Ulpianus libro vicensimo ad Sabinum (D.34,2,19,13): Accessio cedit principali (art. 193 § 2 kc)
Art. 193. § 1. Jeżeli rzeczy ruchome zostały połączone lub pomieszane w taki sposób, że przywrócenie stanu poprzedniego byłoby związane z nadmiernymi trudnościami lub kosztami, dotychczasowi właściciele stają się współwłaścicielami całości. Udziały we współwłasności oznacza się według stosunku wartości rzeczy połączonych lub pomieszanych.
§ 2. Jednakże gdy jedna z rzeczy połączonych ma wartość znacznie większą aniżeli pozostałe, rzeczy mniejszej wartości stają się jej częściami składowymi.
W prawie włoskim reguła: accessorium sequitur principale = accessorium naturam congruit principalis, tj. posiadacz rzeczy lub prawa staje się także posiadaczem tego wszystkiego, co z rzeczą jest bezpośrednio powiązane - art. 817, 934, 2811 włoskiego k.c., np. właściciel plantacji, bez konicznieczności składania oświadczenia woli, jest jednocześnie właścicielem tego, co na ziemi oraz pod nią; hipoteka jedynie w ściśle przewidzianych przypadkach rozciąga się na przynależności nieruchomości.
Paremie porzymskie, średniowieczne:
Genus perire non censetur = genus numquam perit = genus perire non potest.
Species perire ei cui debetur.
Istotne w zobowiązaniach, których przedmiotem jest rzecz określona jedynie co do gatunku (nie ginie, nie przepada), a nie określona co do tożsamości (przypadkowa utrata zwalnia dłużnika z zobowiązania).
Art. 479 kc: Jeżeli przedmiotem świadczenia jest określona ilość rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, wierzyciel może w razie zwłoki dłużnika nabyć na jego koszt taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku albo żądać od dłużnika zapłaty ich wartości, zachowując w obu wypadkach roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki.
Art. 478 kc: Jeżeli przedmiotem świadczenia jest rzecz oznaczona co do tożsamości, dłużnik będący w zwłoce odpowiedzialny jest za utratę lub uszkodzenie przedmiotu świadczenia, chyba że utrata lub uszkodzenie nastąpiłoby także wtedy, gdyby świadczenie zostało spełnione w czasie właściwym.
Paulus libro nono decimo ad edictum (D. 50,17,128 pr.): In pari causa possessor potior haberi debet.
W prawie włoskim zasada: In pari causa turpitudinis melior est conditio possidentis, np. art. 2035 wł. kc: kto, także we własnym imieniu, wykonał świadczenie w pewnym celu, sprzeczne z dobrym obyczajem, nie może żądać zwrotu, jeśli zapłacił.
Jeśli obie strony stosunku obligacyjnego działają niegodziwie, to nie przysługuje żądanie zwrotu świadczenia niegodziwego.
Art. 412 kc. Sąd może orzec przepadek świadczenia na rzecz Skarbu Państwa, jeżeli świadczenie to zostało świadomie spełnione w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustawę lub w celu niegodziwym. Jeżeli przedmiot świadczenia został zużyty lub utracony, przepadkowi może ulec jego wartość.
Papinian, libro octavo questionum (D. 21,2,65): Indivisa est causa pignoris (dosł. indivisam pignoris causa).
Jako prawo akcesotyjne zastaw gasł wraz z umorzeniem wierzytelności. Po częściowym zaś umorzeniu wierzytelności zastaw nie wygasał, ale rozciągał się na pozostałą część wierzytelności, zabezpieczał wykonanie pozostałej części wierzytelności.
W prawie polskim:
Prawa akcesoryjne (powstające wraz z prawem głównym i wraz z prawem tym wygasające, np. hipoteka - art. 79 i 94 ustawy o księgach wieczysych i hipotece, art. 306 kc - zastaw, art. 876 § 1, 879 § 1 kc - poręczenie) i związane (dotyczy to sytuacji, w której podmiotem jednego prawa może być tylko podmiot związany jednocześnie innym prawem - art. 285 kc - służebność gruntowa przysługuje każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości władającej; art. 235 § 2 kc - własność budynku na gruncie użytkowanym wieczyście, art. 3 ustawy o własności lokali - odrębna własność lokalu mieszkalnego jest związania ze współwłasnością w nieruchomości).
Paulus libro quinto decimo ad Sabinum (D. 8,2,26): Nulli res sua servit.
