Rodzaje ideii analizowanych przez Kartezjusza

Idee, które brał pod rozwagę Katrezjusz wiążą się z wysnutą przez niego teorią poznania i psychologii, której pierwszym postulatem jest sposób pojmowania zadań rozum i zmysłów. Rozum wedle Kartezjusza jest miarą poznania, to co on uzna za jasne i wyraźne jest pewne. Zmysły wcale nie są instancją równożędną z rozumem, wszelkie wrażenia zmysłowe są przydatne człowiekowi, ale nie do poznania, podobnie jak uczucia służą do sygnalizowania co jest dla człowieka odpowiednie, a co szkodliwe. Zmysły nie mogą jednak wskazywac czlowiekowi prawdy, więc kiedy traktujemy je poważnie i kierujemy się nimi to postępujemy wbrew naturze. Nieprawdziwe jest także twierdzenie, jakoby zmysły były podstawą poznania, do którego rozum potem nawiązuje; wrażenia dają rozumowi sposobność do uświadamiania sobie własnych, wrodzonych ideii.

Idee Kartezjańskie w ujęciu psychologicznym:

Według Kartezjusza w naszym rozumie - umyśle występują trzy rodzaje przestawień:

1. Idee wrodzone - takie z którymi się rodzimy, np.: przedstawienie Boga

2. Idee nabyte - takie, które przychodzą do nas z zewnątrz, np.: przedstawienie Słońca

3 idee skonstruowane - takie, które konstruujemy sami, np.:

Spornym było występowanie ideii wrodzonych. Kartezjusz jednak stanowczo bronił słuszności ich istnienia (taka postawa nazywa się natywizmem). Uzasadniając istnienie idei wrodzonych, odrzucił sposób, w jaki poznanie objaśniał Arystoteles, mianowicie, że poznanie to wynik działania ciał na duszę, a skłonił się ku twierdzeniom Platona, jakoby poznanie było samorzutnym działaniem duszy. Idee wrodzone, wedle Kartezjusza:

a) nie sa wynikiem działania na umysł przedmiotów zewnętrznych,

b) należą do umysłu jako jego własność

c) są niezależne od woli

d) są proste

e) są jasne i wyraźne, bo przecież to, co płynie do rozumu, nie może być przecież dla niego ciemne.

Kartezjusz nie twierdził jednak, że owe idee wrodzone są stale obecne w umyśle; ciągła ich obecność w umyśle, jego zdaniem wcale nie była niezbędnym warunkiem do orzeczenia o ich wrodzoności. Przyciśnięty do muru twierdził, że wrodzoną jest tylko dyspozycja do pewnych przedstawień, tylko zdolność do wytwarzania ich przez umysł.

Idee Kartezjańskie w ujęciu metafizycznym:

Według Kartezjusza idee wrodzone cechowała nie tylko stałość, ale i niezawodność. Jakże mogłby być zawodne, spoko zostały nam wpojone przez Boga? Ideom wrodzonym towarzyszy "światło naturalne". które zapewnia o ich prawdziwości; zostały one wpojone przez Boga i to On gwarantuje ich prawdziwość. Idee nabyte są, z kolei, tylko wynikiem przypadkowego działania rzeczy na umysł i dziełem omylnych ludzi.