Układ oddechowy:

Podstawowe układy w logopedii:

• Oddechowy

• Fonacyjny

• Artykulacyjny

W medycynie układ fonacyjny wchodzi w skład układu oddechowego, natomiast artykulacyjny w skład układu pokarmowego.

Dźwięku wydają fałdy głosowe, natomiast układ artykulacyjny przetwarza go w mowę.

Rola układu oddechowego:

1. Potrzebny jest do dokonywania wymiany gazowej (rola pierwotna)

2. Wprowadzanie fałd głosowych w drgania i wydobywanie dźwięku (rola wtórna)

Układ oddechowy nie jest przystosowany do mowy. Powoduje ona hiperwentylację (występuje, gdy nieprawidłowo pracujemy funkcjami oddechowymi). Nasze płuca są nie tylko wentylowane, ale i nawilżane. Elementy, które trafią do pęcherzyków płucnych są tam do końca życia. Stąd też biorą się takie choroby, jak pylica.

[Płuca nie są unerwione, dlatego nie czujemy chorób płucnych.]

Czynności płuc:

• Wdech – obniżenie przepony i uniesienie żeber, następuje podciśnienie i zasysanie powietrza

• Wydech – uniesienie przepony i opuszczenie żeber

NIE WOLNO MÓWIĆ NA WDECHU!!!

Fałdy głosowe są przystosowane do pracy na wydechu.

Sposoby (tory) oddychania:

• Tor piersiowy – płytki, częsty, patologiczny oddech. Częsta wymiana gazowa. Pojawia się w przypadku stresu. Głównie pracują tutaj barki. Powoduje szybką męczliwość, hiperwentylację, osłabienie organizmu. Nazywany jest inaczej oddechem nerwicowym.

• Tor brzuszno-piersiowy – pozwala na pełniejszy oddech. Do okresu dojrzewania jest wykorzystywany przez wszystkich, później głównie przez kobiety.

• Tor brzuszno-przeponowy – oddech głęboki, po okresie dojrzewania dotyczy głównie mężczyzn. U kobiet jest on stosowany w przypadku śpiewaczek operowych. Jednak przy tym torze, przepona działa na żeńskie narządy rozrodcze, co utrudnia zajście w ciążę, a także może być przyczyną poronienia.

NIE W WIELKOŚCI NARZĄDU JEST ISTOTA, A W MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA.

Fazy wdechu i wydechu:

W spoczynku:	Podczas mówienia i śpiewu:
- oddech przez nos - prawie jednakowa długość faz - zużycie 0,5 l. - zautomatyzowany	- oddech przez usta - wdech krótki, wydech długi - zużycie 1-2 l. - podporządkowany tekstowi

Przy oddychaniu w spoczynku należy pamiętać o tym, że usta powinny być zamknięte, a zęby lekko rozchylone.

Przy zakwaszeniu krwi  przyspieszenie pracy serca i oddechu

Przy zasadowości krwi  zwolnienie

Kwas węglowy w krwinkach reguluje akcję oddechową.

Akcję porodową powodują pęcherzyki płucne dziecka, w momencie, gdy zaczynają dojrzewać. Wytwarzają wtedy hormon powodujący poród. Po porodzie sprawdza się drogi oddechowe (krzyk dziecka) oraz badanie innych chorób i zespołów genetycznych (np. miałczącego kota).

Powietrza zalegającego nie można spożytkować naturalne (bezpośrednio). Spowodowałoby to sklejenie pęcherzyków i zapaść płuc. Jest ono w płucach zawsze, nie wydobywamy go.

Spirometria – badanie pojemności płuc i jak ją wykorzystujemy:

• Obturacja

• Restrykcja

W sprawdzeniu wydolności płuc, może pomóc wyliczanka: „jedna wrona bez ogona” itd. Dla osób w wieku 20-27 lat jest to 18-20.

Kiedy robić spirometrię:

• Palisz

• Cierpisz na astmę

• Masz nadwagę

• Pracujesz w narażeniu na toksyczne dymy lub gazy

Pneumograf – badanie ciśnienia wdechowego i wydechowego

Higiena układu oddechowego:

• Dbać o otoczenie – kurz, pyły, które znajdują się w powietrzu. Dlatego trzeba oddychać przez nos (zimą – zimne powietrze, a latem – gorące i suche) Powietrze powinno być odpowiednio nawilżone. Najlepsze jest tuż nad wodą (gdy pływamy), a także w lesie. Najlepsze dla rozwinięcia płuc jest pływanie. Dobre jest również chodzenie.

• Nastawienie układu i świadomość toru

• Dostosowanie oddechu do mówienia