UCZESTNICY

Głównymi uczestnikami obrad Okrągłego Stołu byli: ze strony partyjno - rządowej ówczesny minister spraw wewnętrznych oraz szef delegacji tej stronyCzesław Kiszczak, prezes NBP Władysław Baka, ministrowie Aleksander Kwaśniewski i Stanisław Ciosek, oraz działacze partyjni Janusz Reykowski, Kazimierz Cypryniak, Andrzej Gdula i szef OPZZ Alfred Miodowicz.
Stronę ?solidarnościowo ? opozycyjną? reprezentowali (jako główni przedstawiciele)
Lech Wałęsa (szef delegacji tej strony) , Jacek Kuroń, Adam Michnik, Tadeusz Mazowiecki, Bronisław Geremek, Władysław Frasyniuk, Andrzej Wielowieyski, Waldemar Kuczyński, Lech Kaczyński, Andrzej Stelmachowski, Zbigniew Bujak i Alojzy Pietrzyk.

STRAJKI

Letnie strajki zmusiły władzę do rewizji stosunku do opozycji. 7 sierpnia minister Kiszczak publicznie złożył ofertę odbycia spotkania z „przedstawicielami różnorodnych środowisk społecznych i pracowniczych. Mogłoby ono przyjąć formę „okrągłego w ósmą rocznicę podpisania porozumieniastołu”. Cztery dni potem Wałęsa spotkał się z Kiszczakiem w obecności Jerzegogdańskiego Dąbrowskiego i Stanisława Cioska. Strona rządowa żądał od Wałęsy wygaszenia strajków jako warunku rozmów, przy którym oferowała miejsce dla „ludzi Solidarności”, a nie dla związku jako takiego. Wałęsa zapewnił, że może podjąć się próby wygaszenia strajków, jeśli władze zagwarantują legalizację Solidarności. Wałęsa podjął jednak to ryzyko, opierając porozumienie na uznaniu dobrej woli strony rządowej. Zarówno z jednej jak i drugiej strony idea rozmów miała wielu przeciwników. L. Wałęsa przez część opozycji uważany był za zdrajcę sprawy robotniczej (krytykowano go za wydanie apelu o zakończeniu strajków bez porozumienia z komitetami strajkowymi, tym bardziej że strajki bardzo szybko się rozrastały), z kolei w kierownictwie partii tzw. „beton partyjny” uważał działania Kiszczaka za zbyt śmiałe. W ciągu paru następnych dni, w wyniku apelu Wałęsy, nastąpiło zakończenie strajków.

POWÓD

Idea zorganizowania ?Okrągłego Stołu? została po raz pierwszy sformułowana 31 VI 1988 r. podczas spotkania gen. Kiszczaka z Lechem Wałęsą.
Władze doszły do wniosku, że z powodu niestabilnej sytuacji społecznej w kraju potrzebne są istotne zmiany w systemie politycznym, czego efektem było propozycja rozpoczęcia obrad . Warunkiem otwarcia rozmów było wygaszenie strajków organizowanych przez ?Solidarność?.

CELE

Celami opozycji były: stopniowa zmiana ustroju politycznego Polski z komunistycznego na ustrój demokratyczny, legalizacja ?Solidarności? i ściśle związane z tym zniesienie obowiązującego od czasów stanu wojennego zakazu istnienia więcej niż jednego związku w zakładzie pracy.

Celem, jaki przyświecał władzy, było włączenie opozycji w istniejący system polityczny państwa, który uległby pewnym, dość istotnym zmianom, lecz w dalszym ciągu pozostałby systemem niedemokratycznym.

PRZEBIEG

Merytoryczna część obrad okrągłego stołu toczyła się głównie w ośrodku MSW w podwarszawskiej miejscowości Magdalenka. Z pośród uczestników Okrągłego Stołu wyłonione zostały trzy zespoły robocze: do spraw gospodarki i polityki społecznej (przewodniczyli Władysław Baka i Witold Trzeciakowski), do spraw pluralizmu związkowego (przewodniczyli Aleksander Kwaśniewski, Tadeusz Mazowiecki i Romuald Sosnkowski) i zespół do spraw reform politycznych (Bronisław Geremek i Janusz Reykowski).
Dyskutowano m.in. na temat nowej ordynacji wyborczej do Sejmu, koncepcji drugiej izby parlamentu i powołania, w miejsce istniejącej Rady Państwa, urzędu Prezydenta.
W trakcie rozmów, Okrągły Stół był ostro atakowany przez część opozycji. Biorących udział w rozmowach działaczy ?Solidarności? nazywano zdrajcami i kolaborantami. Padały oskarżenia, że to samozwańcze elity porozumiewają się ponad głowami społeczeństwa i wbrew jego interesom. Krytykowany był niedemokratyczny styl wyłonienia reprezentacji ?Solidarności? (uczestnicy obrad zostali wybrani przez Lecha Wałęsę).

POSTANOWIENIA:
a)Utworzono Senat z liczbą 100 senatorów, których wybierano w całkowicie wolnych wyborach.
b)W wyborach do Sejmu 65% miejsc (299 mandatów) miało być zagwarantowane dla PZPR, ZSL(Zjednoczone Stronnictwo Ludowe) i SD (60%) oraz dla prokomunistycznych organizacji katolików ? PAX, UChS i PZKS (5%).
O pozostałe 35% miejsc (161 mandatów) mieli walczyć w wolnych wyborach kandydaci bezpartyjni
c)Utworzenie urzędu Prezydenta PRL, którego wybierało Zgromadzenie Narodowe(Sejm i Senat) na 6-letnią kadencję Przyznane miały mu zostać bardzo szerokie kompetencje ? m.in. prawo veta wobec ustaw uchwalonych przez Sejm (możliwego do przełamania większością 2/3), a także prawo do rozwiązania parlamentu w wypadku, gdyby ten uchwalił ustawę godzącą w konstytucyjne uprawnienia prezydenta związane z szeroko pojętą obronnością i przestrzeganiem istniejących sojuszy wojskowych.
d)Zagwarantowano wolność powoływania i działalności partii politycznych i związków zawodowych,
co pozwoliło na legalizację ?Solidarności?.
e)Wprowadzono wolność słowa, zniesiono cenzurę ,opozycja otrzymała dostęp do mediów (np. raz w tygodniu półgodzinna audycja w TVP, reaktywowanie ?Tygodnika Solidarność?).
f) Wolny rynek i zrównanie własności państwowej z prywatną.

SKUTKI

Porozumienie to umożliwiało wygranie przez opozycję związaną z NSZZ Solidarność wyborów z dnia 4 czerwca 1989 roku, oraz przejęcie przez nią władzy i utworzenie pierwszego powojennego niekomunistycznego rządu premiera Tadeusza Mazowieckiego. Przyspieszyło to dalsze zmiany ustrojowe i gospodarcze w Polsce, która stała się suwerennym krajem demokratycznym o gospodarce rynkowej. Niezależnie od różnych ocen, z jakimi do dziś spotykają się obrady Okrągłego Stołu, oczywiste jest ich ogromne znaczenie dla dokonanych w naszym kraju zmian ustrojowych.