221343polityka gospodarcza, Wg liberalistów funkcje państwa to:


Istota, podstawowe założenia i uwarunkowania polityki gospodarczej

POLITYKA GOSPODARCZA - stanowi część, pewien element polityki państwa, każde

państwo prowadzi działalność polityczną , która przebiega w różnych dziedzinach a jedną z nich jest polityka gospodarcza. Polityką państwa zajmuję się politologia lub nauka o polityce.

Polityka państwa- to w szerokim tego słowa rozumienia jest to działalność społecznie zorganizowana, której celem jest zdobycie lub utrzymanie władzy w państwie. Taki jest cel działalności politycznej niezależnie od deklaracji polityków czy ugrupowań.

Droga do władzy prowadzi przez różne obszary min. gospodarkę, dlatego polityka gospodarcza to najważniejsza dziedzina współczesnej polityki państwa.

Polityka oraz każda z jej dziedzin w tym polityka ekonomiczna (gospodarcza) możę być analizowana:

  1. jako teorie, wiedza, dyscyplina naukowa

  2. jako działania praktyczne, jako konkretne decyzje, które są podejmowane w państwie.

(można znać wiedze, teorie tej dziedziny a w praktyce być zupełnie bezradnym i odwrotnie)

Polityka ekonomiczno-gospodarcza - to działalność prowadzona w imieniu państwa lub w jego strukturach i polega na:

  1. formowaniu celów rozwoju społeczno-gospodarczego

  2. określaniu środków i sposobów metod realizacji tych celów

  3. na decyzjach dotyczących realizacji określonych celów i w oparciu o zasadę racjonalnego gospodarowania

Polityka jest sprawą publiczną prowadzoną przez państwo oraz samorządy terytorialne.

Ad 1) Cele rozwoju społeczno-gospodarczego:

  1. powinny być określone w sposób wymierny i jednoznaczny. Nie jest dobrze gdy cele różnie interpretowane ( w praktyce cele formułuje się nie jednoznacznie) . Cel w polityce gospodarczej to np. rozwój, postęp, gospodarka rynkowa, demokracja

  2. Cele mogą mieć charakter:

mogą one być sprzeczne między sobą. Cele długookresowe mają priorytet (są ważniejsze) więc te krótkookresowe trzeba podporządkować celom długookresowym.

Cele muszą odpowiadać obiektywnie istniejącym środkom realizowanym ich możliwościom.

Ad 2) Musimy środki i metody dokładnie określić, poddać diagnozie, czyli jakie są a nie jakie sobie wyobrażamy. Cele możemy realizować gdy istnieją na to środki, które musimy dokładnie oszacować, bo muszą to być realne środki.

Ad3) Podejmowanie decyzji i wprowadzanie ich w życie, czyli cele, które założyliśmy trzeba realizować przy pomocy różnych środków. Tu stosować powinniśmy zasadę racjonalnego gospodarowania.

Racjonalne gospodarowanie - to gospodarowanie rozumne, przemyślane, logiczne oparte na rozumowaniu a nie na emocjach.

Warianty racjonalnego gospodarowanie:

  1. zasada racjonalnego gospodarowania mówi o tym, że mając do dyspozycji określone środki powinniśmy realizować wyznaczone sobie cele w jak największym wymiarze - to maksymalizacja celu.

  2. zasada rac.gos. realizując określony poziom celu należy tak działać aby ponieść jak najniższe nakłady - zasada oszczędności kosztów.

Zasada racjonalnego gospodarowania musi być zgodna z pierwszym lub drugim wariantem. Każde działanie niezgodne z jednym lub drugim wariantem ozn. marnotractwo. Część zmarnowanych środków można w przyszłości odrobić. Są jednak takie, które są nieodnawialne np.: czas.

Uwarunkowania polityki ekonomicznej

  1. uwarunkowania zewnętrzne, które zależą od sytuacji zewn. międzynarodowej i światowej (aktualnie dla Polski- integracja z UE). Do innych uwarunkowań zewnętrznych należą np. inne organizacje międzynarodowe - udział w NATO, Pakt Północno-Atlantycki, CEFTA i inne.

  2. uwarunkowania wewnętrzne:

Geneza i ewolucja polityki gospodarczej.

Początki polityki gospodarczej sięgają początków instytucji państwa. Każde państwo zawsze i wszędzie prowadzi politykę gospodarczą , której elementami są np.: finanse, podatki.

