1

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Biografia poety romantycznego jako tworzywo literackie.
Omów na wybranych przykładach.

Bibliografia podmiotu

•

•

•

•

• Adam Mickiewicz,

Adam Mickiewicz,

Adam Mickiewicz,

Adam Mickiewicz,

Adam Mickiewicz,

Niepewność, Do M***, Dziady
część IV i III, Sonety krymskie,
Księgi narodu polskiego i piel-
grzymstwa polskiego, Nad
wodą wielką i czystą…, Pan
Tadeusz, Konrad Wallenrod, Do
matki Polki, Śmierć Pułkowni-
ka, artykuły z Trybuny Ludów

•

•

•

•

• Juliusz Słowacki,

Juliusz Słowacki,

Juliusz Słowacki,

Juliusz Słowacki,

Juliusz Słowacki,

Sowiński w okopach Woli

Bibliografia przedmiotu

• Janusz Sławiński, Michał Gło-

wiński, Teresa Kostkiewiczowa,
Aleksandra Okopień-Sławińska,
Słownik terminów literackich

• Alina Witkowska, Ryszard Przy-

bylski, Romantyzm

• Alina Witkowska, Mickiewicz.

Słowo i czyn

• Czesław Zgorzelski, O sztuce

poetyckiej Mickiewicza

• Marta Piwińska, Miłość roman-

tyczna

• Stanisław Makowski, Świat

„Sonetów krymskich” Mickiewi-
cza

PREZENTACJA

PREZENTACJA

PREZENTACJA

PREZENTACJA

PREZENTACJA

Strategie wstępu

Strategie wstępu

Strategie wstępu

Strategie wstępu

Strategie wstępu

• Jak rozumiem temat: rola biografii w twórczości jednego poety. Wybieram Mickie-

wicza (ewentualnie uzasadniam, dlaczego: wyrazisty przykład, bliski mi twórca itp.),
ale zaznaczam, że zjawisko jest uniwersalne, można by omówić choćby na przykła-
dzie Słowackiego.

• Co wyznaczało biografię poety romantycznego? Kult uczucia i bunt (przeciwko kon-

wenansom społecznym, niewoli narodowej itp.). W losach polskich romantyków po-
wtarzają się:

•

nieszczęśliwa miłość

•

emigracja, tułaczka, tęsknota za ojczyzną

•

aktywne zainteresowanie wyzwoleniem Polski

Strategia rozwinięcia

Strategia rozwinięcia

Strategia rozwinięcia

Strategia rozwinięcia

Strategia rozwinięcia

Biografia jako tworzywo literackie w poezji Mickiewicza:

• Nieszczęśliwa miłość – nieszczęśliwym uczuciem do Maryli Wereszczakówny inspi-

rowane były nie tylko wczesne liryki, np. Niepewność, Do M*** (Precz z moich oczu…),
lecz również IV część Dziadów. Ale tu fakty zaczerpnięte z biografii zostały przetwo-
rzone (ubarwione): odrzucony kochanek (Gustaw) popada w obłęd, choć sam poeta
nie przeżył aż tak ekstremalnej formy cierpienia. Po latach wątek udaremnionego
przez konwenanse uczucia powróci w Panu Tadeuszu (miłość córki Stolnika – Ewy
Horeszkówny i przeciętnego szlachcica – Jacka Soplicy).

• Emigracja, tułaczka – pierwszym jej sygnałem są Sonety krymskie. Inspiracją do

napisania składającego się z osiemnastu wierszy cyklu była wycieczka na Krym, którą
Mickiewicz odbył już po zesłaniu do Rosji. Mimo piękna przyrody, z którą obcował,
tęsknił za krajem i czuł się wyobcowanym tułaczem. Te stany przeżywa tożsamy z ar-
tystą podmiot liryczny sonetów. Podziwia majestatyczne góry (Ajudah, Czatyrdah),
pozwala się oczarować „krainie pełnej krasy”, ale zdaje sobie sprawę, że jest tu tylko
obcym, samotnym przybyszem (Burza, Pielgrzym). Dlatego od przepychu Krymu bliż-
szy jest mu surowy krajobraz rodzinnych stron i tak chciwie nasłuchuje głosu z Litwy
(Stepy akermańskie) – niestety, daremnie. Topos pielgrzyma powróci – już w powią-
zaniu z mesjanistyczną koncepcją losów Polski w Księgach narodu polskiego i piel-
grzymstwa polskiego. Biograficzny motyw tułaczki przybierze też kształt jednego z li-
ryków lozańskich (który jednak można też interpretować w zupełnym oderwaniu od
losu Mickiewicza emigranta): Nad wodą wielką i czystą [„(…) Skałom trzeba stać
i grozić, (…)/ Błyskawicom grzmieć i ginąć./ A, mnie płynąć, płynąć, płynąć”].

