1.Współczesne cele ed.Dor. -Edukacja dorosłych rozumiana jest wieloaspektowo.Przykladowo,Lucjan Turos traktuje ją jako proces ksztaltowania u ludzi doroslych tych cech intelektu i charakteru,zdolności i inteligencji,które umożliwiają im lepsze, społecznie bardziej wartościowe wykorzystywanie zawodowych, społecznych i rodzinnych obowiązków i zadań, ułatwiając im indywidualny awans.Edukacja według D.Jankowskiego jest funkcją i przejawem procesów aktywności życiowe, podejmowanych i realizowanych różnorodnych zadań,także procesem intencjonalnego, obliczonego na urzeczywistnienie celów edukacyjnych, planowego, intensywnego oddziaływania jednych ludzi na drugich, a także procesem formalnych oddziaływań edukacyjnych instytucji specjalnie dla tych celów tworzonych, które w danym społeczeństwie stanowią trzon systemu oświaty dorosłych, będących skupieniem i oparciem dla racjonalnych oddziaływań osobowo twórczych licznych podmiotów.Cz.Banach w „Pozaszkolna edukacja dorosłych” uważa, że do najważniejszych wyzwań transformacji systemowej w Polsce do 2010r. należą ludnościowe uwarunkowania polityki gospodarczej, zatrudnienia, polityki socjalnej ; przechodzenie od centralnie kierowanej gospodarki pastwowej do spolecznej gospodarki rynkowej wyzwala nowo edukacje ekonomicznouwzgledniajoco reformowanie ekonomiki i procesow integracyjnych z gospodarko europejsko ; ochrona zdrowia i zwalczanie zagrozen chorobami cywilizacyjnymi ; nowa rola kultury w ksztaltowaniu wizji przyszlosci oraz tozsamosci narodowej i europejskiej ; zmiany w sferze swiadomosci spolecznej i postawach spoleczenstwa ; budowa ustroju demokratycznego i wolnosci obywatelskich.Niejasnosc celow i zadan przeksztalcen ustrojowych oraz zadan poszczegolnych form i struktur wladzy, a także zasad partnerstwa i podmiotowosci w spoleczenstwie otwartym i obywatelskim to obszary do zagospodarowania przez edukacje doroslych.
2.Char.rozwoju czlowieka dor. - Wielu psychologow i pedagogow a wśród nich E.H.Erikson,K.Irzykowski,H.Sekowa,E.Sujek,L.Witkowski,D.L.Levinson, Malewski , edukacje doroslych postrzega jako proces poznawania - poglebiania sensu zycia i jego przemian ku pelniejszemu czlowieczenstwu.
Zbigniew Pietrasinski w pracy pt. “Rozwoj czlowieka doroslego” postrzega ow rozwoj poprzez zadania, jakie do spelnienia ma czlowiek . I tak np.: w wieku wczesnej dorosłości (17-33) zakończyć nauke szkolną i przygotować się do zawodu, podjąć pracę zawodową, rozwinąć zdolności do intymnych stosunków emocjonalnych i miłości , znalezienie partnera i założenie rodziny, prowadzenie domu, wychowanie dzieci, wypracowanie własnej filozofii życia, wypracować wizerunek własnej przyszłości. W wieku srednim t.j. 34-60 roku zycia ;podjecie wiekszej odpowiedz. Spol. ; praca dla przyszlych pokolen lub stagnacja ; rozwoj zawodowy ; profilowanie wlasnej kariery ; opieka nad starzejacymi się rodzicami ; osiogniecie zakladanego standardu zycia ; pogodzenie się z oznakami nadchodzacej starosci. Zadania rozwojowe w wieku po 60 roku życia : podjęcie nowych ról i zajęć w związku z przejściem na emeryture, aktywne włączenie się do grona rówieśników, utrzymanie zainteresowania światem, zmianami weń zachodzącymi, przygotowanie się do utraty bliskich.