Art. 247 kc: Ograniczone prawo rzeczowe wygasa, jeżeli przejdzie na właściciela rzeczy obciążonej albo jeżeli ten, komu prawo takie przysługuje, nabędzie własność rzeczy obciążonej.
Ulpianus libro septimo decimo ad edictum (D.8,3,5,1); Paulus libro vicensimo primo ad edictum (D. 8,3,7,1): Praedia debet esse vicina.
Art. 285 kc: § 1 Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).
§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.
Ulpianus libro vincesimo octavo ad edictum (D. 13,7,9,2): Proprie pignus dicimus, quod ad creditorem transit, hypothecam, cum non transit nec possessio ad creditorem.
Art. 307 § 1 kc: Do ustanowienia zastawu potrzebna jest umowa między właścicielem a wierzycielem oraz, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wydanie rzeczy wierzycielowi albo osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły.
§ 2. Jeżeli rzecz znajduje się w dzierżeniu wierzyciela, do ustanowienia zastawu wystarcza sama umowa.
Art. 67 ustawy o księgach wieczystych i hipotece z 6 lipca 1982 r.: Do powstania hipoteki niezbędny jest wpis w księdze wieczystej.
Dół formularza
I. 2.4.4.: Proprietatis dominus plenam in re potestatem habet.
Art. 140 kc: W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.
Ulpianus libro quarto decimo ad edictum (D. 50, 16, 23): Rei apellatione et causae et iura continentur.
Art. 45 kc: Rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne.
Gai libro secundo rerum cottidianarum sive aureorum (D. 41, 1, 3, pr.): Quod enim nullis est, id ratione naturali occupanti conceditur = res nullis cedit primo occupanti.
Art. 181 kc: Własność ruchomej rzeczy niczyjej nabywa się przez jej objęcie w posiadanie samoistne.
Art. 182 § 1: Rój pszczół staje się niczyim, jeżeli właściciel nie odszukał go przed upływem trzech dni od dnia wyrojenia. Właścicielowi wolno w pościgu za rojem wejść na cudzy grunt, powinien jednak naprawić wynikłą stąd szkodę.
§ 2. Jeżeli rój osiadł w cudzym ulu nie zajętym, właściciel może domagać się wydania roju za zwrotem kosztów.
§ 3. Jeżeli rój osiadł w cudzym ulu zajętym, staje się on własnością tego, czyją własnością był rój, który się w ulu znajdował. Dotychczasowemu właścicielowi nie przysługuje w tym wypadku roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.
Ulpianus libro sexagensimo nono ad edictum (D. 43,17,1,2): Separata esse debet possessio a proprietate.
Art. 336 kc: Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).
Pomponius libro trigensimo tertio ad Sabinum (D. 8,1,15,1): Servitutium non ea natura est ut aliquis facias quis …sed ut aliqiud patiatur aut non faciat = Servitus in faciendo consistere nequit.
Cfr. art. 289 § 1 kc.
Celsus libro quinto digestorum (D.8,1,9): Servitutibus civiliter utendum est.
Art. 288 kc: t. 336.ystarczającej mierze. esbus utendi ftuendi salva rerum substantia.efinitiominum non habet. Służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej.
Paulus libro quinto decimo ad Sabinum (D. 8,2,28): Omnes autem servitutes praediorum causas perpetuas habere debent = servitutis causa debet esse perpetua. Cfr. art. 295 kc.
Gai Institutiones, 2,73 (etiam inni): Superficies solo cedit.
Cfr. art. 191 kc, art. 235 kc, art. 2 ust. 1 ustawy o własności lokali z 24 VI 1994 r.
Paulus libro trigensimo primo ad edictum (D. 41,1,31,1): Thesaurus est vetus quaedam depositio pecuniaem cuius non extat memoria, ut iam dominum non habet.
Diocletianus - Maximilianus, 293 r. (C. 2,3,20): Traditionibus et usucapionibus dominia rerum, non nudis pactis transferuntur.
Cfr. art. 155 kc.
Modestinus libro quinto pandectarum (D. 41,3,3): Usucapio est adiectio domini per continuationem possessionis temporis lege definiti.
Cfr. art. 172 kc, art. 174 kc.
Paulus libro tertio ad Vitelium (D. 7,1,1 = I.2,4,pr): Ususfructuctus est ius alienis resbus utendi ftuendi salva rerum substantia.
Cfr. art. 252 kc, art. 266 kc.
1