• Problematyka narodowowyzwoleńcza – do biografii poety odsyła jeden z najważ-

niejszych utworów tego nurtu: III część Dziadów. W scenach więziennych powrócą
młodzieńcze doświadczenia twórcy, który za działalność patriotyczną został osadzony
w carskim więzieniu. W sylwetce głównego bohatera – Konrada – odnajdujemy rysy
autora (romantyczny poeta pełen dumy i pasji, wierzący w niemal nadprzyrodzoną
moc poezji i siłę własnego geniuszu). Przetworzone elementy autobiografii odnajdu-
jemy też w Panu Tadeuszu (wyidealizowany obraz „kraju lat dziecinnych”, wszech-
obecny patriotyzm).

2

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Strategia zakończenia

Strategia zakończenia

Strategia zakończenia

Strategia zakończenia

Strategia zakończenia

• Poeci romantyczni byli przekonani o swej nieprzeciętności i wyjątkowym charakte-

rze przeżywanych przez siebie uczuć.

• Poezja epoki miała utrwalać właśnie takie przeżycia, toteż twórcy często sięgali po

motywy z własnej biografii. W dziełach literackich pojawiają się więc doświadczenia
z życia romantyków (miłość, podróże, tęsknota za ojczyzną, walka o wyzwolenie kraju).

Sposoby uatrakcyjnienia wypowiedzi

Obrazy:
• Walenty Wańkowicz, Portret Adama Mickiewicza

(Mickiewicz na Judahu skale)

Rysunki, grafiki:
• F. Gorazdowski, Czatyrdah – drzeworyt wg rysunku

Michała Andriollego

• Cyprian Kamil Norwid Pielgrzym

• Cz. Jankowski – ilustracja do IV części Dziadów

przedstawiająca Gustawa, szaleńca romantycznego

Muzyka – poezja śpiewana:
• Marek Grechuta, Niepewność Adama Mickiewicza
• Czesław Niemen, Italian, Italian Cypriana Kamila

Norwida

O co może zapytać komisja?

O co może zapytać komisja?

O co może zapytać komisja?

O co może zapytać komisja?

O co może zapytać komisja?

Wskaż tradycję, z której wyrasta popularny w romantyzmie topos pielgrzyma.
W jakich utworach z epoki poza twórczością Mickiewicza jest obecny?

Proponowana odpowiedź

Topos pielgrzyma wywodzi się z mitycznej tradycji homo viator (łac. człowiek
wędrowiec, tułacz). Jego literackim archetypem jest Odys, który przez całe lata
wędruje po zakończonej wojnie do rodzinnej Itaki. Do tego toposu nawiązuje
Słowacki w Hymnie, Pogrzebie kapitana Meyznera (w jego zakończeniu – prośba
do Boga w imieniu całej emigracji: „Zapal przynajmniej na śmierć naszą – słoń-
ce! / (…) Niechaj nas przecie widzą – gdy konamy!”) i wierszu W pamiętniku
Zofii Bobrówny. Pojawia się on także u Norwida, np. w utworze Pielgrzym.

Jaki rodzaj romantycznej podróży odbywa narrator „Pana Tadeusza”? Czy
jest on obecny jeszcze w innych utworach?

Proponowana odpowiedź

Pan Tadeusz to podróż w głąb czasu, siebie i własnej pamięci w poszukiwaniu
dawnego obyczaju i wspomnienia o utraconej ojczyźnie. Podróż do własnego wnę-
trza odbywa też bohater Dziadów po przeistoczeniu się z romantycznego kochan-
ka (Gustawa) w patriotę (Konrada). Jest nią cała Wielka Improwizacja, w trakcie
której odkrywa on w sobie nowego człowieka – pełnego twórczej mocy poetę,
który nie waha się walczyć z Bogiem.

Wskaż elementy biografii poety romantycznego w „Nie-Boskiej komedii” Kra-
sińskiego.

Proponowana odpowiedź

Z biografią poety romantycznego wiąże się wątek Hrabiego Henryka jako męża
i artysty – pojawiające się w nim pytania o relacje między życiem a sztuką (czy
ktoś, kto nie umie kochać, może wiarygodnie pisać o miłości, czy romantyczny
poeta jest w stanie sprostać roli męża i ojca rodziny, czy stworzony przez tę epokę
wzorzec miłości ma odzwierciedlenie w rzeczywistości, czy jest tylko złudą do-
prowadzającą człowieka na skraj przepaści).