Politykę gospodarczą obserwujemy już w starożytnym Egipcie, przypominającą nawet dzisiejsze zagadnienia w tym zakresie, np.: działania podejmowane w zakresie skupów produktów rolnych, tzn. w 7 latach tłustych Faraon skupował zboże, magazynował i rozdysponowywał je w ciągu lat chudych.

Nowożytna polityka gospodarcza

  1. Merkantylizm to pierwszy kierunek nowożytnej polityki gospodarczej. M. Panował w wieku XVII i częściowo XVI i XVIII w Europie Zachodniej. M.polegał na przyspieszeniu przez państwo rozwoju gospodarczego za pomocą takich działań jak:

Merkantylizm polegał na głębokim interwencjoniźmie państwowym. M. Rozwijał gospodarkę przy pomocy metod prawnych, ekonomicznych i militarnych. Państwo wykorzystywało swoją potęgę ekonomiczną i militarną wewnątrz i na zewnątrz - rozbudowa armii i floty, podboje państw i tworzenie imperiów kolonialnych, to np. Niderlandy, Hiszpania, Francja, Wlk.Brytania , najbardziej Wlk. Brytania - to główna potęga gospodarcza aż do początku XX wieku. Pod koniec XIII i początku XIX wieku do Merkantylizmu wkroczyło Rosja , za panowania cara Piotra I, który przyspieszył rozwój państwa przy pomocy metod Merkant. (rozbudowa armii, floty) tworząc największe państwa świata.

W Polsce polityka M. Była krytykowana i ośmieszana, uważano że zajmowanie się przemysłem , handlem , flotą to zajęcia niepoważne i dlatego arystokracja nie była nastawiona na rozwój kapitalistyczny. Stąd później drobnoszlacheckie stereotypy doprowadziły do upadku arystokracji. Inne państwa do dziś korzystają z owoców tego okresu.

  1. okres Liberalizmu gospodarczego przypada na XVIII i XIX wiek aż do XX wieku.

Liberalizm gospopdarczy polega na wolności gospodarczej. Gospodarka opiera się na swobodnych decyzjach podejmowanych przez prywatnych właścicieli. Państwo nie ingeruje w te decyzje, zapewnia ono ogólne warunki bezpieczeństwa, państwo funkcjonuje jako nocny stróż.

Wg liberalistów funkcje państwa to:

  1. bezpieczeństwo zewnętrzne

  2. bezpieczeństwo wewnętrzne

  3. skuteczne stanowienie i egzekwowanie prawa

  4. ochrona prywatnej własności

  5. gwarancja swobody przedsiębiorczości

w tych funkcjach państwo powinno być silne i skuteczne. W gospodarce decydują prywatni przedsiębiorcy. Liberalizm przejawia się do dziś w wolności w zakresie prawa, każdy sam ponosi odpowiedzialność odpowiedzialność sam za to odpowiada

Liberalizm wyrażał się w szkole klasycznej- a.smith i d.ricardo. Stworzyli oni podwaliny współczesnej gospodarki rynkowej na podstawie liberalizmu - niewidzialna ręka rynku.

W okresie międzywojennym wybuchł wielki kryzys gospodarczy 1929-1933. Spowodował zmiany nastawienia do doktryny liberalnej. Osłabił wiarę w doskonałość rynku. Ten wielki kryzys udowodnił, że rynek nie jest doskonały jak twierdzili liberaliści. Kryzys gospodarczy polega na nadprodukcji- globalna podaż przewyższa globalny popyt. Nie można produkcji utrzymywać nawet na tym samym poziomie, więc zmniejsza się produkcję a przez to zatrudnienie itd. co pogłębia kryzys. W tej sytuacji postanowiono zerwać z doktryną liberalną i wprowadzić interwencję państwa w gospodarkę rynkowa. Jako pierwszy uczynił to Roosvelt, wprowadził politykę „ nowy ład”. Ta polityka to pierwsza forma współczesnego interwencjonizmu gospodarczego. Celem jej było złagodzenie kryzysu gospodarczego, gdyż rynek nie jest w stanie sam się z kryzysu wyprowadzić. Należy więc zwiększyć popyt globalny. Jak? Popyt zależy od ceny, więc należałoby obniżyć ceny by zlikwidować nadprodukcję. Jednak na ceny państwo nie ma wpływu.

