Jestem w ciąży



Co mi przysługuje

od pracodawcy?



Na jakie świadczenia

mogę liczyć, jeśli nie pracuję?



Czy mam prawo do zasiłku

macierzyńskiego, będąc
przedsiębiorcą?

UOB 41

ISBN: 978-83-269-3285-4

cena: 19,90 zł

ISBN 978-83-269-3285-4

Jestem w ciąży



Co mi przysługuje

od pracodawcy?



Na jakie świadczenia

mogę liczyć, jeśli nie
pracuję?



Czy mam prawo
do zasiłku macierzyńskiego
będąc przedsiębiorcą?

Kup książkę

Redaktor
Krystyna Trojanowska
Wydawca
Agnieszka Gorczyca
Kierownik Grupy Wydawniczej
Agnieszka Konopacka-Kuramochi
Projekt graficzny okładki
Patrycja Szczubełek, Ireneusz Gawliński
Koordynator produkcji
Mariusz Jezierski
Korekta
Zespół
Skład i łamanie
IGAWA Ireneusz Gawliński
Druk
Drukarnia Miller

ISBN: 978-83-269-3285-4

Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a, tel. [phone], faks 22 617 60 10, e-mail: [e-mail]
Warszawa 2014

PRAWA AUTORSKIE: Materiały drukowane w publikacji Jestem w ciąży. Co mi przysługuje od pra-
codawcy... wraz z innymi elementami subskrypcji chronione są prawem autorskim. Wykorzystanie
tych materiałów wymaga zgody wydawcy. Zakaz ten nie dotyczy cytowania ze wskazaniem autora
oraz źródła.

Niniejsza publikacja została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem
wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w pub-
likacji Jestem w ciąży. Co mi przysługuje od pracodawcy... wskazówki, porady i interpretacje nie mają
charakteru porady prawnej. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne sta-
nowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić
odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Jestem w ciąży. Co mi przysługuje
od pracodawcy... lub w innych elementach subskrypcji wskazówek, przykładów, informacji itp. do
konkretnych przypadków.

Kup książkę

Wiedza i Praktyka

3

Spis treści

Rozdział 1.

Prawo pracownicy w ciąży

– co wolno, a czego nie wolno firmie zatrudniającej ................... 6

Ograniczenia w zatrudnianiu wynikające z Kodeksu pracy ..... 6

Praca maksymalnie 8 godzin na dobę ........................................... 6

Zakaz delegowania ........................................................................ 7

Zakaz pracy w systemie przerywanym .......................................... 7

Zakaz pracy w porze nocnej .......................................................... 8

Ograniczenia dotyczące bhp .......................................................... 8

Ochrona stosunku pracy ............................................................. 9

Zakaz wypowiadania umów ........................................................... 9

Zakaz rozwiązania już wypowiedzianej umowy .............................. 9

Umowa na okres próbny poniżej 1 – miesiąca – bez ochrony ....... 10

Umowa na czas określony powyżej 1 – miesiąca – z ochroną ...... 10

Zakaz zwolnienia z niezawinionej przyczyny .................................. 10

Rozwiązanie umowy przez pracownicę ......................................... 11

Upadłość lub likwidacja pracodawcy .............................................. 12

Roszczenia ciężarnej pracownicy .................................................. 12

Rozdział 2. Zleceniobiorczyni w ciąży

– jakie ma prawa, co może zleceniodawca ................................... 14

Ciąża nie chroni przed wypowiedzeniem ................................... 14

Wykaz prac wzbronionych .............................................................. 15

Rozdział 3.

