PRAWO OŚWIATOWE W PRACY SZKOŁY I NAUCZYCIELA – wykłady

Co składa się na organizacje oświaty w Polsce?

Jakie elementy prawa regulują funkcjonowaniem oświaty?

Na treści podstaw prawnych i organizacyjnych oświaty składają się:

1. Struktura systemu oświaty w Polsce

2. Stan polskiego systemu oświatowego w świetle aktów normatywnych

- Konstytucja RP

- Ustawa o systemie oświaty

- Ustawa KN – Karta Nauczyciel

- Konstytucja o prawach dziecka

3. Uwarunkowanie zmian edukacyjnych (strukturalna, programowa)

4. Awans zawodowy nauczyciela

5. Prawa i obowiązki ucznia, rodzica, nauczyciela

6. Wewnętrzne akty prawne nauczyciela

Prawo tworzą normy prawne, usankcjonowane i zagwarantowane przymusem państwowym. Jest nierozerwalnie związane z państwem, które stoi na straży jego przestrzegania.

Normy prawne – powstają z potrzeby zorganizowania życia społecznego i dotyczą podstawowych dziedzin jego funkcjonowania np. oświaty, pracy, zdrowia, bezpieczeństwa itp.

• przestrzeganie norm prawnych gwarantuje państwo (są precyzyjne)

• przestrzeganie norm moralnych (często nieprecyzyjne, nieokreślone, może wymusić jedynie presja opinii publicznej, zasady wychowania, nakazy religijne).

Funkcje prawa w społeczeństwie:

• stabilizująca – zapewnia ład i porządek, utrzymanie istniejącego ładu społecznego

• dynamizująca – umożliwia wprowadzenie zmian i kształtowanie nowych stosunków społecznych

Prawo – zespół norm wydanych lub usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem państwowym, za pomocą którego realizowane jest władztwo państwowe.

Norma prawna – wynikająca z przepisów, ogólna reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo i zagwarantowana przymusem państwowym.

Na normę składa się:

• hipoteza – odnosi się do pewnej sytuacji, np. „kto pod wpływem silnego wzburzenia…”

• dyspozycja – ukazuje sposób zachowania się człowieka

• sankcja – mówi, jaki ujemne skutki pociąga za sobą niestosowanie się do normy prawnej, „podlega karze grzywny”

Normy prawne dzielimy na:

• imperatywne – bezwzględnie obowiązujące, niepodważalny nakaz państwa, którego nie można uchylić na wolę zainteresowanych osób (konstytucyjne, karne, finansowe, administracyjne)

• dyspozytywne – względnie obowiązujące, mają zastosowanie w przypadku dobrowolnej umowy między stronami (cywilne)

Przepis prawny – elementarna część ustawy lub innego aktu normatywnego (artykuł, paragraf, ustęp, punkt)

• przepis prawny nie jest tożsamy z normą prawną. Normy w zakodowany sposób są zawarte w przepisach, ich właściwe odczytanie jest zadaniem wykładni przepisów prawnych

• jeden przepis prawny może zawierać kilka norm prawnych

Akt normatywny – tekst zawierający przepisy prawa, wydany przez kompetentny organ prawodawczy. Tekst drukowany, opublikowany w sposób przewidziany przez prawo, aby uzyskał moc obowiązującą (Dziennik Ustaw, Monitor Polski, BiP).

Akty normatywne składają się z:

• przepisów ogólnych – określają podmiotowy (kogo dotyczą)i przedmiotowy (czego dotyczą) zakres normatywnych stosunków społecznych oraz uregulowania wspólne dla przepisów prawnych zawartych w akcie

• przepisów szczególnych – zasadnicza część każdego aktu normatywnego

• przepisów zmieniających – wskazują, które uregulowania prawne wprowadzone aktem normatywnym zastępują dotychczasowe

• przepisów przejściowych – określają wzajemną realizację wprowadzonych przepisów, w stosunku do przepisów już istniejących

• przepisy końcowe – mogą to być przepisy uchylone przepisy określające datę ich wejścia w życie

Budowa aktu normatywnego:

• tytułowa część aktu normatywnego

• rodzaj aktu (ustawa, rozporządzenie, zarządzenie)

• data jego uchylenia oraz jego tytuł (przedmiot unormowania)

Gałęzie prawa (ze względu na treść):

