cena jako kategoria ekonomiczna (15 str)


WYŻSZA SZKOŁA INFORMATYKI STOSOWANEJ I ZARZĄDZANIA

WYDZIAŁ MARKETINGU I ZARZĄDZANIA

0x08 graphic

CENA JAKO KATEGORIA EKONOMICZNA

W ŁĄCZNOŚCI

0x08 graphic

WARSZAWA 2000

Struktura Pracy


1.CENA JAKO KATEGORIA EKONOMICZNA W ŁĄCZNOŚCI 2

2.RÓWNOWAŻENIE TARYF 12

3.LITERATURA 14


  1. CENA JAKO KATEGORIA EKONOMICZNA W ŁĄCZNOŚCI

Rozważając problem cen czy to w sferze łączności czy też w ogóle, należy przede wszystkim przedstawić istotę ceny jako kategorii ekonomicznej.

Cena jako kategoria ekonomiczna, jest to wartość towaru (usługi) wyrażona w pieniądzu. Jest ona relacją wymienną pomiędzy towarami (usługami) i wypadkową różnokierunkowych interesów sprzedawców i nabywców. Pierwsi chcą uzyskać cenę najwyższą, drudzy zaś chcą dokonać zakupu po cenie najniższej. Ich siła przetargowa prowadzi do ustalenia ceny i do zawarcia transakcji kupna i sprzedaży. Tak więc cena jako taka kształtuje się więc w wyniku gry popytu i podaży .

    1. POJĘCIE, FUNKCJE I RODZAJE CEN

Przedstawiając istotę ceny w łączności, możemy powiedzieć, że jest to suma pieniędzy jaką trzeba zapłacić za produkt (usługę) np. usługę telekomunikacyjną wykonywaną przez podmioty gospodarujące, po to aby uzyskać korzyści wynikające z posiadania lub użytkowania produktu materialnego lub usługi.

Podmiotami tymi są operatorzy telekomunikacyjni np. TP S.A., Netia czy EL-NET, którzy dostarczają bezpośrednio abonentom usługi telekomunikacyjne, ale podmiotem może być też dostawca sprzętu i oprogramowania dla operatorów jak np. Lucent Technologies, Siemens czy Alcatel.

Ceną najbardziej pożądaną na rynku, do której zmierzają wszystkie działania tego rynku, jest cena równowagi, przy której popyt jest równy podaży. Cena równowagi jest ceną, w kierunku której będzie zmierzał rynek konkurencyjny i na poziomie której będzie pozostawał po jej osiągnięciu przy założeniu, że nie nastąpią zmiany w otoczeniu. Cena pełni w gospodarce wielorakie funkcje, spośród których najważniejszymi są :

Oprócz ceny, którą ustala sam rynek, mogą wystąpić ceny określone administracyjnie przez państwo - są to ceny maksymalne i minimalne.

Cena maksymalna, polega na określeniu górnego pułapu ceny bieżącej i chroni konsumentów przed nadmiernym jej podwyższaniem przez producentów (operatorów usług telekomunikacyjnych), szczególnie w warunkach zmonopolizowanego rynku. Cena minimalna polega na określeniu najniższego dopuszczalnego poziomu ceny bieżącej.

Ceny w łączności mogą być ustalane metodą umowną lub taryfową.

O wyborze jednej z wymienionych dwóch metod ustalania cen decyduje ich przydatność praktyczna.

Ceny umowne w łączności stosowane są w mniejszym zakresie, występują głównie w obszarze działalności pomocniczej, dotyczy to zwłaszcza zakupu urządzeń, oprogramowania, jak też remontu, budowy różnych obiektów czy infrastruktury sieci. Obecnie coraz częściej ceny te stosowane są również w odniesieniu do tzw. klientów biznesowych czy strategicznych.

Natomiast ceny taryfowe stosowane są w odniesieniu do podstawowej sfery działalności telekomunikacyjnej tj. usług o charakterze powszechnym.

    1. TARYFA JAKO SZCZEGÓLNA FORMA CEN W ŁĄCZNOŚCI

Metoda cen taryfowych jest dogodna i praktyczna wszędzie tam, gdzie określone produkty lub usługi nabywane są masowo przez licznych kontrahentów.

