511

Wojcierowska A i wsp. Programy profilaktyczne dla kobiet realizowane na terenie województwa łódzkiego

Programy profilaktyczne dla kobiet realizowane na terenie
województwa łódzkiego

Preventive programs for women in the voivodeship of Lodz

Agata Wojcierowska

1/

, Agnieszka Renn-Żurek

1/

, Maria Dziedziczak-Buczyńska

1/

, Marek Stempień

2/

1/

Zakład Teorii Pielęgniarstwa, Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi

2/

Oddział Chirurgii Onkologicznej i Rekonstrukcyjnej, Szpital MSWiA w Łodzi

Introduction. One of the many main operational goals of National Health
Program for 2007-2015 is “Decreasing the rate of morbidity and early
mortality as a result of malignant neoplasms”. The main priority is to
significantly decrease the breast and cervical cancer mortality through
the implementation of mass mammographic and Papanicolau screening
tests. The sixteen provincial departments of the National Health Fund
undertake such actions.
Aims. The two main aims of this work are to define the amount of extended
free invitations for mammographic and smear tests being conducted by
the National Health Fund of the Lodz voivodeship division, and to check
the proportion of women who participated in those examinations in the
Lodz voivodeship.
Materials and method. The statistical data obtained from the National
Health Fund of the Lodz voivodeship division were analyzed, with official
consent to access the information collected. Results. Realizing the
cervical cancer prevention program the National Health Fund of the Lodz
voivodeship division sent out 99 931 invitations to women – 7871 women
(7.97%) participated in the examination. In the breast cancer prevention
program 89 439 invitations were sent out, with the participation of 19 331
women, i.e. of 21.81 %.
Conclusions. The women’s inadequate participation in free preventive
programs in the voivodeship of Lodz is alarming. Not only the preventive
programs should be implemented, but also the educational system should
be improved in order to make women realize the dangers of these diseases
and positive aspects of preventive examinations.

Key words: preventive program, breast cancer, cervical cancer, National
Health Fund

Wstęp. Jednym z licznych celów operacyjnych Narodowego Programu
Zdrowia na lata 2007-2015 jest „Zmniejszenie zachorowalności
i przedwczesnej umieralności z powodu nowotworów złośliwych.” Za
priorytetowe uznaje się zmniejszenie umieralności z powodu raka piersi
i w stopniu znacznym raka szyjki macicy przez wprowadzenie na skalę
populacyjną badań przesiewowych mammograficznych i cytologicznych.
Każdy z szesnastu oddziałów wojewódzkich Narodowego Funduszu Zdrowia
(NFZ) podejmuje wspomniane działania.
Cel pracy. Określenie ilości wystosowanych, przez Łódzki OW NFZ,
zaproszeń na bezpłatne badanie cytologiczne oraz mammograficzne, a także
odsetka kobiet, które z nich skorzystały. Zarówno w skali województwa, jak
i poszczególnych powiatów.
Materiał i metoda. Analizie poddano dane ilościowe uzyskane z Łódzkiego
Oddziału Wojewódzkiego NFZ, po wcześniejszym uzyskaniu zgody
Dyrektora tegoż OW na udostępnienie informacji.
Wyniki. W programie profilaktyki raka szyjki macicy Łódzki OW NFZ
wysłał 99 931 zaproszeń – przybyło na badanie 7871 kobiet, a zatem
odsetek zgłoszonych to 7,97%. W programie dotyczącym raka piersi
wystosowano 89 439 zaproszeń – stawiło się na badanie 19 331 kobiet
– w tym przypadku zgłaszalność wyniosła 21,81%.
Wnioski. Niska zgłaszalność mieszkanek województwa łódzkiego na
bezpłatne badania profilaktyczne jest zjawiskiem niepokojącym. Oprócz
programów profilaktycznych należy wdrożyć w życie działania edukacyjne,
mające za zadanie uświadomienie kobietom realności zagrożeń jakie niosą
z sobą wymienione schorzenia ale także pozytywnych aspektów wcześnie
podjętych działań.