Popyt zależy też od dochodów na co państwo może mieć pewien wpływ, więc zwiększono popyt poprzez dochody. Ale czyje i jakie dochody wpływają na wzrost popytu? Trzeba więc zadbać o tych , którzy mają małe dochody - bezrobotni, bo ich skłonność do konsumpcji jest duża. Ci ludzie dostając pieniądze od razu je wydają, więc wzrost dochodów należy spowodować u ludzi najuboższych. Jak to zrobić? Najprościej rozdać ludziom ubogim pieniadze- i tak powstały zasiłki dla bezrobotnych i tym podobne świadczenia socjalne. Postanowiono też powiązać te wypłaty dla biednych z pewnymi pracami, które mogliby oni wykonać- tak powstały roboty publiczne. Inwestycje publiczne - roboty na rzecz obiektów publicznych np.budowy autostrad. Interwencyjny skup produktów rolnych - nadwyżki rząd skupował od rolnikow aby mieli środki do życia.

Te interwencje powiodły się i kryzys został powoli opanowany a z doświadczeń tych skorzystały inne państwa.

Interwencjonizm państwowy w USA napotkał jednak trudności- źródło na finansowanie tych robót publicznych? Interwencjonizm jest finansowany z budżetu panstwa (głównie podatki) ale jak?

  1. Zwiększenie podatków osłabiłoby aktywność gosp.a nie rozwinęłoby - więc odpada

  2. Cła, podatki wyrównane - ale mają one te same niedogodności co podatki

  3. wymyślono źródło z którego korzysta się do dziś - deficyt budżetowy (ok.40 mld w Polsce obecnie ).

Deficyt budżetowy jest finansowany długiem publicznym ( wewnętrzny - głównie obligacje i bony skarbowe oraz zewnętrzny - głównie kredyty).

Dług publiczny powoduje wzrost wydatków budżetowych ( koszty obsługi długu są bardzo duże ).

W okresie międzywojennym opracowano interwencjonizm pośredni- aby motywować prywatnych właścicieli kapitału do jego uruchamiania- chodzi głównie o decyzje inwestycyjne przez przedsiębiorców prywatnych. Interwencjonizm pośredni polega na oddziaływaniu ma prywatnych przedsiębiorców dla rozwoju gospodarki, głównie przez inwestycje. Aby tych inwestorów zachęcić trzeba im stworzyć odpowiednie warunki - i tu jest możliwość dla gospodarki państwa poprzez instrumenty:

* polityka budżetowa - ulgi, zwolnienia podatkowe, co jednak spowoduje jeszcze mniejsze dochody budżetowe. Ale inaczej ten kapitał nie będzie w ogóle inwestowany.

* polityka pieniężna - polega na regulowaniu ilości pieniądza, aby osiągnąć wzrost popytu należy spowodować wzrost pieniądza. Politykę pieniężna prowadzi Bank Centralny za pomocą następujących instrumentów; 1. stopa procentowa Banku Centralnego,2. stopa procentowa gwarancji bankowej. Jednak minusem jest tu możliwość wzrostu inflacji, co hamuje działanie BC w regulowaniu pieniądzem na rynku. ( z obawy przed inflacją wysokie procenty kredytowe)

* polityka cenowo-dochodowa - wpływ państwa jest tu jednak bardzo mały:

- państwo ma wpływ na ceny- niektóre ceny są przez państwo administrowane, ceny urzędowe- ale są to wyjątki (leki, woda itp. ). Inne ceny wahają się swobodnie, bo jest to warunek rynku,

- podatki mogą regulować ceny np.VAT- jednak uszczupleniu uległyby dochody państwa, oraz manipulowanie podatkiem VAT jest zasadą nieuczciwej konkurencji.

Interwencjonizm bezpośredni jak i pośredni jest ograniczony formą regulowania przez państwo koniunktury. Te instrumenty łącznie mogą tę koniunkturę poprawić ale nie mogą zagwarantować trwałej jej poprawy. nie można od państwa oczekiwać zbyt wiele - jest to system rynkowy, więc decyduje tu konkurencja.

Interwencjonizm państwa może wpłynąć doskonaląco na system rynkowy, nie jest jednak w stanie zachować równowagi gospodarczej 3.Współczesny interwencjonizm długookresowy

( ex ante) Podejmowany jest zawsze niezależnie od obecnej koniunktury. Podejmuje się działania, aby w przyszłości zapobiec zachwianiom koniunktury- jest to swego rodzaju profilaktyka.

