BIOS od A do Z

Poznaj od A do Z ustawienia i parametry swojego BIOS-u. Dowiedz się, jak podkręcać sprzęt, nie
wydając ani grosza, a także jak poprawić bezpieczeństwo swojego peceta.

BIOS-ie, otwórz się! - zazwyczaj wystarcza naciśnięcie jednego klawisza podanego w dole ekranu
startowego, aby znaleźć się w centrali konfiguracyjnej peceta. Jednak w tym miejscu zaczyna się
gąszcz pytań i zagadek... Które opcje zagwarantują stabilną pracę systemu, a które parametry pozwolą
wyciągnąć z komputera jeszcze większą wydajność? Poniższy materiał pomoże ci rozszyfrować
większość hieroglifów i skonfigurować BIOS na miarę własnych potrzeb. Przedstawiamy ponad 50
najważniejszych parametrów BIOS-u. Lokalizację danego pola w strukturze menu podaje opis danego
segmentu. Zauważ, że zależnie od wersji BIOS-u określony parametr może znajdować się nie tylko w
innym miejscu, lecz mieć na dodatek inną nazwę, którą podajemy na końcu opisu każdego pola.

Domyślna konfiguracja BIOS-u przedkłada stabilność nad wydajność systemu. Jeśli jednak prędkość
ma dla ciebie najwyższy priorytet, możesz przetaktować podzespoły peceta (patrz punkty 2 - 4, 8 i 9).
Pamiętaj o należytej ostrożności - notuj każdą zmianę ustawień i gruntownie testuj działanie komputera,
zanim zakończysz majsterkowanie w BIOS-ie. W razie problemów przywróć ręcznie poprzednią
konfigurację lub wczytaj standardową za pomocą polecenia Load BIOS Setup Defaults.

Pamięć operacyjna

Nominalne częstotliwości taktowania pamięci operacyjnej podane przez producenta BIOS odczytuje
bezpośrednio z modułów RAM. W ten sposób zapewnia stabilne działanie układów pamięciowych. W
poszukiwaniu większej wydajności możesz przetaktować pamięć, jednak nie próbuj podkręcać kilku
parametrów naraz. Ustawienia RAM znajdują się zazwyczaj w menu Advanced Chipset Features. W
niektórych BIOS-ach trzeba przywołać podmenu, np. Advanced DRAM Control czy DRAM Timing
Control.

1. Configure S(DRAM) Timing by

Zadanie Steruje dostępem do pamięci.
Zalecane ustawienie SPD

Fabryczne ustawienia BIOS-u są dobrane tak, aby zapewnić stabilne funkcjonowanie całego systemu.
Dla pamięci RAM oznacza to, że BIOS odczytuje częstotliwości zalecane przez producenta z układu
SPD (Serial Presence Detect). Gdy zechcesz przetaktować pamięć, musisz zastąpić domyślne
ustawienie SPD opcją User lub Manual. W ten sposób wyłączysz automatyczne konfigurowanie
pamięci i odblokujesz dostęp do parametru Dram Timing Selectable.

2. CAS Latency Time

Zadanie Steruje dostępem do pamięci.
Zalecane ustawienie Domyślne

Jeżeli zależy ci na stabilnej pracy systemu, pozostań przy częstotliwości, którą BIOS odczytuje z
modułu SDRAM. Jest zależna od typu układu pamięciowego i widnieje na naklejce umieszczonej
na wierzchu układów scalonych. Jeśli naklejka podaje PC2700U-2533, masz do czynienia z

1

modułem PC2700 (zwanym również DDR 333), którego czas
oczekiwania CAS Latency wynosi 2,5 cyklu (wskazują na to dwie
pierwsze cyfry za myślnikiem). Jeśli chcesz wydobyć większą
wydajność z pamięci RAM, zmniejsz wartość w tym polu (zazwyczaj
powinna leżeć w przedziale 2-3) o jeden. Na przykład w przypadku
modułów PC3200 (DDR 400) ustaw wartość 2,5, w przypadku PC2700
(DDR 333) będzie to 2,0, a w przypadku PC2100 (DDR 266) - 1,5, jeśli
BIOS przewiduje takie ustawienie. W niektórych BIOS-ach
przedstawiony parametr nosi nazwę (S)DRAM CAS Latency.

3. (S)DRAM RAS# to CAS# Delay

Zadanie Steruje dostępem do pamięci
Zalecane ustawienie Domyślne

Praca bez zawieszeń systemu jest możliwa, gdy również w tym polu jest domyślne ustawienie
BIOS-u. Jeśli jednak chcesz uzyskać większą prędkość odczytu i zapisu w pamięci RAM,
zmniejsz o jeden wartość proponowaną przez BIOS. W przypadku modułów PC3200 (DDR 400),
PC2700 (DDR 333) i PC2100 (DDR 266) ustaw wartość 2,5. W ten sposób zmniejszysz liczbę
taktów, podczas których chipset oczekuje od momentu podania adresu wiersza (RAS, Row
Address Strobe) do podania adresu kolumny (CAS, Column Address Strobe). Zalecana wartość
tego parametru znajduje się na module RAM. Na przykład w modułach PC2700U-2533 wynosi 3
cykle (trzecia cyfra po myślniku). Zależnie od typu modułów pamięciowych omawiany parametr
może nosić nazwę SDRAM RAS# to CAS# Delay, DRAM RAS# to CAS# Delay lub po prostu RAS
to CAS Delay.