Opłaty a więc ceny za świadczenie usług telekomunikacyjnych o charakterze powszechnym ustala operator. Natomiast wysokość opłat za wykonywanie międzynarodowych usług telekomunikacyjnych o charakterze powszechnym ustalana jest w uzgodnieniu z Ministrem Łączności. Ceny te ustalane są metodą taryfową.

Zaletą taryfowej metody ustalania cen w telekomunikacji jest przede wszystkim uproszczenie i przyspieszenie wzajemnych rozliczeń między operatorami telekomunikacyjnymi i usługobiorcami za usługi w odniesieniu do których obowiązują ceny taryfowe.

Inną zaletą metody taryfowej jest ułatwienie kontroli opłat pobieranych przez operatorów. W Polsce kontrolę nad wysokością ustalanych i pobieranych opłat sprawuje Minister Łączności, który może wprowadzić opłaty maksymalne za usługi telekomunikacyjne o charakterze powszechnym . Ważną rolę w kontroli opłat pełni też Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów , który w ostatnich latach często kwestionował podwyżki cen w TP S.A.

Ustawowy wymóg świadczenia usług i wymóg taryfowy są ze sobą ściśle powiązane - wzajemnie się uzupełniają. Bez ograniczeń taryfowych w kształtowaniu cen usług pocztowych i telekomunikacyjnych, jednostki łączności łatwo mogłyby się uchylić od obowiązku powszechnego świadczenia usług. Wystarczyłoby wykluczenie za pomocą cen klientów ekonomicznie niekorzystnych dla jednostek łączności. Bez uzupełniającego wprowadzenia obowiązku powszechnego świadczenia określonej gamy usług sam obowiązek taryfowy mógłby zostać naruszony przez zaniechanie lub ograniczenie obsługi.

Tak więc podmioty świadczące usługi czy to telekomunikacyjne czy pocztowe, muszą się liczyć z pewnymi ograniczeniami swobody ustalania cen , tzn. nie mogą kierować się dowolnością ich ustalania, skierowaną np. na szybkie osiągnięcie zysku.

      1. POJĘCIE TARYFY

Pojęcie taryfa oznacza urzędowo ustalone i ogłoszone zestawienie stawek opłat, cen, płac, podatków. Etymologicznie wywodzi się z języka włoskiego od wyrazu "tariffa", hiszpańskiego „tarifa” cennik, a z arabskiego „ta'rĩf(a) obwieszczenie urzędowe zwłaszcza o poborze daniny.

Taryfę w łączności utożsamia się z tabelą stawek za usługi np. telekomunikacyjne. Natomiast w ujęciu szerszym pod pojęciem taryfy trzeba rozumieć podany w formie urzędowej do publicznej wiadomości wykaz stawek jednostkowych za określone usługi oraz zbiór przepisów określających warunki stosowania tych stawek, jak też sposób obliczania według nich opłat za usługi.

Ustalanie taryf w telekomunikacji tworzy tzw. system taryfowy, który trzeba postrzegać jako zbiór norm, reguł i procedur o ekonomicznych i pozaekonomicznych przesłankach, koniecznych dla ustalania wysokości indywidualnych (dla poszczególnych usług) stawek taryfowych oraz sposobu ich różnicowania. System taryfowy jest efektem praktycznego wykorzystania modelowych koncepcji wyznaczania poziomu cen bieżących.

Praktyka życia gospodarczego doprowadziła do wykształcenia trzech podstawowych systemów taryfowych : naturalnego, wartościowego, mieszanego.

Z zalet jednak wypływają bezpośrednio też i jego wady, gdyż w takiej sytuacji operator telekomunikacyjny nie musi być zainteresowany minimalizacją kosztów dla osiągnięcia zysku przez co klienci mogą być nadmiernie obciążeni nieracjonalnymi kosztami (sytuacja taka może wystąpić w przypadku monopolisty), w innym przypadku działania takie skutecznie ogranicza konkurencja. Istotą systemu naturalnego jest ustalanie wysokości stawek taryfowych na poziomie zbliżonym do wartości świadczonych usług, czyli podstawą systemu naturalnego są koszty produkcji powiększone o zamierzony zysk.

