasno wyznaczające granice zachowanie asertywne wobec

rodzica



W rozmowie z rodzicem należy zastosować kolejno:

-

parafrazę do sklaryfikowania sytuacji: „o ile dobrze rozumiem, chodzi Pani o to, że...”

-

wyrażenie własnego zdania z pokazaniem, że każdy może pozostać przy swojej opinii:

„rozumiem, że Pani tak uważa, ale w moim przekonaniu jest tak i tak”

-

stanowczą odmowę komunikowania sie wg reguł proponowanych przez rodzica: „razem

zajmijmy się tym co jest najważniejsze...”

Zasady nieurazowego – minimalizującego ryzyko konfliktu przekazywania

rodzicom negatywnych informacji o dziecku



Krytyka musi dotyczyć jedynie konkretnych zachowań dziecka, a nie dziecka jako osoby, jako calości.

Nie używaj sformułowań „on nigdy”, czy „on zawsze” lub etykiet.



Pamiętając, że krytykujesz zachowanie dziecka zawsze ranisz rodzica, zadbaj o to, by mimo wszystko

wierzył, że jest dobrym rodzicem, że potrafi, a w przyszłości może osiągnać sukces wychowawczy.



Zadbaj o dobre z nim relacje, aby nie skoncentrował się na obronie, nie był agresywny wobec ciebie

lub unikał kontaktów.



Przekazuj negatywne informacje w odpowiednim miejscu i czasie. Rozmawiaj w spokojnym miejscu,

bez niepotrzebnych świadków, informację przykrą przekaż po jakiejść informacji pozytywnej.



Podejmuj trudne rozmowy, gdy sam nie jesteś sfrustrowany i zmęczony, gdy nie czujesz presji czasu.



Przekaż rodzicowi informację, że rozumiesz jego niepokój, zmartwienie, bezradność. Nie zaprzeczaj

jego uczuciom, nie pomniejszaj ich, nie pouczaj.



Mów o swoich uczuciach, które pojawiły się w związku z całą sytuacją.



Nie podawaj gotowych rozwiązań – recept, pytaj, jakie rodzic ma pomysły na rozwiązanie problemu.



Uszczypliwość, sarkazm, ośmieszanie utrudniają porozumienie i są gorzej odbierane od krytyki

wprost.



Nigdy nie zawstydzaj rodzica!

Procedura wyrażania krytyki FUO

Fakty + Ustosunkowanie + Oczekiwania



Fakty

- bez nieuzasadnionych uogólnień, ocen i złośliwości



Ustosunkowanie

- mówimy o naszych uczuciach, opiniach lub działaniu będącym następstwem

krytykowanego zachowania. Ujawniamy jaka jest nasza osobista reakcja, w czym nam to przeszkadza,

dlaczego się nie podoba.



Oczekiwanie

– Czasem zbyt mało wiemy o powodach występowania zdarzeń przez nas

krytykowanych, by móc rozsądnie narzucać rozwiązania, dlatego należy zapytać:

„ Jak zamierza Pan/Pani rozwiązać ten problem?”

W konstruktywnej krytyce wszystkie trzy elementy muszą wystąpić razem!

Co może zapobiegać powstawaniu i eskalowaniu konfliktów pomiędzy

nauczycielami i rodzicami?



Jasne określenie wspólnych wartości i wspólnych celów.



Okazywanie sobie szacunku niezależnie od tego, jak trudną sprawe należy rozwiązać.



Jasne sformułowanie oczekiwań nauczyciela, systemu oceniania i innych regulaminów
oraz możliwości i trybu dokonywania zmian w tym zakresie.



Właściwa wymiana informacji. Należy bardzo dbać o drożne kanały komunikacyjne.



Zwiększanie, tam gdzie to możliwe i racjonalne udziału uczestników życia szkolnego
w decyzjach i planowaniu. Przyjąć jednak należy, że są sprawy w których szkoła ma
prawo podejmować arbitralne decyzje. Analogicznie uznać należy, że są obszary
prywatności rodzica i rodziny.



Stosowanie zarówno przez rodziców jak i nauczycieli podstawowych zasad otwartej
komunikacji interpersonalnej, nieraniące wyrażenia opinii, wysłuchiwania się
wzajemnie bez formułowania ocen.