Ten typ interwencji rozwinął się po II wojnie światowej. Przed wojną dominowała interwencja krótkookresowa, której ojcem był Keynes „ Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza” z 1936 r. Ta teoria miała początkowo charakter krótkookresowy ( ex post ).

Do najważniejszych instrumentów długookresowego interwencjonizmu należą :

  1. Planowanie strategiczne rozwoju społeczno-gospodarczego, Jest to określenie długookresowych celów rozwoju i sposobów ich realizacji. Ułatwia i przyspiesza rozwój społeczno-gospodarczy, zmniejsza ryzyko decyzji podejmowanych w sektorze publicznym jak i prywatnym. Planowanie to rozwinęło się najbardziej we Francji( pięciolatki ). Generalny Komisariat Planu- to komórka planująca te strategie. W Polsce również ostatnio planuje się takie strategie. Podstawowym problemem jest trafność tych planów, prognozowanie.

  2. Rozwój nauki i postępu technicznego. Ułatwia realizację celów i zadań długookresowych. Badania naukowe przynoszą rezultaty, które najczęściej można wykorzystać w długim okresie.

  3. Struktura przestrzenna. Wykazuje tendencje do polaryzacji - różnicowania na np. bogate i biedne, wysoko i słabo rozwinięte. Aby temu przeciwdziałać należy stosować pewne metody, aby zapobiec nadmiernym dysproporcjom między regionami - polityka regionalna. W Polsce w socjalizmie poziom rozwoju regionalnego był stosunkowo wyrównany. W okresie międzywojennym były ogromne różnice między wschodem i zachodem. Obecnie znów różnicuje się poziom regionów. Polityka regionalna - wspieranie słabszych regionów, rozbudowa infrastruktury, podnoszenie kwalifikacji i poziomu wykształcenia ludzi. Jest to typowo długookresowe działanie.

  4. Sektor publiczny. Obejmuje przedsiębiorstwa będące własnością państwa i komunalne. Sektor publiczny wpływa na rozwój gospodarki dwojako:

  1. negatywnie - niska efektywność ekonomiczna, po prywatyzacji obserwujemy poprawę tej efektywności.

  2. Jest bardzo wrażliwy na wahania koniunktury ( państwo nigdy nie zbankrutuje, wpływa to korzystnie na poziom koniunktury, ale obniża efektywność ).

We współczesnej polityce gospodarczej dominuje interwencjonizm państwowy, liberalizm jest na drugim miejscu. Interwencjonizm może być:

- krótkookresowy ;

- pośredni

- bezpośredni.

- długookresowy.

Interwencjonizm państwowy przyczynił się do globalizacji koniunktury, przyspieszenia wzrostu gospodarczego w kwestii globalnej. Nie wyeliminował wahań koniunkturalnych, ale je złagodził. Do wad interwencjonizmu należą wysokie i rosnące koszty, głównie rosnące wydatki publiczne.

Współczesne kierunki teorii polityki gospodarczej.

Należy do nauk ekonomicznych, bo obiektem jej badań jest gospodarka. Związana jest blisko z makroekonomią gdzie znajdziemy podobne czy identyczne problemy. Ponadto związana jest z naukami pozaekonomicznymi tzn: politologią, socjologią, naukami prawnymi, administracyjnymi, nauką o zarządzaniu, historią gospodarczą, geografią ekonomiczną itp.

Teoria ta nosi więc charakter interdyscyplinarny - łączy wiele różnych kierunków. Wielokierunkowość dotyczy nie tylko teorii, ale też praktyki w tej dziedzinie. Polityka ekonomiczno-gospodarcza, bazuje na dorobku nauk ekonomicznych.

Główne kierunki teorii polityki gospodarczej są identyczne jak główne kierunki teorii ekonomii:

  1. kierunek liberalny -oparty na szkole klasycznej i neoklasycznej,

  2. kierunek keynsistowski.