• prawo publiczne – przymusowe normy postępowania, reguluje stosunki społeczne, w których między podmiotami zachodzi relacja podrzędności i nadrzędności, bezwzględne dostosowanie się do dyspozycji w danej formie prawnej (Ustawa o Systemie Oświaty)

• prawo prywatne – służy zaspokojeniu potrzeb jednostki, norma prawa prywatnego sugeruje zachowania podmiotów prawa, mają charakter dyspozytywny, tj. bezwzględnie wiążący (umowy cywilnoprawne)

• prawo materialne – grupuje gałęzie prawa, które bezpośrednio regulują stosunki społeczne np. prawo cywilne, administracyjne, karne

• prawo procesowe – odnosi się do praw, które regulują normy prawa materialnego np. prawo postępowania karnego, cywilnego itp.

Gałęzie prawa (ze względu na podmiot regulacji):

Określone stosunki społeczne są regulowane przez normę prawną. Może to być prawo:

• konstytucyjne (państwowe)

• administracyjne

• finansowe, cywilne, karne

• rodzinne, handlowe, pracy

• rolne, międzynarodowe, publiczne, prywatne

System prawa – zbiór wszystkich obowiązujących w określonym państwie i czasie norm prawnych powiązanych ze sobą licznymi relacjami, uporządkowanych wg określonych zasad.

Podział prawa:

• prawo zewnętrzne (nie jest tworzone w naszym państwie np. Konwencja Rzymska)

• prawo międzynarodowe publiczne i prywatne

• prawo UE

• prawo wewnętrzne

• prawo publiczne (np. konstytucyjne, finansowe, karne)

• prawo kompleksowe (np. pracy, morskie, rolne)

• prawo prywatne (np. cywilne, rodzinne, opiekuńcze)

Prawo wewnętrzne (inny podział):

• materialne

• ustrojowe

• postępowania

Źródła prawa:

Akty prawne wydawane są przez właściwe i kompetentne prawotwórczo organy władzy publicznej (państwowe, samorządowe), tworzą system źródeł prawa.

Hierarchia prawa:

akt wyższego rzędu

przesądza o treści aktu niższego rzędu

podporządkowanie

uchyla moc obowiązującą

akty niższego rzędu

uchylenie mocy obowiązującej

wcześniej ogłoszonego aktu

(derogacja) przez akt prawny

ogłoszony później

uchylenie mocy obowiązującej

przepisów ogólnych (derogacja)

przez przepisy szczególne

Źródła prawa wg Konstytucji RP:

• źródła powszechnie obowiązującego prawa na terenie państwa:

• Konstytucja

• Ustawy

• Rozporządzenia

• Ratyfikowane umowy międzynarodowe

• źródła prawa powszechnie obowiązującego na ograniczonym terytorium (prawo miejscowe)

• akty prawne wydane przez organy samorządu terytorialnego

• akty prawne wydane przez organy administracji rządowej

• źródła prawa wewnętrznie obowiązującego

• uchwały Rady Ministrów, Sejmu

Dzienniki publikacji aktów normatywnych:

• Dziennik Ustaw RP, w którym ogłoszeniu podlegają wszystkie ustawy rozporządzenia, ratyfikowane umowy, międzynarodowe orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i inne

• Monitor Polski, w którym ogłasza się sprawozdania finansowe wynikające z przepisów o rachunkowości, ogłoszenia, obwieszczenia przedsiębiorców i inne

• Dzienniki urzędowe ministrów oraz urzędów centralnych, w których ogłasza się akty normatywne organu wydającego dziennik urzędowy

• Wojewódzkie dzienniki urzędowe, w których ogłasza się akty prawa miejscowego, stanowione przez wojewodę, organ powiatu, gminy, sejmik województwa, inne

Konstytucja (ustawa zasadnicza) – akt normatywny, który zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii aktów normatywnych. Daje podstawę kompetencyjną wydawania innych aktów prawnych, tym samym określa sposób tworzenia prawa.

Polskie prawo oświatowe nie stanowi odrębnej gałęzi prawa. Jest częścią prawa administracyjnego, pracy, gospodarczego, finansowego.

Prawo oświatowe:

• reguluje całokształt spraw oświaty

• określa organizację i funkcjonowanie systemu oświaty

• określa strukturę i kompetencje organów administracji oświatowej, organów społeczno-kolegialnych

• określa uprawnienia i obowiązki uczniów, nauczycieli, rodziców, status prawny pracowników pedagogicznych

Szkoła jest podmiotem zmiany, jej inicjatorem i współuczestnikiem.