4. (S)DRAM RAS# Precharge

Zadanie Steruje dostępem do pamięci.
Zalecane ustawienie Domyślne

Jeśli chcesz, aby twój system działał stabilnie, nie zmieniaj domyślnego ustawienia w tym polu.
Stawiając na większą wydajność, zmniejsz o jeden poziom wartość proponowaną przez BIOS.
Dysponując modułami PC3200 (DDR 400), PC2700 (DDR 333) lub PC2100 (DDR 266), ustaw
wartość 2,5. W ten sposób skrócisz czas oczekiwania pomiędzy odczytaniem wartości komórki i
jej ponownym zapisaniem. Również ten parametr jest umieszczany na układach RAM. Na
przykład w module PC2700U-2533 wynosi 3 cykle (czwarta cyfra po myślniku).

Uruchamianie systemu

Wolisz, aby system uruchamiał się możliwie szybko, czy za każdym razem udostępniał
wszystkie wymienne nośniki danych? Stosowne ustawienia znajdziesz w menu Advanced BIOS
Features, Advanced BIOS Features | Boot Seq & Floppy Setup, Advanced | Advanced BIOS
Features lub Boot.

5. First (Second,...)

Boot Sequence
Zadanie Przyspiesza uruchamianie systemu.
Zalecane ustawienie HDD-0

Menu pamięci RAM

scala wszystkie

parametry modułów

pamięciowych w jednym

oknie (punkty 2-4).

2

W tych polach ustawia się kolejność sprawdzania napędów w poszukiwaniu uruchamialnego
systemu operacyjnego. Jeśli nie chcesz tracić ani chwili podczas rozruchu komputera, funkcję
pierwszego sprawdzanego napędu przydziel twardemu dyskowi, na którym jest zainstalowany
system. W większości przypadków jest to dysk nadrzędny (master) na pierwszym kanale
kontrolera. Wówczas należy wybrać opcję HDD-0. HDD-1 symbolizuje napęd podrzędny (slave)
na pierwszym kanale, zaś HDD-2 i HDD-3 napędy master i slave na drugim kanale kontrolera.
Jeśli zdarza ci się czasami wczytywać system z płyty CD-ROM lub dyskietki startowej, ustaw
opcje Floppy i CD-ROM w polach First Boot Sequence i Second Boot Sequence. Twardy dysk
(opcja HDD-0) przesunie się na ostatnią pozycję listy - znajdzie się w polu Third Boot Device.
Niektóre BIOS-y oferują parametr

Fourth Boot Device. Dzięki niej można umieścić na liście jeszcze jeden napęd (jako trzeci,
przemieszczając twardy dysk na sam koniec). Jeśli w powyższych polach brakuje opcji
wczytywania systemu z przenośnego dysku USB, sprawdź, czy twoja wersja BIOS-u nie
przewiduje oddzielnego parametru dla napędów tego rodzaju. Zauważ, że niektóre BIOS-y nie
podają konkretnych napędów, lecz jedynie typ urządzeń (np. Hard Disk lub Removable). Aby
włączyć uruchamianie z określonego napędu, trzeba dokonać ustawień w dodatkowych polach.
Dostępne są również opcje 1st Boot, 2nd Boot i 3rd Boot.

6. Other Boot Device

Zadanie Steruje uruchamianiem systemu.
Zalecane ustawienie Enabled

To pole to częsta alternatywa parametru Fourth Boot Device (patrz punkt 5). Udostępnia tylko dwie
opcje - Enabled i Disabled. W niektórych BIOS-ach ustawienie Disabled blokuje uruchamianie ze
wszystkich nośników poza pierwszym napędem z listy (First Boot Device), zaś Enabled dopuszcza
wczytywanie systemu z dowolnego napędu, który został podany przez użytkownika (first, second itd.).
Inne wersje BIOS-u sprawdzają przy ustawieniu Enabled nie tylko dyski wymienione w punkcie 5, lecz
również wszystkie pozostałe napędy podłączone do komputera. Jeśli wybierzesz tu opcję Disabled,
BIOS będzie szukać systemu tylko w napędach od First Boot Device do Fourth Boot Device. W
niektórych BIOS-ach opisywany parametr nosi nazwę Boot other Device.

7. USB Boot

Zadanie Umożliwia uruchamianie z napędów USB.
Zalecane ustawienie Enabled

Jeśli podłączony do komputera przenośny lub kieszonkowy dysk USB nie figuruje w opcjach pola, o
którym mowa w punkcie 5, musisz ustawić ten parametr na Enabled. Jeśli nadal brakuje napędów USB
na liście, wyjdź z BIOS-u, zapisując bieżące ustawienia, a następnie zrestartuj system.