Świadczenia dla kobiet w ciąży

– od bezrobotnej do prowadzącej działalność gospodarczą ...... 16

Świadczenia dla kobiet bezrobotnych ........................................ 16

Ciężarna bezrobotna na zasiłku ..................................................... 16

Ciężarna bezrobotna bez zasiłku ................................................... 17

Świadczenia rodzinne po urodzeniu dziecka ................................. 17

Świadczenia dla pracownicy w okresie ciąży ................................. 19

Ustanie ubezpieczenia w czasie ciąży ........................................... 20

Przedłużenie umowy do dnia porodu ............................................. 20

Świadczenia dla zleceniobiorczyni w ciąży ............................... 21

Dłuższy okres wyczekiwania na świadczenia ................................ 21

Kup książkę

4

Strefa pracownika

Spis treści

Prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ..................... 21

Wyższy zasiłek chorobowy ............................................................. 22

Świadczenie rehabilitacyjne ........................................................... 23

Zasiłek macierzyński ...................................................................... 23

Praca w czasie pobierania zasiłku .................................................. 24

Obowiązki zleceniodawcy ............................................................... 24

Świadczenia dla ciężarnej prowadzącej

działalność gospodarczą ............................................................. 25

Zasiłek chorobowy .......................................................................... 25

Zasiłek macierzyński ...................................................................... 26

Prawo do becikowego .................................................................... 26

Rozdział 4.

Ciąża w okresie zatrudnienia i prowadzenia firmy

– w pytaniach i odpowiedziach ...................................................... 27

Trwałość zatrudnienia a ciąża ..................................................... 27

Wypowiedzenie umowy o pracę pracownicy w ciąży ..................... 27

Ochrona trwałości zatrudnienia w przypadku ciąży

pozamacicznej ................................................................................ 28

Likwidacja stanowiska pracownicy w ciąży .................................... 29

Rozwiązanie umowy przedłużonej do dnia porodu

za porozumieniem stron ................................................................. 30

Delegowanie pracownicy w ciąży do innej pracy na 3 miesiące .... 31

Zwolnienie pracownicy w ciąży zatrudnionej na zastępstwo .......... 32

Przedłużenie umowy do dnia porodu ............................................. 33

Opuszczenie stanowiska pracy ...................................................... 35

Zmiana warunków zatrudnienia pracownicy w ciąży ...................... 36

Umowa o dzieło na zwolnieniu lekarskim ....................................... 38

Zwolnienie od pracy na badania lekarskie ...................................... 39

Świadczenia chorobowe w czasie ciąży ..................................... 40

Zwolnienie lekarskie bez kodu B wystawione w Niemczech .......... 40

Umowa na zastępstwo a prawo do zasiłku macierzyńskiego ......... 41

Świadczenia z tytułu choroby i macierzyństwa

dla przedsiębiorcy ........................................................................... 42

Zasiłek macierzyński po powrocie z Anglii ..................................... 43

Zasiłek macierzyński przed porodem na urlopie bezpłatnym ......... 44

Kup książkę

Wiedza i Praktyka

5

Redaktor: Krystyna Trojanowska

prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy

Jestem w ciąży



Co mi przysługuje od pracodawcy?



Na jakie świadczenia mogę liczyć, jeśli nie pracuję?



Czy mam prawo do zasiłku macierzyńskiego

będąc przedsiębiorcą?

Droga przyszła mamo,

rozpoczyna się wyjątkowy czas w Twoim życiu. Wszystko wprawdzie po-

woli zaczyna się zmieniać, ale już dziś dostrzegasz, że dbałość o własne

zdrowie i nienarodzone jeszcze maleństwo staje się dla Ciebie prioryte-

tem. Powszechnie wiadomo, że teraz najważniejszy dla Ciebie jest 

spokój emocjonalny i unikanie niepotrzebnych stresów w trakcie ciąży.

Aby ten spokój zachować, warto wiedzieć, jakie uprawnienia

przysługują Ci w czasie ciąży zarówno wtedy, gdy pracujesz, nie jesteś

nigdzie zatrudniona, jak i prowadzisz własną działalność gospodarczą.

Specjalnie dla Ciebie przygotowaliśmy informator na temat Twoich praw,

wyjaśniamy w nim najważniejsze zagadnienia, opierając się na aktualnie

obowiązujących przepisach prawnych.

Życzymy pożytecznej lektury.

Kup książkę

6

Strefa pracownika

ROZDZIAŁ 1.

PRAWO PRACOWNICY W CIĄŻY – CO WOLNO,

A CZEGO NIE WOLNO FIRMIE ZATRUDNIAJĄCEJ

Jeśli jesteś pracownicą w ciąży, powin-

naś wiedzieć, że prawo pracy wyznacza

pracodawcom wiele ograniczeń przy

zatrudnianiu ciężarnych kobiet. Więk-

szość z nich wiąże się z przepisami

o czasie pracy oraz bhp.