Reforma – zmiana w jakimś systemie, nieoznaczająca radykalnego i jakościowego przekształcenia tego systemu.

Reforma szkolna – zmiana ustroju, treści i organizacji całego systemu szkolnictwa lub niektórych jego części, spowodowana przez przeobrażenia życia społeczno-gospodarczego kraju i konieczność dostosowania do nich działalności szkolnictwa.

Uwarunkowania wprowadzenia reformy:

• demograficzne

• ekonomiczne

• organizacyjne

• polityczne

• pedagogiczne

Najważniejsze akty ustawodawcze, które inicjowały reformy oświaty w Polsce w XX w.:

• dekret z 7.02.1919r. o obowiązku szkolnym

• ustawa z 17.02.1922r. o zakładaniu i utrzymywaniu szkół powszechnych

• ustawa z 11.03.1932r. o ustroju szkolnictwa (ustawa jędrzejewiczowska)

• ustawa z 15.07.1961r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania

• ustawa z 7.09.1991r. o systemie oświaty

• ustawa z 8.01.1999r. przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego

W procesie przeprowadzania reform oświatowych można wyodrębnić 7 faz:

• identyfikacji i określenia problemu (krytyka istniejącego systemu, dyskusje, grupy nacisku)

• planowania reformy (określenie celów, obszarów zmian, zabezpieczenie finansowe, aprobata społeczna)

• programowania i rozwoju projektów (praca koncepcyjna różnych zespołów ekspertów i praktyków)

• eksperymentowania (badania eksperymentalne)

• oceny i korekty (opracowanie zmian prowadzących do procesu legislacyjnego, trybu wprowadzania reformy)

• wytwarzania materiałów i ich upowszechniania

• wprowadzenie reformy – realizacja

Typy reform oświatowych (ze względu na kryterium zmian):

• naprawcze

• modernizacyjne

• strukturalne

• systemowe

Reformy naprawcze – zapoczątkowane w 1989r. dotyczyły demontażu socjalistycznego systemu oświaty. Obejmowały one:

• oddolne ruchy tworzenia szkół niepaństwowych

• odejście władz państwowych od centralistycznego zarządzania

• wyeliminowanie z programów szkolnych politycznej i ideologicznej indoktrynacji

• redukcję kontroli edukacji, likwidacja inspektoratów szkolnych

• powołanie biura ds. reformy szkolnej celem przygotowania reformy podstaw programowych

• przejmowanie przez gminy przedszkoli, dobrowolne przejmowanie szkół

Reformy modernizacyjne – polegają na systematycznej i ciągłej aktualizacji treści nauczania, podręczników, doposażenia szkół i przedszkoli, doskonalenia nauczycieli. Na modernizację składały się:

• opracowanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego dla wszystkich typów szkół

• wprowadzenie nowych, dotychczas niestosowanych w kraju rozwiązań dydaktycznych

• dostosowanie treści nauczania do standardów obowiązujących w krajach UE

Reformy strukturalne – dotyczą zmiany całej struktury systemu oświatowego:

• systemu finansowania oświaty

• nowe regulacje płac nauczycieli

• mechanizmy sprawowania władzy (nadzoru pedagogicznego)

• czasu trwania obowiązkowej nauki (do 18 roku życia)

• zmiana i powstanie nowych typów szkół

Reformy systemowe – zmiana filozofii szkoły. Jest to typ reformy głębokiej, sięgającej do zmian instytucjonalnych, organizacyjnych, związanej ze zmianą relacji między systemem oświatowym a systemem społecznym (nowa definicja państwa, decentralizacja kształcenia itp.), radykalna zmiana kontroli jakości i efektywności kształcenia.

Ze względu na inicjatora zmian, można wymienić reformy:

• oddolne, które powstają w wyniku różnych form nowatorstwa pedagogicznego

• odgórne, zaplanowane i przeprowadzone przez centralne władze państwa (MEN), polegają na narzuceniu przez władze oświatowe określonej koncepcji zmian (o celach nie zawsze jasnych, zrozumiałych dla społeczeństwa)

Reforma szkolna może dotyczyć zmiany całego ustroju szkolnego, jego filozofii, podstawowych zasad funkcjonowania lub tylko poszczególnych elementów jego struktury.

W zależności od zakresu zmiany, stopnia jej radykalności, mówimy o edukacyjnych zmianach makrosystemowych i mikrosystemowych.