Procesor

Również w przypadku procesora BIOS stara się trzymać częstotliwości taktowania zalecanej przez
producentów. Zazwyczaj można jednak obejść blokadę i wycisnąć z układu większą wydajność.
Podkręcenie ma wpływ na magistralę AGP i PCI, więc wyższą częstotliwość winny zaakceptować
również wszystkie podzespoły korzystające z tych szyn. Ustawienia dotyczące procesora są
zgromadzone zazwyczaj w menu Advanced, Advanced | Frequency/Voltage lub Frequency/Voltage

3

Control.

8. CPU Host Frequency

Zadanie Określa częstotliwość zewnętrzną.
Zalecane ustawienie Auto

Stabilne działanie systemu zapewnia ustawienie Auto. Chcąc podkręcić system, największy
wzrost wydajności uzyskasz, podnosząc częstotliwość FSB. Szyna FSB (Front Side Bus)
stanowi połączenie procesora z chipsetem. Jej częstotliwość nie określa wyłącznie tempa pracy
procesora. Przekłada się również na częstotliwość magistral AGP i PCI. Podkręcenie
częstotliwości FSB wymaga szybszej pracy od kart podłączonych do PCI i AGP - działają
wówczas poza granicami tolerancji wyznaczonymi przez producenta. Jeśli jesteś zdecydowany
zwiększyć taktowanie magistrali FSB, podkręcaj ją stopniowo i o możliwie niskie wartości.
Bardzo często przyczyną nieudanej próby przetaktowania jest np. karta graficzna, która nie radzi
sobie z podwyższonym taktowaniem szyny AGP i zawiesza system. Zanim będziesz mógł
zmieniać częstotliwość FSB, musisz ją odblokować. Większość BIOS-ów oferuje parametr o
nazwie CPU Internal Frequency, Auto Detect CPU and DRAM Frequency lub podobnej. Zależnie
od wersji BIOS-u ustaw opcję Manual lub Disabled.

Opisywany parametr może nazywać się: CPU External Frequency, CPU Frequency, FSB
Frequency lub CPU External Freq. (MHz).

9. CPU Frequency Multiple

Zadanie Określa częstotliwość procesora.
Zalecane ustawienie Auto

Najpewniejsza jest opcja Auto. Ustaw inną, gdy chcesz przetaktować
tylko procesor.

Częstotliwość procesora stanowi iloczyn częstotliwości FSB (patrz
punkt 8) i wewnętrznego mnożnika. Na przykład mnożnik układu
Pentium 4 3,0 GHz z częstotliwością FSB na poziomie 800 MHz (4 x 200 MHz) wynosi 15 (15 razy
200 MHz daje 3 GHz). Bieżące procesory Intela i AMD są wyposażone w stały mnożnik
częstotliwości i ignorują ustawienia w BIOS-ie.

Stacja dysków

Większość ustawień dotyczących leciwego napędu znajdziesz w menu Advanced | Advanced
BIOS Features, Advanced | Boot Seq & Floppy Setup, Advanced | Floppy Configuration, Boot,
Main lub Standard CMOS Features.

10. Legacy Diskette A

Zadanie Konfiguruje stację dyskietek.
Zalecane ustawienie 1.44 MB, 3 1/2 lub 1.44 M, 3.5 in.

W tym polu ustawia się typ stacji dyskietek. W niektórych BIOS-ach można znaleźć podobny
parametr dla drugiej stacji - Legacy Diskette B. Ustaw opcję Disabled, chyba że dysponujesz

Jeśli zależy ci na

stabilnym działaniu

komputera, zdecyduj się

na automatyczne

wykrywanie

częstotliwości

procesora (punkt 8).

4

dwoma stacjami dyskietek. Inne nazwy parametru to Floppy A i Drive A.

11. Swap Floppy Drive

Zadanie Zamienia litery napędów.
Zalecane ustawienie Disabled

Ten parametr pozwala zamieniać litery stacji dyskietek - z A: na B: i odwrotnie. W niektórych
BIOS-ach nosi nazwę Onboard FDC Swap A & B (a opcje Swap i No swap).

12. Boot Up Floppy Seek

Zadanie Przyspiesza uruchamianie systemu.
Zalecane ustawienie Disabled

Gdy ustawisz opcję Disabled, zaoszczędzisz trochę czasu podczas uruchamiania komputera.
Przy ustawieniu Enabled BIOS sprawdza za każdym razem właściwości stacji dyskietek (40 lub
80 ścieżek). Od około 20 lat stosuje się prawie wyłącznie napędy 80-ścieżkowe. Ten typ stacji
dyskietek BIOS wybierze automatycznie, jeśli zaznaczysz opcję Disabled.

Alternatywna nazwa parametru to Seek Floppy.

13. Diskette Write Protect

Zadanie Blokuje zapis dyskietek.
Zalecane ustawienie Disabled

Ustawienie Enabled dopuszcza wyłącznie odczyt dyskietki, uniemożliwiając jej zapisywanie.
Stosuj je, jeśli bardzo zależy ci na bezpieczeństwie zawartości dyskietek. Ponadto zdefiniuj
hasło dostępu do BIOS-u. W przeciwnym razie nieupoważniony użytkownik może cofnąć
blokadę zapisu. Alternatywna nazwa parametru to Floppy Disk Access Control. Opcja R/W
dopuszcza zapis i odczyt, a Read only tylko odczyt.

