10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 83 • 16.10.2008 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Samochody osobowe zakwalifikowane do towarów wycenia się i ujmuje się w księgach

rachunkowych na analogicznych zasadach jak inne składniki majątku obrotowego.

Ewidencja towarów nabywanych w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów

powinna być prowadzona z uwzględnieniem przepisów prawa podatkowego.

Dokonując wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych samochodów osobowych za-

liczonych do towarów podatnik obowiązany jest do wystawienia faktury wewnętrznej

i wykazania w niej kwoty podatku należnego VAT. Stanowi o tym art. 106 ust. 7 ustawy

o VAT (Dz. U. z 2004 r. nr 54, poz. 535 ze zm.). Środek transportu uznaje się za nowy jeżeli

przejechał nie więcej niż 6.000 kilometrów lub od momentu dopuszczenia go do użytku nie

upłynęło więcej niż 6 miesięcy (art. 2 pkt 10 ustawy o VAT). Podatek należny wykazany

w fakturze wewnętrznej wystawionej przez podatników VAT czynnych jest jednocześnie

podatkiem naliczonym podlegającym w całości odliczeniu – ujmuje się go zapisem:

–

Wn konto 22-2 „VAT naliczony i jego rozliczenie”,

–

Ma konto 22-1 „Rozrachunki z tytułu VAT należnego”.

Należy w tym miejscu wskazać, że gdy przedmiotem działalności gospodarczej podat-

nika jest odsprzedaż samochodów osobowych nie ma zastosowania ograniczone prawo do

odliczenia VAT od nabycia samochodów. Wynika to z art. 86 ust. 4 pkt 7 ustawy o VAT.

Samochody osobowe zakupione w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia nieza-

rejestrowane na terytorium kraju podlegają akcyzie. Wynika to z art. 80 ust. 1 ustawy

o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2004 r. nr 29, poz. 257 ze zm.). Podatnikami akcyzy od

samochodów są:

– podmioty dokonujące każdej sprzedaży samochodu osobowego przed pierwszą jego

rejestracją na terytorium kraju;

– importerzy i podmioty dokonujące nabycia wewnątrzwspólnotowego.

Zatem zakup samochodów osobowych w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia to-

warów oraz ich sprzedaż przed pierwszą rejestracją w kraju powoduje powstanie obowiązku

zapłaty akcyzy dwukrotnie:

– pierwszy raz z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia – stawka akcyzy na nowe

samochody osobowe o pojemności silnika powyżej 2.000 cm

3

wynosi 13,6%, nato-

miast dla pozostałych samochodów

stawka wynosi 3,1% (poz. 21 załącznika nr 2 do

rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego

– Dz. U. z 2004 r. nr 87, poz. 825 ze zm.),

– drugi raz w momencie odsprzedaży nowych samochodów osobowych przed ich

pierwszą rejestracją na terenie kraju – stawka akcyzy dla samochodów osobowych

o pojemności silnika powyżej 2.000 cm

3

wynosi 13,6%, a dla pozostałych samochodów

osobowych 3,1% (poz. 27 załącznika nr 1 do wymienionego rozporządzenia).

Sprzedawca jest obowiązany – na żądanie nabywcy – do wykazania kwoty akcyzy w wy-

stawionej fakturze VAT. Akcyza stanowi dla niego podatek należny do zapłaty. Podatnik

ma prawo do obniżenia kwoty akcyzy o kwotę akcyzy zapłaconą przy nabyciu wyrobu

akcyzowego niezharmonizowanego, związaną ze sprzedażą opodatkowaną. Wynika to

z art. 79 ustawy o podatku akcyzowym. Zatem w takim przypadku kwota akcyzy zapła-

cona przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu samochodu osobowego nie zwiększy jego

ceny nabycia (zakupu), lecz może pomniejszyć akcyzę należną wykazaną w fakturze

dokumentującej sprzedaż samochodu osobowego.

Rozrachunki z urzędem celnym z tytułu podatku akcyzowego prowadzi się na koncie 22

„Rozrachunki publicznoprawne” (w analityce: Urząd celny – podatek akcyzowy).

Zapłatę akcyzy do urzędu celnego w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia

ujmuje się zapisem:

–

Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (w analityce: Urząd celny – podatek

akcyzowy),

–

Ma konto 13-0 „Rachunek bieżący”.

