ULTRADŹWIĘKI

Ultradźwiękami nazywa się drgania mechaniczne o częstotliwości przekraczającej granice słyszalności ucha ludzkiego. W lecznictwie znajdują najczęściej zastosowanie ultradźwięki o częstotliwościach 800, 1000, i 2400 kHz.

• Zdolność ośrodka do pochłaniania energii ultradźwiękowej określa współczynnik absorpcji.

Tkanka chrzęstna kostna i ścięgnista mają najwięcej współczynnika absorpcji.

• Fale o częstotliwości 1000kHz wnikają głębiej niż fale o częstotliwości 3000 kHz

• Tkanki ludzkie ze względu na róznorodną i skomplikowaną budowę wykazują różne zdolności pochłaniania ultradźwięków, charakterystyczne dla danego rodzaju tkanki. Dużą "dźwiękochłonność" wykazuje tkanka nerwowa, mniejszą- mięśniowa, najmniejszą- tłuszczowa.

• Powolniejsza absorbcja energii ultradźwiękowej o częstotliwości 800 kHz pozwala na stosowanie jej do nadźwiękawiania głębszego, a szybkie pochłanianie fali o częstotliwości powyżej 2400 kHz stwarza możliwość wykorzystania jej do nadźwiękawiania powierzchownego.

• Działanie mechaniczne- nazywane jest inaczej mikromasażem. Spowodowane jest ono wahaniem ciśnień w przebiegu fali ultradźwiękowej. W końcowych punktach amplitud ciśnień zachodzą istotne zmiany objętości komórek, rzędu 0,02% Zmiany te zachodzą w bardzo krótkim czasie, zależnym od częstotliwości ultradźwięków.

• Powstanie fali ultradźwiękowej na pograniczu ośrodków wynika z interferencji, fali odbitej i wpadającej.

• Cechy ultradźwięków: częstotliwość, natężenie fali- stosunek przepływu energii do powierzchni fali i czasu.

• BIOLOGICZNE ODDZIAŁYWANIE ULTRADŹWIĘKÓW NA TKANKI

Wyróżniamy:

1. mechaniczne

2. termiczne

3. fizykochemiczne

Ad.1 Mechaniczne- należy zwrócić uwagę na zjawosko kawitacji. Powstaje ono w wyniku oddziaływania na ciecze ultradźwięków. Fala ultradźwiękowa o dużym natężeniu dźwięku na skutek działania zmiennych ciśnień powoduje niszczenie spójności cieczy i powstawanie pustych przestrzeni wypełniających się parami cieczy lub rozpuszczonymi w niej gazami. Przestrzenie te znikają po upływie pewnego czasu, wytwarzając bardzo silną fale mechaniczną. Zjawisko kawitacji nie jest korzystne W celu uniknięcia kawitacji stosuje się użycie natężenia dźwięku poniżej 3 W/m2. Kawitacja stabilna- prowadzi do zmiany przepuszczalności błom komórkowych, kawitacja niestabilna - prowadzi do uszkodzenia tkanki.

Ad.2 Hipertermia- jest tym większa im większy jest współczynnik absorbcji tkanki i jej ukrwienia. Najsilniej przegrzewa się tkanka nerwowa, następnie- mięśniowa, a najsłabiej - tłuszczowa. Największe jednak przegrzanie występuje w pobliżu powierzchni granicznych niejednokrotnych struktur tkankowych, np. tkanka kostna - tkanka mięśniowa, różniących się między sobą właściwościami. Na granicy tych tkanek występuje największe zagęszczenie energii, głównie w wyniku odbicia fal ultradźwiękowych.

Hipertermia prowadzi do zwiększania aktywności enzymatycznej (stymulacja procesów metabolicznych).

Ad.3 Ultrasonografia (potocznie USG) – zastosowanie ultradźwięków do badania i obrazowania tkanek w medycynie i weterynarii.Ultrasonografia to nieinwazyjna, atraumatyczna metoda diagnostyki obrazowej, pozwalająca na uzyskanie obrazu przekroju badanego obiektu, jest metodą dokładną - ma wysoką zdolność do wykrywania niewielkich zmian w narządach – wynosi ona od 0,1 mm do milimetra.