W telekomunikacji stosuje się różne podziały taryf. Do najczęściej stosowanych kryteriów klasyfikacyjnych należą:

  1. Kryterium branżowość:

  1. Kryterium zasięgu ich stosowania:

  1. Kryterium czynników kształtujących poziom stawki taryfowej:

  1. Kryterium sposobu ich ustalania i elastyczności stosowania stawek taryfowych:

  1. bezwzględnie obowiązujące:

  1. zwykłe są to taryfy wykorzystywane w normalnym procesie świadczenia usług, czyli w warunkach, gdy mają zastosowanie przepisy i stawki taryfy powszechnie obowiązujące tj. wynikające z treści taryfy,

  2. specjalne są to taryfy które wynikają z treści taryfy i wprowadzane są na czas nieograniczony. Taryfy te wiążą się z funkcjami społecznymi, które realizuje telekomunikacja np. darmowe połączenie do służb niosących pomoc jak policja, pogotowie ratunkowe czy straż pożarna.

  3. wyjątkowe są to taryfy wprowadzane na z góry ustalony okres czasu, po czym ważność ich wygasa. Wiążą się z zagrożeniem państwa czy klęskami żywiołowymi;

  1. Kryterium zależności stawki taryfowej od wielkości produkcji:

      1. ZASADY TARYFOWE

Zobowiązanie łączności do świadczenia szeregu usług na zasadzie powszechności w sposób niejako naturalny narzuca stosowanie metody taryfowej. Operator telekomunikacyjny świadczący usługi powszechne musi więc uwzględniać w swojej konstrukcji taryf, wszystkie elementy wynikające z unormowań prawnych w kraju, które dotyczą tego rodzaju usług, oraz powinien brać pod uwagę perspektywę zjednoczenia z Unią Europejską i dostosować swoje taryfy do aspektów wynikających ze świadczenia usługi powszechnej w Unii Europejskiej. Obowiązki te znajdują odzwierciedlenie w podstawowych zasadach taryfowych, zwanych również przymusem taryfowym.

Do zasad tych należą:

  1. zgodność z prawem

  2. jawność i należyte opublikowane

  3. równość taryfowa

Pierwsza zasada - zgodność z prawem polega na podporządkowaniu aktu normatywnego jakim jest taryfa, aktom normatywnym wyższego rzędu. Mówiąc krótko taryfa musi być zgodna z ogólnymi normami obowiązującymi w państwie, ustawami, umowami międzynarodowymi i rozporządzeniami.

Druga zasada - jawność i należyte opublikowane zakłada jawność, a dokładnie mówiąc podmiot jest obowiązany do publicznego podawania taryfy w odpowiednim organie przewidzianym do jego prezentacji, a organem tym w przypadku telekomunikacji jest Dziennik Urzędowy Ministra Łączności. Czas wejścia w życie od momentu ogłoszenia wynosi minimalnie 14 dni, jest to zasada vacatio legis, która obowiązuje niemal wszystkie akty normatywne wydawane przez organy administracji państwowej. TP S.A. informacje o zmianach opłat za świadczone usługi telefoniczne, przekazuje również za pośrednictwem środków masowego przekazu.

Trzecia zasada - równości taryfowej zakłada, że ustalone w taryfie stawki obowiązują w tym samym zakresie wszystkich klientów w danym czasie i na danym obszarze. Oznacza to, że wszelkie ulgi obowiązujące według postanowień taryfy również powinny się odnosić do wszystkich klientów, a ewentualne odchylenia do tej zasady powinny być wskazane w treści samej taryfy, np. połączenia bezpłatne: alarmowe czy 0-800.

Do innych zasad taryfowych należą:

    1. UMOWNE SPOSOBY USTALANIA CEN W ŁĄCZNOŚCI

Metoda umowna ustalania cen w łączności opiera się na porozumieniach między sprzedawcą i nabywcą produktu rzeczowego lub usługi. Cena proponowana przez sprzedającego wynika z kalkulacji kosztów własnych, z reguły przeprowadzanej odrębnie dla każdej transakcji. Natomiast wysokość wynegocjonowanej ceny kształtuje szereg czynników, w tym zwłaszcza poziom popytu i podaży na dane produkty czy usługi oraz poziom zmonopolizowania ich produkcji. Metoda ta ma szczególne zastosowanie w odniesieniu do nie masowych i niepowtarzalnych transakcji.