Zarządzanie energią

Aby zapobiec marnotrawstwu prądu, dokonaj ustawień w menu Power, Power Management Setup i
Power Management Features.

14. ACPI Suspend Type

Zadanie Włącza tryb energooszczędny.
Zalecane ustawienie S3/STR

Jeśli masz Windows 2000 lub XP i odpowiednią płytę główną, możesz korzystać ze standardu
zarządzania energią ACPI (Advanced Configuration and Power Interface). W gałęzi Komputer
Menedżera urządzeń powinien widnieć napis Komputer PC z interfejsem ACPI. Ustawienia w Panelu
sterowania systemu Windows decydują o trybie energooszczędnym. BIOS ma pieczę tylko nad stanami
wstrzymywania. Zazwyczaj oferuje dwa stany - S1, który zatrzymuje procesor i wyłącza monitor i dyski,
a także S3, który hibernuje system, zachowując bieżący stan w pamięci operacyjnej komputera. Inne
nazwy parametru to Sleep State i ACPI Standby State.

5

Twarde dyski

Możesz podłączyć nowy dysk do kontrolera IDE, włączyć komputer i rozpocząć użytkowanie twardziela.
Jeśli poprawisz konfigurację dysku, to przyspieszysz uruchamianie systemu i zwiększysz
bezpieczeństwo zapisanych danych. Stosowne parametry znajdziesz w menu Advanced | IDE
Configuration, Advanced | Drive Configuration, Main | Standard CMOS Features, Integrated Peripherals
lub Integrated Peripherals | OnChip IDE Device.

15. Translation Mode

Zadanie Konfiguruje twardy dysk.
Zalecane ustawienie Auto lub LBA

W tym polu ustawisz sposób adresowania sektorów dysku. Jeśli wybrałeś automatyczne wykrywanie
dysku (patrz punkt 26), BIOS sam zaproponuje zalecane ustawienie Auto lub LBA. Inne nazwy
parametru to Mode i Translation Method.

16. Block Mode

Zadanie Przyspiesza uruchamianie systemu.
Zalecane ustawienie Auto lub Enabled

Scalanie operacji odczytu lub zapisu na dysku w bloki umożliwia szybsze wczytywanie systemu
operacyjnego. Ten parametr może występować pod nazwą Block Transfer.

17. SMART

Zadanie Ostrzega przed awarią dysku.
Zalecane ustawienie Auto lub Enabled

System SMART (Self Monitoring Analysis and Reporting) potrafi analizować twardy dysk i zgłaszać
ewentualne błędy. Dzięki temu ostrzeże cię, zanim stracisz cenne zasoby zgromadzone na dysku. Inne
nazwy parametru to S.M.A.R.T. Protection i SMART Monitoring.

Karta graficzna

Optymalna wydajność graficzna cieszy nie tylko amatorów gier. Zyskują na niej nawet zwykłe aplikacje.
Większość parametrów BIOS-u dotyczących grafiki mieści się w menu Advanced Chipset Features,
Advanced | Chip Configuration i Advanced Bios Features.

18. Graphics Aperture Size

Zadanie Poprawia szybkość i stabilność gier.
Zalecane ustawienie 128 MB lub 256 MB

Ten parametr pozwala uzyskać większą wydajność, rezerwując określony obszar RAM na
potrzeby karty graficznej. Optymalny rozmiar tego obszaru zależy od pojemności pamięci
roboczej i pamięci na karcie graficznej. Zazwyczaj zaleca się ustawić 128 lub 256 MB. Wartość
poniżej 32 MB może powodować zawieszenia, a powyżej 512 MB nie przyniesie wzrostu

6

wydajności. Alternatywna nazwa to AGP Aperture Size.

19. AGP Mode

Zadanie Określa wydajność szyny AGP.
Zalecane ustawienie 8x lub Enabled

Maksymalną wydajność karta graficzna uzyskuje tylko w najszybszym
trybie AGP. Od blisko dwóch lat standardem jest AGP 8x. Bieżący tryb
karty ustalisz za pomocą shareware'owego programu PowerStrip (

http://www.entechtai-wan.com/

). Oprócz tego tryb AGP 8x musi być

obsługiwany przez chipset (sprawdź w instrukcji płyty głównej). Jeśli
komputer zawiesza się podczas grania, ustaw wolniejszy tryb AGP
(przedtem warto zainstalować ew. łaty do gry, a także najnowsze sterowniki karty graficznej i
chipsetu).

Alternatywna nazwa parametru to AGP Capability.

Hiperwątkowość

Technologia hiperwątkowości daje wzrost wydajności w niektórych aplikacjach. Powinna być
obsługiwana przez system operacyjny, procesor i płytę główną. Odpowiedni parametr
znajdziesz w menu Advanced Bios Features lub Advanced | Configure Advanced CPU Settings.