Działanie ultradźwięków wpływa na chemizm oraz właściwości fizyczne tkanek. Wspomnieć tu należy o wpływie ultradźwięków na koloidy tkankowe, a mianowicie: przyśpieszenie rozpadu białek, białka ulegają przemianie z żelu w zol , Ph przesunięte w kierunku zasadowym. Dochodzi do:

• jonizacji roztworów wodnych (w wyniku tego następuje wzrost przewodnictwa),

• zwiększenie dyfuzji przez błony komórkowe,

• zwiększenie tworzenia wolnych rodników

W wyniku tych działań następują biologiczne oddziaływania:

• przyśpieszenie metaboliczne

• poprawa drenaży żylno-limfatycznego

• stymulacja układu przywspółczulnego

• zmiany w przewodnictwie nerwowym

• wzrost aktywności enzymatyczne

• zmiany napięcia mięśni

• podwyższenie progu bólu

• zmiany w przepływie krwi

• stymulacja fibroblastów do produkcji kolagenu

DAWKOWANIE ULTRADŹWIĘKÓW

Ważnym momentem, który należy mieć na uwadze przy ustalaniu dawki, jest swoisty odczyn tkanek na działanie energii ultradźwięków. Polega ona na tym, że ultradźwięki o małym natężeniu, działające przez dłuższy czas, wywołują w tkankach inne skutki, aniżeli ultradźwięki o dużym natężeniu działające przez krótki czas. Wyróżnia się następujące dawki ultradźwięków:

• dawki słabe: od 0,05 - 0,5 W/m2

• dawka średnia: od 0,5 - 0,7 W/m2

• dawka mocna: od 0,7 - 1,5 W/m2

2 W/m2 - granica dla ultradźwięków

Dawki mocne stosuje się wyjątkowo rzadko. W ostrych i podostrych stanach chorobowych stosuje się dawki słabe, w stanach zaś przewlekłych - dawki średnie. Dawki słabe stosuje się również przy nadźwiękawianiu okolicy twarzy, karku oraz okolic ubogich w tkanki miękkie.

Metody nadźwiękowania :

• Stacjonarne

• Dynamiczne - przy użyciu głowicy ruchomej

Podział czasów zabiegu:

• krótki: 1 do 3 minut,

• średni 4 do 9 minut

• długi: 10 do 15 minut

W dynamicznym sposobie nadźwiękawiania czas zabiegu waha się 3 do 10 minut, a w sposobie stacjonarnym jest krótszy trwa od 1 do 3 minut. Łączny czas zabiegu waha się od 6 do 10-12 minut. Czas nadźwiękawiania okolicy przykręgosłupowej i splotów nerwowych nie powinien przekraczać 2 min. w czasie jednego zabiegu. Przy okolicy przykręgosłupowej nadźwiękowienie nie powinno przekraczać odcinka C7.

Wskazania do stosowania ultradźwięków:

• zespoły bólowe o przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów: kolanowych, stóp i rąk, biodrowego, szyjnego odcinka kręgosłupa,

• zespoły przeciążeniowe ścięgien mięsni

• zespoły korzeniowe: neuralgia, zmiany troficzne, przykurcze ( czas zabiegu : 1 - 4 minut, dawka: 0,2 - 0,6 W/m2 )

• zmiany zapalno-zwyrodnieniowe ( czas zabiegu : 6-8 minut, dawka: 0,3 - 0,5 W/m2 )

• blizy ( czas zabiegu : 3 - 5 minut, dawka: 0,2 - 0,4 W/m2 )

• bóle po amputacyjne

Bezwzględne przeciwskazania:

• ostre i przewlekłe infekce

• gruźlica, ciąża, nowotwory

• zaburzenia krążenia obwodowego, destabilizacja układu krążenia,

• zakrzepica, ciała obce metalowe w polu zabiegowym,

• nasady kości u dzieci i młodzieży

• zachowujemy ostrożność w okolicach: głowy, serca, jamy brzusznej, narządów płciowych

Ultrafonoforeza czas zabiegu: 10 minut - powierzchnia większa, od 3 minut - powierzchnia mniejsza,

dawka zabiegu: 0,2-1,3 W/m2

Grupy leków:

1. przeciwzapalne (Olfen, Voltaren, Faastum, Naproksen, Mutapirazon)

2.przeciwbólowe ( Traunożel, )

3.algioprotecyjne ( Heparyna, Lioton,)

4.przeciwhistaminowe ( Fenistil)

5. steroidy

6.zabliźniające

Ogólne zasady zabiegu:

• zapoznanie z obszarem objętym zabiegiem

• poinformowanie pacjenta o celu zabiebu, jego przebiegu i skutkach

• zabieg wykonuje tylko terapeuta

• wykluczyć należy: krwawienie z nosa, ciąża, okres

• ustawić należy: natężenie i czas zabiegu

• w trakcie zabiegu pytamy pacjenta o odczucia

• pod koniec zabiegu zmniejszamy natężenie i wyłączamy aparature

• wycieramy i osuszamy powierzchnię skóry

• dezynfekujemy głowice

FALA UDERZENIOWA - pozaustrojowa terapia

Pneumatycznie generowane impulsy akustyczne przekazywane są do ciała pacjenta przez aplikator. Są to uderzeniowe fale skompresowanym powietrzem , wytwarzają energię kinetyczną która zamieniana jest na energię akustyczną. W chwili uderzenia w powierzchnię impuls akustyczny przenoszony jest do tkanki podskórnejprzez nasadkę i żel.

Działanie: przeciwbólowe, poprawa mikrokrążenia, przyśpieszenie regeneracji tkanek po urazowych, pobudza drenaż żylno-limfatyczny

Przeciwwskazania: ch. skóry, nowotwory, ostre infekcje, ostre stany zapalne, niewyrównana cukrzyca, zakrzepowe zapalenie naczyń, żylaki, zaburzenia krzepnięcia, stosowanie leków przeciw zakrzepowych, nadciśnienie tętnicze, ch. niedokrwienna (niestabilna), gruźlica.

Zasady: przekaźnik fali uderzeniowej 15 cm., energia przyłożona 2-3 Bary, zakres częstotliwości 1-22 Hz (można zaczynać od 5 Hz).

POLE MAGNETYCZNE

wolno zmienne pole magnetyczne do częstotliwości 50 Hz i indukcji magnetycznej od 0,5 - 10 mT.

Działanie pola magnetycznego: przemieszczanie jonów w komórkach, hiperpolaryzacja błony komórkowej, normalizacja elektrycznego potencjału spoczynkowego błony komórkowej, poprawa przemiany materii, przemian tlenowych, wzrost ATP w komórce.

EFEKT BIOLOGICZNY TERAPII POLEM MAGNETYCZNYM MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI:

1. PRZYŚPIESZENIE SYNTEZY BIAŁKA

2.INTENSYFIKACJA ODDYCHANIA KOMÓRKOWEGO

3.POPRAWA PRZEMIANY MATERII

4.POBUDZENIE SYNTEZY atp W KOMÓRCE

5. DZIAŁANIE PRZECIWZAPALNE

6. DZIAŁANIE IMMUNOSTYMULACYJNE

7. DZIAŁANIE PRZECIWBÓLOWE

8. DZIAŁANIE SPAZMOLITYCZNE (ROZKURCZOWE)

9. poprawa regeneracji tkanek

10.tworzenie kostnienia, kolagenu keratyny

11. indukcja prądu prezoelektrycznego

PRZECIWWSKAZANIA:

• ostre infekcje

• ciąża, niewyrównana cukrzyca,

• choroby nowotworowe, skłonność do krwawień

• ciężkie choroby serca i układy krążenia, implanty,

ZALETY TERAPII POLEM MAGNETYCZNYM MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI:

• można stosować codziennie

• metoda ta nie jest termiczna

• można stosować pomimo opatrunku gipsowego

DAWKI:

• częstotliwość:

stan ostry: 1 - 5 Hz

stan podostry: 5 - 20 Hz

stan przewlekły: 20 - 50 Hz

• natężenie:

stan ostry: 0,5 - 3 mT

stan podostry: 3 - 5 mT

stan przewlekły: 6 - 10 mT

Natężenie pola magnetycznego a wielkość aplikatora:

aplikator: natężenie:

500 mm (po 100% indukcji to jest) 2,5 mT

315mm (po 100% indukcji to jest) 5mT

200mm (po 100% indukcji to jest) 10mT

Zabiegi: od 10-20 minut, codziennie, a po 10 dniach stosujemy co kilka dni.

MAGNETOSTYMULACJA- natężenie pola magnetycznego jest bardzo mała od 1pT do 0,1 mT, częstotliwość do 1000 Hz.

Wskazania: ch. neurologiczne, migrena, ch. Parkinsona, zespoły bólowe narządu ruchu, zaburzenia krążenia obwodowego, owrzodzenia, trudno gojące się rany.