Słowa kluczowe: program profilaktyczny, rak piersi, rak szyjki macicy,
Narodowy Fundusz Zdrowia

Adres do korespondencji / Address for correspondence
Mgr Agata Wojcierowska
Zakład Teorii Pielęgniarstwa AHE w Łodzi
ul. Pomorska 83/85, 90-213 Łódź
tel./fax [phone], e-mail: [e-mail]

© Probl Hig Epidemiol 2010, 91(3): 511-516

www.phie.pl

Nadesłano: 28.07.2010
Zakwalifikowano do druku: 26.08.2010

Wstęp

Zdrowie człowieka zależy od wielu wzajemnie

powiązanychczynników,wśródktórychwyróżniasię

czterygłównegrupy:stylżycia,środowiskofizyczne

ispołeczneżycia,pracy,nauki,czynnikigenetyczne,

działaniasystemuochronyzdrowia.Wśródwymie-

nionychdeterminantówzdrowia,największywpływ

nautrzymaniezdrowiamastylżycia,któregoudział

określasięnaok.50%.Wzwiązkuzpowyższym,to

człowiek, wraz ze swoimi nawykami, przyzwycza-

jeniami, kulturą i wiedzą w największym stopniu

KOMunIKAty / AnnOunCEMEnt

512

Probl Hig Epidemiol 2010, 91(3): 511-516

decydujeoswoimzdrowiu,codobrzeodzwierciedla

znaneoddawnahasło„TwojezdrowiewTwoichrę-

kach”.Istotnejestzatemabyczłowiekmiałwiedzę

iumiałpodejmowaćaktywnościsprzyjającezdrowiu.

Zgodnie z Kartą Ottawską promocja zdrowia to

„procesumożliwiającyludziomzwiększeniekontroli

nadswoimzdrowiemprzezpodejmowaniewyborów

idecyzjisprzyjającychzdrowiu”.Należyzatemtak

motywować społeczeństwo aby chciało i wiedziało

jakzwiększyćtękontrolęnadswoimzdrowiematym

samymzmniejszyćzachorowalnośćiumieralnośćcałej

populacji[1].

PotrzebomtymwychodzinaprzeciwNarodowy

Program Zdrowia, który formułuje strategie postę-

powania,doktóregoprzestrzeganiazobligowanisą

uczestnicy,wtympaństwopolskie.Dziękizałożeniom

NPZrozwijanajestpolitykazdrowotnasprzyjająca

dokonywaniuprzezludziwyborówkorzystnychdla

ichzdrowia.JednymzcelówstrategicznychwNaro-

dowymProgramieZdrowianalata2007-2015jest

Cel strategiczny nr 2, który zakłada: „Zmniejsze-

nie zachorowalności i przedwczesnej umieralności

zpowodu nowotworów złośliwych”, gdyż choroby

nowotworowesądrugąprzyczynązgonówwPolsce,

awynikatogłówniezfaktupóźnegoichwykrywania

iniskiejskutecznościichleczenia.

„Narodowyprogramzwalczaniachoróbnowotwo-

rowych”,przewidujeosiągnięcienastępującychefek-

tówrealizacjiprzedmiotowegocelustrategicznego:

1. Zmniejszenieumieralnościzpowodunowotwo-

rówogółem,

2. Zmniejszenieumieralnościzpowodurakapiersi

iwstopniuznacznymrakaszyjkimacicyprzez

wprowadzenienaskalępopulacyjnązorganizowa-

nychbadańprzesiewowychmammograficznych

icytologicznych[2].

JakzatemwidaćjednymzpriorytetówNarodowe-

goProgramuZdrowiajestzmniejszenieumieralności

wśród populacji kobiet poprzez szeroko zakrojone

badania profilaktyczne. W działaniach tych biorą

udziałwszystkiezszesnastuoddziałówNarodowego

FunduszuZdrowia(NFZ),realizującprogramypro-

filaktycznenaterenieswojegodziałania.