Makrosystemowe:

• reformy systemowe

• reformy strukturalne

• reformy programowe

Mikrosystemowe:

• innowacje

• modyfikacje

• usprawnienia

W modelu zmiany planowej wyróżnia się fazy:

• inicjacja – prawo rozpoznawania sytuacji i podjęcie decyzji o potrzebie wprowadzania zmiany

• implementacja – proces realizacji zmiany, urzeczywistnienia pomysłów w praktyce ich wdrażania

• instytucjonalizacja lub odrzucenie – zmiana wprowadzana i zaakceptowana staje się codziennością lub zostaje świadomie zaniechana, odrzucona, gdyż nie przynosi oczekiwanych rezultatów

Ustawa – akt normatywny o charakterze powszechnie obowiązującym, uchwalony przez parlament, nie może być sprzeczna z konstytucją.

W Polsce ustawy uchwala Sejm, najczęściej z inicjatywy Rady Ministrów. Z inicjatywą uchwalenia ustawy może wystąpić również grupa co najmniej 100 tys. obywateli, 15 posłów, Senat, Prezydent. Przebieg procesu legislacyjnego określa Konstytucja oraz Regulamin Sejmu.

Rozporządzenie – przepisy wykonawcze do wykonania ustawy. Ustawa wskazuje organ, który powinien wydać rozporządzenie.

Zarządzenie – podobnie jak rozporządzenie, jest aktem wykonawczym wydanym na podstawie ustawy w celu jej realizacji. Jest aktem prawa wewnętrznego i obowiązuje tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu zarządzenie.

Ustawa ma rangę niższą od Konstytucji i umów międzynarodowych. Rozporządzenia, zarządzenia muszą być zgodne z ustawą.

Akty prawne o oświacie:

Konwencje i umowy międzynarodowe  ustawy  Rozporządzenia Rady Ministrów  Akty prawne MEN, rozporządzenia, zarządzenia  struktura, zadania i organizacja oświaty w Polsce  dokumentacja wewnątrzszkolna

Konwencje i umowy międzynarodowe są źródłem prawa międzynarodowego publicznego, obowiązują państwa, które te umowy podpisały.

Dokumenty prawa, które Polska podpisała to:

• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka – deklaracja uznaje, że podstawą wolności, sprawiedliwości i pokoju świata jest godność członków wspólnoty ludzkiej i wiąże się z uznaniem fundamentalnych praw człowieka (do życia, nauki, wolności, myśli, wyznania itd.). Deklaracja stanowi zbiór zasad bez mocy prawnej, ale przyczyniła się do powstania ponad 60 dokumentów praw człowieka, które wspólnie stanowią Międzynarodowy Pakt Praw Człowieka

• Konwencja o Prawach Dziecka – ma szczególne znaczenia dla tworzenia prawa oświatowego. Zawarte w niej artykuły (28 i 29) bezpośrednio odnoszą się do praw dzieci związanych z oświatą i nauką.

• bezpłatne i obowiązkowe nauczanie podstawowe

• rozwój szkolnictwa średniego

• dostęp do szkolnictwa wyższego

• likwidacja analfabetyzmu, dyscyplina szkolna

• wszechstronny rozwój dziecka

• ukształtowanie szacunku wobec rodziców, tolerancji wobec odmienności

• poszanowanie środowiska naturalnego

Art. 42 KPD nakłada na państwo obowiązek powołania Komitetu Praw Dziecka, na czele którego stoi Rzecznik Praw Dziecka. Do zadań Rzecznika należy interweniować w sytuacji, gdy procedury chroniące dziecko są nieskuteczne.

Konkordat między Stolicą Apostolską a RP podpisany w 1993r. uregulował prawne stosunki Polski ze Stolicą Apostolską również w zakresie praktykowania i nauczania religii w placówkach publicznych. Zagwarantowano też kościołowi prawo do zakładania i prowadzenia szkół wyższych.

Ustawa o systemie oświaty – uchwalona 7.09.1991r., jest najważniejszym dokumentem prawa oświatowego, regulującym funkcjonowanie tego działu administracji rządowej. Określa prawne podstawy organizowania, zarządzania oświatą oraz organizowania kształcenia i wychowania. Ustawa składa się z Preambuły (11 rozdz.).