OGRANICZENIA

W ZATRUDNIANIU

WYNIKAJĄCE Z KODEKSU

PRACY

Ograniczenia te dzielą się na dwa ro-

dzaje:

1) które nie obowiązują, jeśli pracownica

wyrazi na to zgodę, oraz

2) obowiązujące niezależnie od woli czy

zgody pracownicy.

Praca maksymalnie 8 godzin

na dobę

Kobiet w ciąży nie można zatrudniać

w godzinach nadliczbowych. Jest to

zakaz bezwzględny, a więc niezależny

od woli lub zgody samej pracowni-

cy. Godziny nadliczbowe powstają po

przekroczeniu norm czasu pracy (które

wynoszą 8 i 40 godzin na dobę), albo

po przekroczeniu przedłużonego dobo-

wego wymiaru czasu pracy (np. do 12

godzin w systemie równoważnym).

Jednocześnie przepisy stanowią, że pracow-

nica w ciąży nie może pracować powyżej

8 godzin na dobę. A to z kolei oznacza,

że nawet w systemie równoważnym –

Kup książkę

Jestem w ciąży

Wiedza i Praktyka

7

W

A

ŻNE

w którym można zaplanować w niektóre

dni pracę np. przez 12 godzin – pracownica

w ciąży może pracować jedynie 8 godzin

na dobę. Przy czym nie ma obowiązku

zmieniania pracownicy ciężarnej systemu

równoważnego na podstawowy.

Jeśli jednak pracownica miała zapla-

nowaną pracę w niektóre dni więcej

niż 8 godzin, trzeba jej odpowiednio

zmniejszyć dobowy wymiar czasu pracy,

z zachowaniem prawa do wynagrodze-

nia za czas nieprzepracowany w związku

niższym wymiarem czasu pracy.

A zatem w stosunku do pracownicy

w ciąży pracodawca nie może:

• planować jej pracy powyżej 8 godzin

na dobę, a także

• polecać dodatkowej, nieplanowanej

w rozkładzie, pracy powyżej 8 godzin

dziennie (nadgodzin).

Nie ma natomiast zakazu polecania

pracownicy w ciąży godzin ponadwy-

miarowych, które nie są nadgodzinami.

Przykładowo: pracownicy zatrudnio-

nej na 1/2 etatu, po 4 godziny dzien-

nie, można polecić 5., 6., 7. i 8. godzinę

pracy. Dopiero 9. godzina będzie nad-

liczbowa, a więc nie wolno jej polecić.

Pracodawca ma obowiązek zwalniania

ciężarnej pracownicy na badania zwią-

zane z ciążą.

Zakaz delegowania

Pracownicy w ciąży nie wolno wysyłać

w podróż służbową (delegację). Taką

podróżą jest wykonywanie zadań służ-

bowych na polecenie pracodawcy poza

stałymi miejscem pracy. O tym, jakie są

granice delegacji, decyduje więc miejsce

pracy zapisane w umowie o pracę. Jeśli

miejscem pracy jest konkretny zakład

pracodawcy (pod konkretnym adre-

sem), wówczas uważa się, że wyjazd

służbowy poza miejscowość (gminę),

w której znajduje się miejsce pracy, jest

podróżą służbową.

Jeśli pracownica wyrazi zgodę na wyjaz-

dy w delegację, może ona być w nią wy-

słana (najlepiej uzyskać zgodę pisemną

– do celów dowodowych). Ma jednak

prawo cofnąć w każdej chwili zgodę

na delegowanie, nie mając ze strony

pracodawcy żadnych negatywnych

konsekwencji. Najbardziej prawidłową

(i bezpieczną) praktyką jest uzyskanie

zgody na każdy pojedynczy wyjazd pra-

cownicy w delegację.

Zakaz pracy w systemie

przerywanym

Zasadniczo kobietę w ciąży wolno za-

trudniać we wszystkich systemach czasu

pracy. Nie można jednak zatrudniać jej

w przerywanym systemie czasu pracy.