20. Hyper-Threading Technology

Zadanie Przyspiesza aplikacje.
Zalecane ustawienie Enabled

W komputerze obsługującym hiperwątkowość warto włączyć ją jeszcze przed instalowaniem
systemu operacyjnego. Dzięki temu system dobierze odpowiednie sterowniki. W
zainstalowanym Windows można doinstalować hiperwątkowość, jeśli wpis w gałęzi Komputer
Menedżera urządzeń wskazuje na jedno- lub wieloprocesorowy komputer PC. Inne nazwy
parametru to CPU Hyper Threading i Hyper Threading Function.

Informacje o systemie

BIOS służy nie tylko do konfigurowania peceta. Oferuje cenne informacje systemowe. Znajdziesz je w
menu Power | Hardware Monitor, Main, Main | Additional System Information, Advanced | Hardware
Monitoring, Hardware Monitor, HW Monitor i PC Health.

21. CPU Temperature

Zadanie Podaje temperaturę procesora.
Zalecane ustawienie brak

Właściwa temperatura zależy od modelu procesora. Zasadniczo nie powinna przekraczać 70 stopni
Celsjusza. Optymalny poziom leży w zakresie od 60 do 65 stopni. Przy zbytnim nagrzewaniu się układu
należy zadbać o lepsze chłodzenie, aby zapewnić stabilną pracę systemu i nie zmniejszać żywotności
procesora.

Parametr AGP Aperture

pozwala zwiększyć

obszar pamięci

graficznej, wydzielając

na ten cel określony

fragment pamięci RAM

na płycie głównej (punkt

18).

7

22. System Temperature

Zadanie Podaje temperaturę komputera.
Zalecane ustawienie brak

W tym polu znajdziesz temperaturę panującą wewnątrz obudowy peceta. Nie powinna
przekraczać 40 stopni. Inne nazwy parametru to MP Temperature i Zone 1/2 Temperature.

Zworki

Niektóre opcje BIOS-ów (zależnie od wersji) oferują parametry dostępne dopiero po
przestawieniu określonej zworki. Szczegółowe informacje znajdziesz w instrukcji obsługi płyty
głównej.

23. Clear All Passwords

Zadanie Usuwa hasła.
Zalecane ustawienie Cancel

Skorzystaj z tej funkcji, gdy zapomnisz hasła BIOS-u. Znajdziesz ją w menu Maintenance, które
odblokowuje się, przestawiając zworkę BIOS Setup Configurations
Settings z pozycji Normal (styki 1-2) na pozycję Configure (styki 2-3) -
sprawdź w instrukcji płyty.

Chłodzenie

W menu PC Health Status lub Power | Hardware Monitor znajdziesz
funkcje informujące o przegrzaniu komputera.

24. CPU Warning Temperature

Zadanie Ostrzega przed przegrzaniem.
Zalecane ustawienie 60 do 65 stopni

Ustaw dopuszczalną temperaturę procesora. O jej przekroczeniu BIOS ostrzeże cię sygnałem
akustycznym.

25. CPU Fan Fail Warning

Zadanie Ostrzega przed przegrzaniem
Zalecane ustawienie Enabled

Większości procesorów szkodzą nawet krótkie przerwy w działaniu wentylatora. Tylko Pentium 4
i Athlon 64 redukują swoją częstotliwość w razie nadmiernego nagrzania. Jeśli włączysz tę
funkcję, BIOS zakomunikuje ewentualną awarię sygnałem akustycznym. W przypadku wolno
obracających się wentylatorów należy ustawić opcję Disabled, aby zapobiec fałszywym
alarmom.

Dyski i napędy

W razie częstych

zawieszeń przyda ci się

możliwość

kontrolowania bieżącej

temperatury i innych

parametrów roboczych

procesora (punkt 22).

8

Konfiguracja napędów znajduje się zazwyczaj w menu Advanced | IDE Configuration, Advanced
| Drive Configuration, Standard CMOS Features, Integrated Peripherals, Integrated Peripherals |
OnChip IDE Device lub Main.

26. Primary Master

Zadanie Konfiguruje napęd.
Zalecane ustawienie Auto

To pole określa typ napędu (twardy dysk, napęd CD-ROM lub ZIP) podłączonego jako nadrzędny
do głównego kanału IDE. W niektórych BIOS-ach trzeba przejść do podmenu i wybrać napęd w
polu Type. Warto pozostać przy automatycznym wykrywaniu parametrów. Pola dla pozostałych
kanałów noszą nazwy Primary Slave, Secondary Master i Secondary Slave. Jeśli do danego
kanału nie jest podłączony żaden napęd, ustaw w nim opcję None, a skrócisz czas uruchamiania
systemu.

27. Primary Master UDMA

Zadanie Przyspiesza dysk.
Zalecane ustawienie Enabled lub Auto

Tym parametrem umożliwisz twardemu dyskowi pracę w szybkim trybie Ultra-DMA.
Analogicznych ustawień można dokonać dla wszystkich podłączonych dysków. Inne nazwy
parametru to Primary Master DMA Mode i Primary Master Ultra DMA.

28. Primary Master UDMA

Zadanie Konfiguruje napędy
Zalecane ustawienie Enhanced lub Native

Jeśli płyta główna oferuje interfejs Serial ATA i korzystasz z Windows 2000 lub XP, możesz
podłączyć więcej niż cztery napędy. Wybierz w tym celu opcję Enhanced lub Native. W Windows
95/98/Me/NT4 należy ustawić opcję Compatible lub Legacy. Wyboru kanałów dokonasz w polu o
nazwie Legacy IDE Channels, IDE Port Settings lub podobnej.