Budowa ustawy o systemie oświaty:

Rozdział: artykuł  ustęp  punkt  litera

Dokumenty, które mają wpływ na stanowienie prawa oświatowego w Polsce:

• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

• Konwencja o Prawach Dziecka

• Konstytucja RP

W UOSO ujęte zostały podstawowe zasady organizacji oświaty w Polsce:

• powszechność i równość dostępu do publicznej oświaty – to wyrównanie szans realizowane przez stworzenie sieci przedszkoli, szkół oraz nieodpłatność większości publicznych usług edukacyjnych

• ujednolicenie oświaty – oznacza stworzenie standardów formy treści, organizacji kształcenia, które mają zmniejszyć różnice w warunkach kształcenia, wychowania i opieki między regionami kraju, ośrodków miejskich i wiejskich

• drożność oświaty – struktura systemu oświaty ma zapewnić możliwość przechodzenia z niższego szczebla edukacji na wyższy

• demokratyzacja oświaty – możliwość zakładania, prowadzenia szkół oraz placówek przez różne podmioty. Gwarancje prawne udziału nauczycieli, uczniów i rodziców w kreowaniu i zarządzaniu szkołami, placówkami oświatowymi

• rada oświatowa

• rada szkoły

• rada rodziców

• samorząd uczniowski

• rada pedagogiczna

• autonomia podmiotów oświatowych – świadczą o niej dokumenty, które ustalają specyfikę funkcjonowania szkoły (placówki). Najważniejszym z nich jest statut szkoły

• zapewnienie swobód religijnych i etnicznych w szkołach publicznych – umożliwia organizowanie i udział uczniów w lekcji religii lub etyki. Zapewnia naukę języka, historii, kultury mniejszości narodowych i etnicznych

• elastyczność organizowania edukacji – dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, aby zapewnić możliwości ich pełnego rozwoju

Ustawa z dn. 26.01.1982r. – Karta Nauczyciela – jest drugim po UOSO dokumentem prawa oświatowego – określa status cywilnoprawny nauczycieli w Polsce.

Karta Nauczyciela normuje:

• obowiązki i prawa nauczyciela

• wymagania kwalifikacyjne

• awans zawodowy

• sprawy zatrudnienia

• warunki pracy i wynagradzania

• uprawnienia socjalne

• typ przyznawania nagród i odznaczeń

Akty prawne MEN:

• rozporządzenia

• zarządzenia

• komunikaty

• organizacji szkół i placówek

• spraw kadrowych, zatrudniania i wynagrodzeń

• ekonomiki, finansów, księgowości

System oświaty w Polsce oparty jest na art. 70 ustawy zasadniczej – Konstytucji RP. Artykuł ten za najważniejsze zasady funkcjonowania oświaty uznaje:

• prawo do nauki

• bezpłatność nauki w szkołach publicznych

• wolność wyboru kształcenia

System oświaty w Polsce reguluje Ustawa o systemie oświaty z dn. 7.09.1991r. Obecny jej kształt powstał w wyniku wielokrotnych nowelizacji towarzyszącym zmianom w polskiej oświacie. Ustawa ta dała prawne podstawy reformowania oświaty w wyniku transformacji z 1989r.

Przeprowadzona reforma szkolna z 1999r. zakładała:

• zmianę ustroju szkolnego

• wdrożenie reformy programowej

• wprowadzenie podstawy programowej, zmiany w organizacji, metodach kształcenia i zasadach oceniania

• decentralizacja i uspołecznienie szkoły

• dostosowanie sposobu zarządzania i nadzorowania szkołami

• zmianę źródeł i sposobów finansowania zadań oświatowych

• wprowadzenie systemu szkolnictwa niepublicznego

• regulacje obowiązku szkolnego i obowiązku nauki

Ustawa stworzyła pewne warunki do rzeczywistej demokratyzacji i uspołecznienia oświaty:

• zakładania i prowadzenia szkół przez organy państwowe, samorządowe, osoby prawne i fizyczne

• udziały nauczycieli, uczniów i rodziców w procesie kierowania i zarządzania szkołami

• obowiązkowe, ramowe plany nauczania, realizowanie podstawy programowej jako obowiązujące wszystkich treści nauczania i umiejętności uwzględnione w programie nauczania

• określenie obowiązku nauki do 18 roku życia

• wprowadzenie nauki religii jako przedmiotu nauczania

• elastyczność w zakresie organizacji procesów edukacyjnych (metody, środki, formy)

• określenia zasad finansowania oświaty (państwo, organy samorządowe)

System oświaty RP zapewnia (art. 1):