3.Strategia ed. Dorosl. - strategia ksztalcenia, wedlug W.Okonia, to zharmonizowany dobor celow metod i srodkow stawiajacych operacyjne zalozenia dzialalnosci nauczycieli, szkollub oswiaty.Proces dydaktyczno-wychowawczy w ujeciu jednostkowym odzwierciedla to wszystko, co dzieje się miedzy nauczycielem akademickim a studentem.Ze względu na realizowane cele ksztalenia nauczyiel przekazuje studentom tresci zawarte w programach ksztalcenia, pobudza oraz rozwija ich chec studiowania, steruje procesami emocjonalnymi, uczy korzytac z infrastruktury dydaktycznej oraz ocenia jakosc uzyskanych efektow ksztalcenia.W uczelni wyzszej najczesciej stosowanymi formami organizacyjnymi zajec sa : wyklady, cwiczenia-zajecia grupowe , proseminaria oraz seminaria.Istotno siec powiozan miedzy wykladem a samodzielno praco sluchaczy tworzo notatki , w których powinny znalezc się wszystkie definicje i nowe pojecia oraz nazwy.
4.Formy przekazu - W uczelni wyzszej najczesciej stosowanymi formami organizacyjnymi zajec sa : wyklady, cwiczenia-zajecia grupowe , proseminaria oraz seminaria.Istotno siec powiozan miedzy wykladem a samodzielno praco sluchaczy tworzo notatki , w których powinny znalezc się wszystkie definicje i nowe pojecia oraz nazwy. Wykład jest jedną z podstawowych form kształcenia dorosłych.Wykład jest monologiem , jest to zatem wypowiedz ciągła , będąca wyrazem jednostronnego międzyludzkiego kontaktu.Wykład spełnia trzy podst. funkcje : poznawczą, kształcącą, wychowawczą.Główne jego cele to : prezentacje najtrudn. Zagadnień, eksponowanie metodologicznych podstaw omawianego tematu, określenie miejsca danej dyscypliny wiedzy w systemie nauk, prezentowanie najnowszych osiągnięc w danej dziedzinie wiedzy i wzbogacenie ich informacjami z zakresu pracy twórczej wykładowcy, wywieranie wpływu poznawczego na słuchaczy, udzielanie rekomendacji metodycznych ułatwiających słuchaczom efektywne organizowanie i realizowanie samodzielnej pracy umysłowej.Dodatkowo spotykamy wykłady konwersacyjne o monograficzne.Wykład kursowy, (kursoryczny) obejmuje całość problematyki danego przedmiotu zgodnie z progr. nauczania. Wykład monograficzny polega na szczegółpwym przekazaniu wybranych treści tematycznych, stanowiących wąski wycinek problematyki określonej dyscypliny wiedzy.Prowadzący dokonuje prezentacji wyników własnych spostrzeżeń i dociekań naukowych, ujawnia informacje dotąd nigdzie nie publikowane.Wykład uczelniany ,jego cechą fundamentalną jest zainteresowanie słuchaczy prezentowanymi treściami tematycznymi. W każdej formie wykładu trzeba nie tylko budzić, ale i zaspokajać potrzeby słuchaczy.Celem studenta jest : posiąść wiadomośći, nabyć umiejętności adaptowania siebie do nauki i do życia.Istotną sieć między wykładem a samodzielną pracą tworzą notatki. Notatki służą nie tylko utrwaleniu informacji, zatrzymaniu myśli własnych i cudzych.Możemy wyróżnić notowanie planowe,tezowe i stenograficzne.Sporządzamy je na wolnych kartkach, wpisy robimy po jednej stronie kartki, przestrzegamy schematu graficznego, zostawiamy margines aby móc zapisać dodatkowe ważne informacje.