29. Primary IDE

Zadanie Konfiguruje napędy.
Zalecane ustawienie Enabled

Pozostaw opcję zalecaną przez BIOS. Główny kanał EIDE musi być aktywny, bo jest podłączony
do niego twardy dysk z partycją C:.

Wieloprocesorowość

Dysponując komputerem z więcej niż jednym procesorem, musisz dokonać ustawień w menu Bios
Features Setup lub Power.

30. MPS Version

9

Zadanie Koordynuje procesory.
Zalecane ustawienie 1.4

Parametr ten służy w starszych płytach wieloprocesorowych do wybierania wersji standardu, za
pomocą którego system operacyjny zarządza procesorami. Wybierz opcję 1.4, a w razie problemów z
uruchamianiem Windows NT4 opcję 1.1. Alternatywna nazwa parametru to MPS Revision.

Sieci

Większość nowych płyt głównych dysponuje gniazdem sieciowym. Skonfiguruj je w menu Advanced |
Chipset i Integrated Peripherals (funkcja wybudzania ze stanu spoczynku w menu Power lub Power
Management Setup).

31. Onboard LAN

Zadanie Włącza kontroler sieciowy.
Zalecane ustawienie Enabled

Opcję Disabled ustaw, jeśli masz oddzielną kartę sieciową PCI i nie chcesz korzystać z wewnętrznego
kontrolera w postaci układu na płycie głównej. Po ustawieniu opcji Enabled pojawia się zazwyczaj
kolejna - Onboard LAN Boot ROM. Pozwala zdalnie uruchamiać system za pośrednictwem sieci.

32. Wake on LAN

Zadanie Przywraca system ze stanu wstrzymania.
Zalecane ustawienie Disabled

Większość użytkowników nie pracuje w sieci, więc niepotrzebna im funkcja do przywracania systemu
ze stanu oczekiwania. Starsze karty wymagają specjalnego kabla Wake-on-LAN, który łączy je z płytą
główną. Nowsze, działające zgodnie ze specyfikacją 2.2 lub nowszą, nie potrzebują dodatkowego
kabla. W ich przypadku stosowny parametr BIOS-u to Wake Up on PME lub Wake-Up by PCI Card.

Płyta główna

Wewnętrzne podzespoły na płycie głównej, takie jak układy modemowe i dźwiękowe, a także kontrolery
sieciowe czy FireWire, konfiguruje się w menu Advanced | Chip Configuration, Advanced I/O Device
Configuration, Integrated Peripherals lub Integrated Peripherals | Set Super I/O.

33. Onboard PCI IDE

Zadanie Zwalnia przerwania.
Zalecane ustawienie Disabled w niepotrzebnym kanale

Jeśli dysponujesz tylko dwoma napędami, które są podłączone jako nadrzędny i podrzędny do
pierwszego kanału IDE, możesz wyłączyć drugi kanał (zazwyczaj nazywa się Secondary IDE).

Dzięki temu zwolnisz przerwanie IRQ 15 i nie będziesz musiał borykać się ze współdzieleniem
przerwań.

10

34. AC97 Audio, AC97 Modem

Zadanie Sterują układem modemowym i dźwiękowym.
Zalecane ustawienie Auto

Prawie wszystkie płyty główne z kontrolerem AC97 dysponują funkcjami karty dźwiękowej i
modemu. Jeśli nie są ci potrzebne, ustaw opcję Disabled.

Przy zalecanej opcji Auto BIOS sprawdza, czy komputer jest wyposażony w oddzielny modem
czy kartę dźwiękową PCI. Inne nazwy parametru to Onboard Audio i Onboard Modem.

Magistrala PCI

Karty dźwiękowe, telewizyjne i sieciowe dokonują transmisji danych poprzez szynę PCI. Aby
zapobiec zatorom, muszą trzymać się określonych reguł. Niektóre z nich definiuje się w menu
Advanced | PCI Configuration i PnP/PCI Configuration.

35. PCI Latency Timer

Zadanie Zwiększa wydajność szyny PCI.
Zalecane ustawienie Domyślne

Zegar Latency Timer określa, jak długo karta PCI może zajmować
szynę. Wyższa wartość poprawia przepustowość karty, która w danej
chwili przesyła dane, lecz oznacza dłuższe oczekiwanie dla
pozostałych kart. W razie niepożądanych przerw podczas odtwarzania
materiału dźwiękowego lub filmów DVD ustaw wyższą wartość od
domyślnej. Inne nazwy parametru to Onboard Audio i Onboard Modem.

36. Delayed Transaction

Zadanie Zwalnia szynę PCI.
Zalecane ustawienie Enabled

Podczas komunikowania się karty z wolniejszym podzespołem szyna PCI jest zablokowana dla
innych urządzeń. Jeśli ustawisz opcję Enabled, chipset będzie buforować dane przeznaczone do
transmisji, aby szybciej zwalniać magistralę. W przypadku płyt z mostkiem południowym VIA
686 B musisz wybrać opcję Disabled. W przeciwnym razie błąd w chipsecie może doprowadzać
do utraty danych.