Ceny umowne w łączności są stosowane w mniejszym zakresie, występują głównie w obszarze działalności pomocniczej i dotyczy to zwłaszcza zakupu urządzeń, obiektów. Zleceń dotyczących inwestycji, remontów, utrzymania urządzeń i obiektów łączności.

Obecnie TP S.A. dostosowując swoją działalność do wymogów gospodarki wolnorynkowej i szczególnie skierowanej na wysoką jakość obsługi klientów ceny umowne stosuje do tzw. klientów biznesowych i strategicznych.

  1. RÓWNOWAŻENIE TARYF

Równoważenie (rebalansowanie) taryf jest procesem z którym miało do czynienia wiele państw. Jest on związany z liberalizacją sektora telekomunikacyjnego zmuszającego operatorów do zmiany struktury taryf. W ramach tego procesu operator stara się zlikwidować subsydiowanie niektórych rodzajów usług telekomunikacyjnych poprzez oparcie wszystkich cen o ponoszone koszty. Ponieważ zazwyczaj usługami deficytowymi dla operatora są połączenia lokalne oraz zapewnienie dostępu do usług (czyli podłączenie abonenta) jednym ze skutków procesu równoważenia taryf jest stopniowy wzrost cen za te usługi.

Nie należy jednak zapominać o drugiej stronie tego procesu. Obok zjawiska wzrostu taryf za zapewnienie dostępu do sieci oraz za rozmowy lokalne następuje stopniowo obniżenie cen za usługi, które do tej pory świadczone były znacznie powyżej kosztów, czyli za połączenia między, międzymiastowe i międzynarodowe.

Jest zatem logiczny i niezbędny element zjawiska liberalizacji rynku. Operatorzy nowo wchodzący na rynek wykorzystują znaczne różnice pomiędzy cenami i kosztami w segmencie długodystansowym w celu zwiększenia udziałów w rynku poprzez skupienie się na wysokodochodowych usługach, takich jak połączenia międzynarodowe, które dotują mniej lukratywne dziedziny.

Czynniki ekonomiczne wymagają więc od istniejącego operatora reakcji na tę nową konkurencję. W zamian zatem wchodzenia nowych konkurentów na rynek, operatorzy, którzy do tej pory subsydiowali deficytowe usługi za pomocą opłat z innych usług, muszą podnieść ceny za usługi, które dotychczas były świadczone po cenach niższych od ponoszonych kosztów.

W Wielkiej Brytanii trzeba było znaczącego okresu tj. 1990-1998 r., aby ceny połączeń międzynarodowych z USA dla klientów indywidualnych spadły o 67 %. Ceny połączeń Telli w Szwecji natomiast o 48 % w latach 1992-1998, zaś we Włoszech Telecom Italia obniżył ceny połączeń międzynarodowych o 42 % w ciągu jednego roku.

Znaczącą rolę w kształtowaniu tempa równoważenia taryf odgrywają w każdym kraju względy społeczne. W warunkach polskich mamy doczynienia z dwoma istotnymi aspektami wpływającymi na sposób przeprowadzenia tego procesu.

Z jednej strony należy uwzględnić niekorzystny wydźwięk, jaki będzie miał dla ogółu społeczeństwa proces podwyższania cen za połączenia lokalne oraz za abonament. Należy jednak również wziąć pod uwagę fakt, że Polska plasuje się obecnie daleko za krajami Unii Europejskiej, jeśli chodzi o wskaźnik gęstości linii - około 24 linii na 100 mieszkańców. Kluczowe jest zatem, aby zapewnić jak najszybszy rozwój infrastruktury w kraju, aby wskaźnik ten ukształtował się niedługo na poziomie krajów Unii. Z tego punktu widzenia korzystne jest jak najszybsze przeprowadzenie procesu równoważenia taryf, ponieważ w sytuacji gdy podłączanie nowych abonentów stanie się dochodowe operatorzy nie będą unikać inwestycji w rozbudowę sieci lokalnej.