Wskaźnik zachorowalności i umieralności na

nowotwory złośliwe piersi, jest wciąż wysoki i do-

tyczy głównie kobiet w wieku pomenopauzalnym.

Jest to nowotwór, którego występowanie wiąże się

ze zmianą stylu życia kobiet polskich. Szczególnie

ważne są te elementy stylu życia, które w sposób

pośrednilubbezpośredniwpływająnametabolizm

hormonalny.Szczególnymzagrożeniemjestfakt,ze

strukturazaawansowaniaklinicznegowmomencie

rozpoznaniauwiększościkobietjestbardzoznaczna.

Rakpiersijestwykrywanyzbytpóźno.Za„przypadki

wczesne”uznajesięzmianyośrednicyponiżej0,5

cm. Tylko w20% przypadków chorobę rozpoznaje

sięwewczesnymstadiumzaawansowaniaiwówczas

szansenawyleczeniesądużowiększe.Rakgruczołu

piersiowegojestnowotworemodługiejfazieprzed-

klinicznej,najczęściejobjawiasiępolatachutajonego

wzrostu.Najwięcejzachorowańobserwujesięukobiet

między50a70rokiemżycia.Problemdotyczyjednak

wszystkichkobietpo20rokużycia,uktórychzalecana

jestsystematycznaprofilaktyka.Wyraźniejednakwi-

dać,żeprawdopodobieństwowystąpieniarakarośnie

zwiekiem[3].

Biorącpoduwagę,żeskutecznośćleczeniaraka

piersi jest silnie uzależniona od wczesnego wykry-

wania tego nowotworu uznano, że mammografia

jestmetodądiagnostycznąpozwalającanawczesne

wykrywaniezmianwgruczołachpiersiowych[4].

Programskierowanyjestdokobietwwiekuod50

do69lat,któredodatkowo:

1. nie miały wykonywanej mammografii w ciągu

ostatnich24miesięcylub

2. otrzymaływramachrealizacjiprogramuprofilak-

tykirakapiersiwroku2005pisemnewskazanie

dowykonaniaponownegobadaniamammogra-

ficznegopoupływie12miesięcy.Doprogramu

niekwalifikująsiękobiety,uktórychjużwcześniej

zdiagnozowanozmianynowotworowewpiersi.

Program realizowany jest w dwóch etapach:

badańpodstawowychidiagnostykipogłębionej.

Etap podstawowy obejmuje wywiad, ankietę,

badaniemammograficznezopisem.Jeśliwynik

mammografii jest nieprawidłowy, kobieta jest

kierowana do etapu badań pogłębionych. Etap

diagnostykipogłębionejobejmujeporadęlekar-

ską,mammografiauzupełniającalubUSGpiersi,

awprzypadkunieprawidłowościstwierdzonych

wbadaniuUSG-biopsjępodkontroląUSGzba-

daniemhistopatologicznympobranegomateriału

orazdecyzję,cododalszegopostępowaniaczego

dowodemjestskierowanienadalsządiagnostykę

lubleczeniewramachNFZ[5].

Podobnie sytuacja przedstawia się z zapadal-

nościąiumieralnościązpowodurakaszyjkimacicy

wpopulacjikobietpolskich.Wprowadzenieprogra-

mówpowszechnejprofilaktykiwwielukrajachUE

przyniosłooczekiwaneefektyzdrowotne,obniżając

wskaźnik zachorowalności i umieralności na raka

szyjkimacicy.WPolsce,rakszyjkimacicyjestdrugim,

codoczęstości,nowotworemwystępującymukobiet,

awynikileczeniasązłe,zewzględunawykrywanie

głównie zaawansowanych postaci raka. Grupa eks-

pertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego

zaleca,abybadaniamiprofilaktycznymipolegającymi

nacorocznejkontrolicytologicznejobjąćwszystkie

kobietyposkończonym25.rokużycia(najpóźniej

wwieku30lat).Wsytuacjiwczesnegorozpoczęcia

513

Wojcierowska A i wsp. Programy profilaktyczne dla kobiet realizowane na terenie województwa łódzkiego

współżycia należy rozpocząć skrining cytologiczny

niepóźniejniż3latapoinicjacjiseksualnej[6].