5.Funkcje kszt. Dorosl. - Najczesciej stosowanym podzialem jest wyodrebnienie funkcji zastepczej i wlasciwej.Ta pierwsza wyraza takie dzialanie , które wyrownuja braki w wyksztalceniu ludzi doroslych w stosunku do poziomu powszechnie uznawanego za wlasciwy i obowiozujacy - potwierdzonego przez dokumenty, np.. Konstytucje,MEN itp.Funkcja wlasciwa realizuje się natomiast poza obowiazujaco edukacjo i dotyczy realizacji wizji lepszego zycia.M.Marczuk dzieli je natomiast na spoleczne i indywidualne. J.Skrzypczak wyroznia : funkcje kompenscyjno (wyrownawcza np.: dla analfabetow), f. Ksztalcenia, doksztalcania i doskonalenia zawdowego, i f. zaspakajania potrzeb wolnoczasowych osób pracujocych.Pozwala to czlowiekowi doroslemu być aktywnym i zmieniac otaczajoco go żeczywistosc.
6.Samoksztalcenie - Z analizy S.Karasia o procesie samokszt. Wylaniajo sie takie uniwersalne, ponadczasowe cele jak: stałe dązenie do rozwijanoa, doskonalenia i wzbogacenia osobowosci czlowieka w kierunku uznawanych powszechnie wartosci, odpowiednie przygotowanie do zawodu , aktywne uczestnictwo w pomnazaniu dorobku kultury narod.. Wlasciwosciami samoksztalcenia wedlug wielu autorów prac z pedagogiki, psychologi i socjologi np.: S. Rudnianski są : dobrowolnośc czyli dzialanie pod wplywem osobistych motywów i dla zaspokoj.wlasnych potrzeb, celowość samouk uswiadamia sobie cel pracy który zamierza osiągnąc, samodzielnosc bez korzystania z cudzej pomocy, samokontrola i indywidulizm. Strukture samoksztalcenia wypelniają nastep. elementy : trafna diagnoza celowa koncepcja doradcza, własciwe wykonanie.Wyrózniamy takie samoksztalcenia jak : s. Kierowane, s. Indywidualne , s.zespolowe.W lit. Pedagogicznej można spotkac termin autoedukacja.Jest on stosowany dla oznaczenia procesów samokształcenia i samowychowania. Autoedukacja jest wiec procesem należącym do autokreacji , tworzenia siebie samego, samoksztaltowania.
7.Podst.zasady i metody kszt. W pedag. - Zasady nauczania są to normy postępowania dydaktycznego,których przestrzeganie pozwala nauczycielowi zaznajomić uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy, rozwijać ich zainteresowania i zdolnosci poznawcze oraz wdrażać do samokształcenia.Zastosowanie w edukacji dorosłych znajdują : zasada poglądowości,przestrzega przed werbalizmem, zasada przystępności , zasada świadomego i aktywnego udziału studiujących w procesie nauczania - uczenia się .Metoda (od grec. Methodos) oznacza drogę postępowania nauczyciela mającą na celu efektywne przekazanie słuchaczom wiadomości, wyrobienie u nich pożądanych poglądów i sprawności, rozwijanie ich zdolności. Wyrózniamy metody słowne jak : wykład, prelekcja, pogadanka, odczyt, dyskusja ; oglądowe jak : konstruowani ne na pokazie, obserwacji i pomiarze ; praktyczne jak np.: metody laboratoryjne, zajecia praktyczne. Wielu autorów np. J. Orczyk,Fr. Januszkiewicz wyróżniają zasady samokształcenia : aktywności, fyunkcjonalności, higieny i rekreacji, odpowiedzialnosci, oszczędności racjonalności, motywacji i planowania, wszechstronności, współdziałania, wytrwałośi, samokontroli. Według S. Karasia, głównymi metodami mogącymi przyczynić się do efektywnego samokształcenia są : racjonalne i szybkie czytanie,umiejętne słuchanie, własciwe notowanie, korzystanie z konsultacji i dyskusji.