Natomiast akcyzę należną od sprzedaży samochodu osobowego w kraju ujmuje się

zapisem:

–

Wn konto 73-1 „Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)”,

–

Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (w analityce: Urząd celny – podatek

akcyzowy).

Jednostki powinny prowadzić ewidencję księgową w sposób umożliwiający prawidłowe

ustalenie podatku VAT należnego i naliczonego, akcyzy naliczonej i akcyzy należnej oraz

sporządzenie deklaracji podatkowych.

Samochody osobowe zakwalifikowane do towarów można wycenić według cen nabycia,

a więc w sposób określony w art. 28 ust. 11 ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76,

poz. 694 ze zm.). Jednostki mogą także wyceniać towary (a więc także samochody osobowe

zakwalifikowane do towarów) według cen zakupu – pod warunkiem, że nie zniekształca to

stanu aktywów i wyniku finansowego. Wynika to z art. 34 ust. 1 ustawy.

Ponadto składniki rzeczowych aktywów obrotowych mogą być na dzień nabycia uj-

mowane w księgach rachunkowych w cenach przyjętych do ewidencji, z uwzględnieniem

różnic między tymi cenami a rzeczywistymi cenami nabycia albo zakupu – a więc w stałych

cenach ewidencyjnych. Możliwość taką określa art. 34 ust. 2 ustawy o rachunkowości.

Wyboru zasad wyceny towarów dokonuje kierownik jednostki, zamieszczając zapis

w tej sprawie w dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, o której

mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości.

W momencie realizacji dostawy, towary objęte ewidencją magazynową ujmuje się

w księgach rachunkowych – w cenach przyjętych do ewidencji, zapisem:

–

Wn konto 33 „Towary”,

–

Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”.

Jeżeli nabyte samochody nie są objęte ewidencją magazynową, wówczas ich wartość odnosi

się na konto 73-1 „Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)” zapisem:

– Wn konto 73-1 „Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)”,

–

Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”.

Odrębną kwestią jest przeliczanie kwot wyrażonych w walucie obcej na złote polskie.

Dla celów bilansowych wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się

w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia po kursie średnim ustalonym dla

danej waluty przez Narodowy Bank Polski na ten dzień, chyba że w zgłoszeniu celnym

lub innym wiążącym jednostkę dokumencie ustalony został inny kurs. Wynika to z art. 30

ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości. Z kolei dla celów podatku dochodowego koszty po-

niesione w walucie obcej przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez

Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia

kosztu (art. 15 ust. 1 ustawy o pdop – Dz. U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm. oraz art. 22

ust. 1 ustawy o pdof – Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).

W ramach możliwości stosowania uproszczeń jednostki mogą dla celów bilansowych

stosować zasady określone w przepisach o podatku dochodowym.

Ważne!

W wyniku nowelizacji ustawy o rachunkowości od 2009 r. do wyceny operacji

gospodarczych wyrażonych w walucie obcej, takich jak m.in. zakup towarów,

trzeba będzie przyjmować kurs średni ogłoszony dla danej waluty przez nBP

z dnia poprzedzającego dzień operacji. Wynika to z art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy

o rachunkowości, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2009 r.

Natomiast dla celów VAT faktury w walutach obcych otrzymane od kontrahentów zagra-

nicznych należy przeliczać według kursu średniego NBP z dnia wystawienia tych faktur.

Wynika to z § 37 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wykonania niektórych

przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. nr 97, poz. 970 ze zm.).

Ewidencję operacji dotyczących zakupu nowych samochodów osobowych w ramach

wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów oraz ich sprzedaż przed pierwszą rejestracją

przedstawia przykład.

Przykład

Założenia

1. Spółka z o.o. w dniu 2 października 2008 r. nabyła w celach handlowych od kontra-

henta z Niemiec samochód osobowy o pojemności silnika 1.600 cm

3

spełniający warunki

określone w ustawie o VAT dla nowych samochodów.

2. Kontrahent wystawił fakturę z datą 2 października 2008 r. Wartość transakcji zgodnie

z fakturą wynosiła 10.000 euro. Średni kurs NBP z poprzedniego dnia roboczego, tj. 1 paź-

dziernika 2008 r. wynosił 3,3775 zł/euro, zatem wartość transakcji wyniosła 33.775 zł.

3. Towary w spółce są objęte ewidencją magazynową, a do ich wyceny przyjmuje się

rzeczywiste ceny zakupu.

4. Akcyza podlegająca wpłacie do urzędu celnego wynosi, po zaokrągleniu do pełnych

złotych, 1.047 zł (33.775 zł × 3,1%).