Powodzeniewwalcezrakiemszyjkimacicyzależy

odwczesnegowykrywaniazmian–najlepiejnaetapie

zmianprzednowotworowychlubrakaprzedinwazyj-

nego.Jesttomożliwedziękiprostemubadaniujakim

jestwymazcytologicznyzujściazewnętrznegokanału

iztarczyszyjkimacicy.Badanietojestjednocześnie

bardzotanie,copredysponujejejakobadanieprze-

siewowe.Programskierowanyjestdokobietwwieku

od25do59lat,abadaniabędąprzeprowadzaneraz

na3lata.Programrealizowanyjestwdwóchetapach:

podstawowymidiagnostykipogłębionej.Etappodsta-

wowyobejmujewywiad,ankietę,badanieginekolo-

giczneibadaniecytologiczne.Dalszepostępowanie

jestuzależnioneodwynikubadaniacytologicznegoi

możetobyć:

1. zalecenieponownegozgłoszeniasięnabadaniepo

trzechlatachwprzypadkuprawidłowegowyniku

ibrakuczynnikówryzykalub

2. zalecenie badania cytologicznego po 12 mie-

siącach w ramach Programu w uzasadnionych

przypadkachlub

3. skierowanie do etapu pogłębionej diagnostyki

Programu,jeżelikoniecznajestweryfikacjawstęp-

negorozpoznania.

Etappogłębionejdiagnostykiobejmujebadanie

kolposkopoweiewentualnepobraniecelowanychwy-

cinkówdobadaniahistopatologicznegoorazdecyzję,

cododalszegopostępowania(skierowanienaleczenie

lubokreślenieterminukolejnegobadaniacytologicz-

nego)[7].

Podjętedziałaniaprofilaktycznewpostacirea-

lizacjiprogramubadańprzesiewowychmammogra-

ficznychicytologicznychmająnaceluzmniejszenie

zachorowalności i przedwczesnej umieralności

zpowodu nowotworów złośliwych wśród kobiet.

ZaangażowanieoddziałówNFZ,bogatadostępność

dobadańiimiennezaproszenia,niezawszeskutkują

wysokązgłaszalnościąatymsamymnieprzyczyniają

siędozwiększaniakontrolinadwłasnymzdrowiem.

WedługNFZwPolscejest2,5mlnkobiet,którepowin-

nyprzejśćbadaniemammograficznelubcytologiczne.

ZdanychFunduszuwynika,żerocznieok.11tys.

osób zapomina o umówionych wizytach u lekarza,

a10-12%wizytjestanulowanych.Szczególniewy-

raźniewidaćtonaprzykładzieŁódzkiegoOddziału

NFZ.

Cel pracy

Określenie ilości wystosowanych przez Łódzki

OddziałWojewódzkiNarodowegoFunduszuZdrowia,

wubiegłychlatach,zaproszeńnabezpłatnebadanie

cytologiczneorazmammograficzne,atakżeodsetka

kobiet, które z nich skorzystały – zarówno wskali

województwa,poszczególnychpowiatów,gminimiej-

scowości.Określonyzostanierównieżprocentkobiet,

którepoddanezostałybadaniom,wstosunkudocałej

populacjikwalifikującychsiętotegotypudiagnosty-

ki.

Materiał i metoda

Analizie poddano dane ilościowe uzyskane

zŁódzkiegoOddziałuWojewódzkiegoNFZ,powcześ-

niejszymuzyskaniuzgodyDyrektorategożOWna

udostępnienieinformacji.

Obliczeniastatystycznewykonanoprzyużyciu

komputerowegoarkuszakalkulacyjnegoMicroSoftEx-

cel[8]oraznastępującychmetodstatystycznych[9]:

rozkładprocentowy,analizyporównawczewpostaci

tabelorazwykresów.

Wyniki

ŁódzkiOddziałWojewódzkiNFZw2009r.prze-

znaczył1088560,95PLNnaprzesiewowebadania

cytologicznewkierunkuwczesnegowykrywaniaraka

szyjkimacicy.Usługidiagnostycznewtymzakresie,

popodpisaniuumówzŁOWNFZ,realizowało182

świadczeniodawców.Badaniamiobjęto48862kobie-

ty.Etappogłębionejdiagnostykitokosztwysokości

186 622,22 PLN. Działań tych podjęły się cztery

centra diagnostyczne, do których zakwalifikowano

819 pacjentek. Źródłem informacji o możliwości

uczestnictwawPopulacyjnymProgramieProfilaktyki

iWczesnegoWykrywaniaRakaSzyjkiMacicy2009

byli:lekarzepodstawowejopiekizdrowotnej(POZ)

w 2231 przypadkach, lekarze specjaliści w 28009,

położna/pielęgniarkarodzinnadla7523osób,prasa,

radio,telewizja,Internet–2570;237kobietodebra-

łoSMSzzaproszeniem, 5093imiennezaproszenie

przesłanopocztą;3199kobietuzyskałoinformacje

zinnychźródeł.

ŁódzkiWojewódzkiOśrodekKoordynującyPro-

gramRakaSzyjkiMacicywokresieod01.01.2009r.

do31.12.2009r.skierowałdokobiet99931zapro-

szeń,zktórych1218powróciłowpostacizwrotów.

Odpowiedziałonazaproszenie7871pań.Takailość

rozesłanych zaproszeń lokuje Łódzki OW NFZ na

5miejscuwśródpozostałychoddziałówNFZ.Nie-

stety,niskiodsetekzgłoszeńkobietnabadaniecyto-

logiczne(7,97%)powoduje,żeŁOWNFZznajduje

sięwrankingukrajowymdopierona12pozycji.

Programprofilaktykirakaszyjkimacicyrealizo-

wanowwojewództwiełódzkimnaterenie24powia-

tów, 166 miejscowości. Najefektywniejszy przebieg

miałonwpowieciezduńskowolskim,gdzieodsetek

zgłoszeńkobietwyniósł29,01%.Najmniejszyodsetek

zgłoszeńmiałmiejscewpowieciewieluńskim–6,14%

(ryc.1).

514

Probl Hig Epidemiol 2010, 91(3): 511-516

Ogólniewwojewództwiełódzkimwlatach2007-

2009objętoprofilaktycznymibadaniamicytologicz-

nymi20,38%populacjikobietkwalifikującychsiędo

tegotypudiagnostyki.

Określonorównieżliczbękobietzakwalifikowa-

nychdoProgramuProfilaktykiiWczesnegoWykry-

waniaRakaSzyjkiMacicywroku2010–wyniosłaona

527004pacjentek.

ŁódzkiOddziałWojewódzkiNFZw2009r.prze-

znaczył4969436,58PLNnaprogramprofilaktyki

rakapiersi–etappodstawowy.Usługidiagnostyczne

wtymzakresie,popodpisaniuumówzŁOWNFZ,

realizowało17świadczeniodawców.Badaniamiob-

jęto 63 353 kobiety. Etap pogłębionej diagnostyki

–tokosztwysokości157327,20PLN.Działańtych

podjęłysięczterycentradiagnostyczne,doktórych

zakwalifikowano1855pacjentek.Źródłeminformacji

omożliwościuczestnictwawPopulacyjnymProgra-

mieWczesnegoWykrywaniaRakaPiersi2009byli:

lekarzePOZw5500przypadkach,lekarzespecjali-

ściw4178,położna/pielęgniarkarodzinnadla445

osób, prasa, radio, telewizja, Internet – 9022; 920

kobietodebrałoSMSzzaproszenie;20638imienne

zaproszenieprzesłanopocztą;22635kobietuzyskało

informacjezinnychźródeł.

Łódzki Wojewódzki Ośrodek Koordynujący

Program Raka Piersi w okresie od 01.01.2009 do

31.12.2009skierowałdokobiet89439zaproszeń,

zktórych805powróciłowpostacizwrotów.Odpowie-

działonazaproszenie19331pań.Takailośćrozesła-

nychzaproszeńlokujeŁódzkiOWNFZna5miejscu

wśródpozostałychOddziałówNarodowegoFunduszu

Zdrowia.Niestety,niskiodsetekzgłoszeńkobietna

badanie mammograficzne (21,81%) powoduje, że

ŁOWNFZznajdujesięwrankingukrajowymdopiero

na12pozycji.

Wprzypadkuprogramuprofilaktykirakapiersi

badania mammograficzne prowadzone były przez

świadczeniodawcówzarównowstacjonarnychdzia-

łachdiagnostycznychzakładówopiekizdrowotnej,

jakimobilnychmammobusach.

Jeżelichodziozgłaszalnośćdoruchomychcen-

trówdiagnostycznychnajlepiejwypadapowiatłęczy-

cki,wktórymna1486zaproszeńodpowiedziały404

kobiety,codaje27,19%odsetekzgłoszeń.Najbardziej

niekorzystniewtymprzypadkuprezentujesiępowiat

brzezińskiprzy300wysłanychzaproszeniachijedy-

nie10kobietach,któreskorzystałyzmammografii

–zatemzgłaszalnośćwyniosła3,3%.

Programprofilaktykirakapiersirealizowanow

województwiełódzkimnaterenie24powiatów,166

miejscowości. Najefektywniejszy przebieg miał on

wpowiecie tomaszowskim, gdzie odsetek zgłoszeń

kobiet wyniósł 43,35%. Najmniejszy odsetek zgło-

szeńmiałmiejscewpowieciepiotrkowskim–25,35%

(ryc.2.).

Ogólnie w województwie łódzkim w latach

2008-2009objętoprofilaktycznymbadaniemmam-

mograficznym33,56%populacjikobietkwalifikują-

cychsiędotegotypudiagnostyki.

Ryc. 1. Procent objęcia populacji programem profilaktyki raka szyjki
macicy – wg powiatów
Fig. 1. Percentage of population coverage with the cervical cancer
prevention program according to districts

Procent objęcia populacji programem

profilaktyki raka szyjki macicy

Po

wi

at

ZDUŃSKOWOLSKI

OPOCZYŃSKI

ŁÓDŹ

SKIERNIEWICE

SIERADZKI

TOMASZOWSKI

PABIANICKI

ZGIERSKI

ŁASKI

PODDĘBICKI

ŁÓDZKI WSCH.

SKIERNIEWICKI

BRZEZIŃSKI

RAWSKI

PAJĘCZAŃSKI

PIOTRKÓW TRYB.

PIOTRKOWSKI

KUTNOWSKI

WIERUSZOWSKI

RADOMSZCZAŃSKI

BEŁCHATOWSKI

ŁOWICKI

ŁĘCZYCKI

WIELUŃSKI

10,16

16,55

17,75

18,95

21,30

20,12

20,03

18,59

15,05

19,93

15,22

19,25

15,15

14,92

6,14

10,74

25,32

24,15

22,59

29,01

24,02

21,50

22,44

22,62

0

5

10

15

20

25

30

Ryc. 2. Procent objęcia populacji programem profilaktyki raka piersi
– wg powiatów
Fig. 2. Percentage of population coverage with the breast cancer pre-
vention program according to districts

TOMASZOWSKI

PODDĘBICKI

PABIANICKI

ZGIERSKI

RAWSKI

PAJĘCZAŃSKI

WIERUSZOWSKI

OPOCZYŃSKI

ZDUŃSKOWOLSKI

ŁÓDZKI WSCHODNI

ŁOWICKI

ŁASKI

WIELUŃSKI

PIOTRKOWSKI

SIERADZKI

KUTNOWSKI

BEŁCHATOWSKI

ŁÓDŹ

SKIERNIEWICKI

SKIERNIEWICE

RADOMSZCZAŃSKI

ŁĘCZYCKI

BRZEZIŃSKI

PIOTRKÓW TRYBUNALSKI

Procent objęcia populacji programem

profilaktyki raka piersi

Po

wi

at

0

10

20

30

40

50

25,35

27,59

28,09

40,66

41,74

42,81

43,35

36,22

29,52

40,32

38,20

38,49

39,72

38,15

35,66

37,12

35,25

33,85

33,76

33,17

30,73

29,76

28,99

28,44

515

Wojcierowska A i wsp. Programy profilaktyczne dla kobiet realizowane na terenie województwa łódzkiego

Określonorównieżgrupękobiet,którekwalifikują

siędoobjęciaich,wroku2010,programemprofilak-

tycznym w kierunku wczesnego wykrywania raka

piersina212893pacjentek.

Omówienie wyników

Oczywistejeststwierdzenie,żewcześniewykryta

chorobajestwyleczalna.Pomimotegotakwieleko-

bietumierazpowodurakapiersiirakaszyjkimacicy.

Przedstawione powyżej wyniki prowokują pytanie,

dlaczegotaksiędzieje?Jakaprzyczynakryjesięza

ograniczonym udziałem kobiet w badaniach profi-

laktycznych,awkonsekwencjiwysokąumieralnością

zpowodutychnowotworów.

Przyczynnależysiędoszukiwaćwpoziomiewy-

kształcenia,statusieekonomicznym,dostępnoścido

placówekopiekizdrowotnej,czynnikachspołeczno

–kulturowychwarunkującychpostawywobeczdro-

wiaichorobyorazpoziomiewiedzyimotywacjido

podejmowaniadziałańprofilaktycznych.

Danewskazują,żewyższaumieralnośćogółem

występujeukobietzniższympoziomemwykształcenia

[10].Poziomwiedzynatematchoróbnowotworo-

wychiświadomośćzagrożeniajakiezasobąniosą,jest

źródłemmotywacjidodziałaniaizwiększaniakontroli

nadswoimzdrowiem.Kobietylegitymującesięwy-

kształceniemwyższymwykazująwiększązgłaszalność

w badaniach, natomiast kobiety z wykształceniem

podstawowymczęściejodpowiadająnaimiennezapro-

szeniewporównaniuzinnymigrupami[11].Niższy

poziomwykształceniaigorszystatusekonomiczny

zwiększają ryzyko zachorowalności na nowotwór.

Kobiety lepiej wykształcone i o wyższym statusie

ekonomicznymposiadająwyższąświadomośćzdro-

wotnąiczęściejpodejmujądziałaniaprofilaktyczne

[12].Ograniczonadostępnośćdoplacówekochrony

zdrowiazwiązanazmiejscemzamieszkania,kosztami

związanymizdojazdemjestkolejnympowodemdla

któregozgłaszalnośćjesttakniezadowalająca.Przewa-

żatuopinia,żeudziałwbadaniachprofilaktycznych

jestzbytkosztowny,wymagaczasuiwysiłku[13].

Czynnikispołeczno-kulturowewarunkująnasze

postawywobeczdrowia,chorobyizachowańproz-

drowotnych.Wielekobietnieprzystępujedobadań

profilaktycznych,gdyżniewidzitakiejpotrzeby,czują

sięzdroweabrakdolegliwościuważajązapotwier-

dzenieswoichpoglądów.Istotnymelementemniskiej

frekwencjiwbadaniachprofilaktycznychwydajesię

byćczynnikpsychologicznywiążącysięzestrachem

przedwykryciemchoroby.Dlawielukobietniewiedza

wiążesięzwiększympoczuciembezpieczeństwaniż

przystąpieniedobadań,któremogąwykazaćniepo-

kojącezmiany[14].

Zmiana świadomości społecznej i zwiększenie

kontroli nad zdrowiem własnym i całego społe-

czeństwajestprocesempowolnymidługotrwałym.

Wymagakonsekwencjiiogromnegozaangażowania

państwa, samorządów terytorialnych, organizacji

pozarządowych i mediów. Tylko zjednoczone, pro-

fesjonalnie zaplanowane i zrealizowane działania

dająszansępoprawystanuzdrowiapopulacjikobiet

wnaszymkraju.

Wnioski

Niestety,programyprofilaktycznedotycząceraka

piersiorazrakaszyjkimacicy,przygotowywaneprzez

ŁódzkiOddziałWojewódzkiNFZ,ciesząsięmałym

zainteresowaniemwśródmieszkanekwojewództwa

łódzkiego.

Niskazgłaszalnośćkobietnabezpłatnebadania

profilaktycznejestzjawiskiembudzącymniepokój.

Opróczsamychprogramówprofilaktycznychnależy

wdrożyćwżycieprofesjonalnieprzygotowanedzia-

łaniaedukacyjne,mającezazadanieuświadomienie

kobietomrealnościzagrożeńjakieniosązsobąwy-

mienioneschorzeniaaletakżepozytywnychaspektów

wcześniepodjętychdziałań.Terentenpowinienbyć

zatem przedmiotem zainteresowań pracowników

ochronyzdrowiazarównonaszczebluadministracyj-

nymjakidobrzeprzeszkolonegopersonelumedycz-

nego.

1. KarskiJ(red):Promocjazdrowia.WydIGNIS,Warszawa

1999:88-90.

2. Załącznik do Uchwały Nr 90/2007 Rady Ministrów,

NarodowyProgramZdrowianalata2007-2015zdnia15

maja2007r.

3. BarnaśE,SkrętA,Skręt-MagierłoJ,SobolewskiM.Jakość

życia kobiet z chorobą nowotworową piersi. Przegląd

Menopauzalny2009,1:15-9.

4. Jaśkiewicz J, Pieńkowski T. Rak piersi – rozpoznawanie,

leczenie, profilaktyka. Przewodnik Lekarza 2000, 6:

47-53.

Piśmiennictwo / References

5. www.nfz.gov.pl
6. Spaczyński M. Diagnostyka, profilaktyka i wczesne

wykrywanierakaszyjkimacicy–rekomendacjePolskiego

Towarzystwa Ginekologicznego. Ginekologia Praktyczna

2004,12,3:6-8.

7. www.nfz.gov.pl
8. GroszekM.MicroSoftExcel2003PL,WydHelion,Gliwice

2004.

9. Petrie A, Sabin C. Statystyka medyczna w zarysie. Wyd

LekarskiePZWL,Warszawa2006.

516

Probl Hig Epidemiol 2010, 91(3): 511-516

10. Załącznik do Uchwały Nr 90/2007 Rady Ministrów,

NarodowyProgramZdrowianalata2007-2015zdnia15

maja2007r.

11. Leźnicka M, Mierzwa T, Jachimowicz-Wołoszynek D,

ŻyrkowskiJ.Systemindywidualnychzaproszeńazgłaszalność

kobietnabadaniaprofilaktycznewykonywanewramach

programówzzakresuprofilaktykionkologicznej.ProblHig

Epidemiol2009,90(2):627-630.

12. Chojnacka-Szawłowska G. Zachowania zdrowotne

wprofilaktyceonkologicznej.Psychoonkologia2003,7(1):

1-5.

13. Marcinkowska M, Mazurkiewicz P, Kozaka J, Stencel A.

Przyczyny niskiej frekwencji kobiet w profilaktycznych

badaniachmammograficznych.Psychoonkologia2006,10,

2.

14. Leźnicka M, Mierzwa T, Jachimowicz-Wołoszynek D,

ŻyrkowskiJ.Systemindywidualnychzaproszeńazgłaszalność

kobietnabadaniaprofilaktycznewykonywanewramach

programówzzakresuprofilaktykionkologicznej.ProblHig

Epidemiol2009,90(2):627-630.