8.Strategie szcz. W proc. Uczenia - Proces nauczania - uczenia się jest swoistą odmianą gry społecznej. Badania dowiodły, ze tylko 7 % informacji, które uzyskujemy w rozmowie, czerpiemy ze słów, 38 % wnioskujemy z tonu głosu, 55 % z mowy ciała . W. Skrzydlewski, bazując na tzw. Trzecim poziomie modelu Merrilla, proponuje w procesie uczenia się uwzględn. następ. strategie szczegółowe : powtarzanie, parafraza czyli przeformułowanie informacji przy użyciu innych słów , wyobrażanie obrazu wizualnego informacji, mnemotechnikę , egzemplifikację czyli odszukiwanie w pamięci poprzednio zapamiętanego przekładu, odnąszącego się do przyswojonej informacji , analogię , ćwiczenie nie jawne - w myśli szukamy odpowiedzi związanej z nową informacją, ćwiczenie jawne - sporządzanie jawne, streszczeń, słowników,itp.,tworzenie sieci połączen, analizę przyswajanego materiału, synteze która w integracji z nową informacją pomaga uczącemu formować nowe pojęcia.Wnikliwe studiowanie przedmiotów, z którymi zapoznaje się student , jest praktycznie niemożliwe , ale dobra organizacja pracy pozwala na zoszczędzenie czasu, a w rezultacie prowadzi do pobudzenia zainteresowań i ich pogłębienia.Aby osiągnąć cel, student musi wiedzieć, co chce osiągnąć, alternatywne sposoby postępowania odnosi do przyjętego ukłdu wartości, wybiera te możliwości , które są dla niego najkorzystniejsze.
9.Kanały inform. i ich funkcje - Pamięć stanowi jedną z podstawowych właściwości psychicznych człowieka. Określana jest ona jako cecha psychiczna polegająca na gromadzeniu i przechowywaniu doświadczeń oraz wykorzystaniu ich w różnych sytuacjach. Pamięć stanowi kolejno nastepujoce po sobie procesy: zapamiętywanie, przechowywanie i przypominanie. Zapamiętywanie polega na gromadzeniu wcześniejszych dświadczeń. Może być ono samorzutne, mimowolne, swiadome i zamierzone. Niezmiernie ważną rolę w zapamiętywaniu odgrywają celowe powtórzenia po wyuczeniu się tekstu. Przechowywanie jest to proces gromadzenia informacji na zasadzie powstających zmian w komórkach nerwowych w czasie zapaiętywania. Przypominanie to proces , dzięki któremu można wykorzystać zgromadzone informacje.Występuje zazwyczaj w trzech formach : jako rozpoznanie, przypominanie, reprodukcja. Możemy wyróżnić kilka rodzajów pamięci : mechaniczna- wyraża się w dokładnym reprodukowaniu materiału (definicji,terminologii) , logiczna - czyli właściwym rozumieniu partii materiału , mimowolną , dowolną, bezpośrednią - gdy reprodukujemy materiał zaraz po jego przyswojeniu, odroczoną - kiedy reprodukowaniue materiału możliwe jest po określonej przerwie od momentu wyuczania się.
10.Sposoby racjonal. uczenia się - najbardziej powszechnymi formami uczenia się są : uczenie się pamięciowe polega na kilkakrotnym powtarzaniu tekstu aż do prawidłowego jego reprodukowania. Uczenie się przez próby i błędy występuje najczęściej w sytuacjach nowych , przy rozwiązywaniu zadania nowego typu. Drogą eliminacji odrucamy mniej skuteczne formy, aż do momentu dotarcia do najlepszych sposobów rozwiązywania danego problemu. Uczenie się przez rozwiązywanie problemów jest bardzo efektywne , trwałe i wpływa na rozwój intelektualny uczącego się. Uczy poprawnego rozumowania i rozumienia treści przyswajanego materiału. Polega na uświadomieniu sobie problemu i określeniu trudności, które należy przezwyciężyć, poszukiwaniu w posiadanej wiedzy podstaw do rozwiązywania problemu, wyprowadzaniu hipotez roboczych, ich weryfikacji, wreszcie na rozwiązywaniu problemu. Uczenie się przez zrozumienie występuje w każdej nowej sytuacji, w której zawiodło uczenie się przez próby i błędy. Rozumienie polega na zdawaniu sobie sprawy ze związków i zależności, jakie zachodzą w wyuczonym materiale.