Polega on na tym, że w ramach dniów-

ki roboczej występuje jedna, maksymal-

nie 5-godzinna przerwa niewliczana do

czasu pracy (za którą jednak pracownik

zachowuje prawo do części wynagrodze-

nia). Zakaz nie dotyczy jednak przypad-

ku, gdy kobieta w ciąży wyrazi zgodę na

pracę w takim systemie. Zgodę taką naj-

lepiej uzyskać na piśmie.

W

A

ŻNE

Kup książkę

8

Strefa pracownika

OGRANICZENIA W ZATRUDNIENIU

W

A

ŻNE

W

A

ŻNE

Zakaz pracy w porze nocnej

Pracownicy nie można bezwzględnie

(nawet za jej zgodą czy na jej wniosek)

zatrudniać w porze nocnej. Porę nocną

określa każdy pracodawca w regulami-

nie pracy lub informacji o warunkach

zatrudnienia, wskazując dowolne 8 go-

dzin między godzinami 21.00 a 7.00.

Pracownicy w ciąży zatrudnionej

w porze nocnej należy zmienić rozkład

czasu pracy lub przenieść ją do innej

pracy bez obniżania wynagrodzenia,

a gdy jest to niemożliwe, zwolnić ją

z obowiązku pracy w porze nocnej z za-

chowaniem prawa do wynagrodzenia.

Ograniczenia dotyczące bhp

Jest też wiele ograniczeń dotyczących

rodzajów prac czy stanowisk, które są

zakazane w przypadku kobiet w ciąży.

Jeśli pracownicę trzeba w związku

z tym przenieść do innej pracy i miała-

by otrzymywać w związku z tym niższe

wynagrodzenie, należy jej się dodatek

wyrównawczy. Jeśli pracodawca nie ma

żadnej pracy, którą mógłby dać kobie-

cie w ciąży, musi zwolnić ją z obowiązku

pracy na czas ciąży, z zachowaniem prawa

do wynagrodzenia. Prace wzbronione ko-

bietom w ciąży określa rozporządzenie

Rady Ministrów z 10 września 1996 r.

w sprawie wykazu prac szczególnie uciąż-

liwych lub szkodliwych dla zdrowia ko-

biet (Dz.U. nr 114, poz. 545 ze zm.).

Ciąża a praca przy komputerze

To jedno z zagadnień, które budzi sze-

reg wątpliwości nie tylko pracodawców

ale i ciężarnych pracownic. Generalnie

obie strony uważają, że pracownice

w ciąży nie mogą w ogóle pracować

przy komputerach. Tymczasem nie jest

to prawdą.

Generalną zasadą – wynikającą z art.

176 kp – jest zakaz zatrudniania kobiet

przy pracach szczególnie uciążliwych

lub szkodliwych dla zdrowia. Wykaz

tego rodzaju prac zawiera rozporzą-

dzenie Rady Ministrów z 10 września

1996 r. W wykazie tym wymieniono

m.in. pracę przy obsłudze monito-

rów ekranowych, świadczoną przez

kobiety w ciąży w wymiarze powyżej

4 godzin na dobę. Jeżeli więc praca ta

świadczona jest przez krótszy okres,

ciąża nie stanowi przeszkody do jej

wykonywania.

Jeżeli ciężarna pracownica pracuje

przy komputerze dłużej niż 4 godziny

na dobę, na pracodawcy spoczywają

obowiązki wynikające z art. 179 kp.

Polegają one na dostosowaniu czasu

pracy przy komputerze do wymo-

gów wspomnianego rozporządzenia,

a jeśli jest to niemożliwe lub niece-

lowe, przeniesieniu pracownicy do

innej pracy albo nawet zwolnieniu

z obowiązku jej świadczenia. Zmiany

te nie mogą odbić się na wysokości

wynagrodzenia. Jeżeli w ich wyni-

ku nastąpiłoby obniżenie poborów,

pracodawca musi wypłacać dodatek

wyrównawczy pokrywający różnicę

między poprzednim wynagrodzeniem

a tym po zmianach.

Kup książkę