Z drugiej strony, przy określaniu tempa równoważenia taryf należy zadbać o odpowiednie uwzględnienie specyfiki danego kraju. Istotne jest pozostawienie operatorowi, który zmuszony jest do przeprowadzenia tego procesu, pewnego zakresu swobody w kształtowaniu własnego wizerunku poprzez przyjęto strategię marketingową, a zatem przy określaniu częstotliwości i wysokości zmian cen na poszczególne rodzaje usług. Dla przykładu, kiedy British Telecom rozpoczęło proces równoważenia taryf, kolejne etapy były oddzielone w czasie. Po podwyżce abonamentu na początku 1995 r., dopiero po miesiącu wprowadzono bardzo ograniczoną obniżkę cen jednego rodzaju połączeń międzynarodowych, a szerszą obniżkę ogłoszono aż po około czterech miesiącach.

Podsumowując, proces równoważenia taryf jest nieodzownym elementem liberalizacji rynku telekomunikacyjnych, mającym istotne znaczenie zarówno dla operatorów, jak i dla użytkowników. Rozpoczynając liberalizację sektora telekomunikacyjnego, Polska podjęła się przeprowadzenia procesu, który choć momentami wydawał się trudny do przyjęcia przez społeczeństwo, doprowadzi niemniej do bardziej przejrzystej struktury cen usług, efektywnego gospodarowania kosztami przez operatorów, oraz zwiększenia możliwości dostępu do usług telekomunikacyjnych.

  1. LITERATURA

  1. Z.Stachowiak, Ekonomia, Zarys Podstawowych Problemów, WSISiZ

Warszawa 1998

  1. Pod red. H.Babisa, Wprowadzenie do Ekonomiki Firmy Telekomunikacyjnej, Fundacja na Rzecz USZ Szczecin 1999

  2. H.Babis, R.Czaplewski, Ekonomika Łączności, USZ Szczecin 1995

  3. Praca zbiorowa: H.Babis, R.Czaplewski, A.Panasiuk, K.Pogoda, M.Szczepankowski, Polityka Taryfowa w Łączności, USZ Szczecin 1994

  4. Ustawa Łączności z Dnia 23 listopada 1990 r.

  5. Regulamin Świadczenia Usług Telefonicznych o Charakterze Powszechnym przez TP S.A. Warszawa 1998

  6. Łączność nr 6, 7 luty 2000

SPOSÓB NALICZANIA CENY POŁĄCZENIA ZA JEDNĄ MINUTĘ I CZASU POMIĘDZY IMPULSAMI ZALICZAJĄCYMI ZA POŁĄCZENIA MIĘDZYMIASTOWE DLA ODLEGŁOŚCI L ≤ 100 KM (TABELA 3)

Przykład nr 1

Mając cenę impulsu 0,29 gr i czas pomiędzy impulsami zaliczającymi np. dla 5 taryfy, dla okresu taryfikacyjnego T1 =31,10 możemy obliczyć cenę za 1 minutę połączenia.

0x08 graphic

Przykład nr 2

Mając cenę za jedną minutę 0,56 gr i cenę impulsu 0,29 gr możemy wyliczyć czas pomiędzy impulsami zaliczającymi np. dla 5 taryfy dla okresu taryfikacyjnego T1.

0x08 graphic

Z. Stachowiak Ekonomia, Zarys podstawowych problemów WSISiZ Warszawa 1998

Por. Ustawa Łączności z dnia 23 listopada 1990 r. art.39 ust.2

2 H.Babis, R.Czaplewski, Ekonomika Łączności, USZ Szczecin 1995

Ustawa Łączności z dnia 23 listopada 1990 r. art.39 ust.1

Ustawa Łączności z dnia 23 listopada 1990 r. art.39 ust.3

Ustawa Łączności z dnia 23 listopada 1990 r. art.39 ust.2

Ustawa o Przeciwdziałaniu Praktykom Monopolistycznym i Ochronie Interesów Konsumentów z dnia 24 lutego 1990 r.

Por. Słownik Wyrazów Obcych, PWN Warszawa 1996

Pod red. H.Babisa, Wprowadzenie do Ekonomiki Firmy Telekomunikacyjnej, Fundacja na Rzecz USZ Szczecin 1999, s. 44

Ustawa Łączności z dnia 23 listopada 1990 r. art.39 ust.2

na podstawie koncesji lub zezwolenia zgodnie z Ustawą Łączności z dnia 23 listopada 1990 r.

Por. Regulamin Świadczenia Usług Telefonicznych o Charakterze Powszechnym Przez TP S.A. Dział V Opłaty § 32 Warszawa 1998

Łączność nr 6, 7 luty 2000





16



Wyszukiwarka