11. Konstr. Op. Bibliogr. I pr. Dypl.- Termin Bibliografia pochodzi z j.greckiego i oznaczał pierwotnie czynność pisania, lub przepisywania książek (biblion,biblos-ksiązka; grafo,grafeo-piszę,przepisuję). Opis bibliograficzny jest najbardziej elementarną i zarazem podstawową informacją o dokumencie.Poprawnie sporządzony spis bibliograficzny obejmuje : nazwisko i imię autora, tytuł książki, dodatek do tytułu, miejsce wydania, nazwe wydawnictwa, rok wydania, liczbe stron w kiążce. Praca dyplomowa winna być podsumowaniem i sprawdzianem wiedzy oraz umiejętności studenta w zakresie przedmiotów profilujących, a także uzupełniać jego wiadomości i umiejętności z określonej problematyki.
Na karcie tytułowej pracy dyplomowej winny znależć się nast. informacje: imie i nazwisko autora pracy,tytuł pracy(bez używania pracy),określenie rodzaju pracy,imie i nazwisko promotora- jego tytuł i stopień naukowy oraz nazwa uczelni, wydziału,instytutu,gdzie ona powstała oraz rok jej napisania.Przygotowując tekst pracy,musimy pamiętać,że należy pisać jednostronnie na białym papierze A4.Trzeba zachować interlinię,tak aby na jednej stronie znajdowało się od 30-36 wierszy, a każdy z nich winien zawierać 60 znaków pisarskich.Na każdej stronie zachowujemy odpowiednie marginesy, które powinny wynosić: od góry 20-25mm,dołu 20-25mm,lewy 30-35mm(tak duży z uwagi na oprawę),prawy 10-15mm.Karty maszynopisu powinny być oznaczone numeracją ciąglą.Używamy najczęściej cyfr arabskich i rozmieszczamy je u góry na środku.Przyjęto,że na stronie tytułowej i tych, na których rozpoczynają się rozdziały numeracji nie wpisujemy.
Przygotowując pracę, możemy spotkać się z nast. opisami bibliograficznymi : jeżeli opracowanie napisane jest przez jednego, dwóch lub więcej autorów, układ przypisu będzie nast.: inicjał imienia autora, nazwisko,tytuł i podtytuł,nr tomu (gdy jest),miejsce wydania,nazwa wydawcy,rok wydania.Gdy praca ma więcej niż 4 autorów,można podać nazwiska wszystkich z zachow. kolejności, w jakiej występują w cytowanym dokumencie. Jeżeli praca powstała w wyniku opracowania zbiorowego(posiada kilku autorów),to w opisie bibliograficznym pierwszym elementem będzie tytuł dzieła,a nastepnie inicjał imienia i nazwisko redaktora całości.Często przygotowując pracę dyplomową korzystamy z prac nie publikowanych.Sporządzając jej opis bibliograficzny winniśmy uwzględnić w nim następ. elementy : autor,tytuł,określenie rodzaju pracy,nazwe instytucji w której prace wykonano i jej siedzibe, rok opracowania oraz informacje o technice wykonania(maszynopis,rękopis itp.)Gdy w pracy cytuje się tylko jedno dzieło danego autora, wówczas wymienia się: inicjał imienia i nazwisko autora a zamiast tytułu podaje się w przypisie skrót: wyd. cyt.,op. cit lub jw., a także numer strony.Jeżeli w pracy powołujemy się na kilka opracowań jednego autora, wówczas za pierwszym razem podaje się pełny opis bibliograficzny,nastepnie tylko inicjały imienia i nazwisko autora oraz początek tytułu i numer strony.W przypadku, jeżeli następujący po sobie przypisy dotyczą nie tylko tego samego dzieła,lecz również tego samego fragmentu, to wówczas stosuje się oznaczenie: tamże lub loc. cit. i nie podajemy strony.Dobrze skonstruowany pod kątem logicznym i metodologicznym plan pracy w konsekwencji staje się spisem treści.W lit. Najczęściej spotyka się nast. układ prac dyplomowych: wstęp, częśc właściwa, rzeczowa lub merytoryczna , zakończenie, bibliografia, przypisy,załączniki.Po ustaleniu tematów prac dyplomowych promotor daje wytyczne metodologiczne do opracowania konspektu (planu) pracy.