• realizację prawa każdego obywatela RP do kształcenia się oraz prawo dzieci i młodzieży do wychowania i opieki odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju

• wspomaganie przez oświatę wychowawczej roli rodziny

• możliwość zakładania i oraz prowadzenia szkół i placówek przez różne podmioty

• dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej

• możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie

• opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi poprzez umożliwienie realizowania indywidualnych programów nauczania

• upowszechnienie dostępu do szkół, których ukończenie umożliwia dalsze kształcenie w szkołach wyższych

• możliwość uzupełniania przez osoby dorosłe wykształcenia ogólnego, zdobywania lub zmiany kwalifikacji zawodowych i specjalistycznych

• zmniejszenie różnic w warunkach kształcenia, wychowania i opieki między poszczególnymi regionami kraju, a zwłaszcza ośrodkami wielkomiejskimi i wiejskimi

• utrzymywanie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki w szkołach

• upowszechnienie wśród dzieci i młodzieży wiedzy o zasadach zrównoważonego rozwoju oraz kształtowanie postaw sprzyjających jego wdrażaniu w skali lokalnej, krajowej i globalnej

• opiekę uczniom pozostającym w trudnej sytuacji materialnej i życiowej

• dostosowanie kierunków i treści kształcenia do wymogów rynku pracy

• kształtowanie u uczniów postaw przedsiębiorczości sprzyjających aktywnemu uczestnictwu w życiu gospodarczym

• przygotowanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia

• warunki do rozwoju zainteresowań i uzdolnień uczniów przez organizowanie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych oraz kształtowanie aktywności społecznej i umiejętności spędzania czasu wolnego

• upowszechnienie wśród dzieci i młodzieży wiedzy o bezpieczeństwie oraz kształtowanie właściwych postaw wobec zagrożeń i sytuacji nadzwyczajnych

Zgodnie z obowiązującą ustawą system oświaty obejmuje:

• przedszkola, w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkola specjalne oraz inne formy wychowania przedszkolnego

• szkoły:

• podstawowe

• gimnazja

• ponadgimnazjalne

• artystyczne

• placówki oświatowo-wychowawcze

• świetlice

• placówki kształcenia ustawicznego

• placówki artystyczne – ogniska artystyczne

• poradnie psychologiczno-pedagogiczne, specjalistyczne

• młodzieżowe ośrodki wychowawcze, ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze

• placówki zapewniające opiekę i wychowanie

• ochotnicze hufce pracy

• zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli

• biblioteki pedagogiczne

• kolegia pracowników służb specjalnych

Organy w systemie oświaty:

• organy „zewnątrzszkolne”

MEN zostało przywrócone w 2006r. w wyniku podziału Ministerstwa Edukacji i Nauki. Powstało MEN oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W skład Ministerstwa wchodzi 18 komórek organizacyjnych (Departamenty i Biura).

Do głównych zadań Ministerstwa należą sprawy związane z:

• wychowaniem przedszkolnym, kształceniem ogólnokształcącym, zawodowym, specjalnym

• programami i podręcznikami, środkami dydaktycznymi

• egzaminami zewnętrznymi

• pomocą psychologiczno-pedagogiczną, stypendialną

• zatrudnieniem nauczycieli, ich awansem, wynagrodzeniem, polityką państwa dla młodzieży

Kurator oświaty:

• jest powołany i zatrudniony przez wojewodę w porozumieniu z ministrem oświaty. Kurator jest terenowym organem administracji rządowej do spraw oświaty. Zadania i kompetencje kuratora precyzuje UOSO.

• sprawuje nadzór pedagogiczny nad publicznymi z niepublicznymi szkołami i placówkami z wyjątkiem placówek i szkół „resortowych”

• jest uprawniony do wydawania decyzji administracyjnych w sprawie przeniesienia ucznia do innej szkoły na wniosek dyrektora szkoły, uchylenia statutu szkoły i inne

• pełni funkcje organu wyższego stopnia w stosunku do jednostki samorządu terytorialnego…

• realizuje politykę oświatową państwa, regionu

• organizuje olimpiady, konkursy na szczeblu wojewódzkim

• współdziała i współpracuje z OKE, organami prowadzącymi szkoły i placówki

Krajowa Rada Oświatowa – jest społecznym organem w systemie oświaty, powstaje przy ministrze oświaty na wniosek wojewódzkich rad oświatowych. Jest organem opiniodawczym i wnioskodawczym.