Ad 1) Doktryna liberalna leżała u podnóża ekonomii klasycznej, później neoklasycznej, które dominowały do lat 20-tych. Później do lat 70-tych panował kierunek keynsistowski aż do 1973r kiedy to nastąpiło pogorszenie koniunktury po szoku naftowym. W związku z tym pogorszeniem odrodził się kierunek neoklasyczny, powstały nowe szkoły neoklasyczne. Jednak już w latach 80-tych znowu zwyciężyła doktryna Keynsowska, czyli doktryna interwencji państwowej. Jednak powstały i rozwinęły się szkoły liberalizmu i do najważniejszych z nich należą:

Monetaryzm - Friedman, Balcerowicz

Najważniejszy cel - zwalczenie inflacji, która stanowi najgorsze niebezpieczeństwo dla polityki gospodarczej. Należy ją zwalczać przy pomocy restrykcyjnej polityki pieniężnej wspartą restrykcyjną polityką budżetową. Inflacja- nadmiar pieniądza, więc należy go zmniejszyć przy pomocy tych restrykcji.

Monetaryści proponują aby :

* politykę pieniężną prowadził nie rząd a BC, który musi być autonomiczny wobec rządu. BC decyduje o ilości pieniądza przy pomocy instrumentów:

- regulowaniu stóp procentowych

- regulowaniu rezerw bankowych

- operacji otwartego rynku i inne

* zrównoważenie budżetu państwa co zakłada restrykcyjną politykę budżetową

Jedynym działaniem państwa - to ograniczona polityka socjalna.

Szkoła racjonalnych oczekiwań

Podziela poglądy monetarystów idąc dalej w dążeniu ograniczenia roli państwa na gospodarkę. Szkoła podkreśla, że decyzje państwa są mało lub wcale nieskuteczne ze względu na racjonalne działania ludzi.

Nowa szkoła austriacka

Podkreśla niedostatki interwencji państwa oraz szkodliwość związków zawodowych, które przyczyniają się do zaostrzenia równowagi rynku pracy. ZZ wymuszają świadczenia u pracodawców co powoduje wzrost kosztów i nie mogą zatrudnić nowych lub nawet części zwolnić by świadczenia te opłacić.

Ekonomia podaży

Kładzie nacisk na zwiększenie produkcji i tym samym podaży, czyli zwiększenie produkcji, inwestycji i oszczędności. Państwo powinno stymulować to poprzez głównie obniżenie podatków i redukcję opieki społecznej, która powoduje efekt……

Ekonomiczna teoria polityki

Można ją sprowadzić do teorii rynku politycznego - analogia między światem polityki i rynkiem dóbr i usług. Sukces można odnieść w systemach demokratycznych - najważniejsze są głosy wyborców, których jest ograniczona ilość a chętnych do stanowisk jest dużo, więc cena głosów jest wysoka np. dobre dla wyborców obietnice ,których wyborcy oczekują, imprezy itd.

Wspólne cechy kierunku neoklasycznego.

- ograniczenie wpływu państwa na gospodarkę do minimum

- szczególna rola polityki pieniężnej i budżetowej

- zmniejszenie obciążeń na rzecz państwa i samorządów, głównie podatków

- ograniczenie polityki socjalnej - funkcji opiekuńczej do niezbędnego minimum

- szczególny nacisk na indywidualną przedsiębiorczość i konkurencyjność.

AD.2) Keynsizm

Zakłada że rynek nie jest mechanizmem doskonałym- może doprowadzić do nierównowagi ekonomicznej i potrzebny jest więc interwencjonizm państwowy. Interwencja państwa nie może zastąpić rynku , jedynie go skorygować. Interwencja przeważnie polega na sterowaniu popytem globalnym.

Te dwa kierunki ( liberalizm i keynsizm ) rywalizują ze sobą we współczesnej teorii polityki gospodarczej. W różnych krajach i różnych okresach na popularności zyskuje jeden lub drugi. Wiele zależy od tradycji - są kraje które są związane z instytucją państwa i tu występuje interwencjonizm.

Wlk. Brytania - dominuje liberalizm

ST.Zjednoczone - również kraj bardziej liberalny

Polska - są zwolennicy neoklasycyzmu - Balcerowicz i Lewandowski i inni, oraz liberalizm

Cele polityki gospodarczej

Cele polityki gospodarczej można analizować :

W szerokim znaczeniu - polegają na celach rozwoju społeczno-gospodarczego:

1. cele społeczne: obejmują:

- cele polityki ludnościowej nawet takie jak zwiększenie lub zmniejszenie liczby ludności, zmiana struktury ludności (wykształcenia). Liczbę i strukturę państwo może kształtować za pomocą instrumentów: zasiłki, formy opieki itd.

