O stylach uczenia się i I-edukacji
R. Robert Gajewski
W życiu nieustannie wypełniamy różne role. Jesteśmy kierowcami, ale czasami pieszymi, bo nie da się wszędzie dojechać samochodem. (Dobrze więc, aby kierowcy nie zapominali o perspektywie pieszego!). Jesteśmy nauczycielami, ale także uczniami, bo bez podnoszenia kwalifikacji staniemy się... belframi. Warto chyba spojrzeć z obu perspektyw - ucznia i nauczyciela - na zagadnienie stylów uczenia się.
Każdy z nas uczy się najlepiej w unikatowy dla siebie sposób, który często jest mieszaniną różnych stylów uczenia się. Z drugiej strony, nauczyciele rzadko kiedy prezentują wiedzę w sposób najlepiej nam odpowiadający. Jest to chyba najczęstsza przyczyna porażek edukacyjnych - niedostosowanie sposobu przekazywania wiedzy do stylu uczenia się odbiorcy. Jeśli uczniowie twierdzą, że nie potrafią się samodzielnie uczyć, to najprawdopodobniej wynika to z niewiedzy dotyczącej własnego stylu uczenia się. Ponieważ każdy z nas uczy się w inny sposób, staramy się dostosować do swoich potrzeb, jeśli jest to możliwe, style, które najbardziej nam odpowiadają. Szczególnie widoczne jest to w zakresie Technologii Informacyjnej. Część z nas, chyba znikoma, rozpoczyna pracę z nowym programem od mozolnego studiowania dokumentacji. Są osoby, które rozpoczynają ten proces od prośby o instruktaż na żywo, pokazanie, jak to się robi. Spora grupa rozpoczyna pracę z nowym programem nieco na żywioł, starając się doświadczalnie poznać nowe narzędzie. Wszystko to jest wynikiem istnienia różnych stylów uczenia się.
Moje ponad 25-letnie doświadczenia edukacyjne w dziedzinie indywidualizacji i dostosowywania formy przekazu do preferencji uczniów są bardzo negatywne. Nie da się tego po prostu zrobić na sali, gdzie jest 30 studentów i jeden prowadzący. Realizacja postulatu dostosowania materiałów edukacyjnych do indywidualnych potrzeb osoby uczącej się możliwa jest w pełni dopiero dzięki I-edukacji. Punktem wyjścia powinna tu być identyfikacja stylu uczenia się. Literatura tego zagadnienia jest bardzo bogata. Niestety, nie ma w zasadzie żadnych polskojęzycznych opracowań na ten temat.
STYLE UCZENIA SIĘ
Ludzie uczą się na różne sposoby. Odbierając informacje ze świata zewnętrznego korzystamy ze wszystkich zmysłów, jednak z czasem jeden z nich specjalizuje się lepiej niż pozostałe i to sprawia, że łatwiej nam korzystać z tego właśnie zmysłu przy przyswajaniu nowego materiału.
Dlatego preferujemy ten, a nie inny styl uczenia się. Styl uczenia się dotyczy sposobu przyswajania informacji z otaczającego nas świata oraz przekazywania ich z narządów zmysłów do mózgu. Istnieją cztery główne style uczenia się:
wzrokowy - wzrokowcy uczą się, patrząc,
słuchowy - słuchowcy uczą się, słuchając, słysząc samych siebie w rozmowie i dyskutując z innymi,
dotykowy (czuciowy) - dotykowcy uczą się, dotykając, doznając wrażeń na powierzchni skóry, łącząc to, czego się uczą ze zmysłem dotyku i emocjami,
kinestetyczny (ruchowy) - kinestetycy uczą się, poruszając dużymi mięśniami w przestrzeni, angażując się w naukę poprzez odgrywanie ról, eksperymenty, uczestnicząc w różnych czynnościach.
Jeśli chcesz szybko i efektywnie się czegoś nauczyć, materiał musi być podany najlepszą z możliwych dróg, odpowiadającą twojemu stylowi uczenia się. Korzystaj ze stylu uczenia się, jaki preferujesz.
SPOSOBY UCZENIA SIĘ
1. Uczenie pamięciowe - jego celem jest zapamiętanie układów wiadomości lub czynności tak, by można je było powtarzać w sposób bezbłędny. Podstawą tego sposobu są właśnie powtórzenia, do których odnoszą się trzy prawa:
postawa czynna powoduje lepsze efekty niż postawa bierna
zapamiętanie początku i końca materiału wymaga mniej powtórzeń niż zapamiętanie środka
czas potrzebny do wyuczenia się określonego materiału jest wprost proporcjonalny do kwadratu długości szeregu.
2. Uczenie się przez rozwiązywanie problemów - następuje gdy podmiot spotyka się z sytuacją nową, trudną, gdy zadanie nie może być rozwiązane przy pomocy posiadanej wiedzy. Uczeń informacje musi sam wytworzyć.
3. Uczenie się przez próby i błędy - mówimy o nim gdy podmiot znajduje się w jakiejś nowej sytuacji, rozpatruje nowy układ zależności, po to by lepiej przystosować się do życia. Jest to nieekonomiczny sposób uczenia się, stosowany tam gdzie zawodzą inne. Podstawowe prawo odnoszące się do tej formy uczenia się to prawo efektu Thorndike'a, które mówi, że wśród wielu wykonywanych czynności, najsilniej utrwalają się te po których następuje efekt w postaci nagrody.
4. Uczenie się przez wgląd (zrozumienie) - odkrywanie organizacji materiału, nadawanie mu jakiejś struktury. Chodzi o wniknięcie w istotę rzeczy, zobaczenie powiązań między elementami, wniknięcie w terminy wchodzące w zakres działania.
5. Uczenie się sensoryczne - polega na wytwarzaniu odruchów warunkowych.
6. Uczenie się przez naśladownictwo - wyróżnione poprzez Bandurę jako podstawowy sposób uczenia się dzieci (powielanie zachowań rodziców).
7. Uczenie się uboczne (mimowolne) - następuje przy wykonywania jakichś czynności.