Nadzór nad szkołami i placówkami oświatowymi:

• organy prowadzące

(nadzór finansowo-administracyjny)

szkoły i placówki oświatowe

• MEN

• kuratorium oświaty

• ministrowie resortowi (nadzór pedagogiczny)

Nadzór pedagogiczny – to sprawowanie doraźnej kontroli nad działalnością szkoły. Jego celem jest podnoszenie jakości pracy szkół (placówek) w toku działań kontrolno-oceniających i doradczo-wspierających.

Nadzór administracyjno-finansowy – jest sprawowany przez organ prowadzący nad szkołami i placówkami, które nie mają prawnej samodzielności i niezależności.

Organy „wewnątrzszkolne”:

• Dyrektor szkoły – powołany w drodze konkursu. Jego kompetencje określa UOSO

• Rada Pedagogiczna – stanowią ją wszyscy nauczyciele szkoły, placówki (co najmniej 3 osoby). Przewodniczącym rady jest dyrektor szkoły, placówki.

Kompetencje Rady Pedagogicznej:

• stanowiące

• opiniujące

• Rada Szkoły – społeczny organ doradczo-opiniodawczy szkoły. Ma wspierać pracę dyrektora i Rady Pedagogicznej. Jej powstanie nie jest obligatoryjne

• Rada Rodziców – organ społeczny szkoły reprezentujący rodziców uczniów. Jej powstanie jest obligatoryjne, ma szerokie kompetencje

• Samorząd Uczniowski – jest kolegialnym, społecznym organem w szkole. Tworzą go wszyscy uczniowie szkoły, funkcjonuje w oparciu o regulamin swej działalności, który nie może być sprzeczny ze statutem szkoły

Dokumentacja wewnątrzszkolna jest tworzona przez różne podmioty szkoły.

Nazwa dokumentu	Kto tworzy dokument?
Akt założycielski szkoły	jednostka samorządu terytorialnego, inna osoba prawna, osoba fizyczna
Zaświadczenie o wpisie do ewidencji (szkoły, placówki)	odpowiednia jednostka samorządu terytorialnego
Statut szkoły lub placówki	jednostka samorządu terytorialnego, inna osoba prawna, osoba fizyczna (pierwszy statut)
Regulamin działalności Rady Szkoły	Rada Szkoły
Regulamin działalności Rady Pedagogicznej	Rada Pedagogiczna
Regulamin działalności Rady Rodziców	Rada Rodziców
Regulamin działalności Samorządu Uczniowskiego	Rada Samorządu Uczniowskiego
Regulamin udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym uczniom zamieszkałym na terenie gminy	Rada Gminy w formie uchwały

Dokumentacja pedagogiczna wskazana w UOSO:

• plan nauczania

• świadectwa szkolne i dyplomy, druki szkolne i inne

• sieć publicznych przedszkoli

• sieć publicznych szkół

• ewidencja spełniania obowiązku szkolnego

• szkolny zestaw programów nauczania

• arkusz organizacji publicznej szkoły i placówki

• plan pracy placówek doskonalenia nauczycieli

• plan finansowy szkoły. Plan pracy szkoły

• organizacja doskonalenia nauczycieli

• tygodniowy rozkład zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych

• protokoły zebrań rady pedagogicznej

• decyzja o przyznaniu akredytacji

• opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka

• orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego

• orzeczenie o potrzebie nauczania indywidualnego

• orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych

• opinia w sprawie dostosowania wymagań edukacyjnych…

Dokumentacja wewnątrzszkolna:

• statut – działalność szkoły reguluje statut opracowany na podstawie UOSO oraz rozporządzenia MEN w sprawie ramowych statutów. Każda placówka opracowuje swój statut

• plan rozwoju

• program wychowawczy i profilaktyczny

• plan doskonalenia zawodowego nauczycieli

• szkolny zestaw programów nauczania

• szkolny plan nauczania na dany etap edukacyjny

• wewnątrzszkolne zasady oceniania

Awans zawodowy nauczyciela jest regulowany przez:

• Ustawę Karta Nauczyciela

• Rozporządzenie MEN z dn. 1 grudnia 2004r. w sprawie uzyskiwania stopnia awansu zawodowego przez nauczycieli (zmieniona 2007r.)

Awans zawodowy nauczyciela:

• stażysta

• nauczyciel kontraktowy

• nauczyciel mianowany

• nauczyciel dyplomowany