Szybki start

Aby uruchamiać system szybciej, możesz pominąć gruntowne testowanie pamięci roboczej.
Stosowną opcję znajdziesz w menu Boot lub Advanced Bios Features.

37. Quick Boot

Zadanie Przyspiesza uruchamianie systemu.
Zalecane ustawienie Enabled

Wiele płyt głównych

dysponuje modemem i

układem dźwiękowym.

Jeśli masz je w postaci

kart PCI, wyłącz

wewnętrzne rozwiązanie

(punkt 34).

11

Gruntowne testy pamięci zaleca się dokonywać tylko w przypadku zainstalowania nowych
modułów RAM. Na co dzień wystarcza pobieżny test uaktywniany opcją Enabled. Alternatywna
nazwa parametru to Quick Power on Self Test.

Zasoby

Podziału zasobów (przerwań IRQ czy kanałów DMA) dokonuje się w menu PNP/PCI Configuration,
Advanced | PCI Configuration lub Advanced Bios Features.

38. APIC Mode

Zadanie Zarządza zasobami.
Zalecane ustawienie Enabled

Podzespoły sprzętowe zgłaszają systemowi operacyjnemu swą aktywność za pośrednictwem
przerwań. Zwykły moduł PIC (Programmable Interrupt Controller) zarządza maksymalnie 15 liniami, a
nowszy APIC (Advanced PIC) 24 liniami przerwań. Zmiany powyższego ustawienia dokonuje się
wyłącznie przed instalowaniem systemu operacyjnego. W przeciwnym razie system musi wymieniać
liczne sterowniki, co bywa przyczyną niepotrzebnych problemów. Alternatywna nazwa parametru to
Interrupt Mode (opcja nazywa się APIC).

39. PCI Slot 1 IRQ

Zadanie Rozwiązuje konflikty zasobów.
Zalecane ustawienie Auto

Zazwyczaj nie ma problemów ze współdzieleniem przerwania przez dwa podzespoły PCI. Gdy
zaistnieje taka sytuacja, trzeba przydzielić określonym gniazdom (slotom) stałe przerwania. Nie jest to
możliwe w komputerach ze standardem ACPI (patrz punkt 14), gdzie kontrolę nad przerwaniami
przejmuje Windows. Ponadto gniazda nie mogą być połączone linią INT (sprawdź w instrukcji).
Alternatywna nazwa parametru to Slot 1 IRQ.

40. Set IRQ to PCI or ISA

Zadanie Przypisuje przerwanie karcie ISA.
Zalecane ustawienie Auto

Karty ISA nie potrafią współdzielić przerwań. W tym polu przypisuje im się stałe przerwanie.

Alternatywna nazwa parametru to IRQ 1 Reserved.

Porty

Za pośrednictwem portów dane trafiają do urządzeń peryferyjnych takich, jak klawiatura, monitor,
drukarka, skaner i modem. Niewłaściwie skonfigurowane mogą zmniejszać wydajność transmisji
danych. Dlatego zadbaj o poprawny dobór opcji w menu Integrated Peripherals lub Chipset Features.

41. Serial Port 1/2

12

Zadanie Wyłączają porty szeregowe.
Zalecane ustawienie Disabled

Obecnie rzadko spotyka się podzespoły podłączane do portu szeregowego. Jeśli nie masz urządzeń
tego typu, wyłącz porty, aby zwolnić przerwania (IRQ 4 w porcie COM 1 i IRQ 3 w COM 2). Gdy będą
potrzebne, przydziel ponownie te same adresy (3FG dla COM 1 i 2FG dla COM 2).

42. UART Mode

Zadanie Wyłącza transmisję podczerwoną.
Zalecane ustawienie Disabled

To pole pojawia się zazwyczaj po uaktywnieniu portu COM 2 (patrz punkt 41). Jeśli chcesz korzystać z
transmisji podczerwonej, ustaw tu prędkość transmisji (sprawdź w instrukcji). Jeżeli chcesz używać
interfejsu COM 2 do transmisji szeregowej, wybierz opcję Disabled. W niektórych BIOS-ach pole to nosi
nazwę UART2, w innych transmisji podczerwonej jest przydzielony oddzielny parametr.

43. Parallel Port

Zadanie Wyłącza port równoległy.
Zalecane ustawienie Disabled

Już od trzech lat większość drukarek podłącza się przez port USB. Jeśli masz taki model, wyłącz port
równoległy (opcja Disabled). W przeciwnym razie wybierz Auto i ustaw tryb transmisji w podmenu Port
Mode.

Do wyboru jest EPP (ok. 3 MB/s), ECP (uzyskuje podobną wydajność, lecz zajmuje przerwanie) i SPP
(120 KB/s). Alternatywna nazwa parametru to Onboard Parallel Port.

Klawiatura

Większość klawiatur podłącza się do gniazda PS/2, które BIOS wykrywa automatycznie. Tylko modele
USB wymagają skonfigurowania (menu Integrated Peripherals).