5. Dla celów VAT spółka z o.o. wystawiła fakturę wewnętrzną, w której wykazała

obrót na kwotę 35.072 zł [(10.000 euro × średni kurs NBP z dnia 2 października 2008 r.,

tj. 3,4025 zł/euro) + 1.047 zł] oraz kwotę podatku według stawki 22% w wysokości 7.715,84 zł

(tj. 35.072 zł × 22%).

6. Spółka nie posiada rachunku walutowego i w celu uregulowania zobowiązania wobec

zagranicznego kontrahenta dokonała zakupu 10.000 euro w banku po kursie sprzedaży wy-

noszącym w dniu zakupu 3,4241 zł/euro. Wobec tego wartość zobowiązania w dniu zapłaty

wyniosła 34.241 zł (10.000 euro × 3,4241 zł/euro).

7. Obliczenie różnicy kursowej na rozrachunkach:

10.000 euro × (3,4241 zł/euro – 3,3775 zł/euro) = 466 zł (ujemna różnica kursowa).

8. W dniu 15 października 2008 r. spółka z o.o. sprzedała nabywcy z Polski samochód

przed jego pierwszą rejestracją. Z wystawionej faktury VAT wynikają następujące dane:

a) wartość netto sprzedaży

37.116,00 zł,

w tym akcyza według stawki 3,1% [(37.116,00 zł × 3,1%) : 103,1%] = 1.116,00 zł,

b) podatek należny VAT według stawki 22% (37.116 zł × 22%) =

8.165,52 zł,

c) wartość sprzedaży brutto

45.281,52 zł.

Dekretacja

1. Faktura handlowa dokumentująca zakup samochodu zakwalifikowanego

do towarów:

33.775,00 zł

–

Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”,

–

Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”

(w analityce: Konto imienne sprzedawcy).

2. Faktura wewnętrzna – VAT należny będący jednocześnie podatkiem naliczonym:

7.715,84 zł

–

Wn konto 22-2 „VAT naliczony i jego rozliczenie”,

–

Ma konto 22-1 „Rozrachunki z tytułu VAT należnego”.

3. Pz – przyjęcie samochodu osobowego do magazynu w cenie zakupu

(bez podatku akcyzowego):

33.775,00 zł

–

Wn konto 33 „Towary”,

–

Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”.

4. WB – potwierdzenie zapłaty akcyzy do urzędu celnego:

1.047,00 zł

–

Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”

(w analityce: Rozrachunki z urzędem celnym z tytułu podatku akcyzowego),

– Ma konto 13-0 „Rachunek bieżący”.

5. WB – uregulowanie zobowiązania wobec kontrahenta zagranicznego: 34.241,00 zł

–

Wn konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”

(w analityce: Konto imienne sprzedawcy),

–

Ma konto 13-0 „Rachunek bieżący”.

6. Zarachowanie ujemnej różnicy kursowej:

466,00 zł

–

Wn konto 75-1 „Koszty finansowe”,

–

Ma konto 21 „Rozrachunku z dostawcami” (w analityce: Konto imienne sprze-

dawcy).

7. Faktura VAT dokumentująca sprzedaż samochodu osobowego:

a) wartość netto

37.116,00 zł

–

Ma konto 73-0 „Sprzedaż towarów”,

b) VAT należny

8.165,52 zł

–

Ma konto 22-1 „Rozrachunki z tytułu VAT należnego”,

c) wartość brutto

45.281,52 zł

–

Wn konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”

(w analityce: Konto imienne nabywcy).

8. Wydanie samochodu z magazynu – wartość według cen zakupu:

33.775,00 zł

–

Wn konto 73-1 „Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)”,

–

Ma konto 33 „Towary”.

9. Akcyza należna od sprzedaży samochodu osobowego w kraju:

1.116,00 zł

–

Wn konto 73-1 „Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)”,

–

Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”

(w analityce: Rozrachunki z urzędem celnym z tytułu podatku akcyzowego).

10. WB – potwierdzenie zapłaty akcyzy:

(1.116,00 zł – 1.047,00 zł) =

69,00 zł

–

Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”

(w analityce: Rozrachunki z urzędem celnym z tytułu podatku akcyzowego),

–

Ma konto 13-0 „Rachunek bieżący”.

ewa Gruchot

Wewnątrzwspólnotowe nabycie nowych samochodów

osobowych i ich sprzedaż przed pierwszą rejestracją