- poprawa życia ludności: wzrost dochodów realnych ludności, wzrost konsumpcji.

- kształtowanie infrastruktury społecznej: ochrona zdrowia itp.

- cele polityki na rynku pracy

2. Cele ekologiczne: niedopuszczenie do degradacji, zachowanie w stanie w miarę możliwości nienaruszonym nie zagrażającym życiu

3. Cele techniczne i technologiczne:

- rozwój infrastruktury technicznej: sieci transportu, sieci łączności, sieci energetyki.

- podniesienie poziomu technicznego produkowanych dóbr

- zwiększenie produkcji przemysłowej

- rozwój zaplecza technicznego.

4. Cele gospodarcze, które mieszczą się tylko i wyłącznie w polityce gospodarczej:

    1. wzrost gospodarczy - polega na zwiększeniu produktu krajowego brutto w stosunku do liczby ludności. Miernikiem jest tu PKB per capital. Wzrost gospodarczy powinien być w miarę możliwości wysoki, dynamiczny, ustabilizowany, zrównoważony tzn trwały, szybki wzrost gospodarczy (wzrost szybki w Polsce to co najmniej 5% wzrostu co roku, taki wzrost jest niezbędny aby w kilku latach (po 30) przybliżyć się do poziomu gospodarczego krajów UE), równomiernie w czasie ustabilizowany

    2. kontrolowanie inflacji - główny negatyw dla gospodarki , proponuje się …….. metody walki by inflację zahamować.

    3. ograniczenie poziomu bezrobocia - bezrobocie to zjawisko szkodliwe w sensie społecznym oraz w sensie ekonomicznym - obniża potencjalny PKB. Prawo Okuna - każdy procent stopy bezrobocia ponad procent bezrobocia naturalnego obniża potencjalny produkt krajowy od 2,5 - 3%. Np. w Polsce procent bezrobocia - 18%, bezrobocie naturalne - 6%,to nadwyżka 12%. 12% x 2,5% = 30% spadku PKB.

Instrumenty ograniczenia bezrobocia: ograniczające podaż pracy (wydłużenie okresu kształcenia ludzi w szkołach, zmniejszenie ustawowego czasu pracy, skrócenie wieku emerytalnego, wspieranie migracji) , podnoszące popyt pracy ( zwolnienia przedsiębiorców tworzących miejsca pracy z podatków lub dofinansowanie ich, głównie małe i średnie przedsiębiorstwa.). Bezrobocie jest zjawiskiem trwałym, postępującym na całym świecie, głównie poprzez postęp techniczny.

    1. redystrybucja dochodów - podział wtórny, część dochodów państwo przejmuje i przeznacza na pewne wydatki. Redystrybucja powoduje, że wydatki na cele publiczne ciągle się zwiększają, pomimo tego rośnie niezadowolenie beneficjentów. Pod koniec XIX wieku wydatki nie przekraczały 10% PKB, teraz 50% i więcej. Redystrybucja musi ulec ograniczeniu ale nie jest to oczywiście łatwe.

Cele te są ze sobą wzajemnie powiązane, realizacja każdego wywiera wpływ na inne.np;

- Inflacja - polityka restrykcyjna, ale skutkiem ubocznym jest wzrost bezrobocia.

- Redystrybucja powinna się zwiększyć bo społeczeństwo jest biedne, ale wzrost gospodarczy musi być wtedy uszczuplony itd.

Realizując więc wyżej wymienione cele zawsze otrzymujemy skutki pozytywne i negatywne, które są trudne do przewidzenia. Ryzyko podejmowania decyzji w polityce gospodarczej jest bardzo duże.

Ekonomiczne funkcje państwa w systemie rynkowym

    1. Poglądy liberalne domagają się ograniczenia funkcji ekonomicznych.

    2. Poglądy etatystyczne - domagają się zwiększenia roli państwa.

Minimalne funkcje państwa co do których nie ma sposobów:

  1. zagwarantowanie bezpieczeństwa, swobody przedsiębiorczości i własności prywatnej

  2. odpowiednia polityka pieniężna

  3. świadczenia usług publicznych w ograniczonym zakresie (oświata itd.)

Skrajne poglądy występują rzadko, często spotykamy się z poglądami pośrednimi między liberalnymi a etatystycznymi. Przyjmuje się, że państwo rynkowe powinno pełnić funkcje: