Ks. Piotr Wiśniewski

Śpiew i muzyka w liturgii

1

1. Muzyka, jako jedna ze sztuk, obok architektury, rzeźby, malarstwa, od zarania dziejów

we wszystkich znanych kulturach, związana była z czynnościami, poprzez które człowiek

kontaktował się z bóstwem, oddając mu należną cześć. Muzyka była nieodzownym elementem

kultu. Tak było w kultach babilońskich, egipskich, w judaizmie, czy w religiach starożytnych

Greków i Rzymian. Podobnie było w pierwotnych gminach chrześcijańskich. Już w

starożytności znane było powiedzenie św. Augustyna: „Kto dobrze śpiewa, podwójnie się

modli”. Śpiew towarzyszący świętym czynnościom traktowany był zawsze jako element

modlitwy, stanowiąc jedną z jej form. Dziś, niestety, powoli zanika nawet tradycja korzystania w

kościele z modlitewników i śpiewników, a znajomość pieśni najczęściej nie wykracza poza

pierwszą zwrotkę.

2. W Katechizmie Kościoła Katolickiego czytamy, iż „Tradycja muzyczna całego

Kościoła stanowi skarbiec nieocenionej wartości, wybijający się ponad inne sztuki, przede

wszystkim przez to, że śpiew kościelny związany ze słowami jest nieodzowną oraz integralną

częścią uroczystej liturgii” (KKK 1156). Muzyka liturgiczna to ta, którą Kościół włącza do

swojego oficjalnego i publicznego kultu, czyli do liturgii w sensie ścisłym. Nadrzędnym jej

celem jest chwała Boża i uświęcenie wiernych. Śpiew i muzyka spełniają swoje funkcje tym

wymowniej, „im ściślej zwiążą się z czynnością liturgiczną, według trzech podstawowych

kryteriów: pełne wyrazu piękno modlitwy, jednomyślne uczestniczenie zgromadzenia w

przewidzianych momentach i uroczysty charakter celebracji” (KKK 1157). Śpiew i muzyka w

liturgii nie jest więc sztuką samą dla siebie, ale ma służyć liturgii. Właśnie w służbie liturgii

muzyka upatruje źródło swej największej godności.

3. Muzyka nie może być traktowana jako dodatek do liturgii, bądź jej ozdoba. Liturgia

jest świętowaniem misterium Chrystusa, które potrzebuje odpowiedniej szaty. Taką szatą,

wprawdzie niewidzialną, ale bardzo wyraźnie obecną poprzez dźwięki, jest muzyka. Śpiew jest

czynnikiem, który tworzy wspólnotę. Śpiewający wychodzi z izolacji i wkracza w sferę

komunikowania się, przez co pogłębia swój kontakt z innymi modlącymi się. Muzyka jako

integralna część liturgii jest elementem współtworzącym liturgię, „jest jakby współpracownicą

1

Zamieszczono w: R. Marcinkowski i in. (red.), Katechizm Płocki, cz. 2, Celebracja misterium chrześcijańskiego,

Płock 2009, s. 26-27.

świętej liturgii” (MSD 13). Została przeznaczona do ciągłego oddawania czci Bogu.

Poszczególne jej elementy, takie jak melodia, harmonia i rytm, związane ze śpiewem

nierozerwalnie łączą się z liturgią, z jej treścią i akcją. W ten sposób nie tylko stają się częścią

obrzędu, ale wprowadzają wiernych w niewidzialną rzeczywistość sprawowanego misterium.

Tam, gdzie człowiek wysławia Boga, samo słowo nie wystarcza. Rozmowa z Bogiem przekracza

granice ludzkiej mowy. Dlatego przyzywa ona na pomoc muzykę, która scalając i

przekształcając modlitwę, jeszcze bardziej ujawnia znaczenie słów. Muzyka nadaje tekstom

niezwykłą i racjonalnie niewytłumaczalną moc. Należy więc starać się o to, by muzyka była

godna liturgii i ściśle się z nią łączyła, wyrażając prośbę, żal, radość, dziękczynienie i

uwielbienie. Bywa niekiedy, że czynności sakramentalne zamienia się w festiwale piosenki, bądź

w koncerty muzyki religijnej z liturgią w tle. W wielu kościołach zamiast pieśni często „króluje”

pełna fantazji piosenka, wyrażająca subiektywne odczucia i nierealne oczekiwania. Wiele z nich

naśladuje przy tym muzykę świecką. Czy tego typu muzyka nie odbiera świątyni sacrum, powagi

i godności? KKK wyraźnie wskazuje, że: „Przeznaczone do śpiewów kościelnych teksty

powinny się zgadzać z nauką katolicką. Należy je czerpać przede wszystkim z Pisma świętego i

źródeł liturgicznych” (KKK 1158).

4. Zapamiętajmy: Śpiew i muzyka w liturgii – jak naucza Katechizm Kościoła

Katolickiego – są nieodzowną oraz integralną częścią uroczystej liturgii. Tradycja muzyczna

Kościoła stanowi skarbiec nieocenionej wartości, z którego należy korzystać w przeżywaniu

świętej Liturgii. Muzyka liturgiczna, aby była godna świętych obrzędów, powinna być najpierw

hymnem pochwalnym ku czci Boga Stwórcy i Zbawiciela, a następnie - w swej roli uświęcającej

człowieka - serdeczniej wyrażać modlitwę, przyczyniać się do jednomyślności zgromadzenia

oraz nadawać uroczysty charakter świętym obrzędom.