44. USB Keyboard Support

Zadanie Uaktywnia klawiaturę USB.
Zalecane ustawienie Enabled

Chcąc korzystać z klawiatury USB, musisz ustawić opcję Enabled w polu USB-Controller lub w
powyższym.

USB

USB (Universal Serial Bus) stał się popularnym interfejsem do podłączania urządzeń peryferyjnych.
Ustawienia USB znajdziesz w menu Integrated Peripherals lub Advanced.

45. OnChip USB Controller

Zadanie Włącza porty USB.

13

Zalecane ustawienie Enabled

Ustaw opcję Enabled, aby korzystać ze sprzętu USB. W przeciwnym razie po podłączeniu urządzenie
nie zostanie wykryte i obarczysz winą przypuszczalnie kabel, sterownik lub sam sprzęt. Alternatywna
nazwa parametru to USB Controller.

46. USB Legacy Support

Zadanie Włącza porty USB w DOS-ie.
Zalecane ustawienie Enabled

Jeśli podłączyłeś do peceta mysz lub klawiaturę USB, ustaw opcję
Enabled, aby korzystać z nich w DOS-ie (i w BIOS-ie). Alternatywna
nazwa parametru to Legacy USB Support.

47. USB Mouse/Storage Support

Zadanie Włącza porty USB w DOS-ie.
Zalecane ustawienie Enabled

Wybierz opcję Enabled, aby mieć dostęp do myszy i dysków USB
również w środowisku DOS. Korzystając wyłącznie z Windows, możesz ustawić opcję Disabled.

Ochrona antywirusowa

Zabezpieczenie antywirusowe z poziomu BIOS-u jest dobrym uzupełnieniem skutecznego
programu antywirusowego. Znajdziesz je w menu Advanced BIOS Setup, Advanced BIOS
Features lub Standard CMOS Features.

48. Boot Sector Virus Protection

Zadanie Chroni przed wirusami.
Zalecane ustawienie Enabled

Włączając tę funkcję, zablokujesz wirusy próbujące manipulować sektorem startowym i tablicą
partycji twardego dysku. Aby uniknąć problemów z zainstalowaniem Windows, uaktywnij ją
dopiero po zakończeniu czynności instalacyjnych. Inne nazwy parametru to Antivirus Protection
i Virus Warning.

Stan wstrzymania

Karty sieciowe, nadchodząca poczta i faksy mogą przełączać pecet ze stanu wstrzymania w stan
pełnej gotowości. Wystarczy dokonać ustawień w menu Power, Power Management Features,
Integrated Peripherals lub Power Management Setup.

49. USB Device Wakeup From S3

Zadanie Przywraca system ze stanu wstrzymania.
Zalecane ustawienie Enabled

Ustaw opcję Enabled, aby powracać ze stanu wstrzymania (S3, Suspend to RAM) do pełnej

Jeżeli chcesz korzystać

z klawiatury i myszy

USB w DOS-ie, musisz

ustawić opcję Enabledw

stosownym polu (punkt

46).

14

gotowości za pomocą urządzenia USB (np. myszy). Niektóre BIOS-y oferują porównywalną
funkcję wyłącznie dla klawiatury - USB KB Wake-Up S3.

50. Set Wakeup Events

Zadanie Przywraca system ze stanu wstrzymania.
Zalecane ustawienie Zależnie od potrzeb

Wciśnij [Enter], aby przywołać podmenu z wyborem funkcji - Resume on Mouse (przywracanie
myszą), Resume on Modem (przywracanie modemem) lub Resume on KBC (przywracanie
klawiaturą). Ustaw Enabled przy wybranym urządzeniu. W przypadku klawiatury możesz podać
klawisze (pole Wake-Up Key) lub hasło (pole Wake-Up Password), które posłuży do
uruchamiania systemu.

W niektórych BIOS-ach ten parametr nosi nazwę POWER ON Function i zawiera podmenu Hot
Key Power ON lub KB Power On Password. Przy modemie jest dostępna funkcja Power On by
Ring.

51. Resume By Alarm

Zadanie Przywraca system ze stanu wstrzymania.
Zalecane ustawienie Zależnie od potrzeb

Ten parametr pozwala uruchamiać system w określonym dniu i godzinie. Gdy ustawisz opcję
Enabled, pojawi się podmenu - podaj w nim żądaną datę i godzinę.

Prawa dostępu

Hasła chronią system i BIOS przed niepożądanymi gośćmi. Uaktywnisz je w polach Set
Supervisor Password i Set User Password.

52. Supervisor / User Password

Zadanie Zabezpiecza komputer.
Zalecane ustawienie Dowolne hasło

Hasło Supervisor Password daje dostęp do BIOS-u i systemu operacyjnego, User Password
umożliwia zazwyczaj tylko uruchomienie systemu. Aby usunąć hasło, przejdź do danego pola i
wciśnij [Enter].

53. Password Check

Zadanie Zabezpiecza komputer.
Zalecane ustawienie System

Jeśli BIOS oferuje tylko jedno zabezpieczenie hasłowe, ten parametr określa jego zakres. Setup
blokuje dostęp do BIOS-u, System uruchomienie systemu operacyjnego.

15