Prezentowanie zachowań charakterystycznych dla dorosłego człowieka, który ani się
nie boi nauczyciela/rodzica, ani go nie atakuje.



Podejmowanie wspólnych przedsięwzięć, które umożliwiają wzajemne poznanie się
stron, wspieranie, otwarte dyskutowanie możliwych działań w sytuacjach trudnych.



Szybkie rozwiązywanie konfliktów w momencie ich pojawienia się, niedopuszczanie
do ich eskalacji.



Niestosowanie manipulacji i gier interpersonalnych we wzajemnych relacjach.
Modelowanie takich zachowań, demaskowanie, gdy się pojawią.



Szanowanie inności i uznanie, że nie we wszystkich sprawach nauczyciele i rodzice
muszą mieć identyczne zdanie: dochodzenie do porozumienia w sprawach, w których
w grę wchodzi dziecko.



Szkolenia dotyczące rozwiązywania konfliktów dla wszystkich stanów szkolnych:
rodziców, nauczycieli i młodzieży.



Korzystanie z mediacji w sytuacji pojawienia się takiej potrzeby.

Przykłady konfliktów inscenizowanych na szkoleniu

Konflikt I – na tle wyników ucznia w nauce



„ Wychowawca szóstej klasy szkoły podstawowej wezwał do szkoły rodziców Piotra.

Uczeń nie wykonywał prac domowych i osiągał słabe wyniki w nauce. Nauczyciel zebrał

przykłady jego prac klasowych, sporządził wykaz ocen ze wszystkich przedmiotów, a

także zasięgnął opinii na temat chłopca u uczących go nauczycieli, aby wspólnie z

rodzicami uzgodnić program współpracy mający na celu poprawę ocen Piotra.”

Konflikt II – na tle nieobecności ucznia w szkole



„ Nauczycielka Małgosi z klasy drugiej gimnazjum jest zaniepokojona tym, że

dziewczynka często ostatnio jest nieobecna w szkole. Wszystkie obecności ma

usprawiedliwione, ale są to usprawiedliwienia wątpliwe. Zdarza się, że Małgosi nie ma

tylko na wybranych lekcjach, a mimo to matka pisze usprawiedliwienia. Wychowawczyni

postanowiła przeprowadzić rozmowę z matką na ten temat, podając w wątpliwość

słuszność jej postępowania.”

Konflikt III – na tle organizacji wycieczki klasowej



„ W planie pracy wychowawczej szkoły i klasy znajduje się kilkudniowa wycieczka,

finansowana głównie przez rodziców. Na spotkaniu z rodzicami nauczyciel musi ustalić

jej cel, charakter, koszty, środek transportu, bazę noclegową, zapewnić sobie towarzystwo

dwojga rodziców w charakterze opiekunów. Jest zobowiązany za tydzień przedstawić

dyrekcji szkoły szczegółowy plan, który godzi różne stanowiska rodziców w tej sprawie.”

Bibliografia:



Holstein-Beck Maria Konflikty, Warszawa 1983



Kowalik Stanisław red. Psychologia ucznia i nauczyciela, Warszawa 2011



Maksymowicz Ewa, Werwicka Monika Konflikty w szkole – Niezbędnik Aktywnego Rodzic,
Warszawa 2009



Maksymowicz Ewa, Werwicka Monika Konflikty w szkole – Niezbędnik Dyrektora,
Warszawa 2011



Olubiński Andrzej Konflikty rodzice-dzieci. Dramat czy szansa?, Toruń 1992



Pankowska Dorota Pedagogika dla nauczycieli w praktyce, Kraków 2011



Poplucz Jan Konflikty w zespołach nauczycielskich, Warszawa 1973



Rau Krystyna, Ziętkiewicz Ewa Jak aktywizować uczniów, Poznań 2000

„ M o ż n a p o w i e d z i e ć , ż e
ś w i a d o m i e u c z y m y t e g o ,
c o w i e m y ; n i e ś w i a d o m i e
u c z y m y t e g o , k i m
j e s t e ś m y ”

Dziękuję za uwagę